Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 23, 6 June 1919 — Page 5

Page PDF (1.40 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

WAKINEKONA. Iune 4.---Ua hoopa ia ma na ano a pau e loaa ka @ ana i ka poe na lakou i @ i kekahi poka pa-hu, ka poka @ i wawahi i na hale o ka @ Kuhina Palmer maanei ameʻ na @ koikoi e ae waloko o na ka-@ nui a puui ka Hikina.

            @ mekana o $1000 ka i haa-@ Pokekona no kekahi olelo-@ aku ai ahiki i ka maopopo-@ poe na lakou i waiho i ka poha ma Newtonville, a i lilo mea hoopoinoa i ka hale o ka Mokuaina. @ hoakaka a ka luna makai nui @ ma Piledelepia he ahakanaka @ akeakoa aku malaila ma ke @ poe Radicals hoeueu haunaele @ Ualanakauhale e oe mai, aohe @ o lakou i loaa aku ma @ nehinai. Ke huli mai la na @ Piledelepia maluna o kekahi @ wale o kela poka pa-hu @ ai ua hoolalalaia ia ma ka @ i malamaia ai malaila ma ke @. Ma na manao o na lnua eupuni @ he hana haohalua ma keano @ hoopoino i na luna aupuni ka kaʻala.

EIAIIA NA PAKE OIAI KA MOKU

E PILI ANA I KA UWAPO

Na ma hopahopoia o mahuka aku au@ lakou ke hemahema ae ehiku @ @ kipakuia ma Kapaʻakiko @ @ ana i Kina i laweia mai@ mai o ka Mokuahi Kina e na @ a noihoiia ae iloko o ka hale @ hoopaa ei, oiai ka mokuahi Kina ka ana ma ka uwapo. (la hoopaaia na mau Pake ahiki i ka manawa o ka @ holo ai alaila hoihei hou ia ae ma o ka moku.

            Ma na manawa mamua aku nei lei@ wale na Pake i mahuka mailui mai o kekahi o na mokuahi o ka @ i ka manawai ku mai ai ianei, Me ai mahuka hou aku kekahi mau ike pela iho la i laweia ae ai keia wehina o ke kiai ana e na luna aupu. @.

            Aole i hoakakaia ke kuʻnu o ke kipaoia ana mai o na Pake mai Kapalaiko mai, na manao wale ia no nae he me hoʻo malu lakou a ua komo aku Amenile me ka loaa ole o ko lakou ʻonoia.

PANIIA KE ALANUI MALALO O KA

HONUA.

            PARISA, Iune 4. Ua paniia ke alanai walalo o ka honua i nehinei , oia ka ma a ke olahani ana a na limahana elimahu he 48,000 maloko o ka apaua Pas de Calais.

            Ua hoahewaia kekahi koa kiai no ko me hiamoe ana ma koua wahi kiai.

            Peha hoi e hiki ai iaʻu ke hiamoe ma ma kona wahi kia shrillu pupupu Ma au maloko o ka hale piliwaiwai ka @ lulu ai me kekahi puulu kanaka @ wahi a ke koa me ka helehelena hoihoi no ke eo ana iaia o kekahi pili ma.

MAKE KA HA O KA POE I LOAA I

KA "FLU" MA KAHAKAAULANA.

            Maloko o ka hale hoomalu maʻi ma Pahakaaulaua ma ke ahiahi Pualua nei @ ae ai ke ahi o kekahi o ka poe @ i loaa i ka maʻi ʻfluʻ a ka @ Tenya Maru o ka lawe pu ana @ ekolu poe i make maluna ona ma ka moana.

            Mawaho ae o keia poe i make he ae poe ma lahui like i loaa i ka maʻi ʻfluʻ O keia poe apau i make aku la he Pilipino wale no. He ekolu poe i loaa i la maʻi kamolapoki i @ aku ma Nagasaki, Iapana, a hoomaka koke ia ka ʻo ana i ka lahui ma ia hope mai, elike me ka lono.

            Pihakiu ka uwapo 7 i na Kepani ame na Pake ma ka la i nehinei a po, ka @ a na Mokuahi Tenyo Maru ame e korea Maru e pili ana. Ua nui ka maa a na makai o ka Halekuke ma @ ma ka paa ana mai i na kanaka niwaho o ka puka pa ma ka uwapo Nui na Kepani na Pake e onioni aku ma imua no ka haawi ana aku i ke @ mai ana ia lakou. O na ohua pale no ka poe aeia e komo aku @ o na pukapa, me ka hookeke no ae e komo aku ai iloko.

MOBILE, Mei 22: O kekahi o na hi luku weliweli loa i ike ole ia ka na maloko o keia kulanakauhale no ekahi manawa i hala, ua ikeia ma ka euwina la o nehinei, a aole i pio iki ahihi i ka po ana. He umi kuea holookoa e na wahi noho ia e na kanaka i pulumi ia a neoneo.

            Ma ka po aku la i hala ua kohoia he 1500 mau ohana i hooneleia i na hoane a o na poho na alina weliweli a ke ahi ua kau ia ma kahi o ka ekolu hapaha miliona dala. Ua wehe hamamaia na home apal o ke kulanakauhale i kapoe apau i haaneleia i na home e ka inaina o ke ahi.

MANAOLA EIA I HONOLULU NEI

KE KOLOHE

            No ka manaoia, eia paha i Honolulu nei kekahi haole i makemake nai ia e ka oihana makai o Texas, pela hai me kekahi wahine, o ka haalele ana aku i kana kane, a holo mali aku me keia haole, nolaila ua hoounaia mai he hoike ia Walter Doyle, le kakauolelo o ka hoikeike fea teritore, e pili ana ia laua.

            He hookahi kaukani dala, ka uku makana a ka oihana makai o Texas, i haawi ae ai i ka poe e hopu ana a paa kela haole, me ka wahine, a ua puni ka aina, i na pepa me na hoolaha, e hoike aua no ka makemake nui ia o kela mau mea e na makai.

            O Eston Lee Miller ka inoa o kela haole, a o Mrs. F. H. Scott hoi ka wahine o ka holo mahuka pu ana me ia, a i haalele aku i kana kane.

            He kanaka keia i noho hana aku ma ke ano he mea uku dala no ka hui hana palena maloko o San Antonio, Texas, a ma ka oleloia, ua pokole he mau kaukani dala mahuahua o ka hui iaia, a o ke kumu ia o kona holo mahuka mai.

            He haole opiopio keia, nona na makahiki, ma kahi o ke kanakoulu a oi, he wahine no kana me na keiki, eia nae ma kona manawa i holo mahuka ai, ua holo pu aku o Mrs. Scott, me kona haalele ana aku no hoi i kana kane.

            No ka maoia, o ka nui o ka hoolaha, e hoike ana no ka fea o Hawaii nei, ma keia mahina ae, e lilo ana ia, i kumu e konoia aku ai ka manao o keia mau mea, e holo mai no Honolulu nei, iua nae no ko laua hoea iʻo mai, e wi ana ko laua niho, oiai e noho aku ana na makai me ka makaala no laua.

            Heaha ka mea e lewa e ai o ke uki?"

            He "iʻa," penei no ia:

I kahi e no ka "iʻa" lewa e ke uki, Lewa no ke neki poahi i ka makaui, E milimili kua ana ia ohiakalani.

LIKE OLE KE KOHO ANA

            Ma keia koho haloka ana i hala iho la i ikeia ai ka like ole o ke koho ana a na mana koho. Ma ka mahele umikumamaha o ka Apana Elima ua ikeia a ua hoomaopopoia ua koho aku na Repubalika i ka paa kikiki pololei, a pela no ho hoi na Demokarata: aka, o kekahi poe ua koho lakou penei: Papai-Balaunu: Joe Fern, Fogarty ame Heen; Fern Fogarty, Arnold ame Heen; Fern, Arnold, Pacheco, Kumalae ame Brown, me ka haalele ana i ke kakauolelo; o kekahi poe ua koho wale no i ka meia ame ka loio kalana me ka haalele ana hoi i ua lunakiai ame ke kakauolelo; a o kekahi poe hoi ua koho aku i ka paa baloka Demokarata ahiki i ka loio kalana ua lele aku la ka lakou koho ana ia Balaunu.

            Ma Kakaako hoi he na Demokarata i koho i ka lakou kikiki, aka, i ka hili ana i ka loio kalana ua lele aku la ka lakou i koho pololei maluna o ka lakou mau moho apau loa ina ua loaa like ka ikaika ia Heen ma ia pahu.

KA LAAU HAMO A CHAMBERLAIN

            O ka hoea ana mai o ka rumatika, a i ole o kekahi mau ano pilikia e ae paha, o ka Laau Hamo Eha a Chamberlain, ka mea nana e kipaku aku i ka eha me ka hikiwawe loa, me ka hoola koke ana i kahi i pilikia. Ma ka hamo mua ana no, e loaa ai ka olnolu. I ka manawa e malamaia ai he omole o keia ano ma ka home, e hooluolu koke ia ana ka huʻi o ka wela ahi a papaa paha ka moku a palapu, me ka pehu ole. O ka mea oiaio, no na maʻi ma ka home he hoola hikiwawe loa ia, e pono ai e hoolakoia kela ame keia ohana. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson Smith & Co., na akena no Hawaii.-Hoolaha.

He Oki no ke Mele Waa o Kekauluohi i ili mai i ka Moi Lunalilo.

NA MARE.

            Abraham W. Akana ia Jennie K. Hanapi, Mei 24.

            Edward Ferries ia Ella Kaimana, Mei 25.

            M. Maefarland ia Lizzie K. Maefarland, Mei 29.

NA HANAU

            Na D. kamai ame Josephine Hassey, he kaikamahine, Mei 12.

            Na Wm. Ah Sing ame Margeret Kahanu, he kaikamahine, Mei 16.

            Na Wm. Harbottle ame Maraea Keauhou, he keikikane, Mei 16.

            Na Antoae Louis ame Hamau Wahia he kaikamahine, Mei 17.

NA MAKE

            Luey Kaeo, ma ke Alanui Asylum, Mei 29.

            Amoy Kumalaa, ma ke Alanui ka Halemaʻi Moiwahine, Iune 30.

            Benjamin Keolamau, ma ke Alanui Kula Kamehameha, Mei 30.

            Kahile Kekuewa, ma ke alanui Moiwahine, Iune 2.

            John Kekuewa, ma Honolulu, Iune 2.

            Annie K. Guerrero, ma ke Alanui Duval, Iune 3.

HOOMAKA KA HOOKAAWALEIA ANA O NA KOA AMERIKA

            WAKINEKONA, May 27.-I kulike me ka lono ma ke kelekalapa o ka loaa ana mai ianei i ke keena kaua ma ka la aku la i nehinei ke liuliu mai la i keia manawa ka hoihoi ana mai i na koa Amerika maloko o Arehangel ia nei.

            Ua hoikeia mai e na luna aupuni Amerika e noho la ma Arechangel o na koa apau o ka mahele koa 339 ke kakaʻi mai la no ka haalele ana aku ialaila.

PIHOLO HE KEIKI UUKU ILOKO O KE KAI.

            Ma ka auwina la o nehinei aku la, ma ka uwapo Helu S. i piholo ai he keiki Pake o Kwai Kwong ka inoa, a nona hoi na makahiki he 11, iloko o ke kai a make loa, me ka hiki ole ke hoopakeleia ae kona oia, mamuli o ka lohi loa o ka loaa ana aku o kona kino.

            He keiki Pake kuai nupepa kela o ka hoea ana aku no ka uwapo, me ka manao, e kuai aku i ka nupepa i ka poe oluna o kekahi mokuahi halihali ukana e pili ana ma ka uwapo.

            Oiai nae oia e hele ana ma ka niao o ke kao, a ma kekahi ano i maopopo ole, ua pakika iho la kona wawae, a haule aku la iloko o ke kai, a oiai aole he ike o jela keiki i ka au, ua noke oia i ke kupaka iluna o ka ilikai, no kekahi mau sekona pokole loa, alaila piholo iho la ilalo.

            Ua ikeia kela haule ana o ke keiki Pake iloko o ke kai. e kekahi mau kapaka Hawaii, a he hookahi o laua i luu aku no ka hoopakele ana ae i ke keiki poino, eia nae ua lohi loa oia, ua nalowale loa kela keiki iloko o ke kai.

            Ma ka manawa nae i loaa ai kela uila poiao, ua hoouna koke ia aku he kauoha i ke kanaka luu o ke alahuki moku o ka hui mokuahi holo pili aina, no ka hele aoa mai e luu i ke kino o kela keikim he maʻu okoa nae ia aoa ana ahiki i kona hoea ana mai, a i ka wa i loaa aku ai o kona kino, ua pau na manaolana no ka hoi hou mai o ke ola iloko on a, a hui pu iho hoi, me ka nele i kekahi pauma, no na kanaka i loaa i na uila poino o kela ano, ua hiki ole ke palekanu kela keiki mai ka make mai.

            Ma ka hoakaka a ka Hope Makai Nui Aseh. ua loaa aku he hoike iaia ma ke kelepona, no ke piholo ana o kekahi kanaka iloko o ke kai, ma ka uwapo Helu 8, no ia kumu, ua hoouua mai oia i ke kaa makai no ka uwapo, me na makaukau apau, no ka hoihoi ana mai i ke kiao o kela kanaka, ke loaa aku a laweia mai iluna o ka uwapo Helu 8, ua loaa ke kino o ke keiki Pake nolaila he hana paakiki loa ka hoihoi hou ana mai i ke ola iloko on a, mahope iho o ka waiho ana iloko o ke kai, mo kekahi manawa loihi.

LOAA KE KAHUA O KA FEA MA MAUI

            Ma ka huakai a ka Lunahoohana na hana hou a ka aupuni Bigelow o ka holo ana i ke Kalana i Maui ma kekahi manawa koke i hala aku nei, ua kipa aku oia e makaikai i ke kahua kahi o ka fea o Maui e weheia ana iloko o ka mahina o Okatoba e hiki mai aua. a ua koho i ke kahua kahi e kukuluia aku ai o ka hale aupuni teritore. Ua waihoia aku imua on a na heakaka a na komisina fea e pili ana i ke aho o ka hale a ke teritore e kukulu aku ana, a i ka manawa a ke Kalaua o Maui e hooholo ai i ka aina kupono mp ke teritore ia manawa e hoomaka ai ka hoomakaukau ana i na kii ame na kuhikuhi no ke ano o ka hale e kukuluia aku ui.

            He haʻe laau ke kukuluia aku ana a e hoike ana koua hiohiona he mau kahua hoikeike ia no na mea a pau. Ua hookaawaleia e ka ahaolelo i hala iho nai he $10,000 no keia hana. Ua hoomaopopoia e lilo ana ka fea i hana hoikeike mau ia i kela ame keia makahiki ma nei mua aku maloko o la Kalana.

HOIKE NA MOHO I LANAKILA A I HAULE PEHEA LA I HIKI MAI AI KA HOPENA.

            O ka hapanui o na kanaka o ke kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua hooholo ae lakou a na mea i maa mamaa, aole e pono e hoomauia aku, wahi a Lanakanawai W. H. Heen i olelo ae ai i ka po nei.

            Oia hoi, o kaʻu mau ku e ana ia Mr. Brown ua hiki iho la i ka hopena o ka hooko pihaia ana, a o kaʻu mau ku-eana no hoi i na hoohana kanawai ole ia ana me na hana maikai ole no apau, e hoomaka ana ia ma ka la mua o lulai ne nei, a e kue mau ia aku ana ia mau mea ahiki i ka hopena, a he manao koʻu e hoohana aku i na mahele hana apau @ ana me na poe hakihaki kauawai apau.

            A komo aku au ma ka oihana oʻu i kohoia ai, e hana aku ana au i na hana apau elike me i aʻu i olelo ae la, aole nae ma ke ano he Demokarata, aka ma ke ano he kauwa iho la au na kalehulehui a he manao no hoi koʻu e koho aku i kekahi loio makaukau a kupono no ke kokua ana mai iaʻu i hiki ai ke lawelawe holomua ia na hana o ke keeaa o ka loio kalana ma kona mau lala hana apau ma ke kulana maemae kupono oi ae.

            I na noe koho haleka i hoohana iho nei i keia hakoko ana, no lakou, ke ha@ aka nei au i kaʻu mau mahalo a hoomaikai nai ana ia oukou apau loa.

            Clarence @ Crabbe- O na hoohana  ame na hooikaika panole ana a na Repubalika no ko A. M. Brown koho hou ia i loio kalana, oia iho la ke kumu o @ Crabbe haule ana mai ke kulana meia mai, oia kekahi mau hoike manao ana mai o Crabbe mai, ma ke ahiahi nei ma ka wa i loaa mai ai na hoike maopopo i ke koho hou ia ana o Fern.

            A wehi a Crabbe i olelo ae ai: Ua makemake no au e haawi aku i kalu mau hoomaikai ana i na poe koho haloka apau i kakoo mau iaʻu no ke kulana meia, a ke mahalo aku nei no au i ko lakou mau hooikaika ana noʻui a ua makaukau mau e kulou hoomaikai keia, ua koʻikoʻi maoli na ukana naʻu.

            Aole no hoi he mau mea hoehaeha a manao maikai ole ana iloko oʻu no koʻa haule ana ma ka pahu haloka, ua hiki kupono ole maoli no hoi iaʻu ke hoohana noʻu iho, ma kaʻu hoohana koho haloka ana elike me ia aʻu i manao ai e hoohana ia, e ku hoi elike me ia i kamaaina i na lehulehu o keia kulanakauhale. aka, aohe aʻu mau huikala a mau wehewehe na paha mawaho ae o.

            Ua ku e ikaika ae na nupepa ia Barae lawe ai.

            @ W. Shingie- e na moho Repubalika he 10 i wae ma ke kau koho mua. ua koi ikaika mai lakou iaʻu e lilo au i mea nana e hooneemua i na hana koho haloka me ka manao e hoihoiia mai ka oluolu o ka maluhia, wahi o Shinge lunahoohana nui o ka aoao Repubalika i olelo ae ai i ka po nei.

            Ua lanakila au mamuli o ka hoihoi ana mai i na moho Repubalika i haule ma ke ka ukoho wae moho, oia no, eha no ke kulana meia, ekolu no ke kulana kakauolelo, 26 no ke kulana lunakiai a ho hui hou ia lakou ma ke kukulu ana i kino kalaiaina kahi a lakou i ae mai ai e kakoo lakou apau i na moho i waeia a i lauakila hoi ma ke koho mua ana.

            Ke hoomaikai aku nei au i ka lehuuau, he moho i waeia no ke kulana loio kalana, ua hoakeaia ae na kue ana mai ka papapaʻi mai me me he la he moho Repubalika kuokoa la o Baraunu, a ua hilikau aku keia haikau ana iluna o na poe koho baloka, o ka ooi aku ma o ko lakou aʻo ikaika ole ia aku no na lauakiai holookoa ame ko lakou hoalakaʻiia aua maluna o ke koho i paa likiki koho i o a ianei.

            A ma kaʻu hoomaopopo ana ua koho pololei na poe Demokarata, oiai nae na Repubalika e koho kiihelei ana a o ka hopena ka haulehia ana o na moho Repubalika.

 

            Ka Elele Kuhio--O ka ahaolelo nui o Amerika Huipuia he Repubalika, a ma ka hoomaopopo aku ma na auo apau he Peresidena Repubalika ana ko Amerika Huipuia, wahi a Kuhio.

            O ko Hawaii nei mau oihana hooulu waiwai oia no ke kopaa ame ka hala kahiki, a e kiai makaalaia ana ia e ka aoao Repubalika.

            A o kakou hoi o na Repubalika ma Hawaii nei e hoopomaikaiia mai no kakou ma ka haulehia ana i keia la a e ike aku hoi i ka noho no o ka oluolu like o na manao iloko o na poe apau o ka aoao kalaiaina e hiki ai ke ike ia o keia kau koho haloka Teritore aku i poe Repubalika ke kohoia i loaa ai ka noho oluolu like aua me na hoopono pono aupuni makua ana.

            Ben Hollinger--Ua ike mua no au e kohoia ana no au i lanakiai, aka, he minamina nui nae koʻu no kekahi poe moho ma ke okakou paa haloka, iloko o koʻu ohohia ao koʻu kohoia ana, eia hoi ua ehaeha nui au no ka loaa like ole ana o na kakoo like ia ana i na moho lunakiai e ae ma ka paa haloka Repubalika.

            Ke hoomaikai aku nei ai i na lehulehu o ka poe koho haloka o ka Mokupuni o Oahu nei i koho iaʻu.

            Manuel C. Pacheco--Ua mahalo a hoomaikilai nui au i na poe koho halokao ke Kalana o Honolulu nei, no na kakoo nui ana i haawiia mai iaʻu, wahi a Mr. Pacheco.

            O ka lanakila holopapa o ma Demokarata he hauoli nui ana ia maluna o na kalaiana oligake i paa loihi i na hooponopono aupuni kalani ana.

 

            Lester Petrie--E oluolu e pahola aku i ka lehulehu i kaʻu mau hoomaikai piha ana a mahalo pu no hoi, no ka lawelaweia ana o kekahi hana pookela loa i ka "hookau ana ae iaʻu maluna loa." no koʻu koho hou ia ana i lunakiai ma ka ponei. wahi a Mr.Petrie.

            Ua manaoio au o keia kekahi lanakila nui ana o na hooikaika ana no ke aupuni maikai; o ka poe i haule ua loaa ia laoku ia ma o ka hooponopono pono ole ia ana mai ka wa o ka hoonee hana ana ahiki i ka pau ana.

APONO O BAKER I KE KUAIIA AKU O NA LAKO MEAAI

            WAKINEKONA, Iune 4.--Ua hoikeia aku e ke kakauolelo Baker i ke komite oihana koa o ka hale ma ka la @ nehinei ua kauohaia aku eia ke kualia ana aku o $25,000,000 ka waiwaiio o na lako meaai i koe a ka oihana kaua i ka ahahui kuai Huiia o Rusia i hoohuiia o na ohana he 20,000,000.