Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 20, 16 May 1919 — Page 3

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

Oliva Esekota

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kieki - He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli

 

            Oiai lakou nei e inu ana i ke kope, aia wale no ma ka aoao o Radona ke kamailio ana i na manawa apua, a he hoolohe wale no hoi ha Mr.Derika, oiai nae o ka mea oiaio loa, aohe he komo mai he hookahi huaolelo iloko o kona mau pepeiao, no ka mea aia kona noonoo nui maluna o ka wahine opio huapala e noho pu la ma kona hauoli ana mawaena o ka wahine me kana kane.

            Ma kana mau mea nae e ike la, ma ka helehelena o ka wahine opio, ua hiki ole iaia ke hoohewehewe aku no na hinoa o ke kaumaha maluna on a, o kekahi kumu nui nana i hooiaio loa mai iaia, no ia manaokoho on a, o ia no ka noho kukule loa o kela wahine, aole on a komo nui mai e kamailio pu me laua nei, aia wale no a waiho pololei ia aku ka ninau iaia, o kona manawa wale no ia e pane mai ai, ole nae me ke ano hoihoi, aka me ka hoopepe.

            Oka inu hoi ia o Olina i kona pola kope, a i ka pau ana, alaila i aku la o Radona iaia: "Ehele aku hoi oe e Mrs. Radona no kahi o ka piana a hookani mai i kekahi mau mele, no ka hoonanea ana ia kakou," o ke ku koke ae la no ia o Oliva iluna, a hele aku la no kahi o ka piano, oiai hoi o Mr. Derika i ku pu ae ai iluna, a hele aku la e hooponopono i ka noho. a e huli ae hoi i na aoao o ka buke leo mele ahiki i kahi o ka himeni a Oliva i makemake ai e hookani mai.

            "Ke ole au e kuhihewa, he nui na mele o Sekotia i hiki ia oe ke paani e Mr.Ronda?" wahi a Derika, me ka nana ana iho maloko o kekahi buke leo mele.

            "Aole he mau mele Sekotia i paanaau ia'u, o ka'u mau mea wale no e paani mau ai, o ia no na mele makolo o keia mai buke, e oluolu ana anei oe e Mr.Derika e nana mai i kekahi mele, a na'u e paani aku, no ka hoohala manawa ana?"

            "Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe e Mrs.Radona, no kou waiho ana mai la, owau ka mea nana e wae i mele nau e paani mai ai, no ka mea, eia maloko nei o keia buke, e oluolu ana anei oe e Mr.Derika e nana mai i kekahi mele, a na'u e paani aku, no ka hoohala manawa ana?"

            "Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe e Mrs. Radona, no kou waiho ana mai la, owau ka mea nana e wae i mele nau e paani mai ai, no ka mea, eia maloko nei o keia buke, kakahi o ka'u mau mele punahele loa," alaila, hu'i iho la oia ahiki i ka loaa ana o kela mele, hookau aku la i ke buke iluna o kahi waiho buke.

            Oia nea o Mr. Derika me Oliva me kahi o ka piano, ua kii aku la o Radona i kekahi pakaukau uuku, a uwai mai la no kahi o ke kapuahi hoopumehana, me ka waiho pu ana iho ke omole waina, maluna o ua pakaukau nei.

            "E hoi mai oe e Mr.Derika ma kou wahi, a e waiho malie aku ia Mrs. Radona e hookani ana i ka piano, no ka mea he haalulu wale oi, ke ku aki kekahi mea, a nana i kana paani ana," alaila haalele aku la o Derika i kahi o ka piano. a hoi mai la a noho mai la ma kekahi aoao mai o me ka leo o ke mele.

            "E le'ale'a iki paha kaua manaua o kou hoi ana aku e kuu hoaloha, a eia no ia omole waina a kaia e inu ai, a ke pau no keia, he mai omole hou aku kekahi, ua ike ia aku auanei ko kaua halawai hou ame ka ole, nolaila, e apopo no e nana, i na mea o ka la apopo," alaila unuhi ae la o Radona mailoko ae o ka ume o ke pakaukau ke pu-a pepa, a panee aku la imua o Mr. Derika.

            Ua a'oia no o Oliva i ka hookani piano me kahi loaa liilii a kona makuahine kanauna, o ke kumu iho la ia o ka hiki ana iaia ke paani, a oiai aole no on a hookani mau i ka piano, a in a he mau manawa kekahi ana i paani ai i kela mele. aole i oi aku ka maikai ame ke kui'o o kana paani ana elike me ia ma kela po, mamuli paha hoi o kona ike ana ke kanaka malihini kekahi maloko o ko laua hale.

            Aia na kanaka opio ke noke la i ka paani pepa hahau, a ke noke mau la no hoi o Mr. Derika i ka pana me kona manamanalima, ahiki i ka pane okoa ana aku o Mr. Radona: "Ea, maloeloe loa paha oe e Oliva i ka hookani ana, e himeni mai hoi oe ia kakou."

            I kinohi, ua kanalua o Oliva i ka himeni ana mai, aka ua noonoo ae la i kekahi himeni i paanaai iaia, kikoni mau aku la oia i ke ki o ka piano, a hoomaka ae la e himeni. E hoomaka aku ana o Mr. Derika e kuu i kana pepa, i ka wa nae i lohe aku ai i na huaolelo aku la me ka piha hialaai i ka himeni ana a Oliva, a no ka minuke holookoa, ua noho hamau loa na keonimana a elua, ahiki i ka pane ana aku a Mr. Derika.

            "O kela kekahi o na mele a'u i lohe mau ai, aole nae i oi aku ka ilihia o ka himeni ia ana, elike me ia a'u e lohe nei. a he keu aku a ka nani o ka leo o Mrs. Radona," alaila kuu aku la oia i kana pepa, o ke kaa aku la no ia o ke eo ia Radona me ka i ana mai o kela kana i kona hoa:

            "No ka lilo loa o kou noonoo e kuu hoaloha i ka himeni, i hiki ole ai e kaa ka lanakila ma kou aoao," alaila noke okoa ae la o Radona i ka akaaka me ka leo nui. "Ua lilo kau himeni ana e Oliva, i kumu hoopakalaki ia Mr. Derika."

            "He mea liilii wale no keia a mai hoopau i kau himeni ana e Mrs. Radona. O kela himeni au i mele mai nei me ka nani o kekahi ia o ka'u mau mele i makemake loa, a mai hoopau i kau himeni ana, ke hoohauoil loa mai nei oe i ko'u uhane. Akahi aku la lanakila ma kou aoao e Radona: heaha iho la ka kaua poki no ke ke-mu hookahi?"

            "Aia i ka mea au e hooholo ai, he like wale no na mea apua i ko'u noonoo," wahi a Radona, me ka lalau ana mai i ka puupepa, a noke iho kaua poki no keia paani ana," i pane aku ai o Mr. Derika, me kona minamina ole no kela lilo ana aku la he mai paona ia Radona, oiai nae o ka laulau ana mai i ka puupepa, a noke iho la i ke kakekake.

            " I elima paona ka kaua poki no keia paani ana," i pane aku ai o Mr. Derika, me kona minamina ole no kela lilo ana aku la he mau paona ia Radona, oiai nae o ka iini iloko ona, o ia no ke kaa ma ka aiai i Radona ke eo ma kela mau paani mau ana a laua, aia a loihi aku ko laua paani ana, o kona manawa ia e hoikeike ae ai i kona ike ame ka makaukau ma kela hana no ka hoohoka ana mai kona hoa paani.

            No ka lilo loa o ka noonoo o na keonimana ma ka pepa, pau aku la ko laua noonoo no ka himeni, ia wa i ku okoa mai ai o Oliva iluna, a hele mai la a mahope o ka noho o Mr. Derika, nana i ka pepa ana a kela mau kanaka, e hakilo pono ana hoi i ke ano o ka laua paani ana, oiai aole no i maopop iki iaia ke ano o ka pepa piliwaiwai ana.

            Ina paha no ka alawa ae o Mr. Derika ilina a ike i ka helehelena haikea o Oliva, e oi loa aku ana ka hoopilikiaia o kona noonoo, mamua o kela manawa a Oliva ano me ke ala ana mai o ka manao hoonaikuki iloko on a, no ka hoi hope o kana wahine, mai kana mau mea i kauoha aku ai, no ka powa ana i kona hoaloha ponoi:

            Ma kekahi hoailona nae a Radona i haawi aku ai ia Oliva, nanao iho la ka wahine opio ma ka a-i o kona lole, a unuhi ae la i ka omole uuku o ka laau hoohiamoe, me ka kakali ana o ka hoea mai o ka wa ana e hooko aku ai i ka mea a kana kane i kuhikuhi mai ai iaia e hana.

            "Ea, he keu aku maoli ka hoi ko'u pakalaki i keia po," i hooho hoi ae ai o Mr. Derika me ka olelo ana aki ia Radona, ua kaa hou ka lanakila ma kona aoao.

            "Imua iho la no ka ulu o kou alo, e kuu hoa, a o ka hoi nele iho la no ia, a oiai ua ma'u keia lealea ana o kaua, manao au i hookahi manawa i koe; o ko'u manao ea, e palua ae i ka poki i keia manawa, oiai o ka hope loa no hoi keia," alaila kahea aki la ia Oliva, e ninini mai i mau kiaha waina ho laia, me ka eu ana ae no hoi o Oliva iluna, a ninini iho la i ka waina iloko o na kiaha elua, a waiho mai la ma ka aoao o na keonimana.

            "Makemake au e hakilo pono loa mai oe e Oliva i ka ano o ka paani ana, he nui kau mau manawa i ninau ai ia'u i ke ano o ka paani ana me ka pepa hahau, o keia nae kahi e loaa ai ka ike ia oe no ia mea. Pehea, he mau dala helelei no anei kau e Mr. Derika no ka bila o umi dala?"

            Unuhi ae la o Mr. Derika mailoko ae o kona puliki i kekahi pu-a bila, o na huina like ole, pela hoi me kekahi eke dala i hele a piha i na dala gula wale no, a haawai aku la i na dala makemake ia e Radona, o ko laua hoomaka iho la no ia e paani, e haawi ana kela me keia pakahi o laua i kona akamai, aia ka pono o ke kaa o ka lanakila ma kona aoao.

            O ka mea apiki nae ma kahi o kela huli mau ma ka aoao o Radona ka laki, ua kaa aku la ke pakalaki iaia, a kaa mai la ke eo ia Mr. Derika, a o ia nae ka Radona i ka i ana mai:

            "Ua kaa ke keo eo o keia paani ana a kaua ia oe, o ka'u haawi ana keia i ka pepa, a nou e Oliva, e makaala loa oe i ke ano o keia paani ana," oiai nae, o kela mau olelo o Radona, he hoailona ia e haawi aku ana ia Oliva, no ke kokoke loa i ka manawa ana e panee mai ai i na kiaha waina no laua nei e inu ae ai.

            "Pehea ua kaahele nui no paha oe e Radona ma na kuaaina aku nei ea? Aole he wahi oi aku o ke kupono no na kanaka kahakii e hele ai e makaikai, mamua o Hakopa, aia malaila na hiona nani, e noke ai ka mea akamai i ke kaha i wahi ia oe e Mrs. Radona?"

            "Aole on a hele holoholo nui ma na kuaaina aku nei, a ua manao au, e lawe aku iaia no ka hoomaha ana, i keia kau wale, e inu aku koi paha i koi kiaha," alaila lalau aku la ua o Radona i kona kiaha a inu ae i na kiaha o laua, i koe iki ka waina iloko.

            Ma keia paani ana, aia no la laki ma ko Derika aoao, a ke kuaki loa la hoi o Radona, o kona manalana wale no, aia maluna o ka laau hoohiamoe, in a no ka hooko o kela laau i kana hana alaila e hao ia ana na dala apau a Derika eia, o ka hookoia nae o ia kuko ino ana, ame ka ole, @@@ keia mau koke iho ia e hoike mai.

            "I hoike aku no au ia oe o kuu hoaloha ea, owau kekahi o na kanaka pakalki loa ma na hana e ae, aka ma keia hana o ka paani pepa hahau, aole loa o'u manawa i kalawai ai me ke pakalaki," wahi a Derika me ka alawa iki ana aku ma kahi a Mrs. Radona e noho mai ana.

            Ke nana la o Oliva i ke kapuahi, ua hele hoi kona helehelena a haikea pu, a i ka wa i lohe mai ai i ke kamailio ana ae o Derika, alawa mai la oia a ike i ka hoololomi hiamoe o kana kane, a ia wa i ku okoa mai ai oia iluna, hele mai la a kalele iho la na lima ma ka aoao o ke pakaukau, a o ia ka Mr. Derika i ninau ae ai:

            "Ua loohia ia anei oe i ka ma'i?"

            Ma kahi o ka Oliva pane, kuhikuhi aku la oia ia, Radona oiai ua kanaka kei e kikiwi aku ana, a iloko o ka manawa pokole, ua haule iho la ke poo iluna o ke pakaukau, o ka manawa pokole, ua haule iho la ke poo iluna o ke pakaukau, o ka lilo ae la no ia o ka noonoo kanak, no ka mea us noho mana iho la ka laau hoohiamoe ana ponoi no i hoomakaukau e ai, no ka hookau ana aku ia poino maluna o kona hoaloha.

            Iloko o ka noonoo o Mr. Derika, aole e hiki iaia ke hoomapopo i ke ano o ka pilikia i kau aku maluna o Radona. Aole e hiki iaia ke manaoio, ua on a kela kanaka i ka waina, no ka mea ua like no ka laua mau mea i inu ai.

            Me ka helehelena i hele a haikea, me ka piha pu hoi i ke pihoihoi, hu ae la o Mr. Derika mai kona wahi mai e noho ana a hele mai la me ka paa ana aku i kekahi lima maluna o ka poohiwi oRadona, aia na hiona apau o ke kanaka make maluna on a, o kana mea nae e ha'oha'o loa la, ma ke manawa i hina mai ai ke poo iluna o ke pakaukau, ua hopu mau mai la kekahi lima i ke eke dala, me ka aoao o Mr. Derika, o ka mea wale no i hiki ole ai iaia ke kaili aku, o ia ka nele o ka loaa ana o ka ikaika iloko o kela lima e hana pela.

            Iloko o ka manao pihoihoi ame ka maka'u pu, huli mai la oia a ninau ae la ia Oliva: "Ua maopopo no anei ia oe ke kumu i loaa ai o keia pilikia i kau kane?"

 

Mokuna VIII.

            "Mai hoopilikiaia kou noonoo e Mr. Derika nona, aole oia i make, aka e pohala mai ana no oia i ka wa pono, e hiamoe wale ana no oia ahiki i kona puoho hou ana mai me ka maikai, a ua palekana oe mai ka poino mai," wahi a Oliva me ka pihoihoi ole.

            "Ea, ke hoopohihihi loa mai nei oe i ko'u noonoo e Mrs. Radona," i pane aku ai o Mr. Derika, me ka paa koke ana aku i kekahi lima o Oliva, a i hou aku la: "heaha ka mea a kau kane i hana ai?"

            "Aole ana mea i hana mai ai oe, mai ko paha kana mau mea apau i hoolala ai, in a aole au i lilo i mea ake'ake'a aku ia hana."

            "Alaila e olelo mai ana anei oe, ua haawiia aku he laaumake ia Radona?" wahi a Mr. Derika me ka hele o kona helehelena a kunahihi.

            "Aole a Oliva pane no kela ninau a Mr. Derika, no ia kumu, alaalawa ae la ka nana ana a Mr. Derika ma o a maanei, e ake ana o kona ike aku i kekahi kaula no ka bele kahea, no kona manao e kauoha aku i kekahi kaula o na kauwa lawelawe e hele mai i kii aku ai i kekahi kauka, ua pane koke mai la nae o Oliva me ka i ana mai:

            "Aole au kauka'i ana aku e hoea mai kekahi kauwa, oiai ua pau lakou i ka hiamoe i keia manawa, a aole au mea e maka'u ai no ke kau mai o kekahi poino maluna on a, e hiamoe wale ana no oia, ina i pololei kana mau mea apau i kamailio mua mai ai ia'u, aka in a ua hoike hoopunipuni mai oia, alaila nana pono loa aku la oia ma ka helehelena o Mr. Derika, a ninau aku la:

            "Heaha ka manao maoil iloko ou, ma ko manawa i kaalele aku ai i kou wahi, a hele mai no keia hale?"

            "Aole he manao e ae iloko a'u, koe wale no mamuli o kana kono, e hele mai e ike ia oe," wahi no hoi a Mr. Derika me ka mau no o ke kunahihi o kona helehelena.

            "Aole he mau mea e ae i kamailioia mawaena o mau, koe wale no kona kamailio ana mai, ua mare oia i ka wahine, a ua makemake hoi e hoolauna aku ia'u i kana wahine; a o kana i kamailio ako la ia oe, no ko'o holo no Inia ma ka la apopo, he mea pololei loa ia," me ka haka pono loa ana aku o ka nana ana a ua kanaka kei maluna o ka helehelena o Oliva, aia hoi ka ha'oha'a ame ke kahaha iloko on a, no ke kona ame ke kuoo o keia wahine opio.

            "He oiaio anei, ua kamailio pu aku oe iaia, he huina dala mahuahua kekahi au e lawe mau ana maluna o kou kino?"

            "Ke ole au e kuhihewa, ua hoike aku au iaia no ia mea, a o ke kumu ia o ko'u huli hoi ana no ko'u mau rumi, me ke hele pu ole ana mai me ia i ka manawa hookahi."

            "Aole anei e hiki ia oe ke ike iho, i ka manao o ka'u mau olelo i kamilio mau aku nei, no kou palekana mai na poino mai?"

            Alaila ua manao anei o Radona e hookomo i ka laaumake maloko o ke kiaha wain, me ka manao e hoopoino i kuu ola, a e powa ia'u ma ka lawe ana i ka'u mau dala apua?"

            "Aole oia i manao e hoopino i kou ola, aka e hookomo ia oe iloko o ke kulana o ka mea i loohia i ka hiamoe kulipolipo, elike no me ia au e ike aku la iaia @ keia manawa. Ua huli hoi mai oia i keia po me kekahi omole o ka laau hoohiamoe, a hoakaka mai imua o'u i kana mea i manao ia e hana aku maluna ou a waiho mai nae na'u e hookomo i ka laau maloko o kou kiaha waina, a o ka mea a'u i hana ai, o ia no ka hoopakele ana ae aku i ka kiaha waina i manaoia ai nou, iaia, aole hoi ia oe."

            I ka pau ana no o ke kamaiiio ana mai a Oliva, lalau aku la oia i ke eke dala, e paa ana malalo o na lima o Radona, a huki mai la, me ka waiho ana mai mamua o ke alo o Mr.Derika, a pane mai la:

            "Eia mai ko eke dala; o ka'u wale no e kauoha aku nei ia oe, e haalele mai ialoko nei o keia rumi, me ka hoopoina ana i na mea maikai ole apau au i ike ai, a e huikala pu mai no hoi oe i ka hewa ko'ko'i loa a Radona i hana aku ia no ka hoopoino ana i kou ola."

            Aole he nana aku o Mr. Derika i ke eke dala o ka paneeia ana mai mamua o kona alo, aka hamo ae la oia i kekahi lima ma kona lae, ua hele e kiki ka hou, me ka namunamu ana iho:

            "Akahi no a loaa mai ka hoomaopopo ana ia'u i keia manawa, ua kuapo oe i ko'u kiaha waina, a haawi aku iaia, a o kona kiaha hau i haawi mai ia no'u e inu, aole au i ike i ike i kekahi wahine koa loa elike me oe."

            "E kapa mai ana anei oe ia'u i ka, wahine koa? Aole loa pela, no ka mea aole i kulike ko'u manao me kona," alaila naka haalulu ae la ke kino o Oliva, me ka kalele ana iho o kekahi lima maluna o ke pakaukau, a pane hou mai la me ka leo kuoo: "Ke kauoha mai nei oe e ka wahine opio, e ku au a haalele iho ialoko nei o keia hale, aole e hiki ia'u ke ae aku ia manao ou, a e waiho iho ia oe malalo o na hana pauaka a keia kanaka."

            No kela pane ma ka aoao o Mr. Derika, nana pono loa mai la o Oliva iaia, me ka pane ole mai nae, e ia wa i hoomau hou aku ai no i Derika i ke kamailio ana:

            "Ina i maopopo mau ia'u ke ano oiaio maoli o ko olua ola ana, in a au me kekahi hana ma ka'u huaka'i i hele mai nei i keia po, aka ua hiki no nae ia oe ke koho mai i ua manao nei."

            Kau ae la o Oliva i kona mau lima maluna o ka lae, a i mai la:"Aole au i makemake e hoopau manawa wale, ma ka hoolohe ana aku i kau mau olelo, koe wale no e ku one a hoi no kou wahi, a w waiho mai ia'u ame Radona ma ko maua home nei."

            "Ua hiki ole loa ia'u ke ae aku i kou manao e ka wahine opio, no ka mea ke hoike mai nei kou mau ano, aole i loaa ia olua ka noho kauoli ana no kekahi manawa loihi, a oiai he kanaka au, he mea i makaukau e hoopakele i ka hoa kanaka mailoko mai o ka pilikia, ua konoia mai kuu lunaikehala e hoopakele au ia oe mai ka mana mai o keia kanaka lapuwale. Ina au e waiho iho ana ia oe maloko nei o keia keena, a i kona wa e puoho ae ia a ike, i ka mea au i hana aku ai maluna on a, aole ana e nele ke ala mai o kona inaina, e oi loa aku ai kana mau hana hoopoino maluna on a, mamau o kekahi mau kana hoopilikia e ae ke nui ana i hookau mai ai maluna ou."

            Noho okoa iho la o Oliva ilalo o kekahi noho haahaa, a paa ae la hoi kona mau lima elua maluna o kona lae, a ia wa i hoomau hou aku ai no o Mr. Derika i kana kamailio ana, no ke pahele ana no i ka noonoo o Oliva, in a no ka puni mai iaia, alaila e holo mahuka laua, a e waiho aku no ia Radona e hiamoe ana, a ke ala ae oia, e ike iho ana no ioa i ka hopena o ka mea ana i kana ai i keia po. i ka puoho ana ae o keia kanaka, aia anei he palekana no kou ola? E noonoo oe i keia mea nui i pili loa ia oe iho?"

            "Heaha auanei ko'u noonoo nui no'u iho, no ka mea aole o'u mau hoaloha, aole he oahana, e manao aku ihope i kahi o kou ohana, kela wahi au o ka holo mahuka ana mai no ka mare ana me keia kanaka?"

            Ua hoohikilele loa ia aku ko Oliva manao no kela mau olelo a Derika, aka nae noonoo iho la oia, malia na Radona no i kamailio mai, i loaa ai ka ike i keia kanaka; a o ia kana i pane mai ai: "Ua paa na puka o kuu home ia'u, no ka mea ua hele mai au mamuli o ko'u manao ponoi iho, ua lilio au i wahine nana, a he kane oia na'u, nolaila aole loa e hiki ia'u ke haalele iaia."

            Ku okoa ae la o Mr. Derika iluna, me ka makaukau e haalele iho i kela hale, a mamua nae o kona hele ana aku no kahi o ka puka, huli aku la oia imua o Oliva, a hoao hou aku la e uwale, no ka hoopakele ana ae i kela wahine opio, mai ka mana mai o Radona, ma ka i ana aku i keia mau olelo:

            "E ku ana au a hele elike me kau i kauoha mai nei ia'u," me ka hopu ana mai i ka lima akau o Oliva. "Aole loa oe i kupono e noho hou iho me keia kanaka, ua makaukau au e hoopakele ia oe elike me ka hiki ia'u, i hakaila wale no i kou pane mai, i ka huaolelo, e kaohi ana ia'u mai ka hooko ana aku i ka'u huaka'i ma ka la apopo, e noho no au, aole e haalele iho ia Enelani nei no Inia.

            "Ua nui a lehulehu no na wahine opio a'u i halawai pu ai me lakou, aole loa nae he hookahi iwaena o lakou, i ume aku i ko'u mau manao hoohihi, elike me oe i keia po. Ua makaukau au i na manawa apau e hana aku no kou pono e Oliva, i hakalia i kou pane mai, e ku no au mahope ou, a e imi i na alahele apau e kaawale ai oe mai ka mana mai o keia kanaka ino."

            "Aole o'u makemake e lohe i na olelo o kena ano, aka e ku oe a hele mailoko aku nei o keia hale," wahi a Oliva, me ke kuhikuhi ana aku o kekahi lima i ka puka.

            "He nani ia, ua paa loa no kou manao, e kipaku mai ia'u me ka maliu ole mai i ka'u mai uwalo ana aku no kou pono, e hooko ana au elike me kau kauoha, aka e lawe aku nae i ka'u mau hoomaikai ana he nui, no kau mea i kana mai ai, ma ka hoopakele ana i kuu manao, aole kau aku la oia hele no kahi o ka puka.

            Ke hoolohe malie la o Oliva ahiki i ka pau ana o kona lohe ana aku i ke pahupahu o na kapuai wawai o Mr. Derika, kii mai la oia e laka i ka puka a paa, alaila hoi aku la a noho mamua pono o ke kapauhi hoopumehana, palulu ae la hoi na lima ma kona lae, he hookahi hana, o ia ka mihi no ke kuhihewa o ka ae ana mai i na mali leo a Radona, kela kanaka ana no i ike ai me kona mau maka ponoi, i ka nele o kekahi ano oiaio i loko on a, aka oia kekahi o na kanaka ino loa ma ka ili honua; a e mare ia ka eia ia Iakoba Bune, in a paha ua loaa he nohona oluolu ana iaia.

            Ua lohi loa nae kona mihi ana, ua hanini ka waiu, h@ mea hiki ole ke hoihoi hou ia mai, ka mea i hanini.

            Oiai no o Oliva e kulou malie ana ilalo, lohe mai la oi@ i ka nakeke, i nana mai paha ka hana, e hooikaika ae ana @ Radona e ala iluna, aole no he hana wale mai o ua o Oliva @ aka ke kakali la oia i ka hana a Radona, i ka wa e hoi pono @ mai ai ka noonoo maikai i loko on a.

            Me ka hooikaika o Radona i hana ai, ahiki i ka noho pono@ ana ae iluna nana mai la hoi ka puupepa e waiho ana ma @ mua o kona alo, alaila hapapa ae la kona lima hema, m@ kahi o ka eke dala a Mr. Derika i waiho ai, aole nae he p@ aku iaia, alaila pahola ae la ka minoaka ma kona mau papa@ lina, a pane mai la:

            "O kau kuu keia i ka pepa." aohe nae he hahau aku @ kona hoa lealea i ka pepa hahau, a i nana pono mai kona@ hana, o ka noho wale no ke waiho aku ana, aole hoi M@ Derika maloko o kela keena. Oiai nae kona mai maka @ au hele ana i o a ia nei, halawai aku la kona ike me Oliva @ ma kahi o ke kapuahi hoopumehana me ka ninau ana aku @

            "Eia o Mr. Derika ihea?" wahi ana me ka hele o ka hele helena a kunahihi.

            "Ua hala aku oia, aole maloko nei o keia kenena."

            "Ihea oia i hele aku nei?" i poha hou aku ai ka leo o Ra@ dona, me ka hoike okoa ana mai i kona piha loa i ka hoo@ naukiuki. "Eia ihea kela eke dala maluna nei o keia pa kaukau?"

            "Ua lawe aku no ka mea nana ia waiwai me ia, i kona@ wa i huli hoi aku ai no kona wahi i hele mai ai."

            "Alaila ua hoopunipuni ino loa mai oe e Oliva ia'u, ma @@ hookomo ole ana i ka laau hoohiamoe maloko o ke kiah@ waina.

            "Ua hooko aku au elike me kau i kauoha mai ai ia'u, aka ma kahi nae o ka haawi ana aku iaia, ua haawi aku au ia oe@ aole i ke kanaka au i manao ai e lilo he pio no kau mau @ hana kolohe."

            Ku okoa ae la o Radona iluna, me ka manao e pa'i mai @ ia Oliva, aka noho hou aku la ilalo, me ka hele a uluhia e@ na manao hehena, me ka i ana mai:

            "He keu aku oe e Oliva a ke kumakaia ia'u. Ua maopopo no anei ia oe ka mea au i hana aku ai? Ua hookomo aku oe ia'u iloko o kekalii poino nui loa, e hiki ole ai ia'u ke alo ae, mai ka ili ana mai o kakahi hana hoohilahila maluna o'u e Oliva."

            "O ka mea a'u i hana aku ai keia po, o ia no ka hoopakele ana ae ia oe mai kekahi karamia ko'iko'i mai, i oi aku ka ehaeha, ka hilahila mamua o na mea au e hoahewa wale mai nei maluna o'u."

            Aha, no ko hopohopo, o ili aku na ahewa ana maluna ou, in a no ka poino o kela kanaka ea, o ke kumu iho la ia o kou haawi ana mai i ka laau hoohiamoe ia'u. Olelo mai nei oe ua hala aku kela kanaka, ua hoopakele aku oe iaia, heaha ka hoi kou mea i ukali ole aku ai mahope on a?"

            "Heaha auanei ko'u kuleana a hele wale aku ai no mahope o kela kanaka i kuleana ole mai ia'u? Me ka nana ole i ke ano o kau mau hana o ka wa i hala, ame na mea au i manao ai e hana mai ma keia mau aku, aole ia he mea no'u e haalele iho ai i keia hale, no ka mea he wahine au nau, a he kane hoi oe na'u."

            Ma kela wahi, ua noke okoa ae la o Radona i ka akaaka, auhee aku la kela ano pikanana on a ia Oliva, a i aku la:

            "Aia anei he mau hooiaio ma kou aoao, no kou lilo i'o ana he wahine mare na'u? O keia hale a kaua e noho nei no'u ponoi ia, aole oe he wahine i mareia me a'u i ku i ke kanawai," me ka noke hou ana ae o ua o Radona i ka akaaka.

            "Ua manao kuhiheaw oe, ua hiki ia oe ke pulapu mai ia'u, elike me kau i hana ai i keia po; i lohe pono nae oe i ka mea oiaio, o oe ka i pulapu ia e a'u, aole oe he wahine mare na'u, a in a no i hele aku nei oe me Mr. Derika, aole no e hiki ia'u ke koi aku, no ka mea he mau hana apuhi wale no ka mea i lawelaweia, ma kela mare ia ana o kaua.

            "Aole o oe hookahi wale no ke kaikamahine o na kiaaona i punihei malalo o na pahele ana o ka hoopunipuni ame ka epa, aka he nui a lehulehu wale o lakou. O kela mareia ana o kaua, he mare hoopunipuni ale no ia, na kekahi hoaloha ponoi o'u, me ka kuka o ke kahunapule i lawelawe i ka oihana mare, a o ka palapala mare, he palapala apunhi no ia, aka o ka mea i oi loa aku ai o ka holopono, o ia no kou puni wale, a kaa mai oe malalo o ko'u malu iloko o keia mau mahine loihi o ko kaua noho pu ana."

            I ka lohe pono ana aku o Oliva i kela mau hoakaka, haalele aku la oia i kona wahi e noho ana, ku ae la iluna a maloeloe, aia hoi kona mau maka maluna o Radona kahi i nana mai ai me kona pane leo ole, a ia wa i hoomaka hou aku ai o Radona i ke kamailio ana:

            "Ua hunakele loa au i keia meahuna mai ia oe, au no e hoomaopopo iho ai, o ke kumu nui ia o ko'u ae ole i ka@ poe i ike mau ia oe e hookokoke mai ma keia wahi, aka hoi mamuli o kou hana ana mai i ka hana lokoino loa i keia po, pela au i hooholo ai, e hoike aku i keia mea ia oe, malia@ he mea ia no e hilahila ai, a hoolohe mau mai oe ia'u ma@ keia hope aku."

            Ke pinapina'i la ko Oliva hanu ana, ua hele pu hoi oia a piha ma ka pihoihoi, a no kona ke loa e lohe i ka mea oiaio, ninau okoa mai la oia:

            "O keia anei ka mea oiaio loa au e kamailio mai nei e Radona?"

            "Elike me ka kau ma ana o ka la iluna o ka lani, pela iho la ka oiaio, o ka mare i hookoia ai maluna o kaua, aole ia he mare i ku i ke kanawai o ka aina, aka he mare epa ia o ka hoopunipuni, no ka mea na kekahi o ko'u mau hoaloha pilipaa, i lawelawe i kela hana, me kona komo ana i ke kuka o ke kahunapule, i kuhihewa aku ai oe, he mare oiaio loa kela, a no ko hana kolohe ana nae ia'u pela iho la e ohi ai oe i ka hua o kau hana."

            Me ka walania o ka naau, palulu ae la o Oliva i na lima ma kona mau maka, me ka piha i ka hilahila no kona noho pu ana me keia kanaka epa a ka hoopunipuni, alaila pane aku la:

            "Ke ike nei au i ka mea oiaio. Mamuli o ka paopopo ana i kou mae ano apau ia'u, he hana maalahi wale no ka manaoio ana, he epa wale no kau mae hana apau, aole he hookahi pololei iloko alaila. Ua hana hewa loa ma@ oe e Radona ia'u, a ke auamo nei au i na ko'iko'i apau o ka hewa maluna iho o'u no ka puni wale ana aku ia oe.

            "Ke hoomaikai ae nei nau au no na hana i hookoia ma@ keia po, iho la i oili mai ai ka mea oiaio, nolaila aole au @@ noho hou iho ana he hookahi minuke malalo o ka malumalu o na kaupoku o ka home, o kekahi kanaka lapu wale elike me oe," o ke ku ae la ia o Oliva, a hele aku la no kahi o ka puka.

            Mamua nae o kona hoea ana aku no kahi o ka puka, huli mai la oia ihope a pane hou mai la: "Na ke Akua o ka lani e huikala mai i kau mau hewa apau i hana ai, a no'u nei la, aole e hiki ia'u ke huikala aku ia oe."

            I kinohi nana wale aku la no o Radona i ka hele o Oliva, ma kona manao kuhihewa paha, aole e hooko ana o Oliva i kana mai mea i kamailio mai ai, aka nae i kela oili ana aku o Liva iwaho o ka hale, a pani aku la hoi i ka puka a paa, o ka wa ia a ua kanaka nei i ku ae ia iluna, a hoomaka aku la hikaka hele no kahi o ka puka, me ke kahea ana me ka leo nui:

            "E Oliva! E Oliva!" wahi ana me ka hele a piha me ka pihoihoi. "Aole he pololei o ka'u mau mea i kamailio mau aku nei ia oe, e hoi hou mai, nou no ka hewa o ka hoouluhua wale ana mai no i ko'u noonoo, pela au i hoopuka aku nei i kena mau olelo oiaio ole."