Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 23, 6 June 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA

            SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONO     HOOPUKAIIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

 

LANAKILA KA MAIKAI

MALUNA O KA INO

 

            O ka @pena o ke koho haloka i hala aku la, ke

kahi @ na koho haloka hahana loa i ikeia ma ka

@ o na paio kalaiaina kuloko, aole wale ia

@e lanakila i loaa i ka Lunakanawai Heen, maluna

@ Arthur M. Brown. aka he lanakila ia i loaa ma

ka aoao maikai. e ku-e ana i ka ino, a o ka hoea

@ mai hoi. i ka weluwelu liilii ana o ka mikini

kalaiaina popopo, i kukuluia maloko nei o ke ku

lanakauhalo o Honolulu. no kekahi mau makahiki

ao nei i hala.

            @e mea na ka Nupepa Kuokoa Puka La e hau

oli nei i kona hoouka ana ma ka aoao o ka hookele

aupuni maemae, a kaa ka lanakila iaia, maluna o

kona mau enemi, na alakai kalaiaina, i pehi mai,

me na olelo kuamuamu haliili, o ke ano haahaa

loa. me ka manao pela iho la e pulapuia aku ai ou

kou e na mana koho, ma ka pahu haloka nae, i ho

ike mai ai ka hapanui o oukou, o ka paio a keia

pepa i hoouka aku ai. o oukou pu kekai iloko o ia

paio ana @ o kona mau manao alakai, ua lawe aku

oukou me ka hiipoi ana no ka oiaio ame ka pololei.

            Me ke kanalua ole ia makou ke olelo ae, ua hoo

@naia na ano kalaiaina popopo, no ka haulehia o

ka Lunakanawai Heen, i kona hoa paio ; ua hoo

hanaia ka mana o ke dala, a ua laweia mai na ma

kaukau o na ano apau i ikeia iloko o na hana kalai

aina. no ka lanakila  o Arthur M. Brown, ame ka

puulu mahope ona, ua hiki ole nae i ko lakou ike

kalaiaina, ke hoopakele ae i ka lakou moho, mai

ka haulehia ana, ma ke kahua mokomoko kalai

aina i hala aku la.

            Ua lawe ae ke aupuni o Kelemania i na alahele

opa apau. no kona lanakila maluna o na enemi,

me ka manao. ma o na hana epa o ke apuhi ame ka

mako-na. pela iho la e hiki ai iaia ke rula i ka

honua holooko ; ua hoohokaia aku ia mau manao

haakei. a ia weluwelu liilii ka mana kakau-ha o ka

lemepera âme kona mau alakai ; ua ala mai na ma

kaainana a ku-e aku i ke alakai o ka lahui Kele

mania. e kuewa hele mai nei, me ka maopopo ole o

kahi e ku ai kona mau wawae me ka maloeloe.

            He kumu hoohalike, ka hauleihia ana o na hana

haakei, a ke aupun o Kelemaniai ame ka weluwelu

liilii ana o kona mana kakau-ha, no ka haulehia

ana o ka aoao o ka ino ; malalo o ka aoao o ka mai

kai : a he mea na na makaainana o keia kulanakau

hale e hau oli ai i keia la, a he kumu hoi na na Ha

waii e haaheo ai, ka hiki ana ia lakou, ke ulu-pa

aki i ka mana o ka puulu o ka poe piliwaiwai, ma

o ka mana o na haloka a lakou i haawi aku ai no

ka Lunakanawai Heen.

            Ua hoopukaia ae keia nupepa puka la, aole ia

malalo o kekahi mau kumu imi pomaikai, a hooki

kinaia mai paha. e kekai pohai o ka poe kalaiaina.

aka. malalo wale no ia o ka manaoio ana, o kona

komo Kino ana aku iloko o ka paio aku la i

hala : peia e loaa aku ai ka ike ame ka naauao i

kekai mahele nui o na mana koho, i noho pouliuli,

i na ninau nui a ko'iko'i o ka nee ana o ka manawa.

            Ua paio aku kakou i ka paio o ka pono. me ka

mana o ko kakou mau baloka, ua kaupaona i na

moho elua, no ke kulana loio kalana, me ke aka

hele a i keia la, aole a oukou mea e mihi ai,

no ka hookau ana aku i ka Lunakanwai Heen, ma

kela kulana, aole loa ; aka ua kukulu ae oukou i

kekahi hana pookela loa, ma ke ola lahui ana. ma

ka hoolilo ana aku iaia i kauwa na oukou, nana e

wawahi aku i na punana o na hana piliwaiwai, a e

kaiehu aku i ka poe na lakou e powa nei i na loaa

a na kanaka ilihune.

            Aole no na ka poe okoa i pepehi ia Arthur M.

Brown ma ka la koho baloka aku la i hala, na ka

poe no iloko o kona aoao kalaiaina ponoi, aole no

ku lakou ala ku-e ana aku iaia, mamuli o na mea i

pili aku i kona ano, aka mamuli o ke kulana o kona

lawelawe oihana ana. ka hana nana i kono mai

i ka poe na lakou i hookau aku i kela hanohano

maluna ona, i na wa ae nei i hala, ua kumakaia oia

i ka hilinai a lakou i hookau aku ai maluna ona, a

ua hoolilo aku i ke kulana loio kalana, i kahua e

lanakila ai na hana ki-pa maloko nei o keia kulana

kauhale.

            Aole kakou e hoohewahewa i ka loaa ana o na

manao maikai ole iloko o na alakai o ka aoao Re

pubalika. no ka haulehia ana o ka moho loio kalana

o kela aoao, a lilo aku ka hanohano i ka moho o

ka aoao Demokarata, he mea nae keia e a'oia mai

ai lakou ina aole e kukuluia mai na moho kupono

apau imua o na mana koho, e hoea mai ana i ka

manawa e lilo ai ka hoala ana i ka aoao kaliaina

i hana paakiki, ma keia mua aku.

            Ina o keia iho la ka hoailona hikimua no ka hoo

koia. o na wanana a na alakai o kela mau la aku

la i hala. no ka hoea ana mai i ka wa e weluwelu

liilii ai ka aoao kalaiaina, alaila e hooili aku i na

ahewa ana maluna o A. M. Brown, no kona lilo i

mea hoohiolo i ka aoao ; no ka mea, aole loa e hiki

i kekahi mea mana koho noonoo kaulike apau, ke

haawi aku i kana kakoo ana i ke kanaka a kona

lunaikehala ponoi i hoike ae ai i ke kupono ole loa

e lilo i kauwa hoolohe na ka lehulehu, o ke kanaka

e hana ana pela, ua kuai aku oia i kona uhane no

kekahi mau kumu kupono ole.

            E lilo keia koho baloka i kumu a'o i na aoao ka

laiaina o kakou. ua hala na la i hiki ai ke alakaiia

na mana koho me na kumu piepiele baloka ano ole,

aka e paio ma ka aoao mau o ka pono ame ka pololei.

 

KE KOHO BALOKA AKU

NEI I HALA

 

         No kekahi mau la loihi e hoea mai ana, aole e

hiki ke hoopoinaia ka hopena o ke koho baloka o

na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o

Honolulu nei. no ka mea he koho baloka ia i hoo

kahahaia aku ai ka manao o kekahi mahele nui o

na makaainana o keia kulanakauhale ; he hopena

no hoi, i ili aku ai ka haulehia ana o kekahi mau

moho maikai, mamuli o ka hawawa ame ka hema

liema o ka poe na lakou e alakai ana i ka paio ka

laiaina.

         He haawina a'o kupono loa nae keia na kakou e

lawe mai ai a malama, no keia mua aku, he mea

ano nui loa. ka paio ana i ka hoouka kalaiaina. me

ka maemae, aole o ka lawe mai i na ano kalai

aina o ke ano e hoowahawaha ai na mana koho ;

aole no hoi. he mea maikai, ka hoao ana e noke

wale aku i ke kipehi, me ka manao, o ka mea iho

la ia e loaa mui aku ai na baloka i na moho o ka

aoao.

         Ua manaoio keia pepa, ma o Clarence Crabbe la,

e loaa ai he mau loli ano nui iloko o ko kakou hoo

kele aupuni ana, no ka maikai ae ; aka nae, o kona

koho ole ia ana i meia no ke Kulanakauhale o Ho

nolulu nei, aloe no kakou ia hewa, aka o ke kule

ana ia o ka hapanui o na mana koho o Honolulu

nei.

         Ua hoohanohano hou ia aku o Joseph J. Fern,

ma ka noho meia no keia kulanakauhale, he kana

ka o Mr. Joseph J. Fern i makemekaia ma kona

mau ano oluolu, me kona mau ano maikai e ae he

nui ; he hoopono oia ma kana mau lawelawe oihana

ana ; me ia mau mea maikai nae apau i pili aku

iaia, ke kanalua loa nei makou, no kona lilo i meia

maikai no ke kulanakauhale e loli ae ai kona ku

lana ma ke ano nui, mai na mea e ikeia nei i keia

manawa. Oiai nae, ua koho aku ka hapanui o na

mana koho iaia, no kela kulana, o ka kakou wale

no, o ia ka nana ana aku i kana mau hana, iloko

o keia mau makahiki eha e nee mai nei.

         No Kakauolelo David Kalauokalani, ua hoono

ho hou aku na mana koho iaia ma kela kulana ana

i paa ai no kekahi mau makahiki loihi, eia nae,

aloe i like aku kona kulana ikaika ma keia koho

baloka ana, elike me ka ikaika o na kau koho ae

nei i hala ; e pono ai oia, e lawe mai i na hookupono

ana, o na wa i hookau aku ai na mana koho o keia

kulanakauhale, i na hilinai piha ana maluna ona ; o

hoea mai auanei i ka manawa e hiki hou ole ai iaia

ke paa i kela kulana oihana.

         Ua pomaikai ka aoao Repubalika, mamuli o ka

hoopakeleia ana o kekahi mau moho. no ke ku

lana lunakiai, aohe no he wa a pau loa i ka haule,

in a he like ka ikaika o na Demokarata ma ka huki

ana i kalakou mau moho apau ; eia nae, ma ke ano

nui ke olelo ar, o ke koho baloka ma kona mau

ano apau, he koho baloka ia. i kaa ai ka lanakila

i na Demokarata. mamuli o ka lilo ana o ke kulana

mea âme ka loio kalana i ka lakou mau moho,

pela hoi ka hapanui o na hoa o ka papa lunakiai.

         Ua hooliliia mai na ahewa ana maluna o na nu

pepa, no ke kumu i hauleihia ai o A. M. Brown

âme na moho e ae o ka aoao Repubalika ; ke keu

aku keia o ka mea kupaianaha nui wale, i na la

aku nei i hala. he mea hauoli loa na lakou ka ike

ana i na nupepa e ku-e ana i kekahi mau moho, he

hoailona ia. no ka lanakila o na moho i hoinoia, o

moho, o ka wa ia e hooili mai ai i na ahewa ana.

         Ua hoala aku na nupepa i ka ku-e ana i na moho,

mamuli o ka lakou mau moolelo maikai ole, o ko

na nupepa keleana, ke a'o i na mana koho, me ka

hoomalamalama ana ia lakou, ma na mea e hiki

ai ia lakou ke koho m ka aoao pololei, ua lilo nae

ia mau a'o ame ia mau hoomalamalama ana, i mau

mea e nokeia ae ai na nupepa i ke kipehi.

         O ka lanakila i loaa i ka Lunakanawai Heen,

maluna o kona hoa paio, aole i kaa aku maluna o

na haole na mahaloia, no kona lawe ana ae i ka

hanohano o ke kulana loio kalana, no ka mea, ma

ka apana eha, ka apana i noho nui ia e na haole,

ua haule oia ia Brown. he hoike maopopo loa keia,

no ke koho ole ana o ka hapanui o na haole iaia,

ma ke ano o kona lahui ; aka, maluna o na kanaka

Hawaii, e pono ai e haawiia na mahalo ana, na

lakou i hoopakele ae i ka Lunakanawai Heen, mai

ka haulehia ana malolo o ka mana o ka mikini ka

laiaina, i noho mana maluna o ka aoao Repubalika

âme kekahi poe Demokarata iloko o kona aoao

hookahi.

         Ua hooholo ka kapanui o na mana koho, e kiola

ia A. M. Brown mai ke kulana loio kalana mai ;

pela hoi ka hoomau ana aku ia Joseph J. Fern ame

Kalauokalani ma ko laua mau kulana pakahi ; no

laila e hoao lakou e hoopoina i na mea maikai ole

o ke koho baloka aku la i pau. a kikoo aku kakou i

ka nee ana o ka manawa, me na manaolana, o ka

põe na lakou e hooko mai ana i na oihana o ko

lakou mau keena oihana, he poe lakou i makee no

ka holomua o ke aupuni, a no ka pono koi o na

makaainana.

         Aia iwaena o na hoa i kohoia i mau hoa no ka

papa lunakiai, kekahi poe kupono a makaukau, e

hiki ai no ia kakou ke olelo ae. o keia aku ana

kekahi o na papa lunakiai, e hiki ai ia kakou ke

olelo ae, aia iloko o ka hapanui o na hoa o kela

papa, na manao makee, e hana i ka pololei, aole

hoi, no ka pomaikai wale no o ka poe waiwai a

kuonoono o ka aina, aka no ka pomaikai laula, o na

mea apau.

 

LOAA HE KINO

       MAKE MALOKO

       AE NEI O KE AWA

 

         O ka mea pohihi e pili aua i ka na

lowale honua ana o George A. Bowers

i mania ai ua make oia i loko o ka ma

nawa ana o ka hoao a@o e hoopae ma lu

mai i ka opiuma ma ka po o ka Poalua

nei, ua hoopauia ne mamuli o ka hoola

naia ana ae o kona kino make iluna o

ka ilikai ma ka hora ekolu o ka auwioa

la o nehinei me ika pau o kona hele

helena i ka manumanu a aneane nalo

wale ka ikeia aku mamuli o ka aiia ana

e na papa'i iloko o na hora he 65 o

kona waiho ana iloko o ka papaku o

ke awa.

         E paa ana ma kona a-i kekahi eke i

nakiiia a paa aneane ma kahi o ka umi

kumamalima paona ke kaumaha, a ma

loko iho o ia eke he mau eke liilii iho

elua i piha me na apana dala gula

mai ka elima a i ka iwakalua dala ka

waiwaiio. Maloko pu o ke eke nui i

loaa iho ai he nota ua owiliia a paa me

ka lole aila i ole e komo ke kai iloko

a maluna o ia nota e kau ana na huahelu

$3600 ame kekahi mau leka i kakapia

me na huapalapala Pake.

         Oiai o F. C. Billsland, kekahi o na

lunanana o ka hale uke, e kiai aua ma

ke poo o ka Uwapo 8, ua ike aku la oia

i kekahi kino kanaka i ka lana mai

iluna o ke kahi aneane he iwakalua

kapuai mai ke kihi aku wa Waikiki o

ka Uwapo S.

         He poe lehulehu e ae kekahi maluna o

ka uwapo i ike aku i ka lana mai o

kekahi mea aneane ma ia manawa like,

a oiai ke mea no hou ia i ka lakou nana

aku, ua holo aku la lakou ahiki i ke

poo o ka uwapo, kau aki la iluna o

kekahi waapa mahu no kahi o ke kino

i ikeia aku ai, a me kekahi kaula i hooheiia

iho ai ka lima o Bowers a hukiia

mai a pili i ka uwapo a hapaiia ae

iluna, me ka pahi i okiia ae ai ke kaula

o ke eke dala e paa ana ma ka a-i, ke

ekedala kaumaha nana i huki iaia ilalo

a o ke kumu hoi o kona make ana.

         Ua haawiia ae ke ekedala i ka Hope

Lunakuke MeNieholl a laweia ae i ka

halekuke. I ka hiki aua ae iloko o ka

hale a imua hoi o ka Hope Makai Nui

Kalana Asch, ka Makaikiu McDuffie, ka

Hope Lunakuke Roger Taylor, ka Makaikiu

Canter, na kanaka kakau nupepa

ame kekahi poe e ae, i luia iho ai na

dala gula maluna o ke pakaukau a heluia

me ke akahele loa. Ua kulike loa

ka heluna me ka huahelu iloko o ka

nota he $3600.

         Ua maheleheleia ke dala iloko o na

eke ekolu ; elua mau eke liilii e kau ana

ka maka o ka Banako o Bihopa, a maloko

o kela ame keia o ia mau eke he

$1000, i kekahi eke he $1600, a maluna

o ia mau eke e kau ana ka maka o ka

Banako Chinese-American.

         Ua haawiia ae keia mau dala apau

ma ka lima o ke koronero mahope o ke

silaia ana a paa e na lunakuke, a e

haawiia ae ana ka i ka wahinekane

make a Bowers, ka pilikoko pili kokoke

loa ia Bowers, e like me ka hoakaka a

na luna aupuni o ka oihana makai, oiai

oia ka mea kuleana ia mau dala, wahi

a lakou.

         Mamuli o ka aiia ana o ka helehelena

e ka papa'i ua hiki ole ke ike pono

ia iho ka helehelena o Bowers, eia nae,

me ia hiki ole no ke ike pono ia iho o

ka helehelena aoli maa kanalua no Bowers

no ia kino make, no ka mea o ka

nui no ia o kona kino elike me kona

wa ola ; o kona mau aahu no i ka manawa

i lele ai iloko o ke kai e paa ana

no, me kekahi pahi e paa ana no i ka

palule ana i manao ai me ia pahi e oki

ae ai i ke kaula i hoopaaia ai ka opiuma

e hookuukuu ia iho ana ma ka aoao

o ka mokuahi Tenyo Maru.

         Ma ka manao koho wale o na makai

me he mea la ua manao o Bowers e au

ae oia mawaho o ke poo o ka uwapo 7,

a oiai ke pouli ia po, aohe mea e ike

aku ana iaia, a i ka wa e pili ae ai ma

ka aoao o ka mokuahi Tenyo Maru a

loaa iaia ka opiuma mai ka Mokuahi

Tenyo Maru mai nona ke kumukuai o

$3600 ma ke gula ana e lawe ana ma

koua a-i, alaila au hou aku ihope i ka

uwapo 8 a haawi i ka opiuma i kekahi

mau kanaka e kakali ana nona o

ka hoi aku.

         Eia nae, aole oia i hoi hou ae, aole

no hoi i hoea ae i ka uwapo 7, no ka

mea ia lele ana no iloko o ke kai o kona

iho ana no ia aole i ea hou ae. Ua

manao wale ia he nawaliwli kona puuwai

a ua hiki ole iaia ke hoomau aku

i ka au ana.

 

MAKEMAKE NA KANAKA O TEXAS

         I KA HOOKAPU WAIONA.

         DALLAS, May 26. - Ma na lono i

loaa mai ianei mai na kulanakauhale

mai he 61 maloko o Texas, mawaho ae

o na kulanakauhale nui, no ke koho

paloka o nehinei ua ikeia he 15,595

baloka i kohoia ma ka aoao e kakoo

ana i ka hookapu waiona. Maluna

hoi o ka nipau e haawi ana i ka pono

koho baloka ua hoikeia mai he 14,142

no ka haawi a he 13,247 ku-e i ka

haawi ana aku ia pono i na wahine.

 

         Ua manaoia o ka okolehao ke kumu

o ka ulu ana ae o kekahi hakaka maloko

o ka haleauau o ka lehulehu ma

Waikiki ma ka auwina la o ka lapule

nei..

 

MARE IA MAU HAWAII MA AMERIKA.

 

         He leka ka i loaa mai nei i keia

keena mai Portland, Oregon mai, e

hoakaka ana no kekahi mare hanohano,

i malamaia ma kela kulanakauhale uo

kekahi mau opio  Hawaii, e lilo ai kahi

moolelo pokole malolo nei i mea ano

nui i ko ke kulanakauhale nei poe, o

ke oi loa aku, i ka poe kamaaina i

keia mau opio. Penei iho ua leka nei:

         Mr. S. Hanohano, Me ke aloha: -

E oluolu mai oe e hookomo iho i keia

wahi meahou, maloko o ka Nupepa

Kuokia, i ike mai ai na hoaloha ame

ka ohana o na mea i uoia iloko o ka

hipuu o ka mare, maloko o kekahi

kulanakauhale o Idaho, Amerika nei.

         Ua hoike ae ka nupepa o kela kaona

i na mea e pili ana no kela mare i

keia mau hoakaka penei:

         No ka manawa mua loa i malamaia

ae ai he mare no kekahi mau opio

Hawaii ma ka Muliwai Wood, ma ke

ahiahi o ka Poaono, Aperila 26. Ua

hoohuiia ae o Miss Lucy Kaulukou ame

PalmerParker, no Honolulu laua a elua,

a he mau hoa hoi noloko o ke kalapu

a Kulolia, ka hui i haawi ae he mau

ahamele hookani pila ma ka Poaono,

ame ke Sabati mai, ma ka berita o

ka mare ma ka hale kahu Mekokike,

e ka Rev. J. L. Brugman, ma ka hora

6 o Aperila 26, 1919.

         O na hoike no keia mareia ana, oia

o George Kulolia ame Mrs. Bessie H.

Brugman. Ua hoohalaia ka mahinameli

ma ke Sabati, maloko o ka haleauau

Hiawath, malaila i hoohala ai

ka poe hookani pila i kekahi manawa

hauoli. Nui na manao mahalo i haawiia

aku ia lakou, no ke ano o ka

lawelaweia ana o ua hana auau, ua

like lakou me na i'a iloko o ke kai,

mamuli o ka au ana ma kahi e lele

ai, no ekolu manawa. O kekahi mau

hana au, o ia no ka luupoo me ka kuwalawala,

a pela wale aku.

         O kekahi o na hana hialaai loa, o

ia ke ano o ka lakou au ana. iloko

o ke kai, a pii hou mai iluna o ka

paia, a mio hou aku la, a o ka mea

a ka poe makaikai e ike hou aku ai,

aia lakou ma kekahi aoao.

         Oiai ua lilo ia Bailey ke eo ma ka

malamaia ana o keia mare maanei, ke

hui pu aku nei ka The Times Miner,

ma ke ano e hoomauia a ku ko laua ola

ana me ka hauoli, elike me ia ma ke

Sabati aku nei i hala.

         Kekahi o kou mea lawe Kuokoa,

                   MRS. DAISY KULOLIA,

                   5825-41 Ave. S. E. Portland, Ore.

 

KO MAKOU KAIKUAANA UA HAALELE MAI!

 

         Ia oe e Solomon Hanohano, Aloha nui

kaua: - E ae mai ia'u e hookau aku i

ka'u wahi ukaua luuluu o ke kaumaha

e kau ae la maluna; oiai ua haalele

mai oia ia'u ame na pokii kaukuahine

o maua e paiuma aku mahope nei

nona.

         Aole makou i ike i kona hanu hope

ame kona kino wailua. Na ka makou

kaukamahine, Mrs. Emma Helenihi i

ha'i mai ia makou, penei: Eia ka

mea kaumaha e ha'i aku ai ia oukou o

papa William Kahili Lona, ua haalele

mai ia kakou, hookahi pule keia. O ia,

aole no lakou i lohe a nalo ai kuu kaikuaana

aloha.

         Ua hanauia o William Kahili ma Waiakamalii,

Waimea, i kamahina o Ianuari 29, 1866

mai ka puhaka mai o ko

makou mama Koolulo ame ko makou

papa Lono; nolaila ua piha iaia na

makahiki he 53 ame na mahine keu.

         He kupa, he kamaaina oia no Kohala.

Ua haalele iho oia ia'u kona

kaikaina ame na pokii kaikuahine elua

e noho paiauma aku mahope nei.

         Ua mare ioa i ka wahine a ua make

mua ia wahine, aole pua a laua. Mare

hou i ka wahine, aole no he pua i puka

mai kona puhaka, a haalele mai oia.

Nolaila ke haawi aku nei makou i ko

makou aloha i ka wahine i hooneleia

i ka makua.

         He kanaka oluolu, puuwai hamama

ia makou kona mau pokii ame na keiki

a kona poe pokii. Ua lawe oia i na

keiki a kona poe pokii me he mea la

nana ponoi.

         Ke haawi aku nei makou i ko makou

mahalo a nui i na hoaloha na lakou

i kokua i ko makou kaukuaana a hoomoe

aku ma kona home e noho mau

loa ai. Maluna ae o na mea apau, na

ke Akua e kokua ia oukou pakahi a

me ka wahine i hooneleia i ka makua.

         Ke hooki nei au me ka hoomaikai i

ka lunahooponopono o ke Kilohana.

         O makou iho no ka ohana iloko o ka

luuluu ame ke kaumaha.

                   SAM MOE KAUHANE,

                            ME KA OHANA.

 

E MAKAALA I NA KAMALII.

 

         Iloko o na mahina o ke kau wela,

he mea pono i na makuahine ke makaala

loa i ka ohemo mai o ke opu o ke

keiki. I ka manawa e haawi koke ia

aku ai na lapaau ana i ka wa pono loa,

e hiki ana ke paleia ae na pilikia nui.

Ua hiki he hookauia aku na hilinai ana

maluna o ka Laau Nahi o ka Opu ame

Hoopaa Hi  Chamberlain. Eia ke

kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o

Benson Smith & Co., na akena no

Hawaii. - Hoolaha.

 

HOOMANAOIA KA

         LA KAUPUA ME

                   KA MAHIEHIE

 

         Ma na mea i ikeia ma ka la i nehinei

ka la e hoike ai kela ame keia i ke aloha

ame ka hoomanao kau ana i na lei

ame ua poke pua maluna o na he ame

na kiahoomanao o na koa ame na mea

aloha no i moe aku i ka moe mau no

ke kali ana i ka leo o ka pu o ka anela

o ke ola ; ae, ma ka la aku i nehinei a i

maa i ka oleloia ka la kau pua, ua

ike ia ka nui maoli o na poe kanaka

kane ame wahine ame keiki i hoike ae

ia lakou mau mea aloha. a ua ulu

wehiwehi maoli o na poe kanaka

kane ame wahine ame keiki i hoike ae

ia lakou ma na pa ilina kahi e moe ana

o ka lakou ma mea aloha. a ua ulu

wehiwehi maoli no na he ame na kiahoomanao

i na lei o na ano like ole

ame na poke pua o kela ame keia ano

waihooluu, a ua hele maoli no a hewa

na maka ma ka nana ana i na ano hoowehiwehi

like apau.

         I ka po okoa no paha kekahi poe i

hiki ai ma ka pa ilina a lakou no i

ike ai aia malaila kana a o ka lakou

mea a mau mea aloha kahi ai waiho ai ;

o ka mea nana e hoike mai i keia oia

no i ke owehewehe ana no o ka alaula

o ke ao aia hoi ua pau a ua paa pono

kekahi poe he i ke kau ia i na lei. na

poke pua i la hoonani wale ia iho no,

e hiki ole ai i kekahi mea aole ana mau

iwi ma na pa ilina e kamawae ai ma

na ano apau.

         A ma na hana ka'ikuaka'i hoi no uka

o Maemae, ma ka hoomaopopo aku, o

ke pookela paha keia ka'ihuaka'i i ikeia

ma nehinei mamua o ko na makahiki

i hala aku nei, oiai. ua nui a loiji maoli

keia ka'huaka'i me ka nui pu o

na hui, na koa, na kamalii kula, na

boy's scout, na girls scout, na bana puhi

ohe ame ka nui lehulehua o na poe i

komo ae maloko o ka huaka'i, a e welo

ana na hae like ole o na aupuni maloko

o ka huaka'i, ame ke kulana ulumahie

hie na poe apau i komo ae iloko o ke

ka'ihuaka'i ana he ku i ka nani me ka

mahaloia e na poe apau keia ka'ihuaka'i

mai ka hoomaka ana ahiki walo

no i ka pau ana.

         O na alanui ano nui no hoi kahi a ka

huaka'i e ka'i ana, ua hele wale a lehau

kela ame kaia aoao i na kanaka o

na lahui like ole me na hiohiona wainohia

ulumahiehie a piha hoihoi no hoi, a

ua nui no na hookeke ana ma kekahi

mau alanui no ka hele a pikaku'i i na

kanaka oiai no hoi na kaa otomobile,

na kaa lio e olohio ana ma na alanui, a

o kahi ane o ka maikai loa oia no aohe

mao poino nui i ikeia nua koia la kanaka

nu'i a he nui no nae ka huikau ana

o na poe o kela ame keia ano e aneane

ai no e hooku'i aku a hooku'iia mai, a

e hoomaikaiia ua nae ka lehulehu o na

lehulehu i haawi ae i ko lakou ohohia

pilia no na hana o nehinei, ka la kau

pua, a la kau pua paha, a pela ka malama

o na poe apau i ka maluhia e hoike

mai ana, ua ike na poe apau o na hana

apau i lawelaweia ma mehinei ua hanaia

ia no ka hoomanao aloha,  hoowehiwehi

ana i na he ame na kiahoomanao

o ka kakou mau mea aloha i

hala e mamua o kakou.

         Mauka o pa ilina o Maemae ua ku

poai iho na koa wiwo ole, na koa, a pela

aku i hiki kino malaila, ma ka aoao o

na he o na koa i make, a ua hele oluna

o ua mau he la a uluwehiwehi i na lei

ame na pua i hoopailaia iho me na hoomanao

aloha ana no ua poe koa nei oiai

ua hana lakou ma ko lakou aoao a lakou

i hoopaa ai i mau koa, a me ka

hoopakele ana i ko lakou mau hoalahui.

         ua welo mau ae no ka hae hoku o ko

kakou aupuni i ka welelau makani, a

ma na wahi apau a ua hae la e maali

ae ai imua ona tausani maka e nana i

ka ka'ihuaka'i o nehinei, aia hoi e ikeia

ana na kane apau e wehe ana i ko lakou

mau papale no ka hoomaikai ana

aku i ka hae lahui e welo mau aku ana

ma na aina ame na kai o ka poepoe honua

nei.

 

MAOPOPO LOA KA HOOHOLOIA O

         KA BILA KOHO BALOKA O NA

                            WAHINE

 

         WAKINEKONA, May 27. - O ka

olelo hooholo e hoomakaukau ana no

ka hoololi i ke kumukanawai i hiki

ai e loaa i na wahine ka mana koho

baloka ua hooholoia e ka hale o na

lunamakaainana, a ina no ka hoololiia

mai a aponoia e ke Senate, e makaukau

ana ia no ke kaukauinoaia ana

e ke Peresidena.

         Ua apono ke Senate a na Repubalika

ma ka la aku la i nehinei i ka wae

ana a ke komite maluna o na komite

komo pu ke Senatoa Penrose o Penikelevenia

i lunahoomalu no ke komite

waiwai ame ke Senatoa France Warren

o Waiomina. Elima mau hoa Sentoa

Progressive (Holomua) i koho ku-e i

ke kohoia ana o na Senatoa Penrose

ame Warren.

         O Senatoa Albert B. Tall o Nu Mekiko

ka i kohoia i lunahoomalu maluna

o ke komite no na mokupuni o ka

Pakipika, a o ke Senatoa harry S.

New ka lunahoomalu o ke komite maluna

o na hana o na teritore.

 

HOOPAKELEIA MAI KA PAU ANA

                       I KE AHI.

 

         E ole wale no ke ala koke ana iloko

o ka manawa kupono. mamua o @

nui loa ana o ke ahi, pela iho la

hoopakeleia ae ai o Kapeliela Kai@

kua ame kona ohana, mai ka li@ @

i luahi na ka make, ma ka po @

maloko o ko lakou hale, ma ke aia @

Puowaina me ke alanui Moi.

         Ina paha i aumoe loa aku ka a @

ae o ke ahi, i ka wa e kulipolipo @

ka hi@more maluna o kela ohana

moolelo okoa loa ka mea e loheia @

keia kakahiaka, aole nae pela na @

pakeleia ke ola o kela ohana i ka @

pono loa, oiai nae me na hooika

no i palekana ai ko lakou mau oia.

         Maloko o kekahi hale kiekie, mai @ @

ae o ka halekuai o ka Pake ma @

kihi o na alapui Puowaina me Moi. @

laila o Kapeliela Kaneakua me k@

wahine ame ke laua mau keiki @ @

elua kahi i hiamoe ai, me ka ho a @

no i ke kukui aila mahu, a waii@ @

ka rumi mahope.

         Ma ka rumi mamua o Ka pelieia K@

neakua me kona ohana kahi i hia@

ai. a iloko o ka nanea i ka hia@

ua puoho ae la o Kaneakua mam@

kona honi ana i ka hohono @wa@

i kona ala ana ae, ua hina ke ku@

ilalo. a ua kahe hoi ka aila iluna o @

moena Kepani, a e a ana hoi ke ali.

         Me kona hele ole aku e kunai i l@

ahi, he hookahi mea nui iloko o @

manawa o ka pilikia. o ia n@ ka hoa@

ana aku i kona ohana. a hoomaka a'i

la e holo no kahi e palekana ai. @

ke iho ana ilalo ma ke alapii a@ii i

ka hoea ana aku no kekahi hale @

ku kokoke mai ana ma kela wahi.

         Iloko o keia manawa o ka h'o @

no ka palekana o ko lakou maa @

i kahea aku ai o Kaneakua i na kaua

ka e noho kokoke ana ma kela wahi

no ke kokua ana mai. a na lakou i

kinai i ka ahi, ahiki i ka pio ana. m@

ke nui ole o na poino. eia nae. ma @

ulia pomaikai wale no. i hoopakeleia ai

na ola. ma kela po ; ina paha no @

ike koke ole ia o kela pauahi i ka

wa kupono he haua paakiki loa ka

hoopakele ana i ke ola o kela ohana.

 

NA KOI KU-E MAI IA KELEMANIA MAI.

 

         PARIS, Mei 20. - O na koi ku-e ana i

manao ia e Kelemania ua hooloha ia ae

ia ma Berlin i nehinei ma ka manaoia e

hooloaaia aku ana ia i ka Aha Kuka

Maluhia i keia la ke hiki, pela ka hoike

a ka Exchange Telegraph, e olelo

ana ua ae o Kelemania e hoemiia mai

koua mau pualikoa malalo iho o ka he

luna i koiia mai e na Aupuni Hui, aka

o hoole ana nae i na kumu e pili ana i

na hoopa'i ana, a e lawe ana i ke ko

ana elike me na Aupuni Hui, aole e hiki

ke lilo i mea hoopiiia, a ia wa hookahi

no hoi i ka hookolokolo i a paha ma na

hihia ku-e ia Kelemania

         Maluna o kekahi mau kumu ku-e e

ae, ua e o Kelemania e hooneleia kona

mau aumoku kaua i na mea kaua malalo

o a kumu e hoihoiia aku iaia kekahi

hapa o kona mau moku kalepa ; a e koi

ana aole e hoololiloliia na Teritore me

ke kuka mua ole me ka lahui ka poe i

pili aku ai ia mau hoololiloli aua e koi

ana no hoi me ka ikaika maluna o na

kumu he 14 a Peresidena Wilson a e

hookuuia aku hoi na teritore e paaia

nei e na Aupuni Huiia maloko o eono

malama, a e noho likeia hoi o Silesia

luna ma ka lawelawe oihana like ana.

a e koi ana o Kelemania ia Est. Prussi,

West Prussia a e hooleia o Memel. eli

ke me kekahi hoike i khoikeia ae ma

Berlin.

 

KE MAKAUKAU MAI NEI NA HALE

         NO KA HOIKEIKE.

 

         Elike me ka hookokoke mau ana mai

o na la. i hookaawaleia, no na hana

hoikeike fea. pela iho la ka nee ana

o na hoomakaukau, no ua hale me ka

hikiwawe loa ma ke kahua hoikeike

fea, mawaho ae nei o Kapiolani Paka,

e lilo aku ai na hana hoikeike o keia

makahiki. i mau hoikeike o ae o ka

makai. a oi pu o ka nani, i ko ka makahiki i hala.

         Ua loaa pu mai na hooia ana i ke

komisina fea, mai ka poe mai, he mau

kana hoikeike ka lakou e nui ana na

hoikeike o na mahele like ole, e hoea

mai ana iloko o ka manawa kupono.

a ua loaa pu aku hoi ua hooia ana

mai ke komisina fea aku, no ka makaukau

o na wahi, e malama ia ai ia

mau mea hoikeike, me ka pilikia ole.

         Ma kakahiaka o ka Poakahi, Iune

9, e wehe hamamaia ai ke kahua hoikeike

i ka lehulehu, no ka hele ana

ae e makaikai i na hana hoikeike. pela

mau aku ana ka wehe hamamaia o

kela kahua. ahiki i ka la hope loa.

         ma ka olelo pokole ana ae oia na

hale lehulehu, i kukuluia, no kela ame

keia ano hoikeike, e hiki ai i ka lehulehu

ke makiakai mai kekahi hale a i

kekahi, me ka lona o na manao mahalo,

no ke ku i ka nani ame ka maikai

o ka lawelaweia ana o na hoikeike

like ole.

 

         WAKINEKONA, Mei 24. - Ua  hoaoia

ae e hoopoino i ke keena o ka luna aupuni

Amerika ma Sau Jose, Costa Rica,

ma ka po Poakahi nei, ma ka hooleiia

ana o ua poka pahu e kekehi mea i maopopo

ole kona ano, pela na hoike i loaa

nai i ke keena o ke kakauolelo nui.

         A he liilii wale no nae na poino i

hana ia e ka poka pahu.