Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 23, 6 June 1919 — Page 2

Page PDF (1.20 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MAKEMAKEIA NA HAWAII E HOOMANAO I KA LA O KAMEHAMEHA

 

E hoomaka ana ma keia Sabati ae, ka la 8 o ka mahina o Iune nei, ua makemakeia na Hawaii apau, e komo @ke iloko o na hoomanao ana no ka @iba ana o na makahiki he hookahi ha@@@@ o ka make aua o ka Na'i Aupuni Kamehameha  1, kekahi o na hana hoomanao kilakila loa, i pili aku i na Hawaii ma ka moolelo o keia lahui kanaka.

            Ma ke kakahiaka o keia Sabati, maloko o ka luakini o Kawaiahao, e hoea ae ana na ahahui Hawaii apau malaila, @@ ke komo like ana iloko o ke anaina haipule hoomanao, o kekahi ana kela o n@ anaina piha, aole wale i na lala o n@ ahahui, aka i ka poe makaikai pu, oiai he heluna nui o ko na kuaaina poe eia maloko nei o ke kulanakauhale, no na hana heikeike @ea mawaho o Kapioini Paka.

Ke Ka'ihuaka'i

            Ma ka po o ka Poalua, he kai'ihuaka'i nui o na ahahui ame na lahui like @le o keia Teritore ke malamaia ae ana me he mea la, o keia kekahi o na ka'ihuaka'i nui hookahi, me ke ku no hoi i ka nani, ma ka moolelo o na hana ka'ihuaka'i apau i malamaia ma keia kulanakauhale.

Ma keia ka ʻ ihuaka ʻ i, ua makemake nui ia na Hawaii apau, me ka nana ole ma ko lakou mau kulana, e komo like iloko o ka huaka ʻ i, ma ka mahele e na Hawaii.

He mau kaa kekahi e ukali pu ana ma ka mahele o na Hawaii, o kekahi e kela mau kaa, maluna olaila ka "Ma-Kamehameha I, e hoikeikeia mai ena, no ke kumu i loaa mai ai kela kanawai mamalahoa.

E ukali pono aku ana mahope o kela kaa he kaa no ke Kamaliiwahiue mai ka Mokupuni mai o Hawaii, aia maluna o kela kaa, na wehi o ka waokele, e hoike ana i ka naui o ke kuahiwi o na ano like ole.

Maluna hoi o kekahi kaa, he hiona no ka noho ana o ka aha kukakuka a ke komo ana ae o na kauaka apau maae kekahi mau mahele like ole e ikeia ana iloko o kahi i hookaawaleia no na Hawaii.

E komo mai ana na lahui like ole apau ma kela kai'ihua ka'i, a e lawe mai ana kela ame keia lahui i na haua hoikeike o ko lakou mau aupuni pa kahi iho; no keia kumu i makemake nui ai na komite, ia lakou ka hoolala ana i na hana hoomanao o Kamehameha, e lilo na Hawaii apau, i poe makee i ka holomua ame ka hanohano o keia lahui, make komo ana ae o na kanaka apau maloko o ke ka'ihuaka'i.

E ka'i mai ana ka huka'i mailalo mai o Aata Paka@ noloko o ke kahua o ka pa'lii, malaila e malamaia mai ai he mau himeni, me na hula Hawaii, elike me na hana maa i kela au kahiko.

Ke Ka'ihuaka'i o ka Poakolu

Ma ke kakahiaka ae o ka Poakolu, ka la 11 o Iune. a o ka la hoi o Kamehameha, e malania hou ia ai he ka'ihuaka'i, mailalo mai o Aala Paka; e komo like ana no na ahahui apau ma keia huaka'i.

No ka hoolilo ana nae i keia ka'ihuaka'i i pookela imua o na ka'ihuaka'i e ae i ikeia ma Honolulu nei, ua makemakeia na mea apau, e kau i lei maluna o ka papale, a ma ka a i paha; a i ka manawa e ka'i mai ai o ka huaka'i, e paa kela ame keia he lei, a he pua paha iloko o kona lima, a i ka hoea ana ma kahi o ke kii o Kamehameha e ku nei mamua mai o ka hale aupuni. waiho aku in a lei ame na pua ma kahi o ke kii i ku ai.

O kekahi o na mea ano hou loa e ikeia ana iloko o keia ka'ihuaka'i, o ia no ka hoohiwahiwaia o kekahi kaa uwila, a maluna o keia kaa, na hapauea o ka Home Lunalilo.

Ma keia ka'ihuaka'i e komo mai ai na keiki Hawaii apau oloko o na kula aupuni o keia kulanakauhale; a maloko o ka pa'lii e meleia ana he mau himeni, a o ka Rev. Akaiko Akana ame Andrew I. Bright na haiolelo ma ia kakahiaka.

Mawaho o Kapiolani Paka

ma kela po Poakolu e wehe hamama ia ana ke kahua hoikeike fea ma Kapiolani Paka, ma ke ano he po ia no Hawaii nei. o na hana ma ia po, o ia no na hana himeni, me hoolele ahikao; o ka panina hope kela o na hana hoomanao i hoolalaia e ke komite no ka piha ana o na makahiki he hookahi haneri o ka make ana o ka Na'i Aupuni Kamehameha I.

SALONIKA, Iune 5.---I kulike me ka hoakaka a kekahi lono i hoea mai ianei ua hawwwiia aku ka ana o a maauei ma Adrianople kekahi olelo kuahaua e kono ana i na Tureke e luku hoomainoino i na kanaka Thraeians maloko o Helene. He lono keia i loaa mai i keia la.

O ka põe e makemake aua i na huke hoonaauao, na huke moolelo oiaio a kaao, e loaa no ke hele ae e noi i ka Hale Hoahu Buke o ke Aupuni, Hawaii Library.

Ke houpuupuia mai nei ko Seuatoa Pacheco ame ko Lunamakaainana Kumalae hoopiiia ae e hoonoa i ko laua kohoia naa imua o ka aha hookolokolo mamuli o ko laua lilo aua he mau hoa no ka ahaolelo kuloko i hala aku nei i pau ole ko laua kau.

O ke kanaka e puni wale ana ia Sakana, e haule like ana laua iloko o ka lua hookahi. Nakila.

HOOPAKELEIA HE WAHINE HAWAII MAI KA MAKE MAL

Me ke ahí, i kokoke loa mai ma kahi o kekahi wahine Hawaii luahine nona ka inoa o Malie Kapiki, e hiamoe ana, i aneane loa na lima o ka make e kikoo ku iaaia i hoopakeleia ae ai kona ola e L. Kalaaukapu, ma ka auwina la o ka Poakolu nei, me ka hoopakele pu ia hoi o ke ola o kana kane e hiamoe ana no ma kekahi wahi okoa aku oloko o kela hale, iloko o ka manawa kupono loa.

Aia ka home o key mau elemakule ma Kahakaaulana kahi i ku ai, a maikahi mamao aku i ike ai o L. Kalaaukpu i ka uwahi mailoko mai o kela hale, no ia kumu, ua hoomaka aku la oia e holo, no ka nana ana i ke kumu o ka uwahi, ua hoea aku oia i ka wa pono loa, oiai e nee malie aku aua ke ahi, no kahi e hiamoe ana o Malie, a me ka hooponopono hou ole iho, hapai ae la oia i kela luahine, a lawe aku la nowaho o ka hale, a waiho ma kekahi wahi kupono.

Ua hoala aku la o Kalaaukapu i ke kane e hiamoe ana no maloko o kela hale, a ala ae la oia, me ka holo ana ku iwaho, no ka palekana o kona ola.

Ma ka oleloia, ua loihi maoli ka noho ana o kela mau elemakule maloko o kela hale, ma@kahi paha o kanaono makahiki, a i ka poino ana o ko laua home, ua hookipaia aku laua e na makamaka e noho ana ma kela wahi.

Ua hoomaka mua ke ahi e a, maloko o kekahi hale kanaka ole, he hale no Manuel Green, mai kela hale i pahola aku ai ke ahi a loaa ka hale o Moses Puuohu, aole no he poe maloko o kela hale, a mailaila aku i pahola aku ai ke ahi, a loaa ka home e hiamoe ana kela mau elemakule, a mamuli wale no o ka ikeia ana mai e L. Kalaaukapu iloko o ka manawa kupono, i hoopakeleia ae ai ko laua mu ola.

Ua hooikaika uo na kanaka kinaiahi e hoea aku no kahi o na hale pauahi i ka wa pono, ua hiki ole nae, mamuli o ke kaa o kela mau hale ma kahi kupono ole, e hikiwawe ai na kaa kinai ahi ke holo aku, a ma ka manawa i hoea aku ai ua kanaka kiuaiahi malaila, aole he manaolana no ka hoopakele ana i kela mau hale.

O na hale Ame na ukana apau maloko, e laa na upena lawai'a ame na waa, ua pau loa i ke ahi, a ua kohia ua hiki aku ke poho ma kahi o ka hookahi kaukaui dala.

THE HAGUE, Iune 5.   He 5100 poe i make i nehinei mamuli o ka luaipele Kalu@ maloko o kekahi mokupuni o Java, elike me ka lono kelekalapa i loaa mai ianei mai ke kiaaina mai o ia apana.

VENICE, Cal., Iune 5.   Ua haawiia ae e Thomas Ince, ke kanaka hana kii onioni kaulaua kekahi makana o $50,000 i ke kanaka lele i ka lewa mua loa e hoea aku ana i Auseteralia mai ke kulauakauhale aku o Venice ahiki i Auseteralia. He $35,000 kana makana i haawi i ke kanaka lele i ka lewa mua loa e hoea aku ana i Auseteralia ma ke alahele ku o Hawaii; he $10,000 no ka mokuea mua e hoea aku ana i Hawaii a i hoea ole aku i Auseteralia, a he $5000 i ke kanaka maikai loa o ka hokeike ana ma ka lewa in a no aole mokuea e hoea aku ana i Hawaii.

REDWOOD CITY, Iune 5.    Maloko o kona home ma Pescadero kokoke mai ianei i loaa aku ai o Mrs. Sarah Coburn, ka wahine kanemake a Loren Coburn, ka onamiliona, ua make. Loaa aku kana keiki o Wallace Coburn e kukuli ana maluna iho o ke kino make o ka makuahine e uwe haalo'ulo'u ana. Ua hoohuoi ia na keia keiki ino no i pepehi i ka makuahine.

SPRINGFIELD, Iune 4.     He kanaono kaukani kauaka hana uwila a he 60,000 poo hooholo uwila i kauohaia ae e olahani ma ka la 16 o Iune, koe wale no a hookoia mai ka lakou mau koi e hoopiiia ae ko lakou mau ukahaua me ka hoopokoleia mai o na hora hana e ka Lunaleka Nui Burlesu.

Ua hoakakaia maloko o na lono kelekalapa mai Atlanta mai, ua olahani na kauaka hana o ka Uniona Telograpa o ka Hui Telegarapa Uniona o ka hapa komohaua malaila elike me ka poe hana kelepono.

PARIS, Iune 4.    Ua hookipaia mai a ua pahela aku ka Peresidena Wilson i kana mau hoomaikai ia Lukanela Read Towers ame Bellinger, na aliikoa kiekie o ka Mokuea NC4 i lele mai ai me ka holopono maluna o ka Moana Atelanika ma ka pule i hala.

Ma ka manawa o ka hoea ana ae o ka Mokuea NC4 i Plymouth, Enelani, ua laweia aku na aliikoa o ka mokuea malalo o ka malama ana a na luna aupuni o na mokukaua Amerika a ukali pu ia mai a hoea i Parisa nei, kahi o lakou i hoolaunaia ak uai imua o ka Peresidena Wilson.

BERLIN, Iune 4.   Ma ka nana aku aia he koi ma ke ano laula ma ka aoao o na Kelemania e hanai@ kekahi hana e noi aku ia Amerika e komo mai a e lilo i hoahui me Kelemania i kaupalenaia a e kukulu ae i kekahi aupuni hoomalu maluna o Kelemania, me ka haawi mai i na kokua ana ia Kelemania me ke dala me ka hoomalu pu mai.

Mamuli o kekahi mau k@mu a ka poe hanai bipi i ike ai, e pii hou ae ana ke kumukuai o ka i'o hipi, ame he mea la e hoea aku aua ma kahi o ka 20 keneka o ka paona.

E HOOMAKAUKAULA ANA KE AWA O PUULOA NO KA MOKUKAUA.

E hoohohonu a e hoakeaia ana ke awa o Puuloa i wahi no na mokukaua e hekau ai ma kekahi aoao mai o ke alahukimoku, he 12 mau mokukaua Amerika nunui e hoea mai ana iloko o kekahi manawa pokole me he mea la ma ka manawa ana paha e weheia ai ke alahukimoku i keia kau wela.

He hohonu no ka ke awa mawaena o ka Mokupuni Ford ame ka hale o ka oihana kaua moana ma kekahi wahi, a he papa'u mai ma kekahi mau wahi, a no ia mau wahi papa'u ua manaoia e hooholonuiia mai ana iloko o kekahi mau la ma nei mua aku, i akea kahi o na mokukaua e ku a e hooueeia ai.

Ke hana mai la i nei manawa ka poe hana aelike ma ka papahele o ke a'ahukimoku no ka hoomaemae ana ialoko o ke alahukimoku, a he aneane 100 kapuai ka i nei manawa i pau i ka hoomaemaeia. Aneaue 1000 kapuai ka loa o ka papaheie o ke alahukimoku.

 

He halawai kuikawa ka na lala o ka Home Hoohanau Kapiolani o ka noho ana maloko o ia home ma ka hora 10 kakahiaka o nehinei, no ka noonoo ana i kekahi mau hana e pono ai ia home.

NA MARE.

Yee Hoy ia Mary Kowali, May 24. Abraham W. Akana ia Jennie K. Hnapi, May 24.

Edward Ferries ia Ella Kaimana, May 25.

D. K. Nipali ia Maria De Mello, May 25.

 

NA HANAU.

Na William White âme Helen Poepoe he kaikamahine May 8.

Na Edward M. Bailey ame Gertude A. Byrnes he keikikane, Mei 20.

Na Wm. Nehemia Kama ame Elizabeth Akiona he kaikamahine Mei 21.

Na Makaio Ehu âme Rose Kaao he kaikamahine Mei 21.

Na Wm. K@ Mahikoa ame Grace Kaolino Matthews he kaikikano Mei 22.

Na Wm. Amau âme Annie L. Fernadez he keikikane Mei 24.

Na Wm. Kahala âme Caroline Ringer he kaikamahine Mei 24.

Na Henry WIlliams âme Kapio Keola he kaikikane Mei 26.

Na Isaac H. Flores ame Lucy Kekai he keikikane Mei 26.

Na Sheridan S. Lee ame Annie K. Boyd he kaikamahine Mei 28.

NA MAKE.

Same Moe Jr. ma ke alanui Kunawai, Mei 20.

Kahaua Kaluna, ma ke alanui Kula, Mei 22.

Jessie Apo, ma ke alanui Puohia, Mei 22.

Alice K. Namahoe, ma ke alanui Pauoa, Mei 23.

Mrs. Nakike Aki, ma ke alanui Ohua, Mei 23.

Miriam K. Kalaukapu, ma ka Home Leahi, Mei 24.

He bebe na Isaac FLores, ma ke alanui Kapahulu, Mei 26. Antone Moses Jr. ma ke alanui Prospect, Mei 27. Willie Puaiki, ma ke alanui Pauoa, Mei 28.

He nui a lehulehu wale na mea hoikeike, ua hana lealea ame na mea hou a kekahi poe i ike ole ai mamua, e ikeia ana ma ka Fea a ke Teritore mai Iune 9 @ 14, ma Kapiolani Paka.

I kulike me ka Mekia Brooks, ke aliikoa kiekie o ka oihana lele i ka lewa o ka hoike aua ae , he elua wale no mau mokulele e lele ana i HIlo ma kahi o ka ekolu, elike me ia i hoolala mua ia ai.

KI IA KEKAHI KAIKAMAHINE PILIPINO A MAKE I KA PU.

Mahope iho o ka ulu ana mai o ka hoopaapaa mawaena o kekahi mau ohana Pilipino maluna o ka wahie, ua hoea mai la kekahi hana pepehi kanaka menemene ole ma ka Poalima nei ma Kanai, me ka make ana hoi o kekahi kaikamahine opiopio o umi-kumamaluamakahiki. Ma na mea i hoikeia mai e noho ana kekahi mau ohana Pilipino ma ka hale hookahi ma ka mahiko, a ua ulu ae hoi kekahi hoopaapaa mawaeua o kekahi mau wahine Pilipino maluna o ka wahie, a no ka ulupuni loa o kekahi wahine i ka huhu ua kii aku la oia i ka pu panapana a ki aku la i ke kaikamahine a kekahi wahine Pilipino a ku aku la ma kona poo a puke aku la ka poka ma kekahi aoao. Ua hopuia ae ka mea pepehi kanaka a eia oia ke paa mai nei maloko o ka halepaahao.

HE MEA HIKI KE HILINAIIA.

He ike mau ia ka pabo'a o ka ma i hi iloko o keia manawa. E hoomakaukau e no ia mea. He hikiwawe me ka pahu'a ole ka hana a keia laau nahu o ka opu ame hoop@a hi a Chamberlain. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson Smith & Co., na akeua no Hawaii.-----Hoolaha.

HOOLAHA.

Ua makemakeia na lala apau o ke Ahahui Kaahumanu Makua e hele @@@ i ka pule o ka la 8 o Iune, 1919, i ke hora 10:30 a. m., a i ke ika'ihuaka'i ke kakahiaka Poakolu, Iune 11.1919. ka hora 8:30 a. m., a ke kahea pu ia aku nei na lala apau o na Abahui K@ahumanu Pokii, ma Honolulu nei mau la, e komo pu mai i keia mau @@@ hiwahiwa ana i ka la kenekulia o ka Moi Kamehameha I.

MRS. LAHILAHI WEBE.

Honolulu, Iune4. 1919.

6351--------Iune 6, 1919

 

HOOLAHA.

Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola, e akoakoa ae ma ko lakou ha@halawai ma Holokahana Lane (Alau@ Ololi o Holokahana). ma ke ahiahi Poalua o keia pule ae. Iune 10. 1919. hora 6:30 p. m., a mailaila mai e ka'i ak@ @ no Aala Paka, no ke komo ana n@u @ ke ka'ihuaka'i o ia po e malamaia a@@ no ka hoohiwahiwa ana i ka la hapa@ o Ka Na'i Aupuni o Hawaii nei. Kamehameha I, a pela no ma ke kakahaka pu ia na lala apau e komo @@@ i ko lakou mau aahu, ma keia mau h@@ ka'i i hoikeia ae la maluna.

BEN KAHOLOA.

                                    Kakauolelo.

JESSE ULUIHI.

                        Peresidena.

6351--------IUne 6,1919.

 

 

AT THE FAIR

MA KA FEA!

6 Mau La Nui 6

O na nanaina nui hewahewa, na mea hoikeike nani ame na hana hookuku hoopihoihoi noonoo.

IUNE 9-14

HOOMAKAUKAU!!!

Eia maanei kekahi mau hiohiona nui he lehulehu; e hoikeia aku ana ka papa kuhikuhi hana piha maloko o kekahi mau la kakaikahi.

Hookuku Kaulio Nui a ka Oihana Koa ame ka Hoohauoli--- ana

3 po âme ekolu ao----no:

Ke kaua ma ka po me ka hoopuni ana me ka malamalama kamahao o na ahikao.

Hoikeike o na hana maka'u ole a na koa kaualio.

Hoikeike heihei hoohei bipi, a he lehulehu wale aku o na hana hookakala lauoho, na hana hoopahaohao. He hana ke hoikeikeia ana ma kela ame keia hora a ma kela ame keia minuke.

NA HEIHEI LIO

He papa kuhikuhi hana 3 la no na pili i hiki aku ka huina nui i ka $6000, me kekahi o na holoholona holo loa mai na kahua heihei mai o ke kapakai Pakipika e hookomoia ana.

MA KE KAHUA O KA ELKS

---ka meheu o na mea kamahao hookahi haneri, na poopoo home o ka hauoli ame ka lealea---nui wale na hana hoomakeaka e hoikeikeia ana e ko Honolulu mau kini.

NA HOIKEIKE NANI

i oi aku ka nui ame ka maikai ae i ko ka makahiki i hala.

Holoholona

Mahiai

Na Hana Hoopomaikai

Ka Oihana Kalepa

Hoikeike Pua

Hoonaauao Ana

Ka Malama Ana ma ka

Home

Na Ilio

Na Popoki

Na Moa

Na Kaa Otomobile

Na Mea Hanalima Akamai ame Oihana Hanalima

Na Mikini

Na Oihana Kaua Aina ame Moana

8 mau Bana Keleawe. Hookuku paani polo. Hookuku kikipu. Kuikui puupuu me na hakoakoa. Ka hoikeike nui o na mea kahiko o Hawaii. Na hana hooikaika kino nui a ka A.A.U.

E lele ana ka mokuea i kela ame keia la.

Ka'ihuaka'i a na holoholona.

Ka'ihuaka'i a na koa ame ka lehulehu.

Hookuku hukihuki kaula. Na mea kani a na koa marina. He po ma Hawaii kahiko. Hookuku hooili ko. Na hoikeike ahikao nani lua ole. Heihei keko. Ka hoikeike paio a na lede. Luau.

KA HALEAINA A TAIT

Ka papa ahaaina mahai o ka mapuna wai; he hulahula i kela ame keia p ome ke kani o ka bana.

E HOOMAKAUKAU!!!

He hana hoikeike ko kela me keia kakahiakam auinala ame ka po.

E hoomanao i ka la Iune 9 ahiki i ka 14, ma Kapiolani Paka