Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 21, 23 May 1919 — Page 6
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KUU LEI ALOHA. F. A. KIA, UA HALA
Lunahooponopono o ke Kuokoa, Mr. Solomon Hanohano: Aloha nui kaua:-- E oluolu oe e hookoko iho i ka‘u lei aloha i ike mai ai na makamaka, na kini, na hoaloha. ka lehulehu ame ka ohana o ku@ lei, kuu milimili hoi.
Ina he wahi kaawale kekahi o ka kaua hiwahiwa, o ka manu nunu @aka onona a loa@ aku ka uui ohana o kuu leialoha mai ka la hiki ae ma Kumukahi, ahiki i ka mole olu o Lehua, i ka waihuna a ka paoo, anoai wale au i ua @ono oe pono pu kaua me na hoa o nei aina kaulana o Molokai nua a Hina.
Walohia wale au i ko aloha, me ka manao kaumaha, me ka naau luuluu, me kuu minamina pau ole no kuu lei aloha ka luhi mua hoi o kuu mau la opiopio.
Ma ka home oho o kona kupuna kane, oia hoi o Mr. Kaopuiki, Sr., mai Opele, make oia ma ka hora 9 a.m. o ka Poakolu, ma ka mahina o Maraki, la 5, 1919, i lalau mai ai na lima mene mene ole o ka make a lawe aku la i ka hanu ola mai ke kino aku o kuu Frederick Able Kia, a waiho iho la i ka makou o ke kino wailua na‘u ame ka ohana e u pu aku i na kaumaha he nui.
@A hanauia kuu lei ma ka home o kana encle, Mr. Nanealaa Kaopuiki, Jr., o ka nui o na la o ka‘u kama ma keia ao, i piha i na inea he nui, o i@ hoi he ewalu mahina, ekolu pule, me ua la he, eha ame na hora he ehiku o ia ka nui o kona mau la i piha me ka ehaeha ma keia ao.
I‘a haalele mai oia ia‘u e noho u aku nona ame ke kaumaha no kuu lei aloha i haalele mai ia makou. Auwe kuu minamina pau ole ia oe nou iho ame na hoaloha, na makamaka, ka ohana, ua ike makou i kona hanu hope; no kona papa aole oia i ike i ka hanu hope loa o ka lei a maua, no ka mea aia oia i ka la‘i o ke kaona, i ka Uakukalahale pela oia i ike ole ai i ka hora hope, o ka lei a maua, no na kumu. ua paa i ka hana he makai, o ka makua ia e pono ai o keia noho an.
I ka mahina o @epatema@a, i ka makahiki 1918, holo mai oia e ike ia‘u ame ka lei o maua ame ka nui ohana, no hookahi pule wale no, o ia kona manawa hoonaha, pela oia i ike ai i kona helehelena nohea.
Ke haawi nei au i ko‘u mahalo nui i na hoaloha ame na makamaka i komo pu mai iloko o ko‘u mau hora o ke kaunaha, peia no hoi i ka makua o ka ekalesia o ka Haku o Iehovn ma ka lani; no kona hooka@i ana i ka pele o ka halepule, he hoailono ia e hoike mai ana ua komo pu lakou iloko o ke kaumaha me a ‘u nei no kuu mea aloha he keiki, pela pu no hoi me ia mau makua, o kuu lei aloha, oia hoi o Mr. ame Mrs. David Kalaau.
No oukou ko‘u mau hoomaikai a nui ia oe e Mrs. L. Louise Enoka, no kau makana i haawi mai ai i kuu lei aloha, oia hoi he ring pikonia i hana noean ia e kou mau lima palupalu, a maluna ae o na mea apau loa. ke nonoi nei au i ko kakou Haku ma ka lani e kau mai oia i na hoopomaikai he nui maluna o kakou pakahi, peia hoi oia e hoomama mai ai i na manao kaumaha o ka ohana holookoa iloko o ka maluhia, no ka mea he aloha oia i kaua poe keiki ma ka honua nei. Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku, o Kona makemake ke hanaia, aole o ko ke kanaka.
Nolaila e hooua@i mau loa ia ko Iehova inoa, ma ka honua nei.
Me na keiki oniuhua mekalu o ka papapa‘i k@‘u welina adieu ke aloha me ka Lunahooponopono.
O makou iho no ka ohana iloko o ka @luu no ka makou mea aloha i hala he keiki ame ka nui ohana.
Mrs. Elizabeth K. Kia,
Me ka Ohana.
HAINA NANE.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Nuokoa, Aloha oe; E oluolu oe e hookomo iho i ka‘u haina o ka nane a John Liilii, o ia iho keia:
He kama ka‘u i hanauiai Kahiki ku i Kahiki-moe i ke apapanuu i ke apapalani. ua ka i koho haumaka iole, he laau ma ka elemu, he pohaku ma ka opu. Ku iho la ka ninau =: Owai ka inoa pololei o kuu kama!
Haina: Leho. Wehewehe ana o ka‘u haina o ia iho keia: He leho keia i hanaia i mea lu hee o ia hoi ua hanaia me ka laau maka elemu o ka leho i pau ka i o aia maluna o ua laau la, ua hoopa@ia me ka hao i hanaia a kohu kakala moa. o ka hao. o ia ko Kahiki ku Kahiki moe he pahaku ma ka opu ua hoopaaia ae ka pohaku ma ke alo o ka leho. ua hoopaa pu ia me ka laau ua wiliia i ka ahapuluniu ua hauaia keia mau mea apau a makaukau no ka hele ana e lawai‘a aia i kaiuli ka i‘a e kii ai o keia ano lawai‘a aia i kai uli, ka i‘a e kii ai o keia ano lawai‘a o ia hoi he luhee i kou wa e hookuu aku ai I ua kama nei au a pili ilalo huki ae oe. he mau alu iluua na ka uani o na papalina o ua kama nei au e John Liilii e kono aku ia papini e kii mai i wahine nana me ka manao ole aohe make ia nona.
Nolaila me keia mau wehewehe aua no ka“u haina e kau ae la maluua. ke haawi aku nei au i ko‘u mahalo a nui i ka Lunahooponopono ame na keiki o@iu hua kepau o kou papapa‘i ko'u welina.
Owau no me ka haahaa.
M. Kaehuokawai.
Na Pali Nihoniho o Kalaupapa.
Hopu hewa mai la oe i ka ia nemonemo. aole iloko olaila e loaa ai ka poahuna a ke keiki o Koolau. Huli hou ia mai ka mea pohipohi.
Wakinekona Mei 19. O ka aha olelo kanaono-kumamaono i kauohaia mai ai e ka Peresidena Wilson e malama i kau kuikawa ma ke kelekalapa na we@eia i keia la. Ua manaoia e noho mau aku ana ia kau ahiki i ka waiheia aua mai o ke kuikahi maluhia.
Eia i Wakinekona nei i nei manawa ka palapala a ka Pere@nn Wilson i kelekalapa ia mai ai mai Parisa mai aka ole nae e hoolahaia ae ana ka ua nao shiki i ka heluheluia ana ma ka manawa e weheia @i ke kau kuikawa i keia kakahiaka.
HE KANAWAI e Hoopau Ana i na Pauku 262, 273 ame 305 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, e Pili Ana i ka Oihana Hoonaauao o ka Lehulehu. E hooholoia e ku Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka Pauku 262 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 262. Hookohi ana hoopau ana. Ua hiki i ke keena i kela ame keia manawa e hookohu a e hoopau ia mau luna, mau akena ame na poe lawelawe i mea e holopono ai ka hookoia ana o keia mokuna, a e hooponopono i ka lakou mau hana na kuleana ame ke koikoi o ia mau hana in a aole he mau hoakaka ana a ke kanawai. Aka nae, o ka manawa loihi o ka hana ana a ia kumukula aole e kaukaiia maluna o ka heluna nui o na haumana i hoopiiia ae ko lakou mau kulana, a i ole, i hookuuia paha, aka, e ana ia maluna wale no o ke ana ike ame kekupono o ia kumukula."
Pauku 2. O ka Pauku 273 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1914 ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 273. Na kuleana o ke keena ame na hana. Aia i ke keena ka mana piha no ka hoomalu ana ame ka lawe ana i ke koikoi no ke kulana hoohana ana i na mea pili hooponopono ana i ka oihana hoonaauao o ka lehulehu. Ua haawiia aku ka mana i ke keena e kukulu a e malama i mau kula no ke a‘o kaahele ana ma na wahi ame na manawa e manaoia ana e lakou he kupono a elike me ka hiki i na dala i loaa ke hoohanaia aku. Na ke keena no e hooponopono ke ano o ke a‘o ana maloko o na papa apau o na kula aupuni a e hoonohonoho ia lakou elike me ka lakou i manao ai he kupono. Ua hiki e komo aku iloko o ia mau kula na kula a‘ kumu, na kula kiekie na kula o na poe opiopio loa, na kula e ao ana i na mea pili akeakamai na kulahanai na kula ahiahi ame na kula hele la. Ua hiki no hoi i ke keena e malama i mau papa no ke ao kumu ana ao akeakamai ame na ao e aku iloko o kela ame keia kula in a aia iloko olaila he mau haumana nui kupono e hiki ai e kukuluia i kula kaokoa no ia mau mea. Aka no nae o na buke e aeia aku ai iloko o na papa mua ewalu e hoomaopopoia aole e emi iho malalo o kanalima pakeneka o na buke a‘o iloko o kela ame keia la kula e hooliloia no ke ao hoopuka olelo ana ke kakau haku manao ana ame ke pela ana i na huaolelo Geritania. Aka hou no nae, aole kekahi mea e hookuuia ma ke ano he kumukula mai kekahi kula a‘o kumu mai, in a aole oia he mea i puka mai mai kekahi kula kiekie mai, kula nui a i ole he mea paha i puka mai kekahi papa helu elua mai o ke kula a‘o kumu i kamanawa hoomaha nui."
Pauku 3. O ka Pauku 305 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 305, Elike me ke kuhikuhi a ke keena. E loaa no ka mana i ke keena hoonaauao o ka lehulehu e hoakaka i ke ano ame ke kuhikuhi ana i na wahi iloko olaila e hoohanaia aku ai ia hoonaauao ana a e hooholo pu no hoi i ke ano o na mea e alakaiia aku ai. in a paha ma ka laula, a i ole. ma na ninau kaokoa no paha. E lilo no nae na hoakaka a ka Pauku 273 o keia mokuna maloko o na papa iloko olaila e a‘oia ana ka olelo Beritania."
Pauku 4. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 12 o Aperila, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY.
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
HE KANAWAI e Hookaawale Ana i Haawina Dala Mailoko Ae o na Loaa Laula no ka Makahiki e Pau Ana i Iune 30, 1919.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O keia mau heluna dala malalo iho nei ma keia ke hookaawaleia nei ma ke ano e hoonui aku ana i na haawina no na kumuhana e hoikeia aku ana maloko nei, no ka makahiki e pau ana @ Iune 30, 1919. mailoko ae o na dala i loaa maloko o ka waihona puuku o ke Teritore o Hawaii mai na loaa laula mai:
Ke Kiaaina.
Na hoolilo, hoolaulea……….$800.00 $800.00
Ke Kakaulolelo.
Na hoolilo, na keena Kiaaina ame Kakauolelo……….300.00 300.00
Ka Loio Kuhina.
Makai-kiekie âme Kawa, Oahu:
Na hoolilo âme malama ana i na paahao. 23,500.00 23,500.00
Keena Lunahooia.
Na uku na kakauolelo……….400.00
Na hoolilo……….700. 1,100.00
Keena Puuku.
Na hoolilo keena inisua……….1,500.00
Na bue auhau âme pa“ihakahaka……….500.00 2,000.00
Keena Komisina Awa.
Na hoolilo, luna awa Honolulu……….200.00
Na hoolilo pailaka Kahului……….200.00
Malama ana na awa me na uwapo, Oahu. 1.500.00
Ana ana ia Nawiliwil@ Kauai@……….1,000.00
Hana hou Uwapo 14, Honolulu……….20,000.00 22,900.00
Keena Aina Aupuni
Na hoolilo……….1800.00 1800.00
Keena Mahiai âme Ululaau.
Uku o Maraki, Aperila, Mei ame Iune,
1919, no ke kauka lio e malama ana i
ka ma“i luku ma Kauai………$250.00 1,000.00 1,000.00
Keena Papa Ola.
Hookaawale ana, halema“i ame malama
ana……….38000.00
Uku o na põe hana, na põe malham põe
ma“i âme na poe lawelawe……….2,500.00
Na hoolilo hoomalu âme laau lapaau……….6,000.00
Na uku âme na hoolilo pepehi iole……….500.00
Hale Pupule:
Malama ana……….7,500.00 54,300.50
Kula Hoopololei o na Keikikane.
Malama hoomaemae ana âme na holo-
holona……….2,500.00
Kuai ana i lole……….2,500.00 5,000.00
Kula Nui o Hawaii
Na Akena Kalana:
Na uku eha malama……….$925.00 3,700.00
Na hoolilo eha malama……….500.00 2000.00 5,700.00
Hooko Ana i ke Kanawai Hoopau Waiona.
Na hoolilo o na Komisina Laikini:
Kulanakauhale âme Kalana o Honolulu.
uku mea nana……….$75.00 300.00
Kalana o Kauai uku mea nana…50.00 200.00 500.00
Papa o na Ul@ Pilikia.
Na uku âme na hoolilo, Oahu……….1,560.00 1560.00
Huina nui………………..$120,660.00
Pauku 2. E mana keia Kanawai mai a mahope o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Aperila, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 75.
[B. H. Helu 18@.]
HE KANAWAI e Hoololi Ana i ka Pauku 2039 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915 e Pili Ana i na Poe Noi Laikini Kakia Wawae Lio ame ka No@ ia Ana Oia Poe Noi.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka Pauku 2039 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii 1915 ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 2039. Noi ana noii ana O kela ame keia mea e makemake ana e loaa ka laikini kakia kapuai wawae lio e hana i palapala noi ma ke kakau i ka puuku maloko olaila e hoike ana i kahi noho o ka mea noi kona mau makahiki ka loihi o ka manawa ame kahi a ka mea noi i hoohana ai i kana hana ame kahi ana i makemake ai e lawelawe hou aku i kana hana e hoopuna pu ia mai me ka palapala noi kekahi palapala hooia i kakau inoaia e kekahi kauka lio i loaa kona laikini malalo o na hoakaka a ka Mokuna 78 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii 1915 e hoike ana mahope o ka noii ia ana e ua kauka lio la i laikiniia ua ikeia he mea kupono ka mea noi e lawelawe o ka oihana kapuai lio no ka hoolimalima ana; o ka auhau no ia noii ana o ia ano he elima @ala a e ukuia aku e ka mea noi i ke kauka lio i ka manawa o ia noii ana."
Pauku 2. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la 1 o Iulai, AD 1919.
Aponoia i keia la 14 o Aperila AD 1919.
C. J. McCARTHY.
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 76.
[B. H. Helu 134.]
HE KANAWAI e Hoololi Ana i ka Pauku 7 o ke Kanawai 81 o na Kanawai o ke Kau o 1915 ma ka Paku‘i an@ Aku i Ekolu Pauku Hou ia Kanawai a e Ikeia o na Pauku 7A 7B ame 7C e Pili ana i na Kula Hoopololei.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
"Pauku 1. O ka Pauku 7 o ke Kanawai 81 o na Kanawai o ke Kau o 1915 ma keia ke hoololiia nei ma ka paku‘i ana aku i ekolu mau pauku hou ia kanawai elike me keia malalo iho nei:
"Pauku 7A. O ka papa e kukuluia nei ma keia ua loaa ia akou ka mana e ae aku i na haumana o na kula maloko o na palena o ko lakou kuleana e komo aku iloko o na hana lima mahiai ame na hana mikanika malalo o ke kuhikuhi ame ke kauoha a na mea hookahi na hui a i ole ahahui i hoohuiia e lawelawe ana i kekahi oihana ma kahi kokoke ia kula a i ole o kekahi o lakou maluna o na aelike ame na uku no ia hana elike me ka manao ana o ka papa he kupono : aka nae o ia hana ana aole ma na ano apau e lilo i mea e hoopilikia mai ana i na a‘o buke ana o ia mau haumana i hoohanaia ; aka hou no nae o ia hana ana e kaa mau aku malalo o ke kuhikuhi ana a ke kumupoo a i ole kumukula o ia kula kahi a ua haumana la i hoohanaia e noho ana."
"Pauku 7B. O na dala apau na loaa maluna o na hoolilo o ka hana a na haumana i hoakakaia malalo o keia Pauku 7A o keia Kanawai e waiho ia no e ka papa iloko o kekahi waihona kaokoa no ka pomaikai o na haumana o ia kula kahi i loaa ai ka uku a i ole e waihoia iloko o kekahi banako no ka maluhia na ia haumana i ka manawa o ka noho oo ole ana o ia haumana.
"E wehe no ka papa i kekahi buke helu no kela ame keia haumana pakahi o ia kula maluna o na buke o ia kula a e hoopaa ia mau helu ana me na mea i manaoia o ka waihona kaokoa elike me ka mea a ka papa i manao ai he pono me ka nana ana i na mea apau na hana i hoohanaia ai i ke kula paha a i ole i kahi hana lima mahiai a i ole mikanika i hoakakaia maloko o ka Pauku 7A o keia Kanawai ka noho ana o ia haumana ame ka loihi o ka hoopaaia ana o ia haumana iloko o ia kula.
"I kela âme keia manawa o ka noho ana o kekahi haumana ma ia kula ua hiki i ke kumupoo mamuli o ka maikai o ke kulana i ikeia e ia i kakauia ma ka moolelo o ia haumana e ae aku ia haumana e unuhi i kekahi hapa a i ole a pau loa o na dala e paa ana ma ka inoa o ia haumana ma ka buke helu o ka likiki o ia mau dala i unuhiia e kakaukuaia e ke kumupoo. I ka hookuuia ana o kela ame keia haumana o na dala apau loa e ku ana a ia haumana ma ka buke helu o ke kula e uku ia aku iaia.
"E lilo i hana na ka papa i ka malama o Ianuari o kela ame keia makahiki e waiho aku me ke Kiaaina i kekahi papa kuhikuhi lawa pono o na loaa ame na hoolilo o ia waihona kaokoa."
"Pauku 7C. O na dala apau malalo o ka malu a i ole. malama ana a ke kumupoo kumukula e noho hana ana malalo o ka papa a o ia mau dala he mau loaa mamuli o ka hana ana a na haumana o ia kula malalo o ka malu o ka papa a o na dala apau e loaa aku ana no ia hana ana e loaa ana mamua o ka la o ka holo ana o keia Kanawai. e hoihoi koke ia aku i ka papa a e waihoia aku iloko o ia waihona kaokoa a mau waihona paha elike me ia i hoakakaia maloko o ka Pauku 7B o keia Kanawai.
Pauku 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 14 o Aperila, A.D. 1919.
C. J. McCARTHY.
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 77.
[B. H. Helu 150.]
HE KANAWAI e Hoololi Ana i ka Pauku 1510 o na kanawai i Hooponoponoia o Hawaii. 1915 elike me ia i hoololiia ai e ke Kanawai 183 o na Kanawai o ke Kau o 1917 e pili ana i ka uku o ka lunahoomalu ame na luna mana hooko o ka papa o na lunakiai o ke Kalana o Maui ma keia ke hoololiia nei ma ka hoopau ana ae mai i kanawai ae i na hoaolelo "elua tausani elima haneri ame kanawalu" a e hookomo iho malaila i na huaolelo "kanakolu-kumamaono haneri."
Pauku 2. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la 1 o Iulai, 1919.
Aponoia i keia la 14 o Aperila, A.D. 1919.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.