Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 20, 16 May 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

Oiai lakou nei e inu ana i ke kope, aia wale no ma ka aoao o Radona ke kamailio ana i na manawa apau, a he hoolohe wale no hoi ka Mr. Derika, oiai nae o mea oiaio loa, aohe he komo mai he hookahi huaolelo iloko o kona mau pepeiao, no ka mea aia kona noonoō nui maluna o ka wahine opio huapala e noho 'pu la ma kona aoao, a e nalu nui ana hoi oia, ina ua loaa ka nohona hauoli ana mawaena o ka wahine me kana kane. Ma kana mau mea nae e ike la, ma ka helehelena o ka wahine opio, ua hiki ole iaia ke hoohewehewe aku no na hiona o ke kaumaha maluna ona, o kekahi kumu nui nana i liooiaio loa mai iaia, no ia manaokoho ona, o ia no ka noho kukule loa o kela wahine, aole ona komo nui mai e kamailio pu me laua nei, aia wale no a waiho pololei ia aku ka ninau iaia, o kona manawa wale no ia e pane mai aī, aole nae me ke ano hoihoi, aka me ka hoopepe. 0 ka inu hoi ia o 01iva i kona pola kope, a i ka pau .ana, alaila i aku la o Radona iaia: "E hele aku hoi oe e Mrs. R;idona no kahi o ka piana a hookani mai i kekahi mau mele, no ka hoonanea ana ia kakou," o ke ku koke ae la no ia o OHva iluna, a hele aku la no kahi o ka piano, oiai hoi o Mr. Derika i ku pu ae ai iluna, a hele aku la e hooponopono i ka noho. a e huli ae hoi i na aoao o ka buke leo mele ahiki i kahi o ka himeni a OHva i ai e hookani mai. "Ke ole au e kuhihewa. he nui na mele o Sekotia i hiki' ia oe ke paani e Mr. Radona?" wahi a Derika, me ka nana ana iho maloko o kekahi buke leo mele. "Aole he mau mele Sekot*ia i paanaau ia'u, o ka'u mau niea wale no e paani mau ai, o ia no na mele maloko o keia mau ?>uke, e oluolu ana anei oe e Mr. Derika e nana mai i kekahi mele, a na'u e paani aku, no ka hoohala manawā ana?" "Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe e Mrs. ]\adona, no koli waiho ana mai la, owau ka mea nana e w r ae i me!e nati e paani mai ai, no ka tnea, eia maloko nei o k :ia buke, kekahi o ka'u mau mele „punahele loa," alaila, hu'i iho 1? oia ahiki i ka loaa ana o kela mele, hookau aku la i ka buke iluna o kahi waiho buke. Oiai nae o Mr. Derika me OHva ma kahi o ka piano, ua kii aku la o Radona i kekahi pakaukau uuku. a uwai mai la no kal;i o ke kapuahi hoopumehana, me ka waiho pu ana iho he omole waina, maluna o ua pakaukau nei. "E hoi mai oe e Mr. Derika ma kou ~wahi, a e.waiho malie aku ia Mrs. Radona e liookani ana i ka piāno, no ka mea he haaluīu wale oia, ke ku aku kekahi mea, a.,natia i kana paani ana," alaila haalele aku la o Derika i kahi o ka piano. a hoi mai la a nōho maiyla m'a-Hekahi aoao mai o ke pakaukau. me ka noke ana i ka pana i ka manawa, elike me ka leo o ke mele. "E le'ale'a iki paha kaua mamua o kou hoi ana aku e kuu hoaloha, a eia no ia omole waina a kaua e inu ai. a ke pau no keia, he mau omole hou aku no kekahi, ua ike ia aku auanei ko kaua halawai hou ame ka ole, nolaila, e hāuoli kaua. elike me ka hiki ia kaua ke hana, a na ka la apopo no e nana, i na mea o ka la apopo," alaila unuhi ae la o Radona mailoko ae o'ka ume o ke pakaukau he pu-a pepa, a panee āku la imua o Mr. Derika. Ua a'oia no o 01iva i ka hookani piano me kahi loaa liilii u kona makuāhine hanauna, o ke kumu iho la ia o ka hiki ana iaia ke pāani, a oiai aole no ona hookani mau i ka piano, a ina he mau manawa kekahi ana i paani ai i kela mele. aole i oi aku ka maikai ame ke kui'o o kana paani ana elike me ia ma kela po, mamuli paha hoi o kona ike ana he kanaka malihini kekahi maloko o ko laua hale. Aia na kanaka opio ke noke la i ka paani pepa hahau, a ke noke mau la 110 hoi o Mr. Derika i ka pana me kona manamanalima, ahiki i ka pane okoa ana aku o Mr. Radona : "Ea, maloeloe loa paha oe e 01iva i ka hookani ana, e himeni maiJioi oe ia kakou.". 1 kinohi, ua kanalua o 01iva i ka himeni ana mai, aka ua noonoo ae la i kekahi himeni i paanaau iaia, kikoni mua aku la oia i ke ki o ka piano, a ae la e hiineni. E hoohiaka aku ana o Mr. Derika e kuu i kana pepa, i ka wa nae i lohe aku ai i na huaolelo mua loa o ka himeni, ua noho malie loa iho la oia, a hoolohe aku la me ka piha hialaai i himeui ana a OHva, ano ka minuke holookoa, ua noho hamau loa na keonimana a elua, ahiki i ka pane I ana aku a Mr. Derika. I "O kela kekahi o na mele a'u i lohe mau ai, aole nae i I <>i aku ka ilihia o ka himeni ia ana, elike me ia a'u e lohe ] nei. a he keu aku a ka nani o ka leo o Mrs. Radona," alaila kuu aku la.oia i kana pepa, o ke kaa aku la no ia o kej eo ia Radona me ka i ana māi o kela kanaka i kona hoa: "No ka lilo loa o kou noonoo e kuu hoaloha i ka himeni.i i hiki ole ai e kaa ka lanakila ma kou aoao," alaila noke nkoa ae La o Radona i ka akaaka me ka leo nui. "Ua kau hookani ana me kau himeni ana A e 01iva, i kumu hoopakalaki ia Mr. Derika." "He mea liilii wale nō keia. a mai hoopau i kau himeni ana e Mrs. Radona. O kela himeni au i mele mai nei me ka nani, o kekahi ia o ka'u mau mele i makemake loa, a, mai hoopau i kati himeni ana, ke hoohauoli loa mai nei oe i ko'u uhane. Akahi aku la lanakila ma kou aoao e na; heaha iho la ka kaua poki no ke ke-mu hookahi?" "Aia i ka mea au e hooholo ai, he like wale no na mea apau i ko'u noonoo," w r ahi a Radona, me ka lalau ana mai i ka puupepa, a noke iho la i Jce kakeleake. "I elima paona ka kaua poki no keia paani ana, "i pane aku ai o Mr. Derika, me kona minamina ol<* no kela lilo ana aku la he mau paona ia Radona, oiai nae o ka iini iloko ona, o ia no ke kaa 'ma ka aoao o Radona ke eo ma kela mau paani mua ana a laua, aia a loihi aku ko laua paani ana, o kona manawa ia e hoikeike ae ai i kona ike ame ka makaukau ma kela hāna no ka hoohoka ana niai i kona hoa paani. No ka lilo loa o ka noonoo o na keonimana ma ka pepa, pau aku la 1?o laua noonoo no ka himeni, ia wa i *ku okoa ma.i ai o 01iva iluna, a hele niai la a mahope o ka noho o Mr. Derika, nana i ka pepa anā a kela mau kanaka, e hakilo pono ana/hoi i ke ano o ka laua paani ana, oiai aole 110 i maopopo iki iaia ke ano o ka pepa piliwaiwāi ana. Ina paha no ka alawa ae o Mr. Derika illina a ike i ka helehelena haikea o OHva, e oi loa aku ana ka hoopilikiaia o kona'noonoo, mamua o kela manawa a Oilva e himeni ana, aka no Radons ua ike aku oia i ko 01iva ano, me ke ala āna mai o ka manao hoonaukiuki iloko ona, 110 ka hoi liope ō kaiia wahine, mai kana mau mea i kaiioha aku ai iaia e hana mai, i holopono ai kana papahana i hoolala ai, 110 ka powa ana i koua hoalolia ponoi: .

Ma kekahi hoailona liae ā Radona i haawi aku ai ia 01iva, nanao iho la ka \vah\ie opio ma ka a-i o kona lole, a unuhi ae la i ka omole uuku o ka laau hoohiamoe, me ka hoi ana aku a noho iho la maluna o kekahi noho haahaa, me ke kakali ana o ka hoea mai o ka wa ana e hooko aku ai i ka mea a kana kane i kuhikuhi mai ai iaia e hana. /'Ea, he keu aku maoli ka hoi ko'u pakalaki i keia po," i hooho hou ae ai o Mr. Derika me ka olelo ana aku ia Radona, ua kaa hou ka lanakila ma kona aoao.;?—• '"Imlia iho la no ka ulu o kou alo, e kuu hoa, a o kā h.oi nele iho la no ia, a oiai ua ma'u keia lealea ana o kaua, manāo au'i hookahi manawa i koe; o ko'u manao eā, e palua āe i ka poki i keia manawa, oiai o ka hope loa no hoi keia," alaila kahea aku la ia OHva, e ninini mai i mau kiaha wāina ho laua, me ka eu ana ae no hoi o 01iva iluna, a ninini iho la i ka waina iloko o na kiaha elua, a w;aiho mai la ma ka aoao o na keonimana. "Makemake .āu e hakilo pono loa mai oe e 01iva i ke ano o ka paani ana, he nui kau mau manawa i ninau ai ia'u i ke ano s o ka paani ana me ka pepa hahau, o keia nae kahi e loaa ai ka ike ia oe no ia mea» Pehea, he mau dala helelei no anei kau e Mn Derika no ka bila o umi dala?" Unuhi ae la o Mr. Derika mailoko ae o kona puliki i kekahi pu-a bila, o na huina like ole, pela hoi me kekahi eke dala i hele a piha i na dala gula wale no, a haawi aku la i na dal.a i makemake ia e Radona, o ko laua hoomaka iho la no ia e paani, e haawi ana kela me keia pakahi o laua i kona akamai, aia ka pono o ke kaa o ka lanakila ma kona aoao.

O ka mea apiki nae ma kahi o kela huli mau ma ka aoao o Radona ka laki, ua kaa aku la ke pakalaki iaia, a kaa mai la ke eo ia Mr. Derika, a o ia nae ka Radona o ka i ana mai: "Ua kaa ke eo o keia paani .ana a kaua ia oe, o ka'ii haawi ana keia i ka pepa, a nou e 01iva, e makaala loa oe i ke ano o keia paani ana," oiai nae, o kela mau olelo a Radona, he hoailona ia e 'haawi aku ana ia 01iva, no ke kokoke loa i ka manawa ana e panee mai ai i na kiaha'Waina no laua nei 'e inu ae ai. "Pehea ua kaahele nui no paha oe e Radona ma nā kuaaina aku nei ea? Aole he w.ahi oi aku o ke kupono no na kanaka kahakii e hele ai e makaikai, mamua o Hakopa, aia malaila na hiona nani. e noke ai ka mea akamai i ke kaha i kana mau kii, a ku ka paila. Ua maopopo no anei keia walii ia oe e Mrs. Radona?" "Aole ona hele holoholo nui ma na kuaaina aku nei, a ua manao au, e lawe aku iaia 110 ka hoomaha ana, i keia kau •\\'da, e inu aku hoi paha i kou kiahā," alaila lalau aku la ua o Radona i.kona kiah.a a inu ae la, pela no hoi me Derika, me ka waiho like ana iho no nae i na kiaha o laua, i koe iki |-ca waina iloko. Ma keia paani ana, aia no kja laki ma ko Derika aoao, a ke kuakl loa la hoi o Radona, o kona manaolana wale 110, aia maiuna o ka laau hoohia'moe, ina no ka hooko o kela laau i kana hana, alaila e liao ia ana na dala apau a Derika eia, o ka hookoia nae o ia kuko ino an.a, ame ka mua koke iho ia e hoike mai.' "I hoike aku no.au ia oe e kuu hoaloha ea, owau leekahi o na kanaka pakalaki loa mā na hana e ae, aka ma keia hana o ka paani pepa hahau, aole loa o'u manawa i halawai ai me ke pakalaki," wahi-a Derika me ka alawa iki ana aku ma kahi a Mrs. Radona e noho mai ana. Ke naifa la o OHva i ke kapuahi, ua hele hoi kona helehelena a haikea pu, a i ka wa i lohe mai ai 'i ke kamailio ana ae o Derika, alawa mai la oia a ike i ka hoolulumi hiamoe o kana kane, a ia wa i ku okoa mai.ai oia iluna, helfc mai la a kalele iho la na lima mā ka aoao o ke pakaukau, a p ia ka Mr. Derika i ninau ae ai: "U.a loohiā ia anei oe i ka ma'i ?" - \ ' - \ ]\j[a kahi o {ea Oiiva pane, kuhikuhi aku la oia oiai' ita kanaka 'nei e kikiwPāku anā, a iloko-o ka' m»navVa pokole, ua h.aule iho la ke poo iluna o ke pakaukau, o ka liīo ae la no ia o ka iioonoo kanaka, uo ka mea ua noho mana iho. la ka laau hoohiaiiioe ana ponoi no i hoomakaukau e ai, no ka hookau ana aku ia poino maluna o kona hoaloha.. Iloko o ka noonoo o Mr. Derika, aole e hiki iaia ke hoomaopopo i ke ano o ka pilikia i kau aku maluna o Radona. ' x\ole e hilei iaia ke manaoio, ua ona kela kanaka i'ka waina, no ka mea ua like no ka laua mau mea i inu ai. '

Me.ka helehelena i hele a haikea, me ka piha pu hoi i ke pihoihoi, ku ae la o Mr. Derika mai kona wahi mai e nohō ana a hele inai la me ka paa ana aku i kekalii lima maluna o ka poohiwi o Radona, aia na hiona āpau o ke kanaka make maluna ona, o kana mea nae e ha'oha'o loa la, ma ka maiiawa i hin.a mai ai k'e poo iluna o ke pakaukau, ua hopu inua mai la kekahi lima i' dala,- ma ka aoao o Mr. Derika, o lea mea wale no i hiki ole ai iaia ke kaili aku, 0 ia ka nele o ka loaa ana o ka ikaika iloko o kela lima e hana pela. Iloko o ka manao pihoihoi ame ka maka'u pu, huli mai la oia a ninau 'ae la ia oliva: "Ua maopopō 110 anei ia oe ke kumii i loaa ai o keia pilikia i kau kane.?" . . .. < ,'• .:■ ■ : MOKUNA VIII. # " "Mai hoōpilikiaia kou noonoo e Mr. Derikā'nona, aole oia 1 make, aka e pohala mai aha -no oia ika wa pono,-ē hiamoe wale ana no oia ahiki i kona puoho hou ana 'māi me ka maikai, a ua palekana oe mai ka poino ipai," wahi a Oliva me ka pihoihoi ole. ' , "Ea, ke hoopohihilii loa mai n'ei oe i ko'u noōnpo-e Radona, ,, i pane aku ai o-Mr. -Derika, me ka paa kōke ana[ aku i kekahi lima o 01iva, a i hou aku la : "Pleaha ka mea a kau kane i hana ai?" ' "Aole ana mea i hana mai ai ia oe, mai ko palia kana mau mea apau i hoolala ai, ina aole au i lilo i mea ake'ake'a aku ia hana." ' <l Alaila e olelo mai ana anei oe, ua haawiia aku lie laaumake ia Radona?" -wahi a Mr. Derika me ka hele o kona helehelena a kunahihi. "Aole a Oliva pane no kela ninau a Mr. Derika, 110 ia kumu, alaalawa ae la ka nana ana a Mr. Derika ma -o a maanei, e ake ana o kona ike aku i kekahi kaula *nd ka bele kahea, no kona- manao e kauoha aku i kekahi o na kauwa e' liele īiiai i kii aku ai i kekahi kauka, ia pane kolee 'mai la, nae o Oliva me ka i ana mai: "Aole au kauka'i āna aku e hoea mai kekahi kaiiwa, oiai ua pau lakou ika hiamoe i keia manawa, a aole ai mea e maka'u ai no ke kau mai o kekahi poino malunL ona, e hiamoe wale ana no oia,_ ina i pololei kana mau,itea apau i kamailio mua n>ai ai ia'u, aka ina ua hoike hoopunipuni mai oia, alaila, ua poino no oia, mamuli o kana irau hana ponoi iho, alaila uana pono loa aku la oia ma ka helehelena o Mr. Derika, a ninau aku la: » "Heaha kā mātiao maoli iloko ou, ma ko fnanaira i haalele aku ai i kou wahi, a hele mai no keia hale?" f "Aole he manao e ae iloko o'u, koe wale no» |namuli o kana kono, e hele mai e ike ia oe," wahi no hoi a Mr. Derika me ka mau no o ke kunahihi o kona helehelena. | "Aole anei he mea e ae ana i kamailio aku ai ia <ae no kou hele mai? He oiaio anei, ma ka la apopo e haaleleiho ai oe ia Lādana nei no Inia?" ' "Aole.he mau eae i kamailioik mawaena o paua. koe wale no kona kamailio ana mai, ua mare oia i kh wahine, a ua makemake hoi e hoolauna aku ia'u i kana wahine; a o kana i kamailio ako la ia oe, no ko'o holo no Inia ma ka la apopo, he mea pololei loa ia," me ka haka pono loi ana aku o ka nana ana a ua kanaka liei' maluna o ka heiehelena o Oliva, aia hoi ka ha'oha'o ame ke kahaha iloko <&a, no ke kona ame.ke kuoo o k,eia wahine opio. !i I ' _

"He oiaio anei, ua kamailio pu aku oe iaia, he huina dala mahuahua kekahi au e lawe mau ana maluna o kou kino?" "Ke ole au e kuhihewa, ua hoike aku au iaia no ia mea, a o ke kumu ia o ko'u huli hoi ana no ko'u mau mmi, me ka hele pu ole ana mai me ia i ka inanawa hookahi." "Aole anei e hiki ia oe ke ike iho, i ka manao o ka'u mau olelo i kamailio mua aku nei, no kou palekana mai na poino mai ?" Alaila ua manao anei o Radona e hookomo i ka laaumake maloko o ke kiaha waina, me ka manao e hoopoino i kuu ola, a e powa ia'u ma ka lawe ana i ka'u-mau dala apau?" " Aole oia i manao e hoopoino i kou ola, aka e hookomo ia oe iloko o ke kulana o ka mea i loohia i ka hiamoe kulipolipo, elike no me ia au e ike aku la iaiat»keia manawa. Ua huli hoi mai oia i keia po me kekahi omole o ka laau hoohiamoe, a hoakaka mai imua o'u i kina mea i manao ai e hana aku maluna. ou, a waiho mai nae na'u e hookomo i ka laau maloko o kou kiaha waina, a o ka mea a'u i hana ai, o ia no ka hoopakele ana ae iaia mai kekahi karaima ko'iko'i ae, ma ka haawi ana akU i ke kiaha waina i manaoia ai nou, iaia, aole hoi ia oe." I ka pau ana no o ke kamaiiio ana mai a 01iva, lalau aku la oia i ke eke dala, e paa ana malalo o na lima o Radona, a huki mai la, me ka waiho ana mai mamua o ke alo o Mr. Derika, a pane mai la: "Eia mai ko eke dala; o ka'u wale no e kauoha aku nei ia oe, e haalele mai ialoko nei o keia rumi, me ka hoopoina ana i na mea maikai ole apau au i ike ai, a e huikala pu mai no hoi oe i ka hewa ko'ko'i loa a Radona i hana aku ai 110 ka hoopoino ana i kou ola." Aole he nana aku o Mr. Derika i ke eke dala o ka paneeia ana mai mamua o kona alo, aka liamo ae la oia i kekahi lima ma kona lae, ua hele a kiki ka hou, me ka namunamu ana iho: "Akahi no a loaa mai ka hoomaopopo ana ia'u i keia manawa, ua kuapo oe i ko'u kiaha waina, a haawi aku iaia, a o kong kiaha kau i haawi mai ai no'u e inu, aole au i ike i kekahi wahine koa loa elike me oe." "E kapa mai ana anei oe ia'u i ka wahine koa? Aole loa pela, no ka 'mea aole i kulike ko'u manao. me kona," alaila naka haalulu ae la ke kino o 01iva, me ke kalele ana iho o kekahi lima maluna o ke pakaukau, a pane hou mai la me ka leo kuoo: "Ke kauoha aku nei au ia oe no ka lua 0 ka manawa e ku oe a hele mailoko aku nei o keia keena, aole e loaa ka māha i kuii uhane, ke noho mai oe maloko nei." Lalau aku la o Mr. Derika i ke eke dala, a hookomo ae la maloko o ke eke o kona-kuka, a 110 ka manawa mua loa i lamalama ae ai kona mau maka, ka mea i malihini iaia, a pane aku la: "Ke kauoha mai nei oe e ka wahine opio, e ku au a haalele iho ialoko nei o keia hale, aole e hiki ia'u ke ae aku ia ou, a e waiho ilio ia oe malalo o na hana pauaka a keia kanaka." No kela pane ma ka. aoao o Mr. Derika, nana pono loa mai la o 01iva iaia, me ka'pane ole mai nae, a ia wa i hoomau hou aku ai no o Derika i ke kamailio anaj "Ina i maopopo mua ia'u ke ano oiaio maoli o ko olila ola ana, ina ua mākaukau au me kekahi hana ma ka'u huaka'i 1 hele mai nei i keia po, aka ua hiki no nae ia oe ke koho mai i ua manao' nei." Kau ae la o 01iva i kona mau lima maluna o ka lae, a i mai la: "Aole au i makemake e hoopau manawa wale, ma ka hoolohe ana aku i kau mau olelo, koe wale no e ku oe a hgi no kou wahi, a e waiho mai ia'u- ame Radona ma ko maua home nei."

"Ua hiki ole loa ia'u ke ae aku. i kou manao e ka wahine ogyo, no ka mea ke hoike mai nei kou mau ano, aole i loaa ia olua ka noho hauoii ana no kekalii manawa loihi, a oiai he leanaka au, he mea i makaukau e hoopakele i ka hoa kanaka' mailoko niai ō ka pilikia, ua konoia mai kuu lunaikehala e hoopakele au ia oe ( mai ka mana mai o keia kanaka lapuwale. Ina au e waiho iho ana ia oe maloko nei o, keia keenk, a i kona wa e puoho ae ai a ike, i ka mea au i hana aku ai maluna ona, aole ana e nele ke ala mai o kona inaina, e oi loa aku ai kana mau hana hoopoino maluna ona, maniua o kekahi mau hana hoopilikia e ae he nui ana i hookau mai ai maluna ou." ' Noho okoa iho la o 01ivā ilalo o kekahi noho haahaa, a paa. ae la hoi kona mau lima elua inaluna o kona lae, a ia wa i hoomau hou aku ai no o M*"- Derika i kana kamailio ana; no ke pahele ana no i ka noonoo o OHva, ina no ka puni mai e holo mahuka laua, e waiho aku*no ia Radona e hiamoe ana, a ke ala ae oia, e ike iho ana no oia ika hopena oka mea ana. i hana ai i keia po. I ka puoho āna ae o keia kanaka, aia anei he palekana no kou ola? *E noonoo oe i keia mea nui i pili loa ia oe iho?" "Heaha auanei ko'u noonoo nui no'u iho, no ka niea aole o'u mau hoalōha, aole he ohana, e manao aku ai e malu malalo o lakou." # > "Aole anei e hiki ia oe ke huli hoi hou aku ihope i kahi 0 kdu ohaiia, kela wahi au o ka holo mahuka ana mai no ka mare ana me keia kanaka ?" Ua hoohikilele loa ia aku ko 01iva manao no kela niau olelo a Derika, aka nae noonoo iho la oia, malia na Radona no i kamailio mai, i loaa ai ka ike i keia kanaka; a o ia kana i pane mai ai: "Ua paa na puka o kuu home ia'u, 110 ka mea ua hele mai au mamūli o ko'u manao ponoi iho, ua lilo au i wahine nana, a he kane oia na'u, nolaila aole loa e hiki ia'u ke haalele iaia." Ku okoa ae la o Mr. Derika iluna, me ka makaukau e haalele iho i kela hale, a mamua nae o kona hele aaa aku no kahi o ka puka, huli aku la oia inu?a o OHva, a hoao hou aku la e uwalo, no ka hoopakele ana ae i kela wahine opio, mai ka mana o Radona, ma ka i ana aku i keia mau olelo: "E ku ana au a hele elike me kau i kauoha mai nei ia'u," me ka hopu ana mai i ka li'ma akau o OHva. "Aole loa oe 1 kupono e noho hou iho me keia kanaka, ua makaukau aū e hoopakele ia oe elike me ka hiki ia'u, i hakalia wale no i kou pane mai, i ka huaolelo, e kaohi ana ia'u mai ka hooko ana aku i ka'u huaka'i ma ka la apopo, e noho no au, aole e haalele iho i.a Enelani nei no Inia. j "Ua nui a lehulehu no na wahine opio a'u i halawai pu ai me la)cou, aole loa nae he hookahi iwaena o lakou, i ume aku i ko'u mau manao hoohihi, elike me oe i keia po. Ua makaukau au i na manawa apau e hana aku no kou pono e 01iva, i hakalia i kou pane mai, e ku'nō au mahope ou, a e imi i na alahele āpau e kaawale ai oe mai ka mana mai o keia kaiiaka ino." . • ' ' "Aole o'u makemake e lohe i nā olelo o kena ano, aka e ku oe a hele mailoko aku nei o keia hale," wahi a 01iva, me ke kuhikuhi ana al<u o kekahi lima i ka puka. "He nani ia, ua paa loa no kou manao, e kipaku mai ia'u, me ka maliu ole mai i ka'u mau uwalo ana aku no kou piono, e hooko ana au elike me kau kauoha, aka e lawe aku nae i ka'u mau hoomaikai ana he nui, no kau mea i hana mai ai, ma ka hoopakele ana i kuu ola; a ia'u auanei e "haalele iho ai ia oe, ke lāna nei kuu manao, aole kaua e halawai hou aku ana ma keia mua aku/' alaila kaha aku la oia hele no kāhi o ka puka. Ke hoolohe malie lā o 01iva ahiki i ka pau ana o kona lobe ana aku i ke pahupahu o na kapuai wawae o Mr. Derika, kii mai la oia e laka i ka puka a paa, alaila hoi aku la a noho mamua pono o ke kapuahi hoopumehana, palulu ae 'la hoi na lima ma kona lae, he hookahi hana, o ia ka mihi noi ke kuhihewa o ka ae ana mai i na mali leo a Radona, kelal kanaka ana no i ike ai me kona mau maka ponoi, i ka nele o kekahi ano oiaio iloko ona, aka oia kekahi o na kanaka inō loa ma ka ili honua; a e mare ia ka eia ia lakoha Bune, ina paha ua loaa he nohona oluolu ana iaia. j

Ua lohi loa nae koiia mihi ana, ua hanini ka waiu, h» mea hiki ole ke hoihoi hou ia mai, ka inea i hanini. Oiai no o OHva e kulou malie ana ilalo, lohe mai la oi. i ka nakeke. i nana mai paha ka hana, e hooikaika ae ana • Radona e ala iluna, aole no he hana wale mai o ua o Oliva aka ke kakali la oia i ka hana a Radona, i ka wa e hoi pom mai ai ka noonoo maikai iloko ona. Me ka hooikaika o Radona i hana ai, ahiki i ka nolio pon« ana ae iluna nana mai la lioi i ka puupepa e waiho ana ma mua p kona alo,* alaila hapapa ae la kona lima hema, m; kahi o ka eke dala a \|r. Derika i waiho ai, aole nae aku iaia. alaila pahola ae la ka minoaka ma kona mau papa lina, a pane. mai la: "O* kau kuu keia i ka pepa." aohe nae he hahau aku ( kona hoa lealea i ka pepa hahau, a i nana pono mai kon; hana, o ka noho wale 110 ke waiho aku ana. aole hoi o Mt Derika maloko o kela keena. Oiai nae kona inau maka « au hele ana i o a ia nei, halawai aku la kona ike me OHva ma kahi o ke kapuahi hoopumehana me ka ninau ana aku "Eia o Mr. Derika ihea?" wahi ana me ka hele o ka heie helena a kunahihi. "Ua hala aku oia, aole maloko nei o keia keena." "lhea oia i hele aku nei?" i poha hou-aku ai lea leo o Ra dona, me ka hoike okoa ana mai i kona'' piha loa i ka hoo naukiuki. "Eia ihea kela eke dala maluna nei o kefa pa kaukau ?" # "Ua lawe aku no ka mea nana ia waiwai* me ia, i kon; wa i huli hoi aku ai no kona wahi i hele mai^i." "Alaila ua hoopunipuni ino loa mai oe e 01iva ia'u, male; hookomo ole ana i ka laau hoohiamoe maloko o ke kiah;. waina. "Ua hooko aku au elike me kau i kauoha mai ai ia'u. aka ma kahi nae o ka haawi ana aku iaia, ua haawi akn au ia oe. aole i ke kanaka au i pianao ai e lilo he pio 110 kau mau hana kolohe." Ku okoa ae la o Radona iluna. me ka manao e pa'i mai ia Oliva, aka noho hou aku la ilalo, me ka hele a uhihia e na manao hfehena, me ka i ana mai: "He keu aku oe e Oliva a ke kumakaia ia'u. Ua maopopo 110 anei ia oe ka mea au i hana aku ai? Ua hookomo aku oe ia'u iloko o kekahi pōino nui loa, e hiki ole ai ia'u ke alo ae. mai ka ili ana mai o kekahi hana hoohilahila maluna o'u e Qliva." "O ka mea a'u i hana aku ai i keia po, o ia no ka hoopakele ana ae ia oe mai kekahi karaima ko'iko'i mai. i oi aku ka ehaeha, ka hilahila mamua o na mea au e hoahewa wale mai nei maluna o'u." "Aha, no ko hopohopo, o ili aku na ahewa ana maluna ou, ina no ka poino o kela kanaka ea. o ke kumu iho la ia o kou haawi ana mai i ka laau Jioohiamoe ia'u. Olelo mai nei oe ua ala aku kela kanaka, ua hoopakele aku oe iaia, heaha ka hoi kou mea i ukali ole aku ai mahope ona?" "Heaha auanei ko'u kuleana e hele wale aku ai no mahope o kelk kanaka i kuleana ole mai ia'u? Me ka nana ole i ke ano o kau mau hana o ka wa i hala. ame na mea au i nianao ai e'hana mai ma keia niua aku, aole ia he mea no'u e haaleie iho ai i keia liale, no ka mea he wahine au nau, a he kane hoi oe na'u." Ma kela walii, ua noke okoa ae la o Radona i ka akaaka, auhee aku la kela ano pikanana ona ia 01iva, a i aku la: "Aia anei he mau hooiaio ma kou aoao, no kou lilo i'o ana he wahine mare na'u? O keia liale a kaua e noho nei no'u ponoi ia, aole ou wahi lihi kuleana iloko olaila, o k.i mea oiaio loa ea, aole oe he wahine i mareia me a'u i ku i ke kanawai," me ka noke hou ana ae o ua o Radona i ka akaika. "Ua manao kuliihewa oe, ua liiki ia oe ke pulapu mai ia'u, elike me kau i hana ai .i -keia po; i lohe pono. nae oe i ka meā oiaio, o oe ka,.i pulapu ia aole oe he* wahine mare na'u, a ina no i hele aku nei 06 me Mr. Dcrika, a'ole no <• hiki ia'u ke koi aku. no ka mea he īiiau hang.jipuhi wale n<> ka meā i lawelaweia, ma kela mare ia ana o kaua.

"Aole o oe hookalii wale 110 ke kaikamaliine o na kuaaina 1 punihei malalo o na pahele ana o ka hoopunipuni ame ka epa, aka he nui a lehulehu wale o lakou. kela marcia ana o kaua, lie mare hoopunipiini wale no ia, na kekahi hoaloha ponoi o'u, me ke kuka o ke kahunapyle i lawelawe i ka oihana mare, a o ka palapala mare, he palapala apuhi no ia. aka o ka mea i oi loa aku ai o ka holopono. o ia 110 kou puni wale, a kaa mai oe malalo o ko'u malu, iloko 0 keia mau mahina loihi o ko kaua noho pu ana." I kā lolie pono ana aku o 01iva i kela mau iioakaka, haalele aku la oia i kona wahi e fioho aua, ku ae la iluna a maloeloe, aia hoi kona mau maka maluna o Radona kalii i nana mai ai me kona pane leo ole, a ia wa i hoomaka hou aku ai o Radona i ke kamailio aila: "Ūa hunakele loa au i keia meahuna m?ti ia oe mai. au nn e hoomaopopo iho ai, o ke kumu nui ia, o ko'u ac ole i ka poe i ike mua ia oe e hookokoke mai ma keia wahi, aka hoi mamuli o kou hana ana mai i ka hana lokoino loa i keia po, pela au i hooholo ai, e hoike aku i keia mea ia oe, malia he īiiea ia no e hilahila ai, a hoolohe mau mai oe ia'u ma keia hope aku." Ke pinapina'i la ko Oliva 'hanu ana, ua liele pu hoi oia a piha me ka pihoihoi, a 110 kona ake loa e lohe i ka mea oiaio, ninau okoa mai la oia: "O keia anei ka mea oiaio loa au e 'kamailio mai nei r Radona ?" "Elike me ke kau mau ana o ka la iluna o ka lani, pela iho la ka oiaio, o ka mare i hookoia ai maluna o kaua, aole ia he mare i ku i ke kanawai o ka aina. aka lie mare epa ia o ka hoopunipuni, 110 ka mea na kekahi o ko'u mau hoaloha pilipaa, i lawelawe i kela hana, me kona komo ana i ke kuka o ke kahunapule, i kuhihewa aku ai oe, he mare oiaio loa kela, a no ko hana kolohe ana nae ia'u, pela iho la e ohi ai oe i ka hua o kau hana." Me ka walania o ka naau, palulu ae 1a o 01iva i na lima ma kona mau inaka, me ka piha i ka hilahila no kona noh<j pu ana me keia kanaka epa a ka hoopunipuni, alaila pane aku la: "Ke ike nei au i ka mea oiaio. o ka maopopo ana o kou mau ano apau ia'u, he liana maalahi wale no ka manaoio ana, he epa wale no kau mau hana apau, aole he hookahi pololei iloko olaila. Ua hana hewa loa mai oe e Radona ia'u, a ke auamo nei au i na ko'iko'i apau o ka hewa maluna iho o'u no ka puni wale ana aku ia oe. "Ke hoomaikai ,-ae nei nae au no na hana i hookoia ma keia po, iho la i oili mai ai ka mea oiaio, nolaila aole au e nōho hou iho ana, he hookahi minuke malalo o ka malunialu o na kaupoku o ka home, o kekahi kanaka lapuwale elike me oe," o ke ku ae la ia o 01iVa, a hele aku Ia no kahi 0 ka puka. Mamua nae o kona lioea ana aku no kahi o ka huli mai la oia ihope a pane hou mai la: "Na ke Akua o ka lani e huikala mai i kau mau hewa apau i hana ai, a no'u nei la, aole e hiki ia'u ke huikala aku ia oe." I kinohi nana wale aku la no o Radona i ka hele o 01iva, nie kona manao kuhihe\va e hooko ana ō 01iva 1 kana mau mea i kamailiō mai ai, aka nae i kela oili ana akii ō 01iva iwaho o ka ha!e v a pani aku la hoi i ka puka a paa, o ka wa ia a ua kanaka nei i ku ae ia iluna, a lioomaka aku Ia e hikaka hele no kahi o ka puka,. me ke kahea an'a me ka leo nui: "E OHva! E OHva!" wahi ana me ka hele a piha me ke pihoihoi. "Aole he pololei o ka'u mau mea i kamailio mua aku nei ia oe, e hoi hou mai, nou no ka hewa o ka hoouluhua wale ana mai no i ko'u noonoo, pelg, au i hoopuka aku nei i kena mau olelo oiaio ole." \ .(Aoleipau.). ' \