Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 21, 23 May 1919 — Page 3

NUHOU LIKE O NA AINA E.

 

Hoomakaukau na Mana Nui i Hoohui-ia e Lele Kaua aku in a no ka Hoole mai o Kelemania i ke Kakauinoa i ke Kuikahi.

PARISA, MAY, 15.- He mau hiohiona maopopo o ka manao o na Aupuni hui-ia ame na aupuni mana nui e ae i huiia e hooko aku i ka lakous mau koi a e kio aku o ke aponioia mai o na kumu aelike kuikahi am ke kakainoa mai o Kelemania i ke kuikahi, ua ikeia maloko o ka hoolaha i hoopukaia ae ma ka po aku la i hala. ua kauohaia aku ka Iliamku Foch e holo aku ai i kekahi hana e lilo ai i hana kupono in a nei no ke kakauinoa ole ia mai o ke kuikahi maluhia. He hana keia i hooholoia e ka ahakuka a eha Ua hoolaha pu ia ae ka noonooia ana e ka ahakuka a eha ka ninau o ka hoopono-pono hou ia ana o ke paniku e ku-e ana ia Kelemania in a kona mau elele e hoole ana i ke kakauinoa ana i ke kuikahi maluhia. Ma kekahi ano ua manaoia e kauohaia aku ana ka hoopau hoookoa ana i ke paniku ana mai ka manawa aku e kakauinoaia ana o ke knikahi.

Ekolu man palapala hoohalahala e ae i loaa mai mai na elele aupuni mai i keia la. Hookahi o keia mau palapala e hoakaka ana me na pauku e pili ana i ka pakiko me ka malama pono i hoakakaia maloko o ke kuikahi a e olelo ana e lilo ana ka maao ia mau pauku he pakiko he mea hoopoino ia Kelemania in a no ko lakou hookoia. Ma ka lua o na palapala e hoakaka ana ia i ke ku-e o Kelemania i ka hoonui ia ana ae o ka okana o kekahi mau aupuni oia hoi ka mea e pili ana i ke Awawa Caan elike me ia i hoolala ia ai, ka hooliloia ana aku o kekahi okana Kelemania ia Bleigiuma, ame ka haalele loa ana i kekahi hapa o Schelswing. E hoakaka ana ke kolu o na palapala no ko Kelemania makaukau e uku ae no ka hooneoneo a hoopoinoia ana o Belegiuma ame ka hapa akau o Palani eia nae, ua hiki ole ia kelemania ke hana pela maluna o ka mea oiaio oia ke kupono e aheva ia no ka hoomaka ana o ke kaua.

Ua hookohuia aku ka ahakuka a eha ma ka la i nehinei ke komite wae o elima lala, hookahi mai Pelekane, Palani, Amerika, Italia a mai Iapana mai no ka noonoo ana i na kumu hoohalahala e Kelemania i ke kuikahi maluhia i hoolalaia e ku-eia mai a e ku-eia mai ana paha e na elele Ibelemania.

Ua hoouna pu ia aku e ka ahakuka a cha he mau palapala i na ele Kelemania Kukakuka maluhia e pane ana no na palapala e hoakaka ana no ka hookuu ana i na paahao ame no maka-ainana limahana.

 

NA HOOHALAHALA MAI KINA MAI

 

He palapala ka i loaa mai i na Elele kukakuka maluhia Pake mi ka aha-olelo Chekitng mai e no‘i ana me ka ikeike i na Elele aole e kakauinoa i ke kuikahi aia wale no a hooloiia na kumu aelike kuikahi e pili ana ia Tsingtau a e hoakaka pu ana in a e hahai ana lakou ma ia alahele e loaa aku ana ia lakou na kakoo piha ana a ka lahui ma Kina.

Ua loaa u mai ia lakou na palapala ku-e i like me ia e pili ana i ka olelo hooholo mai no panalaau mai o Kina a pela me ka na ahahui mai na wahi like ole mai apau o ke ao. O ka manoa ano nui maloko o ka palapala e like me ka hoakaka a na Elele Pako aole e hiki ana ia lakou ke kaauinoa i ke kuikahi aia wale no a loaa mai ia lakou na hooiaio ana ma ke kakau no ka hoihoi ia aku o Shantung ia Kina me ka nana pu ia aku o ko Kina mau pono kalaiaina.

Ua lao pu mai i na Elele he mau palapala hou aku mai na wahi lehulehu like ole mai o Kina, e hoomakau kau mai ana ia lakou in a no ko lakou kakauinoa nei i ke kuikahi.

2,000,050 Koa Kelemania i Make

 

ILOKO O KE KAUA

 

PARISA, May, 19.- I kulike me na huahelu i hoopuka koke ia mai nei maloko o Berelina o ka heluna o na koa Kelemania i make i ke kaua ua kauia ma ka 2,000,050, elike me ka lono i loaa mai ianei mai ke Kapitala Kelemania mai.

 

Hoopau o Italia i Kana koi ia Fiume Lilo na Mokupuni Liilii Aegean ia Helene

 

PARISA, May, 18.- O ka pau loa holookoa o ka hooponoponoia ana o ka ninau pli ia Italia malalo o ka oonoo ana a ka ahakuka a eha no na la elua i hala, aole i loaa, aka nae ua hanaia e Italia kekahi mau haawi aina nui oia kona ike ana aku ia Fiume ma ke auo he kulanakauhale kuokoa ame kona haalele loa ana aku i kana mau koi maluna o na Mokupuni liilii Aegean ia Helene. O keia iho la ke kulana maluna o ka ninau pili ia Italia i keia  la, e like me ka hoakaka a na kanaka kulana kiekie maloko o na pohai a ka ahakuka.

O ka holopoo o na kukakuka ana maluna o na kumu hoopaapaa no Fi*me ame na Mokupuni Dodanese, oiai nae aole i malaelae loa no hoopono ana ua nanaia aku nae e hookokoke aku ana ia i ka hopena e pau ai na hoopaapaa hahana ana mamua o ka ahakuka maluhia. Oia man no ke ku o ka Italia mau koi me ka ikaika maluna o na okana aina ma ka hapa hikina aku o.

 

APONO KE KIAAINA I KA AELIKE

 

O ka aelike i haia mawaena o ka mahiko o Waiakea, me ka poe hookuonoono, he 38, ua haawi ae ke Kiaaiana i kona apono, ma na ano apau, me ke kauoha ana aku i na on a o ka mahiko, oia ka hui o T.H. Davies, a ua hookoia mai hoi ia hana, ma ka Poalima nei.

O ka põe hookuonoono i hana aelike me ka mahiko o Waiakea, he 23 o lakou, no Honllulu ne, a he 15 no Hilo, a lakou wale no ka ka i hoopaa aku ia lakou iho mallalo o kela mahiko, a kow aku ka hapanui o ka poe hookuonoono, aia no malalo o na kahu ehiku na hooponopono ana o ko lakou mau aina, me ka waihoia ana aku na ka hui mahiko o Hawaii e mahi i ko lakou mau aina.

Ma ka aelike i hanaia mawaena o ka poe hookuonoono, me ka mahiko. Waiakea, ua kaa ma ka aoao o ka mahiko, ka hoolako ana mai i na mea apau e pono ai ka poe hookuonoono, a e ukuia ana hoi kela kane me keia kane he $24 no ka mahina, a he $15 no ka wahine no ka ahina hookahi aia a okiia ke oo ko, o ka wa iho la ia e laweia ae ai na hoolilo o ka mahiko, a o ke koena iho i koe, ke ukuia aku i ka poe hookuonoono.

Ma ka hoakaka a ke Komisina Aina Bailey, o ke ano nui o ka aelike a ka hui mahiko o Waiakea, o ka waiho ana mai imua o ke Kiaaina, no ke apono ana aku, o ia no ka aeia, e homoe ka mahiko i ke alahao iluna o na home hookuonoono, i kiki ai ke halihaliia ke ko, i ka wa e okiia ai, a ua ae aku ke Kiaaina, Mamuli o kona manaoio ana, he mea pono no ia e hanaia.

Ua pili wale no nae kela aeia ana aku la i ka poe hookuonoono, i kakauinoa malalo o ka aelike me ka mahiko Waiakea, a o ka poe i paa ole malalo o ka aelike, aole he kuleana o ka mahiko, e hoomoe wale aku ai no i na alahao malaila.

Ma ka aoao nae o ka poe i komo iloko o ka hui aina o Hilo, a i kaa aku hoi malalo o ka hoohana ana a na kahuwaiwai ehiku, aole o lakou ae, e loaa aku ka pono hoomoe alahao i ka hui o Waiakea, o ka poe wale no i hana aku i aelike me kela mahiko, ka i hiki ke haawi i kela pono.

 

ke kai Adriatic. Ua hoakaka ae kona mau elele ma keahi manawa kokoke aku nei i hala e hookuu aku ana lakou i ka lakou koi aua maluna o Fiume aka he mea pono no nae ke hoikeia ae e hoomau aku ana no lakou i ke koi ana no ka hooko piha ia o ka manao o ke kuikahi i hanaia ai ma Ladana e pili ana i ka okana aina Dalamatia.

Ma ka po aku la i hala e haalele mai ai ke Kauna Von Rantzau, ke poo o na Elele Kelemania ame kekahi mau hoa lehuluehu e ae o na Elele no Berelina.

Ma kekahi halawai piha a na Elele Kelemania e ka noho ana ma ka auwina la o nehinei i hooholoia ai ko lakou hoi ana aku no ke Kapitala.

Ua hookomeia mai e na Elele Italia he noi e hookomoia maloko o ke kuikahi Auseturia kekahi pauku no ka hoihoi hou ia mai i Roma o na waiwai makamae i hanaia me ka noeau o ke kanaka a  hiki ole ke kuaiia i laeia ai e na Auseturia ma ke ano he mau waiwaipio ma na kaua mamua aku.

O ka pauku e pili ana i ke koi poho iloko o ke kuikahi Auestureia e hoakaka ana no ka hookaa ana i kekahi uina hookahi hapa-iwakalua elike ka ui me ia i koiia mai e Kelemania. Elima biliona (mark) ma ke gula me ka bona ole ka huina poo i koiia.

Ma ka Poaha i hooleleia aku ai na koa o na Mokukaua a na Aupuni Huiia ma Smyrna mamuli o ka manao ia ana me ka oihana koa e hanaia ai ka maluhia me Tureke. O na kahua kaua ame na papu maloko o Smyrna e komoia aku ana a paaia e na koa o na aupuni hui mamuli o ke kauoha a ka ahakuka maluhia.

Ma ka hora 3:30 p. m. o ka Poakai May, 19, e hanaia ai na hoololi ana i na palapala hookohu mawaena o na Ausetureia ame na Elele a na Aupuni Huiia, ua hoolahaia ae ia ma ka la i nehinei.

 

KEKAUA HOOKAHEKOKO WELIWELI MA SOFIA

 

I, ADANA, May  18.- He kaua hookahekoko weliweli ka i hooukaia mawaena o na pualikoa maloko o na papu ame na pualikoa kipi ma Sofia, elike me ka hoakaka a ka lono i loaa mai ianei. Ua koiia aku e na koa kipi ka haalele ana mai o na luna auuni e hooele ana i ke aupuni ia manawa i ko lakou kuleana i na hana hooponopono aupuni a e kukuliuia ae i aupuni na na makaainana.

Aio o Bulgaa holookoa iloko o ka uluaoa elike me ka lono i hoikeia mai a ua hoikeia mai ke komo ana aku o na hana hookahuli aupuni ma Bustchuk, Pilippoplis ame Verna.

 

Ekolu mau mokuea a kaoihana kaua aina e lele aku ana no Ililo ma ka la 3 o Iulia, no ke komo pu ana aku ma na hana kula ia o ia la malaila mai Puuloa aku.

 

Hookahi haneri koa Czechs i hoea mai i honolulu ne mai Siperia mai e laweia ana i Merika, muumuu na wawae o kekahi poe, muumuu na lima o kekahi o kekahi poe aohe wawae, a he lehulehu o lakou hookahi wale no maka, a  o i an* no oi kekahi poe mamuli o na palapu ame na hana hoomaewaewa a ke kaua.

 

LILO I HANA HUAOLE KA HOOIKAIKA ANA E HOOPAU I KE KAUA MAWAENA O POLANI AME UKRAINE

 

PARISA, May 20.- Ua waihoia mai e ka Ilamuku Foch, ka Alihikaua nui o na pualikoa a na Aupuni Huiia, mamua o ka ahakuka a eha kana mau mea i hoolala ai no ka hoonee ana aku i ke kaua in a nei no ko Kelemania kakauinoa ole mai i ke kuikahi maluhia. O ka hoi koke ana mai nei no ia o ka Ilamuku Foch mai ke kahua kaua mai, kahi ana i hana ai i kekahi mau hoomakaukau hope loa ana no ka lele kaua aku, oia ka mea i hoomao popoia. O kana mau mea apau i manao ai e hana aku ua hoikeia ae i ka ahakuka a eha ma ka la i nehinei.

Mahope iho o ka waihoia ana ae o ka Ilamuku Foch mau mea i hoolala ai, ua kuka ka Peresidena Wilson me ke Kenerala Pershing ma ka mea e pili ana i ko na paalikoa Amerika e noho mai la ma kapa o ka Muliwai Rine komo pu ana aku iloko o ke kaua i hoolalaia ai e ka Alihikaua a na Aupuni Huiia in a no ke apono ole mai o na Kelemania i na kuu aelike apau o ke kuikahi maluhia i haawiia aku ai ia Kelemania. Ua loaa mai ka ike mahope iho o kela kuka ana a laua o ka huakai a Kenerala Pershing i manao ai e holo aku no Ladana ua hoopaneeia.

O ke komisina a ka ahakuka kaua kiekie i hookohu ai uo ka hooponpono ana no ka hoomaha ana i ke kaua mawaena o ka lahui Polani ame Ukrainians ua hoopauia. Ma ka oleloia, aia ke kaukai ana aku no ka hana aku i kekahi mau hana hou e hoopauia ai ke kaua aua mawaena o ia mau aupuni maluna o ka Polani mea e hana mai ai. O ka hana a ke komisina i hooikaika ai e hoomaha ke kaua ana mawaena o ia mau aupuni ua lilo i hana huaole.

O ka poino o na kino o ka aha elelo Kelemania aia iloko o na lima o ka lahui kelemania in a e hoi aku ana i a i Berelina me ke kakauinoa ole i ke kuikahi maluhia. O keia ka ouli i hoakakaia ai e na elele o ka misiona Kelemania i hoi mai ai i Berelina nei ma ka la aku la i nehinei.

 

AOLE E KAKAUINOA WAHI A EBERT

 

Oiai ka Peresidena Ebert e haiolelo ana mamua o ka lahui Kelemania ma ka i nehinei, ua hoakaka aku oia imua o lakou aole o Kelemania e ka kauinoa iki ana i na kumu aelike kiukahi maluhia, e like me ka ono i looa mai iauei mai Berelina mai.

O ka hoike a ke komisina kukakuka mauhia maluna o ka Belegiuma mau koi e ku-e ana ia Holani i waihoia ae ai mamua o ka ahakukakuka ma ka la aku la i nehinei, ma ka oleloia, no ko Belegiuma pono wale no ke kakoo ikaika a ia hoika.

Ua hoi mai ke Kauna Von Rantzau i Vanseilles i nehinei mai Spa mai me ka ukali pu ia mai e Her Geisberg ame Herr Landsberg na elele Kelemania i holo ai i Kelemania.

O ka manao i pahola ae maloko o ka pohai a ka ahakuka aole e waihoia aku ana ke kuikai maluhia iloko o keia pule, ua loaa mai he lono ua ala ae hemau ninau lehulehu e hoohakalia i ka hoopau pono ana i ka hana ana i ka palapala kuikahi a kahi wa okoa aku.

 

LOAA MAI NA PALAPALA A NA AUSETURIA

 

O na Aupuni Huiia ame na mana i hoohuiia ame na elele Ausetureia ua hoololi i na palapala hookohu a lakou ma ka noho ana a kekahi halawai o eha minuke ma St. Germain ma ka la aku la i nehinei. O Jules Cambon ka i noho lunahoomalu no ka halawai a o M. Renner ka mea pane ma ka aoao o na Auseturia. Ma ke kakahiaka Poakahi ka halawei ana a ka ahakuka o eha no ka noonoo ana i na hana e pili ana ia Bulgana ame Tureke.

Ma ka la aku la i nehinei i hoi mai ai ke Kenerala Bliss, ka Amerika Elele i ka ahakuka kaua, mai kana huakai aku nei o ka hele aua e nana i ka apana o ka Muliwai Rine.

 

LEKA KII OLE IA MAI AHIKI I

 

MEL 10, 1919

 

Haili, Andrew

kaapa, Mrs. S U

Kaehuokawai, Mrs Moses

Kailipani, Miss Josephine

Kaina Bill

Kao** J. A. (2)

Kauahipaula, D

Kauhane, Noah

Kahananui, Mrs. Lilly

Kahlewai, Mrs. D

Kala, Moses

Kamakau Sam

Kamai, Mrs emma J

Kaneau, Mrs. Honita

Kanaina, Mrs. Marry

Kawewehi, H L

Keame, J J

Kelu, MIss Hattie H

Kea, Mrs. Henry Keauu, Mrs. James

Keawehaku, G K

Timoteo, Mrs. Rara K (2)

Timoteo, Mrs Kahamaka

Kepola, Miss Emily

Kukulualani, John Nawahi, Alenander K

Punihele, Mrs. Sam Aki

Waipa, John

Wana, David K

 

PYNG-YANG Mei 18- Ua kakooia e ka aha hookolokolo Kepaui o na hoopii hoohalahala maanei ma ka la nehinei ka hoopai eha mahina hoopaahao i hookauia mai ai maluna o ka Rev. Eli Mowry, he misionari no ka Hoomana Hoolepope, ke kahunapule i hoopa iia ai e ka aha hookolokolo malalo no ka hoolalelale ana i na Korea e hoala hoohaunaele.

Ua hopuia ke kahunapule mahope iki iho o ka hauuaele i ala ae ma ke kaua hookahuli aupuni a ua Korea ma ka hihia e hooloheia ana hookuuia no oia e hele laula oini ka manawa i loaa aku ai na Korea i na makai Kepani maloko o kona home. Ua.

 

KOMO NA KANAKA MEKIKO POWA ILOKO O CANANEA

 

DOUGLAS, Me 10- He iwakaklua mau kanak Mekiko powa i komo mai e kaua me ka muakau ole ame ka holopono o ka lakou hana maluna o ke kulanakauhale a Cananea, Sonora, ke kulanakauhale he 46 mile ma ka hema aku o ka mokuna aina ma ka la laku la i uehinei. Me ka holo nui na kanaka Mekiko o ka holo ana mai maluna o na lio, me ke ki ana i ka lakou mau pu ma o a maanei oiai lakou e holo nui mai ana, me ka hooweliweliia o na kanaka, a mahope o ka hakaka ana me na makai i make ai ke kapena makai ame eha makai, powaia ka banako o laweia na dala apau e hiki ana e losa ia lakou a hao wale ia kakahi mau meaai he nui mailoko aku o eha mau halekuai me na waiwai kalepa, elike me ka lono i loaa mai ianei.

Ua kaa malalo o na kanaka Mekiko powa ka mana holookoa o ke kulanakuuhale, kauohaia ka lunapaahao e hookuu mai i na paahao apau maloko o ka halepaahao a kuekaaia aku na wahi apau oloko o na halekuai me ka hao wale ia o na waiwai elike me ka makemake pela ka hoakaka a na lono i loaa mai ai ianei.

Ua oleloia ma ka louo kelekalapa mai Naeao mai ua loaa aku ka he lono i na luna aupuui o ka oihana dute malaila he lono e olelo ana ua paa ka Meia i ka hopuia oloko o ia kulanakauhale a ua paaia oia ma ke ano i uku panai, aia kona hookuuia mai a ukuia aku kekahi huina dala nui.

 

KAUOHAIA NA ELELE PAKE AOLE E APONO I KA AAELIKE MALUHIA

 

E hoakaka ana na nupepa aole i emi hope ka Peresidena Wilson mai kona kahua ae i ku ai oia kona ku e i ka hooliloia ae o Fiume ia Italia a aole no hoi i apono i ka noho mana ana aku o Italia maluna o ia wahi no elua makahiki a i ka hala ana o ia manava alaila lilo ae o Fiume malalo o ke aupuni moi o Italia.

O ka manao o ka Peresidena Wilson ma keia oia hoi in a no ka hooliloia ae o ke kulauakauhale o Fiume ia Italia e panikuia ana ka repubalika hou o Jugo-Slavis me ka hiki ole e loan i puka e oilili mai ai i ke Kai Adriatic.

NEWFOUNDLAND, Mei 13- No ke kupono ole o ke ano o ke au o ka lewa i keakea mai i nehinei i ka lele ana aku o Mekia towers ame ka Lukaneka Bellinger me na mokuea NC1 ame NC3 maluna o ka Atelanika. Ua makaukau ma ka lono i loaa mai ka mekia mai aohe maikai o ke au o ke ea mawaenakonu o ka Atelnika a no ia kumu ua hookauluaia ka lele ana aku.

 

Lilo Hou ke Kulanakauhale o Parral ia Villa.

EL PASO, Mei 13.- Me F. Villa, ke alakai o ka poe Mekiko powa e alakai kino ana ua lilo pio hou i kekahi puali o ka poe kipi Mekiko na kulanakauhale o Parral ame chihuahua ma ka Ooaha a ua lilo he mau paahao na koa 250 a Carranza ma na papu. Ua lilo pio ke kulamakauhale me ka liilii loa o ke loko i hookaheia, he liilii loa ka poe i hoeliaia a  i make, elie me ka lono i loaa mai ianei i nehieni.

 

Ke Hooleia ka Aelike Kuikahi Maluhia e Hoomaka Hou Ana ke Kaua

 

PARIS, Mei 15.- Ina no ko Kelemania hoole mai i ke apono ana i ke kakauinoa i ka aelike kuikahi maluhia e kai aku ana ua pualikoa a na Aupuni Hui imua elike loa me ia e hanaia aku ai me he mea la aole o Kelemania i apono i na kumu aelike no ka hoomaha ana i ke kaua, elie me ka hoakaka a ka lono o ka loaa ana mai i ka Nupepa Reuters. Ua pakui mai ka akena ua pau i ka hoomakaukauia na hana o ka oihana koa apau, a ua makaukau na Aupuni Huiia e kai aku imua i ka minuke e loaa mai ai ka lono ua hoole na Kelemania i ka aelike kuikai.

 

KAKOO O HAWAII ME MAUI I KA MANA KOHO O NA WAHINE

 

Nui ke ke ohohia o ko Hawaii ame ko Maui mau kini no ke koho baloka o na wahine e like me ka hoakaka a Mrs. J. M. Dowsett ke alakai o na wahine, i haawi i kona ikaika e loaa ka pono koho baloka i na wahine, ma hope o kona hoi ana mai nei mai kana huakai aku nei i na mokupuni o Hawaii ame Maui i kukaliia e Mrs. Lahilahi Webb. Wahi ka ana, ua ahewa loa ka poe koho baloka *a kekahi mau wahi a laua o ka malama ana i kekahi mau halawai i ka poe kau kanawai no ka hooko ole ana i ka lakou mau hoohiki e haawi i ka pono koho baloka i na wahine eia nae, o lakou no ka i hoole i ka haawi ana ia pono koho i na wahine o ke Teritore ma ke kau i hala iho la.

He halawai makaainana nui ka i malamaia maloko o ka Paka Mooheau, ma Hilo, wahi a laua, a ma ia halawai i haiolelo ai ka kekahi poe lehulehu maluna o ke kumuhana ke koho balaka o na wahine. Mrs. McMilan, C. S Carlsmith, ke Senatoa S. L. Desha ame ke kiaaina i pau John Baker o Hawaii. Mahope mai he mau malihini hanohano o Mr. J. M. Dowsett ame Mrs. Lahilahi ma kekahi papa ahaaina i haawiia e ka Ad Club, ma Hilo.

Elua ka mau halawai i malamaia ma Maui, ma  Lahaina ka halawai piha loa i na kane ame na wahine, a malaila ka kahi ikaika loa ikeia o ka poe ikaika i ke kaoo e loaa a pono oho baloka i na wahine.

Ua loaa pu mai ka he kauoha ia laua mai na makaainana mai o Kohala ame Knoa no ko laua holo aku ia mau apana no ka halawai ana me lakou a he manalana ko lakou e hoea aku ana na alakai ia mau apana a e malamaia ana he mau halawai ma ia mau apana iloko o kekahi manawa kokoke.

Wahi ka a Mrs. Dowsett o ka hoakaka ana ae aole o na Hawaii wale no ka i kakoo e loaa ka pono koh* baloka i na wahine o na lahui pu ka kekahi apau, a ua piha ka lakou i ka ukiuki no ka lono oiaio ole e olelo ana aohe makemake o na wahine e koho baloka.

 

HAAWI KA PAPA LUNAKIAI I KA AELIKE IA LORD

 

Ma ka halawai a ka Papa lunakiai o ka noho ana ma ke ahiahi Poalua nei i haawiia aku ai ka aelike no ka hana ana i ko alanui holopuni ia E. J. Lord me na oleloao i ka Meia ame ke kakauolelo e hooko aku i ka aelike a e waiho ae i ka bona me ke aupuni.

He hana keia i hooholoia me ka naopopo mua ole oiai ahoe mea o ia ano i hoolaha muaia ae ma ka Poalua. E waihaoi ae ana i ka lunahooia o ke Teritore ka aelike mahope iho o ka hookoia ana no kana hooiaio ana mai, a mai iaia aku a i ka loio kuhina no ka loaa mai o kekahi mau ao ana no ka hiki a hiki ole i ka lunahooia ke hooia ia aelike. O ka mea i manao wale ia e ao ae ana ka loio kuhina i ka lunahooia tertore aole e hooia ia aelike i mea e hoalaia mai ai kekahi ninan kanawai a waihoia aku ia hana i ka aha kiekie no kana rula ana mai. Ua koho wale ia in a no ka laweia aku o ia ninau i ka aha kiekie e hala ana paha he 30 la mai ka manawa mai e hawwiin aku ai ka aelike iloko o na lima o ka lunahooia tertore no ka hooia ana mai.

Kanalua ka Meia i ka Aelike

Ua ninauia aku ko Meia Fern manao no kona ae a hoole paha i ke kakau inoa ana i ka aelike elike me na olelo a ka papa, ua hoike mai ka oia i kona kanalua, aole oia i hooholo i kana mea maopopo e hana ai, a ua i mai ka he umi la ana e noonoo ai a hooholo no ka ae e kakauinoa a hoole paha.

O ka Lunakiai Hollinger ka mea k e loa i ka haawi ana aku i kekahi aelike malalo o na kuhikyhi ana e ku nei i nei manawa, oia hookahi ka hoa ku e loa i ka olelo hooholo e hooko aku i ka aelike. Aole o Ahia ma kela halawai.

Ma ka manawa i heluheluia ai ka palapala mai ka Hope Loio Kuhina J. Lightfoot ae e hoakaka ana he mea maikai ka waiho ana aku i ka palapala aelike i ka lunahooia Teritore no kana apono ana mai, i mea e loaa ai kakahi rula ana mai ka Loio Kuhina mai a maluna o ia ka hooholo hope ana a ka papa ma ka hoomana ana i ka hooko ana i ka aaelike i hanaia ai, ua ku e koke aku ka Lunakiai Hollinger i ka waihoia aku o ka hana i ko loio kuhina.

Ia manawa i huli ae ai o Petrie e nana i ka Hope Loio Kalana Crist aohe nae oia malaila, a oia ka Petrie o ka olelo ana ae: He kupanana, he mea pono o ka Hope Loio Kalana pu ke kahi e noho mai eia nae aole aoi maanei. ua huli koke ia aku oia, a i kona komo ana aku hoakaka aku la i ka me i hoolalaia no ka hana ma nei mua aku.

No ka pane ana aku*i ka Hoolinger mau hoahewa ua hoakaka mai ka lunakiai Mott-Smith i ke kupono o ka hoonee kokeia aku o ka hana imua i hoopauia ae ai na hoopaapaa hoopau manawa wale ana no ia hana e pili ana i ke alanui holopuni, a oia ko Hollinger wa i pane aku ai aole hiki iaia ke koho no ka hookoia ana aku o ka aelike ame ka hona.

"Alaila e makemake anei o Hollinger e lawia aku keia hana imua o ka aha kiekie*" wahi a Mott-Smith.

Mahope iho o keia mau papaleo ana mawaena o Mott-Smith ame Hollinger ua heluhelu ia mai e Mott-Smith ka hoike i hoomakaukau muaia a noi mai la e hoopaaia ka hoike maloko o ka moolelo o ka halawai, a ia manawa waiho pu mai la he noi  kakauia.

Mahope iho o kana hoakaka maao ana ua noi koke mai oia e hookoia aku ka haawi ana i ka aelike i ka kauinoaia e E. J. Lord a pela me kona bona e ka papa lunakiai, a e kauohaia ka meia ame ke kakauolelo e waiho ae, i ke aupuni ka bona i oleoia elike me ia i hoakakaia ma ke kanawai. Ua hooholoia keia noi.

Owelawela ka po i hala iho la, a i ka wanaao nei nae la kokolo ana no ka Waikoloa makani anu o Lihue i Mala manui.

 

KA NAENAE

He mai kupilikii keia me ka hikiwawe o kona pahola ana, e konoia ai kela ame keia makuahine o na keiki liilii, e hoomakaukau mua no ia pilikia. He hana hawawa loa ke kakali ana ahiki i ka hoea okoa ana mai o ka nae, alaila o ka laau, me ka noho hoomanawa nui o ke keiki i ka pilikia ehiki i ka loaa ana mai o ka laau. He hikiwawe ka hoola ana a ka Laau Kunu a Chamberlain aole loa i ikeia kona pahua ana ma kakahi mai. E pono e loaa mau he omole i ka hale. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau lappau apau, o Benson, Smith & Co., na akena no Hawaii.-Hoolaha

 

HOOLAHA

 

UKU ANA I NA AUHAU WAI.

I kulike ai me ke Kauoha Kanawai Helu 65, elike me ia i hooloiia ai e ke Kauoha Kanawai Helu 91 ame 102 o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, o ka poe apau e paa ana i na pono wai malalo o ke ana auhau mita, ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe, o ka auhau wai no ka manawa e pau ana i Mei 31, 1919, ua hiki mai i ka wa e uku a* a e ukuia ma ka la MUA o IUNE 1919.

O ka uku ole ana i na auhau wai il*ko o KANAKOLU LA mahope mai ola ila e kauia aku no i kaki pakui o Um Pakeneka.

O na pono wai apa no lakou na au hau e ko ana i uku ole ia mahope ak* o Iulai 1, 1919, e paui koko ia no.

E ukuia ae na auhau ma ke keena * ka OIHANA WAI O HONOLULU  Hale Kapiolani, Honolulu, Hawaii.

F.G. KIRCHHOFF,

Lunanui Laula, Oihana Wai me Su* o Honolulu.

6349- Mei 23, 30, 1919

 

Hoolaha No Ke Kuokoa Puka La

O ka hapanui o ka poe koho paloka o hawaii he mau oiwi Hawaii.

A oiai aneane na hawaii a pau e heluhelu a e kakau ma ka Olelo Enelani eia nae o ka hapanui no o lakou "noonoo no ma ka olelo Hawaii,"  a ma ia olelo no no hokaka nanao ana e pono ai e loaa aku ia lakou, in a no ko lakou makemakeia e loaa aku. O no manao i kakauia ma ka olelo enelani he uwa wale iho no maluna o na poo o ka hapanui o lakou.

O ka nupepa ano nui wale mawaena a ma o ia nupepa la e loaa aku ai i na Hawaii i nei manawa na manao oia ke "KUOKOA PUKA PULE," aohe nupepa Hawaii puka la e ku nei i nei manawa.

Iloko o keia mau la o ka noonoo ana me ka hikiwawe ame ka hana ana me ka awiwi, i ka manawa e loli ana ua ano o ke au o ka manawa i kela ame keia la, a aneane no hoi mai kekahi hora a i kakahi, aole e lilo ana ka upepa puka i wahaolelo hikiwawe e halawai aku ai me na loli ano *ui iloko o ka manawa koho paloka.

Malalo iho la o ia ano ua koiia mai ka lunahoohana o ke Kuokoa e hoolako i kakahi nupepa puka la a ma o ia wahaolelo la e hoea pololei aku ai me ka pololei loa na manao hoakaka i na Hawaii koho paloka.

Malalo iho la o ia ano ua koiia mai ka lunahoohana o ke Kuokoa e hoolako i kekahi nupepa puka la a ma o ia wahaolelo la e hoea pololei aku ai me ka pololei loa na manao hoakaka i na Hawaii koho paloka, ma o ka hoolaha ana i nupepa puka la no ke KUOKOA.

Ura hooko ia akue ka Luna hoohana nui keia manao, a MA KEIA KE HOOLAHA IA AKU NEI E HOOPUKAIA AKU ANA KE KUOKOA MA KE ANO HE NUPEPA PUKA MAU I KELA AME KEIA AUINALA. KOE NA LA SABATI. E HOOMAKA ANA MA KA POAKAHI. MEI 19, a e homauia aku ana ka puka ana ahiki i ka POAKOLU, IUNE 4.

            O ka uku no ka hoolaha ana he 30 keneka no ka ihiha.

O ke kumukuai o ke pepa he elima keneka  no ke kope.

E loaa no na pepa no ke kuai ima ke keena, ma na wahi kuai nupepa, mao na keiki kuai nupepa la a ma ka eleka.

O ka poe e makemake ana i mau pepa ma ka hulna nui hiki no ke loaa aku ke kumukuai ma ke keena.

 

He papakikie, he eleu me ke kupono, a oluolu ke kumukuai me ka nanaia o na Maka Aniani e ka Poe Akamai loa, o keia ka loina alakai a Thompson.

Ke Kono Aku Nei Makou Ia Oe e Hale Mai e Hoao.

Dr. Lewis Edwin Capps

MEA NANA MAKA.

Thompson Optical Intitute, Ltd.

156 alanui Hokele.

Mauka mai o ka Hokele Young.

 

ADVERTISER PUBLISING COMPANY, LTD.

Ka hui hoolaha Kuokoa Iuka la

217 Alanui Moi