Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 19, 9 May 1919 — He Moolelo no MAGURETA a i ole Iloko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha. [ARTICLE]

He Moolelo no MAGURETA a i ole Iloko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha.

"L'a olelo mai nei o'e ia'u, ua pau loa kā kaua mau dala i ke poho. a pehea iho la e hiki ai ia kaua ke ola. me kekahi w ahi māopopo ole e loaa mai ai ke data? Oke alahele wale 110 e loaa mai ai ke dala, o la no ka hana ana, t hana oe a i hnokahi ko kaua hana like ana, aole au e hookuu hookahi aku aua ia oe e Noela e hooikaika, aka owau pu kekahi iloko o ka auamo ana i na inea apau o ko kaua ola ana aku." •R olelo mai ana anei oe, ua makaukau oe e Kanani no ka hana?" me ka nana ana aku o ua o Kauwila i na lima j)r.lupalu o kana wahine, na lima i maa ole i ka lawelawe ī kekahi mau hana ikaika. "Ae, ua makaukau au e hooko aku i ka'u mahele o ka hana. Aole a'u alahele e ae i ike ai. i wahi e palekana ai kaua mai na popilikia mai he nui, o kou hooikaika wale 110 t loaa ia oe kekahi kulana, me ka uana ole i ke ano o ka hana, a ma ko'u aoao hoi he wahine nau, e hoao au elike me ka hiki ia'u, ma ka hana ana ma n.a alahele apau, e lioemiia mai ai na hoolilo o ko kaua noho ana aku." Ke ike la o Kauwila, o na olelo apau e kamailioia aku la iaia e kana wahine. he mau olelo oiaio wale 110 ia. a ua piha maoli ua kanaka nei i ka hilahila no kona mau ano ma-ua, i'.kahi 110 oia a pane mai me ka leo oluol'u: "Ua ku maoli au i ka lokoino, ma ke ano ō ka'u n\au olelo i lioopuka aku nei imua ou e Kanani. He mea oiaio, ua nui ka ehaeha ame ke kaumaha o kuu noonoo, no ke poho ana aku o ko'u mau waiwai iloko o ka imo ana a ka maka; a 110 kau koi e hoi kaua 110 Nu lokja, e nonoi aku ana au ia e e e hoololi i kela manao, a e liolo kaua no Kapalakiko, me kuu manao, e loala ana ia'u kekahi kuliina kakauolelo mal:>ila. Pehea, e lokahi mai ana anei kou manao me ko'u 110 keia mea?" "Ina i makemake oe e holo kaua no Kaleponi, a malaila e lawelawe aku ai oe i kekahi liana, 110 ka hoopakele ana ae ia kaua mailoko mai o ka noho nele ana, ua makaukau au 1 na manawa apau, e hooko aku elike me kau māu mea i ike he pono. Pehea. i keia manawa no anei kaua e hōomakaukau ai 110 keia huakai hele?" wahi a Kanani, me ka leo niuolu loa, o ka mea i paa ka manao e komo pu aku me kana kane. iloko o ka auamo ana i na popilikia apau e hoea inai ana; oiai nae aia iloko o kona puuwai ka hauoli no ka huli hoi pololei loa aku 110 kona home no Nu loka. "Aole he mau kumu nui no kaua e pupuahulu ai ma keia huakai, aka, ina i hookahi pule i koe a kaua e hoohala ai maanei, manao au ua lawa ia, a ma ka lua aku o ka pule e l-.-»lo pololei aku ai kaua no Kapalakiko. O kekahi kumu nt> hoi o ko'u hookololohe ana a kela pule aku, no ka aha l oohauoli nui e haawiia ana ma keia Poalua ae, he makēinake ko'u e noho a ike i na mea apau." No kela pane a Noela Kauwila, noho pololei ae la o Kanani iluna, haka mai la hoi kana nana ana me na manao ho<»huoi, maluna o kana kane, a i mai la: "Ke manao nei au. he hana kupono ole loa na kaiia ka hookololohe hou ana iho e noho ma ka hokele nei iloko o na hoolilo nui hewahewa, oiai ua ike no oe i ke kulana kupilir kii i halawai mai me kaua, ma na mea pili dala. He oi ae ko'u makemake, e komo ole aku kaua iloko o kela ah.a hoōliauoli, a o na dala i manaoia no ke kuli ana aku i lole hou iv>'u, e lilo ia mau dala, i mau mea kokua mai no ko kaua niau hooli?o o ka holo ana aku no Kapalakiko, oiai aole i niaopopo ia kaua ka loaa koke o kau hana, malia e hala ana paha he mau la mahuahua, mamua o kou komo ana i ka liana, uolaila e noonoō mai oe e Kauwila, no ko kaua mau hnolilo o ka noho ana aku. "Ua manao au, e kuai i ko'u lole i keia la no kela aha lmolaule'a a aha hulahula nui i hoolalaia ai, a ma ka la apopo hoi e hoea mai ai ke tela lole, no ke ana ana ia'u, aka nae. ke hooholo nei kuu manao, aole e kuai i kela lole, a ii-a no ka hoea mai o ka wahine tela lole, e kauoha aku ana au iaia e hoi, ua pau ae la no ko'u makemake ana e humuhumu ia ma'i i lole hou no'-u." Aole i kulike ko Kauani manao me ko Kauwila, aia ka hoohihi iloko ona no kela aha hoohauoli i hoolalaia ai, a i knna lohe ana i ko Kanani manao, ua hoao oia e imi i na kumu maikai apau e hoololi ae ai o Kanani i kona manao. ;'(ile nae ia he mea no kana wahine e maliu mai ai, nolaila ua haawipio okoa aku la o Kauwila, me ka minamina nui, 110 kona komo pu ole aku iloko o īia hauoli ana, a ka poe e hoea ae ana ma ia aha hulahula i hoolalaia. Ma kekahi la ae, haalele iho la o Kauwila me kana wahine rm ka Ipuka Oula o Kapalakiko 1 , a hoea aku la i kela kulanakauhale ma na hora o ka auwina la, oiai e halii ana ka noe ame ka ohu i ke kulanakauhale. la laua nae i hemo aku ai iwaho o ke kaaahi, 110 ka lele ana ilalo, o ka manawa ia i maalo ae ai o kekahi hoaloha kahiko i kamaaina ia laua, a i kona wa i ike mai ai, ua hoohikilele loa ia kona 11001100, me ke kamailio ole mai nae. lie manao \io kona e hoikeike mai iaia, a e kamailio mai imi, ma kona noonoo hou ana ilio nae, hooholo iho la oia, he oi loa aku ka pono e noho pouliuli laua, nona; o keia hnaloha e ka makamaka heluhelu, o Laulani Lvareta no i.'. ka hoa paani o Kanani o na la kamalii, a o ke kanaka < pio hoi i poho wale n.a manaolana, 110 ka hoole ana aku o Eanani. e lilo he wahine mare nana. "Ke manao nei au, ua pono loa ko'u hoike ole ana aku iiei ia'u iho imua o laua," i namunamu iho ai no o 1 aulani iaia iho. "x\ole anā e nele ka hoopuiwa ia, aku o ko Kanani manao, ina nei no ka ike mai ia'u, a pela pu hoi e komohia aku ai ka noonoo maikai ole iloko o Noela Kauwila. Ma ka'u nana aku, he keu a ka haikea o ka helehelena o Kanani, mamuli mai paha ia o ka poino. i kau aku maluna o kona mau makua āme ke poho ana o na waiwai e pono ai oia. He hookahi wale no a'u mea i makeniake nui ai. o ia no ke koho ole o kela wahine opio iloko «.'• na hookaumaha ana, a e lilo hoi kana kane i mea makee īio kona poiio." Nana malie aku la ua o Laulani Evareka miahope o Kanani ma ahiki i ke komo ana aku o kela mau mea maloko n ka hale hoolulu o ke kaaahi, o kona kaha aku la 110 ia hele. me ka hoao ana e hoopoina i kona ike ana i kela mau iriea. He mau la nae mahope mai, oiai nō o Laulani e nōho ana maloko 0 ke keena 0 kekahi o na halē banako ma Kapalakiko. ike mi la oia i ka hōea ana aku o Kauwila, a ku ana imUa 0 ka mea helu dala, a i wahi nona e ike ole ia mai ai, emi *ae la oia a mahope o kekahi puka i hanaia me ka uwea makalii, inalaila oia kahi i ku āi. no ka hoolohe ana aku i na olelo e kamailioia ana e Kauwila, me ka mea ohi dala o ka hanako. I hoea aku o Laulani i ka hanako, 110 ka ike ana ia Mr. Wokina, kekahi o na hoahui o ka hanako. he hoaloha pilipaa noua, ? no ka lilō o kela keonimana ma ke kakau ana i kana mau leka, pela iho la oia i noho malie ai e kakali, ahiki i ka hoea ana aku o Kauwila. I kela ku ana aku a Kauwila imua o ka mea uku dala. unuhi ae la oia i kekahi pepa, i okiia mailokō mai o ka nupepa a i aku la:

"l liele mai la au i ka banako nei, no ka pane kino ana aku i keia hoolaha," me ka unuhi ana ae o Noela Kauwila i-ka pepa a haawi mai la i ka mea helu dala o ka banako. Alawa iho la ke kanaka o ka liale banako maluna o ka pepa hoolaha, a nana aku La no hoi ma na' maka o Noela Kauwila, alaila hoomaka aku la e ninau; <( Ua noho hana mua no anei oe maloko o kekahi hale hanako ea?" <•; "Aole au i noho hana nia. na banako, aka nae, he mea au i loaa ka lipakakau maikai, a he naauao hoi ko'u e hiki ai ke lawelawe i na hana apau e waihoia mai ana ia'u, e hooko aku." "Ke ole au e kuhihewa, he mau hooiaio kekahi au i lawe mai nei no kou mau ano kupono he nui," i ninau hou aku ai no ka mea helu elala. "He malihini au ma ko oukou kulanakauhale nei, akā n'āe, ua hiki loa ia'u ke kakau aku i kekahi poe ko'iko'i a kuonoono ma Nu loka, 110 na hooiaio no ka lakou mau it»ea i ike nō'u." Nana hou iho la ka mea helu elala i ka hoolaha, me ka manao kanalua no kona haawi ana aku i kekahi hana na Noela Kauwila, aka nae pane aku la: - "E hele ae au e kamailio pu me kekahi o na hoahui o. keia hale banako, malia o ae mai oia e haawi i kekahi hana nau/' o ka huli mai la 110 ia o ua kanaka nei hele 110 ke pakaukau e kakau ana o Mr. Wokina. "Ua hoeā kino mai nei kekahi keonimana, no ka pane ana i ka hoolaha i hookomoia aku ai maloko o ka nupepa i nehinei. He mea malihini loa oia maloko nei o keia kulanakauhale, aka nae olelo mai nei, ua hiki no iaia ke kakau aku i kekahi poe lehulehu ma Nu loka, no na hooiaio no kona mau ano kupono he nui. No'u iho. ua hakilo aku nei au ma kona helehelena, me he mea la, lie kanaka hoopono oia, o ka pilikia wale no nae, aole he poe na lakou e hooiaio mai, nona ma keia kulanakauhale." ua heluhelu i aku la oe i ke ano o keia keonimana ma kona alaila aole he hooiaio oi āe, mamua o kau mea e mai la. E olelo aku nae oe i ke leeonimana malihini, e kak v āli īnalie oia aliiki i ka paa ana o ka'u mau leka, alaila hele aku au'e kamailio pu me ia." "Hele aku la ke kanaka lielu elala e kamailio ia Kauwila, e kakali' a kaawale ka haku o ka banako, a hoomau aku la no hoi o Mr. Wokina, i ke kakaif ana i kana leka, a iaia i ku ae ai mai kona noho ae,. no ka hele ana mai ehui pu me ke kanaka malihini, o ka manawa ia a Laulani Evareka i liele mai ai a kamailio āku la iaia: • "Ua kamaaina au i ke keonimana i hele mai nei o kona inoa oia o Noela Kauwila. Ua irrare aku oia i ke kaikaniahine ā ka hoaloha pilipaa loa o kuu makuakane. Ua make na makua a elua o keia kaikamahine, ma kekahi ulia kaaahi, he mahina wale ae nei no i hala, a ua pōho hoi na waiwai o kona mau makua, me ko Kauwila pu kekahi, mamuli o ke poho ana o ka hui kaaahi. "He ohana maikai loa ka ohana o kela wahine opio, pela no hoi me ka ohana o Noela Kauwila. Aole au i lohe i kekahi mali mea maikai ole e pili ana no kela kanaka aka ina i ma : nao oe e haawi aku i hana nana, elike me kana'i hele mai nei e noi, alaila ua hoohauoli mai oe ia'u, aole ho konā pono, aka Nana j)ono loa aku la o Mr. Wokina ma na maka o Lauiani ,aia na hioha maopopo loa o ke aloha iloko o kela kanaka opio, 110 ke kaikamahine a ka hoaloha pilipaā o kona makuakane, a o ia kana o ka pane ana mai ia Laulani: "E hele ae au e hui pu me keia keonimana, a ina aole he mau hoohuoi ana ma ko'u aoao no kona niāu.ano, alaila e haawi aku ana au i hana nana. mamuli o ka hoopakele ana ae i kana wahine, mai ka pilikia aku." He mea oiaio ma ke kukakuka pu ana o Ml*. Wokina pie Kauwila, ua hoike.aku la ka haku o ka banak'o, no kona haajivi aku i kulana kakauolelo iaia maloko o ka banako, aole nae lia malalo o kekahi kumu okoa, aka ma' o ke kanlailio iiilia hku a Laulani iaia, no ka mea o keia ka mua loa o na kanaika i hookomoia aku e noho hana maloko o ka haiiako, me kekahi poe ole na lakou e hooiaio mai i kona mau ano kupono apau. Me ka naau i hoopiha loa ia me ka hauoli, i hūli hoi aku ai 0 Noela Kauwila imua o Kanani, a hoike aku la i ka nuhou hauoli, o ia no kona aeia ana mai e noho hana maloko o ka hale banako, a e hoomaka koke ana no kona hana ana, ma ka la mua o kekahi pule mai. He nui no ka uku no kela kulana, ma ka manao nae o Noela Kauwila, he uuku loa ia. oiai ua maa oia i ka noho ana- ma ke ano hanohano, e hoolilo nui ana hoi i kana mau dala, i wahi e pono ai oia ame kana wahine. aka nae aia iloko o ua kanaka nei ka manaolana, malia i leona wa e noho hana ai maloko o ka hanako, a hala kekahi manawa loihi, e hoomahuahua hou ia ae ana no kona uku, a e hoopiiia ae ana no hoi oia ina kekahi kulana kiekie ae. Elike no me Magureta i koi paakiki aku ai ia Kāuka Alika, he oi ae ka pono o ko laua noho ana maloko o kekahi home no laua iho. mamua oka noho huikau ana ma na hokele, pela iho la no o Kanani i uwalo aku ai imua o Kauwila,- ē hoolimālimā 1 kekahi hale kaokoa no laua, aohe nae wahi mea a maliu ia aku. "E hoomanawanui oe e kuu wahine, ahiki i kuu ike ariā i kekahi hale kupono. no keia manawa la. e hoomaū no kaua i ka noho ana ma ka hokele, no kā mea, he hana iiui ka inii ana a loaa he home nani, elike me kela home o kauā ma Nu loka, o'ka'u ano hale makemake ia, aole o na ano hale e ae, i.emi mai ko lakou nani. • No ka paakiki loa o Kauwila, e nolio no laua maloko o ka hokele. ua hiki hou ole ia Kanaiii ke hoopaakiki wale niāi. aka uumi wale iho la no i kona mau manao, me kā manaolana nae, e hoea mai he la e hoi aku ai laua a noho ma kekahi hale no laua ponoi iho. No ka hoemi ana i na hoolilo o ko laua noliO ana, ua a'o maoli o Kanani i ka humuhumu lole, a'nana ponoi no e hana i kona mau lole apau, me ke emi o ka lilo, ame ke kupono no hoi o na lole apau i kona makemake iho, oiai nae, he hunahuna wale no keia o na mea i maa iaia i ke kuaiia 110 na lole nani, i ka manawa e noho ana iloko 0 ka lako ame ka waiwai. MOKUNA XX. He kulāna kupilikii keia i halawai mai me Kanani, 110 ka mea aole oia i maa i ka noho ana maloko o kekahi hokele, me ka hele nui ole i ka holoholo. a i ka makaikai ma kana mau wahi apau e makemake ai; o kekahi no hoi, ua maa oia i ka noho ana iloko o ka lako. me ka lilo o na hana apau na na kauwa e lawelawe mai, aka nae he mea makehewā wale no 'ke kauka'i ana aku ia ano noho ana, no ka mea ua puehu aku ka waiwai ame ke dala i ka makani, a o ka mea wale 110 nana e hoopakele ae ia laua mailoko mai 0 ka poino, 0 ia no ka hoomanawanui ame ka hoomakaulii. Ua ala mai no nā hoomanao ana iloko o Kanani no kona home nani, kona mau makua oluolu, i kaawale loa mai iaia aku no ka manawa pau ole, pela hoi me kona kaikunane, i hala aku no ka aina mamao, eia nae aole i lilo na hiona 0 ka wa i hala i mea nana e hookaumaha mai i kona noonoo. a iloko no 0 konā mau pilikia apau, e hoao mau ana oia e hoikeike ae ma kona helehelena, me he mea la, aole loa he mau ano maikai ole, i halawai aku me 'ia. Mamuli o kela akamai ika hana ana i kona mau lole ponoi, me ke emi loa 0 na hoolilo, ua hiki ia Kanani ke komo i na lole hou i kela keia manawa. a i kā wa e huli hoi āku ai o kana kane mai ka hana aku, me ka hoihoi ole, e haawi mau mai ana oia i na minoaka ana, 110 ka hoolaua ana mai i ka manao o Kauwila. > Ua lilo ka hana kakauolelo maloko o ka banako i hana uluhua a ku maoli no i ka hoihoi ole me ka luhi pu, no ka mea aole loa i maa o Kauwila i ka lawelawe ana i kekahi haha, mai kona mau la opio mai, ua makemke no oia e haalele aku 1 kela hana, o ka nana ae hoi, o ka mea wale no ia nana i hoo-

pakele ae ia laua mailoko mai o ka nele, pela oia i hoomana- 1 wanui wale ai no. No na mahina eono kela noho hana ana a Noela Kauwila maloko o ka banako, ua ike mai la kona mau haku i kona kupono, a i ka make ana aku o kekahi kakauolelo i noho hana loihi maloko o ka bjanako, ua hoonohoia aku la ua o Kauwila ma kela kulana, me ka hoomahuahua pu ia ana ae o kona ukuhana. No ka loaa āna o kela ukuhana maikai loa ia Kauwila, ua hoopihaia aku ka manao o ua kanaka nei me ka hauoli, a no ka hookahaha ana aku i ka manao o kana wahine, i kekahi la ua hele kino aku la oia e nana i kekahi hale nani, no ke kuai ana i home nona ame Kanani. Aole no ia he hana paakiki, oiai ua nui na hale maikai ma kela ame keia wahi o ke kulanakauhale, no ke kuai hooliloia* aku, a mahope o ka nana ana i kekahi mau h'ale lehulehu, ua kuai iho la oia he hale nani ma kahi e noho nui ia ana e ka poe waiwai. No ke ake e lilo kela home i home nani, ua kuai aku la oia i na lako hale o kela ame keia ano, elike' me kona iini mau e oi kona hale mamua o na home o kekahi poe waiwai, ua hookomo aku oia iaia iho iloko o ka aie nui hewahewa. I ka ike ana o ua o Kauwila, ua lako ka home hou ana i kuai ai, ma na ano apau, a ma kekahi auwina la, iaia i huli hoi j aku ai no ko laua hokele, koi aku la oia ia Kanani e hele laua ! ka holokaa, a i ka hoea ana mawaho o ka hale ana i kuai ai, lele iho la oia ilalo, me ka 'hopu ana aku i ka 'lima o Kanani a i aku la i keia mau olelo: "Ke makemake nei au e komo ae kaua maloko o kela hale, 110 ka ike ana i kekahi mau hoaloha." "( )wai keia mau hoaloha a kaua e hele aku ai e ike ?" wahi I a Kanani me kona piha i ke kahaha, oiai aole loa he manawal a Kauwila i kamailio mua aku ai iaia no kekahi mau hoaloha. "He mau hoaloha keia i maa i ka noho ana ma na hokelel no ka nui o ka manawa, a ua hooholo laua e hoi ae a noho! maloko o kekahi home, nolaila e komo hoi kaua e nana i ko | laua home. ina paha e makemake ana oe i na home o kela ano, i ka wa a kaua e kuai aku ai i home, elike me kau i koi mdu mai ai ia'u." Kolma aku la o Kauwila ma ka hoolele ana ia Kanani mailuna mai o ko laua kaa, a alakai.aku la noluna o ka lanai, a iaia i hookani aku ai i ka hele kahea, oili mai la he kaikamahine lawelawe, o ka ninau koke aku la 110 ia o Kauwila, ina paha aia no na kahu hale maloko, a oiai ua a'oa'o mua o Kauwila i kela kaikamahine i kana mea e pane mai ai, ua hoole mai la oia, me ka olel.o ana mai nae, he manawa wale no, ho ua mau haku nei ona e hoea mai ai. "E oluolu anei olua e ke keonimana ame ka lede e komo mai iloko nei e hoomaha liilii ai ?" "Ae, ke hauoli nei au e komo aku maloko e noho ai no kekahi manawa pokole," i wikiwiki. aku ai o Kauwila ma ka pane ana. "Malia paha e makemake ana ka lede e makaikai ialoko o na rumi o keia home?" wahi a ke kaikamahine kauwa me ka minoaka ma kona mau papalina. Ua ku-e loa o Kanani i ke komo ana maloko o kela home, mamuli o kona manao he hana maikai ole loa ke komo wale ana aku no. i ka wa aole na haku hale maloko o kela home, aka mamuli o ke koi ikaika a Kauwila, me ke kokua pu ana mai 110 hoi a lee kaikamahine kauwa, ua komo i'o aku la laua iloko. Hele makaikai aku la laua maloko o na rumi apau o ua liome nei, a i ka hoi ana mai noloko o ka rumi hookipa, puāna ae la o Kanani i keia mau olelo: "He keu aku a ka nani o keia home, a o ka mea oi loa aku_o ka maikai, eia no na rumi pau loa, nia ka papahele hookahi." "Peheā 'kdti nian'ao *e kuu wahine, iha no ka loaa o kekāhi home ia kaua o keia ano?' i ninau hoomaoe wale mai ai no o Kauwila. "O, ua maopopo no ia oe, ka nui maoli o ko'u makemake, e loāā he hōme ponoi 110 kaua e noho ai, me ka nana ole i kona nani, ina no paha he home o ke kulana haahaa. No ka home o keia a-no, me keia mau lako hoonani pipii o ke kumukuai, ke manao nei au, ua kupono na home o keia ano no ka poe nui o ka lakou dala." , Ke niakemake ole la o Kauwila no keia mau olelo a Kanani, oiai ua ike no oia i ka nui o kona aie, ma ke kuai ana aku i na lako : hoonani oloko o kela home, na mea no i liiki ke hoomanawanui ia; heāha nae ia i na manao hookelakela o keia kanaka, a o ia kana o ka ihou ana mai: "Alaila ua kupono iho la anei keia home i kou noonoo ana?" wahi ana me ke kapae ana ae i na noonoo ana no na bila aie lehulehu ana e uku aku ana mahope. "Aole keia i lihi launa aku i ka nani o kou home nia Nu loka, aka nae he nani no keia ke nana aku ma kekahi ano, a owau kekahi i hoohihi iho la i keia home." "Ina no kaua -maoli keia home, aole a'u mea hou aku e iini ai, ua lawa loa keia, a oi aku mamua o ka mea liiki ia'u ke hoakaka ae ma na huaolelo kupono," i pane aku ai o Kanani me ka lamalama ana ae o kona mau maka. "Jna ua hoohihi kou manao no keia home e ke aloha, alaila e lawe aku v oe ia mea i home ponoi nou. oiai ua hoolako ati i keia home. 110 ka hookahaha ana aku ia oe e Kanani. Ua maopopo no anei ia 'oe o keia ko'u la hanau ?" "O kuu la hanau anei keia?" i hooho ae ai o Kanani me ka pihoihoi. "Aole loa au i noonoo mua no ia mea! E olelo mai ana anei oe e Noēla maloko nei o keia home kaua e noho aku ai, a e pau ka noho āna ipāloko o ka hokele?" me ka halo'ilo'i ana mai o na kulu waimaka ma kona mau lihilihi. "O keia ka'u makana no kou la hanau.e Kanani, a o ko kaua home aku ana keia e noho ai oiai maloko nei o keia kulanakauhale. Ina he nui ka'u dala, aole keia o ke ano o ka home a'u e hoolako ai'nou, aka i liome i oi kela aku ka u'i ame ka nani; a malia ina no ka loaa nui mai ia'u o ke dala ma keia mua aku, e kuai no au i kekahi home oi ae o ka nani, aole loa e loaa ka maha i kuu uhane, ahiki i ka hookoia ana o ia iini īloko o kuu pUuwai." "Ua lawa iho la no keia he mea makehewa ka piikoi ana aku i na mea oi ae o ka nani. Pehea ka nui o ka nani, ame ka haahaa o kekahi home. o ka mea nui wale no, o ia ka loaa o ka noho oluolu ana. Ma ko kaua kulana e ku nei i keia manawa, ua hiki ole ia'u ke hoomaopopo iho, ua kupono keia home no kaua, a he mea na'u e hāuoli loa nei, ka ike ana, owau ana ka ka moiwahine maloko o keia kakela. "O kau mau mea apau i kuai ai no ka hoolako ana i keia home, he mau mea maikai no, akahi no au a ike i ka noeau o kau wae ana inai,~ i na lako o kela ame keia ano; a he keu aku no hoi o ka u'i o keia mau kii nunui au o ka hoonani ana ma na paia o keia home; o ka'u wale no e hopohopo nei. ua hoolilo aku paha oe, a oi aku mamua o ka mea kupono'." "Mai hoopilikia i kou noonoo, no ke ano i loaa mai ai o keia mau lako hoonani hale apau e kuu wahine," i pane mai ai o Kauwila, me ka hoao ana mai e minoaka. "O kau wale no e kuu wahine, o ia ka noho ana maloko o kou home ponoi, a na'u e nana aku i na mea e ae apau e pono ai ko kaua noho ana, a e hoomauia aku ai ka hauoli iloko o ko kaua mau uhane." Me na hanao hauoli o ka ulumahiehie. i huli hou aku ai o Kauwila me kana wahine no ko laua hokele. a ma kekahi la ,ae i hoi mai ai laua a noho maloko o kela liome hou. Ua oluolu maoli ko laua noho ana, ua hoi hou mai kela kulana kahiko o laua, a e hooikaika ana no hoi o Kauwila, ma kana mau hana, oiai hoi o Kanani e lawelawe ana i na hana apau o ka home. He ekolu liiahina mahope o ka hoi ana aku a noho maloko o ko laua home hou, ua hoohauoli loa ia mai ka manao o ke kane ame kana wahine, mamuli o ka hanau ana mai o Ka-

nani i kekalii kaikamahine huapala, i kulike na maka ame ka lauoho me ko ka makuakane, a nona hoi ka īli a'ia'i i like loa aku me ko ka makuahine. Ua lilo ka oili ana mai o kela hua mailoko mai o ko laua mau puhaka. i mea na na makua e haaheo loa ai, a kapaia aku la kona inoa o Alika, ka inoa o ka makiwhine o Kanani, a kupunawahine hoi oke kama opio. IClike me na makua apau, ka lilo o ka Lakou keiki mua loa, i mea nui ia lakou. pela iho la keia mau makua opio e kau aku ana i na manaolana 110 ka ukaliia o ka laua hebe, me na haawina pomaikai he nui o keia ola ana. Elike me ka nee mau ana mai o ke au o ka manawa, ua hookamiuiina nui aku la o Kauwila, me ka pohai o ka poe laiawai o kela kulanakauhale, a oiai, ua maa oia i na anaina 0 kela ano, ua hapāi hou ia mai la ka manao uilani ilokt> ona. no keia ano hauoli i maa iaia, i na la ana e noho ana iluna o ka waiwai ame ka Uiko. E lioea mau mai ana na palapala kono ia Kauwila. no ke komo ana .aku ma kekahi mau auaina hoohauoli. na aha hulahula; a e ku-e mau aku ana no hoi o Kanani, 110 ka ae ana aku e komo iloko o kela mau liana, oiai he uuku ka laua wahi loaa, e hiki ole ai ke hoohalike aku me ka poe kiekie, he mea ole wale no nae ia i ka manao o kana kane. oiai aia ke oiliili mau ae la na manao uilani no ka lu>okclakela ana i ka u'i o kaua wahine iloko ona. E hele ana o Kauwila, me ka lawe pu ana ia Kanani ma kela mau aha hoohauoli, a oiai ke kamaaina loa aku la laua nei i ka nui o na kanaka. a i kulike ai 110 hoi me ka rula iwaena o ka poe lalawai, he mea maikai ke kono ana aku 1 na hoaloha, a e haawi i kekahi mau aha hoohauoli. ua ala hou ae la kekahi manao iloko o Kamvi\a, ao\e i lawa ke\;v home o laua no ka hookipa ana mai i kona mau hoa me ka lakou mau wahine, aka he hale nui me kekahi wahi akea, e malamaia ai na aha hulahula. Ua hoao hou o Kanani e ku-e elike me ka hiki iaia, n<> keia mau liana hookelakela a uhauha a kana kane, me ka hoike okoa ana aku iaia, he uuku loa ko laua loaa makahiki e hiki ole ai ke uku i na hoolilo, aohe nae ia he mea n»> Kauwila e maliu aku ai. lloko o ka uwalo aku o Kanani. e akahele mai ko laua noho ana, e hoopau ke komo nui ana aku iloko o ka pohai 0 ka poe lalawai o kela kulanakauhale, a e noho laua ma ke ano hoohaahaa a hoomakaulii. ua lilo kela mau mea i kumu e hoalaia aku ai ka huliu iloko o Kauwila, ahiki i ka olelo okoa ana mai, oia ponoi no ke kuleana ma kana mau mea apau e manao ai he pono, a nana no e uku i kona mau aie apau, aole na Kanani. I wahi e ala ole mai ai he nohona ku-ee ana mawaena o laua, ua ae aku la o Kanani i na hana uhauha a kana kane, me he mea la, ua hoi hou mai kela ano kahiko o ko laua »ola ana, aia nae ka hopohopo mau iloko o Kanani. no ko laua konio hou iloko o ka pilikia ma o ka nui o ka aie. Ma ka aoao o Kanani, e hoao mau ana no oia e hoemi mai 1 ko laua mau hoolilo, ma ka hana kino ana i kona mau lole, oiai nae o Kauwila e koi mau aku ana i mau lole nani wale no kona e komo ai, elike me na wahine e ae: a uo na hoolilo no hoi o ko laua noho ana, e hoao ])u a»ia o Kanaui e hoemi mai elike mela hiki. ()iai laua e komo ana iwaena o ka pohai o ka poe lalawai, aole ia i lilo i mea hoohauoli aku i ko Kanani maiuao. elike me kela manawa mua a laua e huikau pu ana, i ka wa o ka lako me laua; ua lawa ka ike i loaa aku ia Kanani ma kela noho haahaa ana, i mea e konoia mai ai kona lunaikehala, he oi ae ka hauoli e loaa i kekahi mea, ma ka noho haahau ana, mamua o ka hooko ana aku i na makemake ame k.i iini pau wale o ko ke kanaka mau aoao. 0 kekahi kumu makemake nui ole o Kanani e hele aku i na-anaiua hoohauoli, o ia no ka noonoo nui ana no kaua kaikanfahine, he makemake kona e haawi nui i kona manawa, ma ka pulama ana iaia; a i kona manawa e kamailio aku ai ia Kauwila no ia mea, e pikanana ana kana kane, me ka olelo okoa ana mai, ua oi aku ko Kanani noonoo uo kana kaikamahine, maniua o ka noonoo ana aku no na hauoli o kana kane. Maluna ae nae o na kumu apau no ko Kanani makemake ole ana e hoomau i ka hele i na anaina hoohauoli, i> ia no ka ike aku i kana kane e inu nui ana i ka waiona, a koino mai la ka hopohopo iioko ona. no ka lioea mai i ka la e haule pa-hu ai o Kauwila, e liiki holi.ole ai ke ku maluua o kona mau wawae. lloko o keia manawa a Kanani ma e noho la ma Kapalakiko, e loaa mau mai ana no kana leka mai ia Kepinola mai e hoakaka mai ana no ka hoomau ana o kona kaikunane. ma ka oihana kauka maloko o Parisa; e hoakaka pu mai ana no hoi no ka pii mau ae o Mag"ureta, me ka hooi pu ia ae no hoi o kona wahine u'i, mamua o ka manawa a lauu i ike ai iaia ma Nu loka. No na mea nae e pili ana ike ano o ke kane ame ka wahi ne, aole he hoakaka iki mai o Reginola maloko o kana k-ka, a ua lilo ia i kumu no Kanani e hoohuoi ae, aole he maikai o ka noho ana o kona kaikunane, aole i loaa ka hauoli. elike me ke ano o ke kane 110 kana wahiue. Ma kekahi ahiahi, i ka hu 1 i hoi ana aku o Kauwila 110 ko laua home, ua hele maoli oia a piha ike pihoihoi. Ua kaokoa ae kona ano mai na mea i kamaaina ia Kanani no kana kane. Aole he kamailio wale aku, aia no a kamailio mai 0 Kanani, o kona wa ia e pane aku ai, a ia laua e noho ana e' ai i ka aina ahiahi, e alaalawa mau ana kona mau maka ma o a maanei, a ke kani mai 110 ka bele mauaho o ka hale, e nana awiwi aku ana oia iwaho. 1 ka pau ana o ka "paina, aole ua o Kauwila i hele tio ka hale hui, elike me kana hana mau ma na ahiahi aj>au, aka ua noho no oia i ka hale. me ka holoholo mau ana i o a 1;» nei, ua hele hoi kona mau maka a lamalama. me ka hopohopo loa o Kanani, e loohia ana kana kane i kekahi ma'i. O ka noonoo mua o ka oili ana ae iloko o ua o Kanani. o ia no ke kauoha ana aku i kekahi kauka e hele mai e nana 1 ka pilikia o kana kane, aka nae mahōpe o kona waiho ana aku i kana kaikamahine maluna o kahi moe, hoi ae la noloko o ke keena hookipa me kekahi niau mea humuhumu, me kona manao e hiki ana iaia ke kamailio me Kauwila, iihiki i kona ike ana aku i ka hoi pono mai o ka noonoo maikai iloko ona. H6 mau manawa lehulehu ka ua o Kanani o ke alakai ana aku i na kamailio ma kekahi mau kumuhana, ;iole nae ia i lilo i kumu e pane aku ai o Kauwila me ka hoihoi, a i ka hala ana ]>aha he hapalua hora o kela kamailio ana o laua. me ka mau 110 o ke ano kukule o Kauwila. haalele okoa aku la o Kanani i kona wahi e noho ana, a hele mai la a noho ma lea aoao o kana kane me ka ninau okoa ana mai: "Healia keia pilikia nui i loaa ia oe i keia po. o ka mua loa keia o ko'u ike ana aku ia oe, i kou kukule. aole hoi pela me ua manawa e ae a kaua e noho nei?" me ke kalele aua mai o kekahi lima maluna o ka poohiwi, a nana pono aku la 110 hoi ma na maka*) kana kane. "Heaha ke kumu nana i kono aku ia oe, a ninau inai no ka loaa ana he pilikia ia'u. ma kekahi ano?" wahi a Kauwila, me ka leha ana ae o kaua nana ana ma na maka o kana wahine. "Aole he kumu e ae. mawaho o na mea oiaio loa a kuu mau maka i ike aku ai ia oe i keia po, no ka mea ua kaokoa loa kou ano, mai na mea mai i kamaaina ia'u, a he elua wale 110 mau mea a'u e hoomaopopo nei, o ka mua o ia no ka loaa aua o kekahi ma'i ia oe, a iua aole he haawina o kela ano i kau aku maluna ou, alaila, aia he pilikia nui. i lilo ai i mea hookupouli i kou mau noonoo maikai apau. Ma ke ano owau kau wahine mare, ke uwalo aku nei au ia oe e hoike mai i keia pilikia. malia o hiki no ia'u ke haawi aku i na kokua ana a oe. M (Aole i pau.)