Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 20, 16 May 1919 — Page 5

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MOKUNA XIV.

 

            @, he mau kaikuahine mahoe ko'u, " i hoomau mai ai @ Delema ike kamailio ana. "O laua wale no na wahine @ @'u i aloha ai me ka oiaio loa, me ka nana ole aku i ka @ kanaka mea noonoo 'a e kamailio mai ana no'u.

@        @ kekahi o laua, oia ka hiapo, ka'u wahine o ka mare @ alaila kani iho la ka Mrs. Delema uhu o ke ano hoo@ loa, a o kekahi o laua ko'u kaikuahine.

            @'a  make ko make makuahine i ko makou manawa @ loa ana. Aole i ikeia kekahi mau keiki i oi aku ka @a o ke aloha o kekahi i kekahi elike me makou.

            @la ke ano he wahi keikikane uuku wale no ua lilo au i @a hoolohe loa. a i ko'u manawa i kanakamakua ae ai, @mau no ko makou pili a noho pu ana me ka hiki ole ke @aweleia."

            Alaila hoomaha iho la kana kamailo ana me he mea la @ina loa i ke aloha no kona hoomanao ana ae paha no ia @la a lakou e pili ana.

            @ no au ke hoolohe ake nei no kou hoakaka mai i kau moolelo ahiki i ka pau pono ana, e Mr. Delema" i pane @ o Ruta…

            I ka manawa i piha ai ko'u mau makahiki i ka iwakalua @haulehia aku la kuu kaikuahine i ke aloha i kekahi ka@ a'u ike ole ai mamua, a pela me kuu makuakane.

            O keia kanaka ana o ke aloha ana he ino mamua o ka @ kupono, a i kaawale aku ai laua i kahi e ua hoowale@e mai la ua kanaka la i kuu kaikuahine ahiki i ka holo @lu ana a mare aku i kahi e.

            I'a nui ko makou aloha ia Doreka, oia kona inoa, o ka "ea hilu ikeia. i ka hala an o na mahina eono o ke kaa@ ana aku, hoi hou mai la ua kaikuahine la o'u ua hele hoi a wiwi me ka nawaliwali a pololi pu, mamuli o kona @pehi mau ia e kekane ana o ka holo a mare lu-lu ana, oia @kahi wale no ka hoi ana mai.

            "Aloha ino!" i namunamu iho ai o Mrs. Delema iaia iho mea la e pepehi mau ia ana oia, a o ka hapa kaumaha loa e pili ana i kona moolelo ua hoowalewaleia oia a laweia aku @ mare hoopunipuni-aole oia he wahine i mareia !"

            "Nui aku la no hoi ko oukou kaumaha nona," i pane aku @ Ruta. oiai nae ua nui a lehulehu na moolelo ia ano @ i lohe a i ikemaka ai.

            "O he nui me ka piha pu i ka ukiuki i kela kanaka nana @ i kuu kaikuahine," me ka ha'uha'u ana iho o Delema.  @ nui ko'u ehaeha nona ; nui ka walania o kuu naau no @ hana ia ana ma ke ano lapuwale loa---- o kela kino nui pu'ipu'i a momoma on a mamua aku ua hele a koe ka iwi, @ kona helehelena u'i ua hele no hoi a manumanu me ke kau @ o na alina. mamuli o kona pepehi hoomainoinoia ana. @ o ka mea i oi loa aku mamua o ia, o ia kona hapai ana a @ mai he keiki pooole.

            "Ae, he mea oiaio keia. Ekolu mahina mahope mai o keia hoi ana mai on a hanau mai la oia he keikikane a make aka la oia a nalo loa hoi mai keia ao aku kahi i hanaia aku @ me ka lokoino loa."

            "aloha ino no ka hoi kela kaikamahine," i hooho ae a Ruta. me na waimaka e kiheahea ana ma kona mau lihi@.  "No'u iho, aohe mea i oi aku ke kaumaha mamua o ka ke ana aku i kekahi kaikamahine opio ua hoopoino ia kona @ ma kela ano."

            "Ae no hoi.  Maluna o kona moe make i noi mai ai oia @ e hoohiki aku au e malama loa i kana keiki, a e hoona@ au iaia i lilo ai o ia i kanaka naauao a makai iwaena @ kanaka.  No kekahi manawa kona noi ana mai me na @maka aole au e hoike aku i ke ao no keia hana hoohila@ ana i hana ai a i lilo ai hoi i mea hoopoino i kona ola.

            "Ua hoohiki aku au imua on a. a mai ia la mai ua malama @ i ka'u hoohiki. a i ha'i au ia oe. aole mea hookahi mawaho ae ou i loha i keia moolelo o i nei wale no, kuu @hine."

            "Oia anei ka manao o katt olelo i pane mai ai ia'u no ka hiki i hanaia me ka mea make?"

            "Ae. oia.  Aole mea hookahi i ike a i kamaaina iaia he @ kekahi ana o ka hanau ana mai i keia ao. He mau la mahope mai o ka make ana o kuu kaikuahine ua lawe aku @ i kana keiki i kekahi kulanakauhale mamao. a haawi oka la iaia iloko oka malama ana a kekahi wahine kanaka makua a'u i ke ai he aloha oia i na keiki. He wahine kanemake oia. he wahine kulana kiekie a i piha i ka naauao me @ maikai lehulehu. a na ia wahine i hanai a i hoona@ i kela keiki me he mea la nana ia keiki ponoi."

            "A auhea ia keiki. a heaha kona hopena?" i ninau aku ai Ruta.  "He mea oiaio aole oe i haalele loa iaia me ka ma hou ole aku he keiki oia nau?"

@ aole," wahi a Mr. Delema o ka pane ana mai.  "O @ keiki la a'u i kamailio aku nei ia oe eia oia maanei, a ke @ mai nei oe iaia, o Mr. have Isaepa."

            "Ua oaio ka Mr. Delema o ka hoike ana mai la ia oe," i @ mai ai o Iasepa.  "I nei manawa ua maopopo mai la @ ke kumu o ko'u malama ana i ka hoohiki i haawiia aku @ mea make, a ua maopopo aku la no hoi ia oe ke kumu @ Mr. Delema haawi ana i kona noonoo nui maluna o'u.  @ ka mea, oia ko'u makuakane hanauna.

Nana i uku i ko'u uku kula no ka hoonaauao ana ia'u.  @ no hoi i hooikaika a loaa ia'u ke kulana hana he @olelo na Mr. Kama, kona makuahunowaikane."  @ e Mr. Iasepa, e oluolu mai ana anei oe e hoakaka @ia'u no ka mea i hanaia ma kela kakahiaka i make ai o @ Kama?" wai a 'Ruta o ka ninau ana ae.

@ ua oluolu loa au, no ka mea aohe a'u mea e mak'u @ nei manawa, oiai ua paa mai la kela mea nana oia @pehi i ka hopuia?  E like me ia i hoike mua ia aku ai @na nui ko'u aloha ia Miss Faure, a eia no ia aloha iloko @ i nei manawa, i hoike aku no au imua ou me ka @ loa.

Ua manao iho au he kumu no ka'u e lili ai ia Mr. Kama.  @ka mea, e hookaunu mau ana oia me Miss Faure me ka @ipili mau aku ia Faure, aole au ike i ke kumu eia nae, @ ka mea oiaio, me ka nana ole mai i ka Mrs. Delema @ e kamailio aku ai iaia a e noonoo ai paha.  Ke kaumaha @ i ka hoike ae i keia mea, aka nae he mea oiaio keia.  Ua halawai au me Mr. Haoada Kerega, ma ka hale keaka, oia pu kekahi kanaka i aloha ia Miss Faure, pela @ nana aku, eia nae, ma ka'u nana aku me he mea la @ makemake mai o Miss Faure iaia, koa aku nae oloko @ nui.

"He kanaka akamai o Mr. Kerega ma ka hakilo a nana @ i ke ano o na kanaka, a ma kekahi ano i mopopo ole @ ua ike mai la oia i ko'u haulehia ana i ke aloha ia Miss Faure.

" I kona manawa i maopopo ai he kakauolelo au na Mr. Kama, aole i loihi ka manawa i hala iaia ma ka hakilo ana mai owau pu kekahi i lili ia Mr. Kama.  Ia manawa ua hana mai la oia i kekahi hana debolo loa maluna o'u e Miss Revena ma o ke koi ana mai ia'u e hana i kekahi hana ino weliweli loa  a'u i mihi mau ai ahiki i ka hopena o ko'u mau la."

            "Heaha ia mea ana o ke koi ana mai ia oe e hana aku nona, a i ole, no kekahi mea okoa ae paha?"  i ninau aku ai o Ruta.

            "Heaha mai auanei hoi kau ua hoolilo mai hoi paha oia ia'u i hoahui nona, a ma ia kumu i owili pu ia aku ai au iloko o ke karaima pepehikanaka, no ka mea, owau hoi ka mea nana i waiho i kela pua rose i hanaia ai me ka laau make maluna o ke pakaukau ma kahi e hiki ai ia Mr. Kama ke ike a ke lalau aku u ua pua la."

            "O oe?" i hooho ae ai o Ruta me ka leo oo ka mea i piha loa i ka ukiuki ame ka weliweli.  Ia manawa hookahi ua uwe haalo'ulo'u mai la hoi o Mrs. Delema, a o ka Mr. Delema hana nui ia ia manawa o ka hoonana aku iaia, me ka hiki pono ole no nae ke papa aku iaia.

            "Ae, owau ka mea nana i waiho kela pua rose a o ke kumu hoi o kona make ana," i hoomau mai ai o Iasepa i ke kamailio ana, me ka hele ae la o kona helehelena ia manawa a haikea loa.  ke ano o ka mea e make aku ana.

            "Ae, na'u i hana.  Ua olelo mai ua o Mr. Kerega ia'u in a e waih ana au i ka pua rose ame ka hainaka o Miss Faure maluna o ke pakaukau a Mr. Kama, e ike ana ke kaikamahine hana oloko o ka hale a e lawe aku ana ia mau mea iloko o ka rumi o Mrs. Delema. no ia kumu i waiho ai au iloko o ka ume i hiki ole i ke kaikamahine hana ke ike.

            "Ma kela manawa ana o ke kamailio ana mai ia'u noonoo iho la au he hana pepehikanaka weliweli maoli ka kela, aka, heaha la ia mea ia Mr. Kerega, no ka mea, he kanaka puuwai eleele oia. he leo mana kona me lie mea la aia kekahi mana o ke ano kahuna iloko ona ; ua kauoha mai oia i kela ame keia kanaka ana e makemake ai e hana i kekahi hana ana e makemake ai mamua o ka hoomaopopo ana o na kanaka no ka lakou mea e hana aku ana, pela iho la au i hanaia mai ai ahiki i ko'u hooko ana aku.

            "Wahi ana o ke kamailio ana mai ia'u, in a no ka ike nei o Mrs. Delema e hoala ae ana oia i ka hakaka a ku-e aku i kona makuakane, no ka mea, ua loaa iaia ka hoohuoi ua haulehia kona makuakane i ke aloha ia Miss Faure, pela iho la oia i olelo mai ai ai'e e huna i kela mau mea iloko o ka ume o ke pakaukau kakau a Mr. Kama i ole o Mrs. Delema e ike."

            "O, he kanaka ino lapuwale maoli kela!" wahi a Mrs. Delema, "aole a'u manawa hookahi i hoohuoi ai no kuu makuakane no ka hui a launa aku paha me Miss Faure, a no ka mea, ma ko'u ike iho oia kekahi o na kanaka hanohano hoopono loa a'u i ike aku ai a aole no hoi au i kanalua iho no hookahi manawa no kona launa ole a makemake aku paha i kekahi wahine elike me Miss Faure."

            "He mea oiaio kau i olelo mai la"  wahi a Ruta o ka pane ana aku.  "Ua hana wale no o Kerega i mea e loaa ai ka hopena ana i makemake ai a e hookoia ai hoi kona manao."

            "Ae, oia maoli ka mea oiaio," i pane mai ai o Iasepa.  "Eia  nae, ua hoolohe aku la au i kona manao.  Ua haawi mai la oia i ka pua rose ia'u me ka hainaka o kekahi kaikamahine i hanaia me ka laaumake.  Manao au mai kekahi mai o na kaikamahine himeni i loaa ai iaia ka hainaka mailoko mai o ka hale keaka Geite, a me he mea la e hoomaka ana ka inoa o kela kaikamahine me ka huapalapala 'Z', no ka mea, oia ka huakumu e kau ana iluna o ka hainaka.

            "Nolaila ma kela po ua waiho aku la au i kela mau mea, ka pua ame ka hainaka iloko o kekahi ume o kana pakaukau maloko o ka rumi hoahu buke ana.

            "Mamuli o kana kauoha ua holo aku la au no Nuaka ma kekahi kakahiaka ae, a ma ia ahiahi iho i lohe ae ai au no kona loaa ana mai ua make--ua haawiia i ka laaumake, aohe i haawiia, aka, ua hanaia ma ke ano a'u i hoakaka mua ae la ia oukou.

            "Aole au ike i ke kumu o lo'u ku-e ole aku i ka hana ana, aka ua loaa nae ia'u ka manao, me he mea la mamuli paha o kela pua rose ke kumu o kona make ana--aole hiki ai'u ke hoomaopopo loa, eia nae, oia ka noonoo ulu mau mai iloko o'u.

            "I ka manawa a'u o ka lohe ana ae no ka make ana o kekahi o na kaikamahine himeni oloko o ka hale keaka Geite, oia o Kite Leimomi, me kekahi pua rose i loaa aku e waiho ana ma kahi kokoke i kona kino, akahi no a hoomaopopo loa au no kela pua rose ke kumu o ka make ana o Mr. Kama.  Ua maka'u au i ka hoi mai i ka hale no ko'u hopohopo no no Kerega, o hoike ae oia i ke akea owau ke kumu i make ai o Mr. Kama.'

            Ua ukuia oe no kou lili ana me ke ola," i pane aku ai o Ruta, oiai oia e nana pono aku ana i ua o Iasepa.  "Wahi au i olelo mai nei ua hoopaapaa oe me Mr. Kama mamua o ko hele ana, he mea oiaio ane ia?"

            Ae, he oiaio ia.  Ia'u i komo mai ai iloko o ka rumi hoahu buke ana no ke kii ana mai i ke kauoha no ia la, e paa ana iloko o kona lima ke kii o Miss Feidete, a e nana ana ia kii.  Ua maopopo ia'u ua hele oia i ka hale keaka no ka ike ana iaia, no ka mea, ua olelo mai o Kerega ia'u pela.

            "Ua ninau aku au i ua o Mr. Kama no kana mea e hana ana me ia kii, o kana o ka pane ana mai ia'u aohe o'u kuleana  e ninau wale aku ai no iaia no ia mea, a ua olelo mai oia ia'u e nana au ma ka'u hana aole e nana aku i ka ha'i, a ia manawa i pane aku ai au iaia i kekahi mau olelo ino--aohe no he manao nui iloko o ia mau huaolelo a'u o ka hoopuka ana aku iaia, aka nae, ua kaumaha loa au mahope iho a no ka mea he oluolu mau oia ia'u i na manawa apau, me ka pane ole mai i kekahi mau olelo e hoehaeha mai ai ia'u.

            Ma keia manawa ua kani mai la ka bele o ke kelepona a @ ko Ruta ku ae la no ia  iluna a hele aku la no ka pane ana aku ia kahea maloko aku o kekahi rumi.

            He mau miniuke kakaikahi ma ia hope iho ua hoi hou ma la oia, me ka helehelena hoihoi a he minoaka ke paani ana ma kona helehelena.

            Iaia i huli ae ai a ike ia Iasepa, i aku la:  "E Mr. Iasepa he nuhou hoohikilele loa aku ka'u ia oe.  Ua loaa aku Feidete i na makai a aia oia ke paaia mai la maloko o ka halewai."

            "Pela!" a ku koke ae la oia iluna me ka lelele ana ae m@ ka piha hauoli.  "Ihea oia kahi i loaa aku ai?"

            "Iloko o kela hale e ku nei ma ke alanui 142, kahi i paa ai o Kerega ia'u i ka hopui@ Ma ke kelepona a ke Kakiana Makai Makate o ka hoike ana mai la ia'u ua huliia oloko o kela hale mailuna a hala ilalo, pau na kuono ame na rum a pau i ka huliia.

            "Iloko o kekahi rumi maluna loaa i loaa aku ai o Miss Faure ame kela kaikamahine himeni i nalowale ai o Geogeti Levere.  Ua makemake lakou ia'u e hiki koke aku i ka halewai i keia manawa a oiai e holo aku ana au ilaila e a mai oukou apau o kakou ke holo pu.  Pehea la ia?"

            "O, ua pono kela," i hooho like mai ai na malihini apau ekolu.

 

 

                                                                        MOKUNA XVI.

 

                                                                        Ka Hopena o ka Nane

 

            Ua piha oloko o ke keena oke Kakiana Makai Makate ma ka manawa i hoea aku ai o Ruta ame na hoaloha on a ilaila, komo pu me kakahi mau makai he nui.  elua ma kanaka kakau meahou no na nupepa ame Feidete Faure a me Geogeti Levere, ke kaikamahine i nalowale honua ai me ka maopopo ole.  Nana aku la o Ruta i ke kaikamahine me ke kahaha loa o kona noonoo no kona ike aku ua hele a wiwi meka haikea o kona helehelena.

            Ia Ruta i komo aku ai me kona poe, haawi mai la ke Kakiana makai i kana hoomaikai ma o kana olelo ana ae:  "E haawiia i ekolu huro no ka Makaikiu Wahine Ruta Revena, ke koa wiwo ole!  Huro! Huro! Huro! H Nou na hoomaikai a nui," alaila ia manawa holo mai la o Feidete a haawi mai la i kona lima no ka lululima ana, he hana hoi Ruta i haohao iho ai me ka i pu ana mai o ua o Feidete:

            "Aole i kana mai a ko'u mahalo ia oe, e Miss Revena!  Aole oe i hoomaopopo i ka maikai o ka hana au i hana ai i ka hoakanaka ma o lou hopu ana ia Kerega a paa a lawe mai iaia imua o ka aha hookolokolo no kona hookolokoloia aku--aole hiki ia oe ke ike iho ahiki i kou lohe ana aku i kona moolelo piha.

            "Eia hou, iloko o kou manawa i hele ae ai a komo i ka hui me na kaikamahine himeni maloko o ka hale keaka Geite, a iloko o ia manawa apau ua hoololi oe ia oe iho a like me Fole Foleka, mai manoa oe aole au i ike ia oe, he oiaio aole au i hoomaopopo ia oe mamua, aka mahope o kekahi mau la akai no a loaa ia'u ka ike o oe no ia."

            "He mea oiaio ia." i pane aku ai o Ruta me ka akaaka ana.  "in aole au i hana pela, in a aole au i hoano-e ia'u iho, alila owau kekahi o na makaikiu hupo haalele loa."

            Alaila hele aku la o Ruta a ma kahi a Geogeti Levere e noho ana a noho iho la ma kona aoao maluna o kekahi noho, a i aku la:  "E kuu keiki ma ka'u ike aku ia oe ua halawai oe me kakahi haawina hoehaeha loa i kou noonoo, mamuli o kou hoopaa loihi ia ana maloko o kela hale e kela mau lapuwale.  Aole anei pela?"

            "Ae." wahi a Geogeti mahope iho o kona nana ana mai ia Ruta me ka helehelena e hoike mai ana i kona maka'u.

            "Oia mau no kona maka'u e Miss Ruta," wahi a Feidete o ka pane ana mai.  "He kaikamahine maka'u wale no oia ame he mea la oia mau no kona haalulu mamuli o kona hoopaa loihi ia ana maloko o kela hale."

            "Auhea o Kerega?" i ninau ae ai o Iasepa.  I ka lohe ana mai i kona leo huli ino mai la o Feidete a nana mai la iaia, a i ka ike ana mai o ke ku mai la no ia a hele mai la e hui me ia, a nee mai la i ka honihoni iaia.

            "O, e kuu keiki," wahi ana, "ua hoi mai nei ka oe?  Ua loihi maoli kou nalowale ana mai a'u aku a ke hauoli ne a i kou hoi ana mai la a ike hou aku au ie oe."

            "O kou manaoio maoli anei ia e Feidete?" i ninau aku ai o Iasepa, me ka nana ana aku me na maka hoihoi, me ka manao he oiaio ko Feidete aloha iaia. "O kou manaoio maoli anei ia o oe ka'u wahine?"

            Luliluli mai la ko Feidete poo a i mai la:  " E ke keiki naaupo--ke mau nei no kakou manao ana mai owau nokau wahine?  Aole anei ou nana mai ua oi aku ko'u makahiki mamua o kou e kupono ai au e kapaia mai he makuahine nou?

            " He kanakolu-kumamawalu o'u mau makahiki i nei manawa i lohe mai oe, he mau makahiki i oe loa aku mamua okou, ua maopopo ia'u aole oe i ike ia mea, aka oiaio keia a'u e ha'i aku nei ia oe.  Mai hoonaaupo iho oe ia oe, e hoopau loa oe i kou manao ana mai owau kau wahine.  Huli aku i kaikamahine opiopio u'i, oia ka hoa kohu e hookaunu aku ai, aole ka mea i hele a olopikini.  I hoaloha wale no au nou, aole ma kekahi ano e ae."

            "Alaila, aole oe e ae ana la e mare mai ia'u, e Feidete?"  i nanau hou aku ai o Iasepa, me kona nana ole ae i ka piha o ka poe e noho pu ana malaila ia manawa; he helehelena kona o ke ano hoka ia manawa ika nana mai a ka heluhelu e noho mai ana nana iaia mamuli o na olelo a Feidete o ka i ana mai.  "Mai hoonaaupo oe ia oe iho e Iasepa."

            Mai kamailio hou aku paha oia o kona papa @a ana mai maluna o ka pphiwi e ke kakiana makai, me ka i pu ana mai ma ke ano hoopaani:  "Ea, e ke kanaka opio aole keia he wahi leupono no ka hookaunu ana.  E hoopau olua i ka olua kamilio ana i na olelo hooipoipo maanei, ma kahi okoa aku olua e kamailio ai i na aloha o olua.

            "E na keonimana ame na lede, " wahi a ke kakiana, "ina e ae mai ana oukou e noho iho ilalo alaila e hoomaka ko kakou kamilio ana ma na mea e pili ana i ka hana aole ka hoopau manawa wale ma na mea e ae.  " E Kamali'i," i kahea aku ai oia i kekahi mau makai opio e ku koke mai ana, "e kii aku olua ia Kerega a lawe mai iaia iloko nei?"

            I ka hala ana o kekahi mau minuke mahope iho ka'iia mai ana o Keega iloko o ka rumi me ka paa o kona mau lima i na kupeehao i opeaia mahope o ke kua.  Hopu aku la ke kakiana i kekahi noho a kukulu aku la iwaenakonu o ka rumi, a kauoha aku la ia Kerega e noho iho a iaia i noho iho ai, hookahi makai i ku mai mahope on a a hookahi makai ma kela ame keia aoao on a.

            I ua o Kerega i noho iho ai ike mai la oia ia Ruta e huli pono aku ana mamua on a, a o ia ka ua o Kerega o ka i ana mai me ka piha inaina:  "Ke manao nei au ua hauoli iho la @aha oe la no kou ike ana mai la ua paa au?"

            "Ae, ua hauoli loa au, aole nae owau wale, aka, o ka poe no apau i maopopo ae nei i nei manawa, eia ka he kanaka ino oe me ka piha i ka hookamani.  O ka oi aku nae o ko'u ma hauoli loa, oia ka manawa e loaa mai ai ia'u o ka umi kaukani dala makana au o ka hoohiki ame ka hoolaha ana @a ka mea nana e hopu ana a paa i ka mea pepehikanaka, a oiai owau ko mea nana i hopu, nolaila, ke mano nei au @a'u ia mau kaukani dala.

            "Eia hou, e piha loa iho ana au i ka hauoli in a e kakau mai ana oe i nei manawa i kekahi bila kiloo dala o umi kaukani a haawi mai ia'u i nei manawa me ka hoohakalia hou ole aku, a i ole, i ka manawa kupono paha e loaa a ia a oe ma nei hope iho, o ka'u no nae e iini loa nei o koa @ana koke mai no i nei manawa."

            "Aha, ke ike aku nei au i kou makemake maoli ia mea @e dala.  Aole loa e loaa aku ana kekahi bila kikoo dala ia @e mai a'u aku.  O oe ka mea nana au i hopu a nolaila @ hoohoka aku ana au ia oe ma na ano apau.

            "O, alaila aole loa oe e ae mai ana la?" i ninau aku ai o Ruta me ka leo ko'iko'i.  "O kau paha ia e noonoo la, aka e ha'i aku au ia oe e loaa ana ia'u kela huina dala mai k@ mau waiwai mai.  Mai manao oe e nele ana au, no ka meama ia manawa a'u e koi aku ai aia paha oe iluna o ka noho @wila ia manawa e hiki ole mai ai ia oe ke ike i ka mea @naia aku no ko waiwai, no ka mea, he make aku kou."

            "Alaila, i kauoha ae nei ka paha oe e laweia mai au maanei no ka hoolohe ana aku i ko'u hopena, a i ole, no kou lohe mai ia'u i ko'u hoike ae i na mea apau a'u i hana ai oia anei?

            "Ina oia kou makemake, alaila e hoike aku ana au i na mea apau, he moolelo a'u e hoike aku ana imua o oukou apau a oukou i lohe mua ole ai.  e Miss Fole Foleka hoopunipuni: ke ike mai la oe e Miss Ruta, ua maopopo oe ia u ua ike mua au o ka Makaikiu Wahine Miss Revena no oe i hoololi ia oe iho a ike loa me Miss Fole Foleka, no ia kumu i hoouna aku ai au i kekahi palapala me na hua hoailona ia Feidete, he palapala i hiki ole iaia ke hoomao popo nona iho."

            "Ma kahi o kela lalani e olelo ana 'e makaala loa ia oe ilo i na kiu, ea. oia anei kou manao?" i ninau aku ai o Ruta.

            Ma ka hoomaka ana e hoike aku i ka'u moolelo imua o oukou he mea pono ia'u ke hoike e aku i ko'u inoa oiaio eia hoi o Hafiza Somura.  He kanaka I nia au mailoko mai o kekahi ohana alii kiekie loa, he oi aku ko'u kulana kiekie a he koko alii hoi ke holo nei iloko o ko'u mau aakoko i oi  @  aku mamua o ko oukou e kena poe Amerka ilikole, akahi wale ae nei no ko oukou ikeia ana ae he poe waiwai.

            Eia nae, he kanaka ano kuokoa loa au, a he kanaka hoi e hana ana ma ke ano i kulike me ko'u makemake, aole mamuli o ke kauoha a alakai mai a kekahi.  Me he mea la, @ loaa ia'u keia ano mailoko mai o ko'u makuahine, no ka mea i ko'u wa he keiki uuku wale no ua hanaia e ko'u makuahine kekahi hana i ku-e loa aku i ka makemake o kuu makuakane, a no ia kumu ua piha loa kuu makuakane i ka huhu nona kipaku okoa aku la iaia mailoko aku o ka hale.

            "I ka manawa i make aku ai o kuu makuahine he keiki ilihune loa wau ia manawa no ka mea ua hoolilo kuu makuakane i kona mau waiwai a pau maluna o ke kaikamahine a kona kaikaina.  He kaikamahine opiopio loa nona na makahiki he umi-kumamaono wale no, a he kaikamahine makua ole hoi oia ia manawa, a mamuli o ia kumu i ku ai kahi o ka nele.

            "O ka inoa o kela kaikamahine hanauna o'u o Zelema Somura, "alaila, hoomaha iho la ua o Kerega i kana kamailio ana no ka hoomanao ana ae paha i kona ohana i hala aku ma kela aoao, a ke kakahi mai la no hoi kona poe hoolohe iaia o kona kamailio hou aku.

            "No ia nele, "wahi hou ana o ke kamilio ana ae, "he hana nui na'u ia manawa ka noonoo ana i kahi no'u e pono ai no ko'u ola ana.  O ka mea mua i ala mai iloko o ko'u noonoo ia manawa oia ka hana, ka mea e loaa ai ko'u mau pono o ke ola ana, eia he mea hoehaeha loa mai ia i ko'u noonoo, no ka mea, aole au i maa i ka hana mamua aku, no ko'u kaukai i ko'u pono o ka noho ana mamua aku ia hai a e noho mau ana hoi me ka olulolu nolaila ua lilo ka noonoo ae i ka hana i mea hoehaeha mai i ko'u noonoo.

            "Eia nae, ua pomaikai au ma kekahi ano, ua nana mai kuu kaikuahine hanauna ia'u me ke aloha, ua lokomaikai loa oia ia'u ma o kona mahele like ana i kona waiwai a haawi mai la ia'u, a ua apo aku au me ka manao maikai loa no ia mahele ana mai ana.

            "I ka manawa i lohe aku ai kuu makuahine no ka loaa ana o ka pomaikai ia'u ua hoi hou mai la oia a noi mai la ia'u e kokua aku au iaia, aohe a'u hoole ana aku i kana noi no ka mea, o ko'u makuahine no hoi oia, oiai nae ua ike iho no wau he hana ia a ko'u makuakane e makemake ole mai ai ia'u e hana aku, he ku=e ana aku ia i kona makemake in oia e ola ana.

            "Ua hoihoi mai la au iaia iloko o ko'u hale  ponoi me ke ku-e loa no nae i ko'u makemake, no ka mea, aohe o'u aloha iaia."

            "Aohe no paha he aloha iloko ou nona no ka mea, he holoholona oe," I kikoho mai ai o Mrs. Delema i kana olelo.

            "He mea oiaio ia aohe o'u aloha i ko'u makuahine, aohe no ia mea he aloha iloko o'u no kekahi mea ola-aole au i ike ia mea he menemene aole no hoi au i ike i ka manao o ia mea he aloha."

            "Alaila e aho ka holoholona ia oe." i kikoho hou mai ai o Mrs. Delema.

            "He haawina kupanaha nokeia i loaa ia'u, aka pela iho la no paha ko'u ano i hanauia mai ai.  Ma ko'u noonooo iho he noonooo hupo loa ke aloha wale ana aku no i kekahi me he manao e loaa ole ai ka pomaikai.

            "No ka hawiana aku nae i ka mahalo i kuu makuhine, e olelo ae au i keia, he wahine oia i oi aku ka naauao mamua o kuu makuakane: ma kuu hoomaopopo iho me he mea la mamuli paha o kela ano naauao on a i loaa ai ia'u ia haawina.  Hele mai la oia imua o'u ma kekahi la a i mai la:  "Pehe la i oluolu ai kou noonoo no ka hapalua wale no o ka waiwai o kou makuakane i loaa mai la ia oe, oiai nae o ka pau loa mai no o ia mau waiwai ia oe ka mea pololei loa?

            "O ka'u i pane aku ai iaia ua huoli no au i ka loaa ana mai la o kekahi hapa o kona waiwai ia'u mamua hoi o ka nele loa, a ia manawa oia i pane mai ai:  "Ua nalu nui au maluna o keia mea i kekahi manawa aku la i hala a olelo wale iho no au ia'u iho ua hiki ia oe ke kamailio i ka olelo Palani me ka maikai a pela no hoi a'u, ua ike oe ia Parisa e like me ka ike a kamaaina i kekahi kanaka Palani i hanauia maloko o ia kulanakauhale.

            "No ke aha kou mea koi ole aku ia Zelema e holo pu kakou i Palani i a'o ia ai oia i ka himeni?  Ua maopopo ia oe he nele loa oia ia ike.  I ko kakou manawa e hoea aku ai ilaila e kaa ana oia malalo o ko kaua malu, a ia manawa e loaa mai ai na dala he nui ia kaua."

            "Ke kanaka ino-a "wahi e Feidete o ka puoho ana mai me ka aa o na maka.  "Pele ka olua i hana ai i pau ai kuu waiwai i ka uhahaia!  Lapuwale maoli no olua!"

            "O ka Kerega pane wale no o ka panai ana aku no ia mau olelo a Feidete he akaaka, alila hoomau hou aku la oia i kana kamilio ana.  Ua hoohui au ame kuu makuahine i ko maua mau noonoo, a i ka hala ana o kekahi makuahine i ko maua mau noonoo, a i ka hala ana o kekahi manawa ua huli mai la o Zelema mamuli o ka maua alakai, mamuli no o kona ike maopopo ana mai he alahele maikai io no ia e loaa ai iaia ka ike ame ka pomaikai pu ma ia hana, no ka mea, he kaikamahine leo kani a maikai oia i ka himeni.

            "I ka holo pono ana o nei manao mawaena iho o makou, ua holo io aku la makou i Parisa he mau pule mahope iho.  Ia makou malaila ike iho la maua mau mea i hoolala ai, a oiai he liilii loa kahi ike i loaa ia Zelema ma ka olelo Palani, a pela hoi me ka waiwaiio o na dala Palani, ua haawi mai la oia i ka mana hookele i kona waiwai iloko o ko'u mau lima, a me ia mau waiwai i hoomau aku ai makou i ka hooikaika ana e loaa ka ike himeni iaia a hiki i ka holopono ana.

            "Maloko o ke kulanakauhale o Parisa he nui a lehlehu na whaine ui e hooliloia aku ai ke dala a ia manawa @ou ua nui ae la ka meo o kuu makuahine i na waina maikai a pii loa o Palani, a ua lilo nui oia ma ia mea, a ua nui na dala i hookaheia aku ma ia mea waiwai ole, aole no hoi oia e makemake ana ma na waina kumukuai haahaaa, aka ma na waiona pii wale no o ke kumukuai.           

            "Elua makahiki ma ia hope mai aneane loa e pau ke lala i ka hooliloia me ka maopopo ole mai keia o Zelema i nei hana a maua a i mea nona e hoomamaia aku ai ua hoike aku la au imua on a me ka hoopunipuni loa, no kahi @ ke dala i hooliloia ai.

            "Ua hoakaka aku nae au iaia ua lawa no ke dala ukunoku no makau e holo mai ai no Amerika nei, ka aina au i makemake ai e ike no kekahi manawa loihi, ia manawa ua hooholo iho la makou e holo mai, a ua hookoia ia manao, a pela iho la i hiki mai ai makou ianei."

            Hoomaha hou iho la ua o Kerega i kana kamalilo ana anee ae la i ka akaaka.  "Ae, pela iho la makou i hoea mai ai i nei aina, ia hoea ana mai ianei ua hoololi ae la ua i ko'u inoa o Kerega.  Haoada Kerega, no ka mea ia manawa ike iho la wau o ko'u ola ana mai ia manawai mae e @ilo ana i hana nui ka huli ana i mea e loaa mai ai na pomaikai.

            "No Zelema he wahine opio akamai oia i ka olelo Enelani no ka mea, he wahine Enelani kona mea nana i hoonaauao.  Ua loaa pu iaia ka ike ma ka himenai ana i na himeni like ole i paanaaau iaia ma ka olelo Palani oiai na a'oia oia ma Parisa, nolaila, o kona hoomaka iho la no ia e kukulu i halae hana keaka nona me ka lawe ana ae i ka inoa hou maluna on Feidete Faure, al ua lilo oia i wahine himeni a hana keaka kaulana loa mai ia mau makahiki mai.

            "Iloko o na mahina mua a'u o ka noho ana mai i nei aina @a haawi nui au i ko'u manawa ame ko'u noonoo ma ka huli ikaika ana i ka olelo Enelani, o kuu makuahine pu kekahi i hooikaika e loaa iaia ia ike, a mamua o ka Hala ana o kekahi manawa loihi ua hiki ia maua ke kamilio ma ia olelo me he mea la o ka maua olelo makuahine ia, elike me ka maikai o ke kamailio ana o na kanaka Amerika a pau io olelo.

 

                                                                        (Aole i pau.)