Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 23, 6 June 1919 — Page 7

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma kahi nae o ka hiki ia Radona ke hoea aku no kahi o ka puka, ua hina aku la oia ilalo, no ka mea ke mau la no ke kunewanewa o ka laau hoohiamoe maluna on a, ke lohe la no nae oia i ke pahupahu o na kapuai wawae o Oliva e iho la no ke alapii, me kona manao no nae, e hoi hou mai ana no kana wahine i on a la, he manao kuhihewa wale no nae ia, oiai aole loa he wahi noonoo o kela ano iloko o Oliva, a o ka mea oiaio loa, ua piha oia i ka hauoli, no kela oili ana mai o ka mea oiaio, aole ka oia he wahine i paa malalo o na kanawai o ka aina, aka ua kaa aku oia malalo o ka man o kela kanaka mamuli o kana mau hana apuhi haahaa loa iaia.

            Aole he hana maalahi no kekahi mea ka hele ana ma na alanui o ke kulanakauhale o Ladana i ka po, o ka oi loa aku iloko o ka wa hooilo, no ka mea e kaomi mai ana ke ea hu'ihu'i o ka po, a he kakaikahi loa na kanaka maaloalo o ka po, ma na hora o ke aumoe, a o na makai wale no ka poe ikeia ma na huina alanui, mamuli wale no nae o ka hoomanawanui ana, e hooko i ka lakou mau hana.

            I kela oili ana aku o Oliva no kahi o ke alanui, aole he maopopo iaia o kana wahi e hele aku ai, no ka nea he malihini oia ma kela kulanakauhale, me ke kamaaina ole i kekahi mea: he hookahi wale no nae noonoo iloko on a o ia no kona kaawale loa i kahi e, mai ka hale mai ana i noho pu ai me kekahi o na kanaka ino a lapuwale.

            Ke alaalawa la kana nana ana ma o a maanei, alaila hoomaka aku la ua o Oliva e hele, eia ka auanei, o kana wahi i koho aku la, malaila oia e hele ai, o kahi hui ia o na kauhale a e loaa aku ana no hoi na makai iaia ma na huina o na alanui, me ka huli ana mai e nana iaia nei, a no ka mau no o ka hele o Oliva me ke ku ole i kahi hookahi, aole no he hana wale mai o na makai, a ninau mai paha i kana hana o ka po.

            He wahine kekahi o ka ike ana aku a ua o Oliva, i ka eu ana ae, mai ke alapii mai o kekahi hale, he wahine i like aku ke kilana kupilikia me kona, aohe nae on a wahi mea a ku iho e ninau i ke kumu o ka hoea ana o kela wahine malaila, a i ole ninau aku paha iaia, i wahi no ia nei e kipa aku ai, aia no oia ke hoomau la i ka hele ana, e kakali ana o kona hoea aku i na wahi mawaho lo o ke kulanakauhale, mamua o ka wehe ana mai o ka malamalama o ka la ma kekahi la ae.

            Aole he manawa a Oliva i hoomaha iki ai mai kela manawa ana o ka haalele ana aku i ka hale o Radona, ahiki i ka oili ana mai o ke kakahiaka o kekahi la ae, aia hoi na kamaka mai ko lakou mau home mai, e hele ana i ka hana, ke ike mai la no lakou iaia, me na manao hoohuoi i ka hana a keia wahine opio o ke kakahiaka nui, aole no nae a lakou hopilikia wale mai iaia.

            I ke kani ana mai o ka hora ewalu o ke kakahiaka, a no ka hele no hoi a maluhiluhi i ka hele ama i kela po holooka, manao iho la ua o Oluva e hele oia maloko o ka paka e waiho mai ana imua on a, no ka hoomaha ana nolaula haalele aku la oia i ke alanui akea, a lawe ae la i kekahi o na lanui liilii a i kona kokoke loa ana aku i ka paka a no ka laaloalo ole ae no hoi o na kanaka, ku iho la oia no ka hoomaha iki ana, o kona manawa nae ia i hina iho ai ilalo, no ka mea ua pau maoli kona ikaika.

            He makai ka mea e hele pololei mai ana ma kela wahi i hina aku ai o Oliva ilalo, in a no ka loaa mai iaia, alaila e laweia ana o Oliva no ka halewai aole nae pela, ma kela manawa i hina aku ai o Oliva ilalo, ua ike mai la kekahi wahine opio, me kekahi keonimana, mai ka puka aniani mai o ko laua home a holo mai la no ka haawi ana i na kokua i ka mea poino.

            Me na lima haalulu i nana pono iho ai ka wahine opio ia Oliva a i ka maopopo ana iaia aia no ka pana ma ka puuwai o ka mea poino kauoha aku la i kona kokoolua e hoihoi laua ia Oliva noloko o ka hale a oiai he mau mea kela i loaa na manao aloha no wa mea poino ua hapai koke aku la laua i ke kino o Oliva, a hele no hoi a hoea i ka hale, o ka wa ia a ka makai i haalele aku ai i kona wahi e ku ana in a no kone ike mai i ka mea a kela mau opio i hana aku ai in a ua hele koke mai oia e nana a hooliana aku i kona mana ma ka hoihoi ana ia Oliva no ka halewai a no ka halema'i paha.

MOKUNA IX.

            I kela hoea ana aku o Oliva iloko o ka hale ua hoomoeia aku la oia maluna o kekahi moe maikai a lawelawe aku la ka wahine opio i na mea apau e pono ai oia he oiaio i ka hala ana o kekahi manawwa mahope mai ua pohala mai la o Oliva a haawiia aku la he mau meaai kupono iaia me ka au'a ana mai o kamaaina no laua ka home e noho oia ma kela hale a e hooluolu aku hoi elike me ka loihi ana i makemake ai.

            Ma kela la holookoa aole a Oliva hana e ae o ka hiamoe wale no a ma na hora o ke ahiahi i puoho ae ai oia me ha mohala maikai o kona helahelena eia nae aia no na hoailona maopopo loa o ke launaha maluna o kona mau maka ke kau mau la i na manawa apau.

            He manawa pokole wale no nae kela pohala maikai ana ae o ka noonoo o Oliva, alailya nohoalii hou mai la ke kupouli maluna ona, a no na pule eono mahope mai, e hakoko ana oia mawaena o ke ola a me ka make aka mamuli hoi ka loaa o na lapaau maikai ana iaia, ua loaa ae la ka lanakila ia Oliva mai ka poino mai, me ka hiki ana iaia ke ala ae mai kahi moe mai koe nae ka hiki ana iaia ke hele holoholo.

            Ma ka manawa nae o ka hiki ana iaia ke haalele aku i kona wahi moe ua hoi ae la ua o Oliva a noho maloko o ke keena hookipa he keena hoi i hoonania elike me ka kulana o na mea no laua kela home.  Maloko o ka lima o ua o Oliva e paa ana oia i kekahi puke: aia hoi ma kekahi aoao mai o ua keenua hookipa nei e noho mai ana kona kamaaina a hoopakele hoi o kona mau la o ka poino e nana mai ana iaia me na maka oluolu o ka mea i piha i ke aloha no ka hoa kanaka.

            No kekahi manawa loihi ka nana ana o Oliva i kana buke alila waiho maile iho la oia i ka huke maluna o kona u-ha a lha aku la ka nana ana i na kii e kau mai ana ma ka paia a maluna no hoi o na wahi kau kii a no kela nana hoi o ua o Oliva i na kii i konoia aku ai kona kokoolua e kamailio mai iaia ma ka pane ana mai.

            "Ua pau anei kau heluhelu ana e ka hoaloha i ko buke?"  Wahi ana me ka leo oluolu loa me ka minoaka pu hoi ma kona mau papalina.

            "Aole i hoea aku kau heluhelu ana i ka hopena o keia buke aka he mea kau e noonoo nei pela au i hoopau iho la i ka heluhelu an i wahi a Oliva me ka nana ana aku me na maka oluolu maluna o ka lua o ka wahine e noho mai ana ma kekahi aoao.

            "Heaha keia mea nui au i noonoo iho la?"  I ninau hou mai ai ke kamaaina o kela home e hoike okoa mai ana hoi ke ano o kona leo aia na manao makee iloko on a no ka mea pilikia.

            E noonoo ana au o ka eono keia o na pule o kou noho ana ma keia home mahope o kou hoihoi ana mai iau malalo o kau malama ana oiai au e waiho ana maloko o ka paka me ke auhee o na noonoo maikai apoau mai ia aku.

            "E hoao oe e ka hoaloha e hoopoina loa i ka hoomanao ana no ka mea au i hana aku ai nou pela hoi pilikia i halawai mai me oe o ka mea nui o ia no ko kaua nana aku i ka la e kaawale loa aku ai na haawina maiakai ole mai ia oe aku."

            "He hana hiki ole loa ia'u ka hoopoina ana i kia mea ano nui a i hoike aku no au ia oe ea mai ka manawa mai i hoi hou mai ai ka noonoo maikai iloko ou ahiki i keia la e noonoo mau ana au i ke ao ame ka po a no kau ninau hoi pela au i hoike aku la i ka mea oiai loa."

            "E ae mai ie i kau mea e kamailio aku nei ia oe, e noopoina i na mea o ka wa i hala," alaila ku okoa mai la ka wahine kamaaina me ka lalau ana mai ma kekahi lima o Oliva, e hoike okoa mai ana ia hana ma kona aoao i ka nui o kona makee no ka pono o keia kaikamahine pilikia.

            "E hoao au e hoopoina aka nae he hana paakiki no ia aole anei o keia ka piha ana o na pule enono o kou noho pu ana me oe?"

            "Aia no paha ma ia wahi aole nae ou hoomapopo o kekahi kumu paha hoi no ka nee awiwi loa o ka manawa.  PEha la e Keoni ua helu no anei oe i na pule o ko kakou noho pu ana?"  me ka huli ana aku o ua wahine nei nana ma kahi a kekahi kanaka opio e noho mai ana ma ka aoao o ke pakaukau me ka heluhelu ana i kekahi buke moolelo.

            "Heaha kau mea i ninau mai la ia'u e kuu kaikuahine?" i pane mai ai no hoi ke kanaka opio me ka waiho ana aku i kana buke maluna o ke pakaukau.

            "I niant aku la loi au ia oe, no ka piha hauoli me ka oluoluo o ko kakou noho ana ua palaka maoli au i ka nui o na pule o ko kaua hoaloha nei i noho pu ai me kaua."

            "No'u iho e kuu kaikuahine ua palaka maoli no au i ka manawa a he oiaio ua hoopuniia ko kakou noho ana iloko o na la i hala aku la me na mea wale no e hoohauoli ia ai ka manao" alaila ku okoa mai la ua kanaka opio mei a hele mai la me ka noho ana mai muluna o kekahi noho mawaena o na wahine elua.

            "Elike me ka'u i olelo aku nei aole e hiki ia'u ke hoopoina i ka mea a olua i hna mai ai no'u.  "He eono ae nei pule i hala owau hookahi wale no ua e kuewa hele ana ma ke alanui me ka nele i ka home na hoaloha na lakou e hookipa aku ia'u aka mamuli o ko olua mau lima aloha o ke kokua ua palekana au mai na poino mai; nolaila e ike mai no olua i ka paakiki loa ma ko'u aoao ka hoopoina ana i kekahi hana maikai o ke aloha oiaio loa i hanaia mai maluna o kekahi kaukamahine iloko o ka poino.

            "Heaha la ko'u hopena in a aole oe i ike ae mai ka puka aniani aku o kou home nei i ko'u hina ana ilalo?  Me he mea la he anela hoopakele oe a ke Akua i hoouna ae ai me kou kaikunane nei no ka hoopakele ana i ka mea iloko o ka poino.

            "O ka mea a olua a elua i hana mai ai no'u ua oi aku ia mamua o ka mea hiki ia'u ke kamailio aku ma na huaolelo kupono a ua hana mai olua no ko'u pono me he mea la he kaikaina ponoi au no olua."

            "Ua lave i'o mai au ia oe he kaikaina la no'u" i nane mai ai ka wahine kamaaine nona ka inoa o Kakaluna alaila huli ae la i kona kaikunane a hoomau hou mai la i ke kamailio ana: "Aole anei au pololei ka'u mea o ke kamailo ana aku la he kaikuaana au nona?"

            "Ke haawi aku nei au i ka'u apono ana no kena mau olelo a ua hiki no ia'u ke kapa aku iaia he kaikuahine no'u elike me ia a'u i kapa aku ai ia oe a Kakalina" i pane ae ai ke kanaka opio me ka piha hoihoi.

            Ua hiki ole ia Oliva ke uumi iho i kona mau waimala no na hana aloha oiaio loa a ke kaikuahine me kona kaikunane nona alaila hopu okoa mai la i ka lima o ke kanaka opio me ka i ana mai: "Ua hoike mai olua a elua ma ka olua mau hana ua piha ko olua mai puuwai me na haawine maemae loa mai ke Akua mai ka mea i loaa ole i ka nui o na kanaka ma ka honua nei a i nele hoi ka loaa ana i ka poe e kana ana ia lakou iho he poe Kristiano."

            "He eono pule i'o keia o kou noho pu ana me maua a malalo hoi o ka maua malama ana aka nae o ka mea oiaio o ke Akua wale no ka mea nana i kaawi mai ia oe i ka maha ame ke ola" i panemai ai o Kakalina.  "He mea pono paha ia'u ke hoi aku ihope ma kela kakahnaka i kaa mau mea maopopo la i loaa ai ia oe ka ike no kekahi mea e pono like ai kakou.

            "Mai ka puka aniani aku o keia home oiai au e nana ana iwaho o ke alanui i kalawai aku ai ka ike a ko'u mau maka me oe oiai ka ikaika i haalele aku ai i kou kino a hina iho la oe ilalo a mamuli o ke koakua ana mai a kuu kaikunane nei ua hapai mai la maua ia oe manua o ka lalau ana mai o na lime o ke kanaka o ke aupuni.

            "Me kahi ike uuku a moowini i loaa ia naua i ke ano o ka malama ana i ka wa o ka ma'i ua hoomanawanui aku au a hiki i ke auhee ana aku o ka poino o ke kumu no nae o ka lanakila mamuli no ia o ka maikai o na mea paahana oloko o kou kino.  Iloko o keia mai pule o ko kakou noho pu ana ua aloha maoli maua ia oe me he kaikaina la aole anei pela e Keoni?"

            "O kena maoli ka mea oiaio loa e kuu kaikuahine," i hooia mai ai no hoi o Keoni Haladina.

            "Ke lohe ae la no oe i ka pololei o ka'u mau mea apau e kamilio nei ia oe a ke kaukaina a in a ua lilo kou noho ana me maua i mea maikai i kou manao; ua nele paha oe i na hoaloha a i ka home nana e hookpa aku ia oe alaila mai keia manawa aku e hoomanao iho oe o keia kou home a i kaikaina hoi oe no maua," peha la kou manao e Keoni?"

            "Aole he mea hauoli e ae iloko o kuunoonoo o kena mea wale no au e kuu kaikuahine e hoakaka mai nei no ka mea ua aloha no hoi ko kakou noho ana he mea hoehaeha wale no paha i ka manao ka haalele anamai o ko kaua hoaloha nei i keia noho like ana o kakou" wai a Keoni me ke kakou nui ana i na manao o kona kaikuahine.

            "Iloko o keia mau pule loihi eono ua aneane e piha ka elua mahine aole a olua wahi ninau iki i waiho mai ai imua o'u e pili ana i ko'u ohana ame ko'u moolelo," wahi a Oliva me ka haalulu o kona leo.

            "Heaha auanei ka maua mea e ninau ai ia oe?  Ua maopopo loa ia maua ua halawaie oe me ka pilikia a nau no i hoakaka mai nei i kou mele ana i na hoaloha ame ka ohana ua kokoke loa oe ma ka'e e ka make i keila manawa nae ua auhee aku ka poino a ua kokoke loa e joi huo mai ka ikaika maikai iloko o kou kino nolaila ua lawa ka ike i koaa ia maua no kou mau ano aohe a maua mea hou e ninau aku ai" wahi a Kakalina me kela leo oluolu mau no on a ia Oliva.

            "Ia'u i noonoo ae ai i ka olua mau hana no k'u pono pela hoi ko olua mau manao e hoike mai nei me he mea la aole he poe i oi aku ko lakou maikai elike me olua ma ka honua nei.'"

            "Aia he nui wale o na kanaka i oi loa aku ko lakou maikai mamua o maua e ola mai nei ma ka honua nei" me ka noke okoa ana ae o Kakalina i ka akaaka ma ke ano hoolalau.  No na mea e pili ana i na ninau heaha kau mau mea i makemake ai e ke kaikaina e ninau mai?

            No kekahi mau sekona aole e hiki ia Oliva ke nane koke aku aka nana aku la oia ma na maka o Kakalina me ke kahaha a i aku la: "Aole au mau mea i makemake ai e ninau aku ia olua aka o olua ka'u i makemake ai e ninau mai ia'u i hoopauia ae ai ko olua mau pohihihi no'u nei."

            "Ke ole au e kuhihewa aia he mau mea lehulehu i kupono loa nau e Oliva e ninau mai ai.  Ke ike mai la no hoi oe o maua wale no ie e noho kokoolua nei; e loaa ana he manao hoohuoi ia oe no keia kumu o ko maua noho ana ma keia ano o ka mea oiaio no ea pela iho la no maua i hooholo ai.

            "I kela ame keia po e hele mai ana au me ko'u lawe pu ia Keoni me ka nana ole ae ia mea he ua a he pouli paha aia no ko maua hoea hou i ka hale nei a mahope aku o ka hora umi-kumamalua."

            "Ke ike aku la au i kekahi mea pohipohi eia nae ua konoia mai au e noho hamau loa me ka ninau ole aku i kekahi mea oiai he nui no na mea pohipohi i pili ia'u e pono ai au e ninauia mai; a mamuli o ko'u piha i ka mahalo me ka poomaikai no ka olua maumea apau i hana mai ai no ko'u pono ke hoopoina nei au i ka hapai ana mai i kekahi ninau no na mea i pili aku ia olua."

            "Aia na kumu kaikai apau ma kou aoao e komohia iho ai ka manao hoohuoi no ke kumu o ko maua noho kokoolua ana pela hoi ka hana nana i kono mai ia maua e hele mau i kela ame keia po."

            "Ke manzo nei au e Kakalina aole loa o'u wahi lihi kuleana e ninau wale aku ia no i ko olua mau ano ame ka olua mau hana.  O oe e Kakalina ka mea nana au i hoopakele ae mai ka make mai; o oe ka mea i malihini ia'u ame ko'u ano o oe wale no ka mea i loaa ke kuleana e ninau mai ai i kekahi mea."

            "Aole o'u makemake e lohe a e ike paha i na mea mawaho ae o na mea a maua i ike ai me ko maua mau maka ponoi.  Ua maopopo ke ano o ia mea he popilikia ia maua a ia oe e moe malie ana maluna o ko'u wahi moe oia hoi au e makaala mau ana no kou pono me he mea la ua umeia aku ko'u mau manao hoohihi nou a pehea la ua halawai mua no anei kaua ma kekahi manawa?"

            Luliluli ae la ke poo o Oliva a hoole aku la aole he manawa i ike ai laua ia laua iho mamua a o ia ka Kakalina i hoo mau hou mai ai i ke kamailio ana:

            "Pela no ko'u manao aka nae me ia malihini no o kaua ua pipilipaa aku nae ko'u noonoo ia oe; a ua like kaua me he mau keiki la mailoko mai o ka makuahine kookahi me kela haawina maemae loa o ke loha kekahi i kekahi."

            "No'u iho ua komohia ke aloha iloko o'u  nou e Kaka lina ame kou kaikunane lokomaikai a o oe hookahi wale no ka mea a'u i aloha ai ma keia honua."

            "Ina o keia ka manawa mua loa au i ike ai ia mea ho aloha alaila he keu aku o ka piha o kou ola ana me na mea kupaianaha he nui," me ka nana ana mai o Kakalina me na maka aloha maluna o Oliva.

            "O ka moolelo i pili i ko'u ola ana kekahi moolelo loihi me ka piha i na mea ano e he nui." wahi a Oliva me ka manao e hoakaka aku i kekahi mau mea i pili i kona ola ana aka ua ike e mai la nae o Kakalina a kahamaha mai la iaia ma ka pane ana mai:

            "Mai noonoo oe no ia moolelo aka e hoopoina i na mea o ka wa i hala a e kikoo aku i na mea e hoea mai ana.  He mau mea maikai ole ko kakou apau o ka mea pono o ia no ke kanu ana ia mau mea iloko o ka lepo.  No na na mea maikai ole apau i pili mai i ko'u ola ana ua kanu aku iloko o ka lepo: nolaila o ka'u a'o wale no ia oe o kanu kaua i na mea maikai ole i pili aku ia oe.

            "Ua loaa ia oe ka loli ano nui loa i keia manawa koa wale no he wahi hoailona uuku o ke kaumaha ma kou hele helena a in a no oe e hoopoina loa ana i na mea maikai ole apau o ka olino mai no ia o na haawina mohala maikai o ka hauoli.

            "Ina oe e lawe aku ana i ka'u mau a'o ana a malama alaila ke wanaha e aku nei au aole ma ke ano he kilokilo aka ma ko'u noonoo kanaka nei no aia mamua pono e kou alo e waiho mai la he ola loihi he hauoli ame na po maikai he nui."

            "Eia au iloko o ka pouliuli no ka'u mau mea e hana aku ai a he nani hoi ai o oe ko'u hoopakele nolaila e hoikeike mai i na alahele e loaa mai ai kena mau pomaikai ia'u.  Ua noonoo nui loa au no ka'u mea e hana aku ai i ka wa e loaa ai ka oluolu ame ka ikaika maikai i ko'u kino.  O ka noho mau ana aku me oe a malalo o kou lo komaikai o kekahi ia o na hana  hiki ole loa ia'u ke ae aku; a o ka hele aku hoi i ka loa mae ka laula o ka aina malalo o na hoopakele ame na pulama an mai a na ahahui kokua o ia hana no ia i hiki ole loa ia'u ke ae aku koe wale no ka hele ana i ka hana.

            "Ina aia i'o he mau pomaikai e kakali mai la imua o ko'u alo he hauoli me na pomaikai ke nonoi aku nei au ia oe e Kakalina e kuhikuhi mai ua makaukau au no ka hooko ana ku a maluna iho ou e ka hoaloha ke kakou ana mai i mea no'u e pono ai."

            "Aole anei he ohana ou e ola nei ma kekahi wahi?"  i ninau aku ai o Kakalina.

            "Aole o'u ohana owau wale no keia e noho hookahi nei a ina aole ka olua mau hana aloha ia'u in a paha aia au ma kela aoao o ka honua," wahi a Oliva me ka ha'uha'u ana iho e uwe.

            "O ka'u hana i manao ai o ia no ka hele i ka humuhumu no ka mea he hana ia na'u i a'o a makaukau loa me ke kanalua ole no iloko o ko'u manao no ka nui o ka hana e loaa ia''u ma keia wahi."

            Pahola ae la ka minoaka ma na papalina o Kakalina lalau mai la hoi i na lima o Oliva a paa aku la me ka pa'ipa'i ana iho a pane ae la: "E hoao kaua e hoopoina i ka noonoo ana i na mea e pili ana i ka hana aia a ka la apopo na ia la no e halihali mai i na mea a kaua e noonoo aku no keia mua aku."

            I kela manawa i komo mai ai ke kauwa lawelawe me na meaai no wa inu ti ana a hoomakaukau mai la i kekahi pakaukau uuku e lawa ai he ekolu poe e noho malaila e inu ti ai a o ka eleu iho no hoi o Keoni komo pu mai la oia ma ke kokua ana i ke kuene i ka hoomakaukau ana i ke pakaukau e iloko o ka manawa pokole aia lakou a ekolu ke noke la i ke kamailo me ka inu pu ana i ko lakou mau pola ti ame na apana palaoa palupalu hou loa.

            Me he mea la i ka nana aku iloko o ko Oliva ola ana aole he manawa e ae i loaa maoli ai ka hauoli i kona uhane o kela wale no iaia e hoolohe aku ana i na olelo oluolu a piha me ka makee no kona pono mai ke kaikamahine mai ame kona kaikunane.

            Iloko o ka nui o na ehaeha ana i auamo ai o na la i hala aku ka ehaeha hoi nana i kono aku iaia e haalele i ka home o ke kanaka i hoike okoa mai ma kona mau ano apau aole oia i kupono e kapaia aku he kana i ua o Oliva e nohwo pu la me keia mau mea ke puapua'i mau mai la ka hauoli iloko o kona uhane no ke ku maoli i ka oluolu ame ka lokomaikai o na ano apau o kona mau hoopakele.

            Ua hoopohihihi maoli ia aku ko Oliva noonoo no ka oli ano nui loa i loaa iaia eia ka o kela kulana mai i loaa ii iloko o na pule eono e hakoko ana mawaena o ke ola ame ka make e lilo ana ia i awawa kuhoho nana e hookaawale i na mea o ka wa i hala mai na mea e oili mai ana mamua o kona alo.

            He mea oiaio loa ma kela manawa a Oliva e waiho ana iloko o ke kulana kupilikii a i ka loaa ana ae o ka maikai iaia iloko o na pule elua me he hea la ua auhee loa aku kana mau hoomanao ana no na mea o ka wa i hala o kana wale no e nana mai ana o ia na hana maikai he nui lawelaweia aku maluna on a.  Iloko no hoi o kela manawa hookai e noonoo nui ana oia no kana mea e hana aku ai i pono ai kona noho ana oiai he mea maikai ole loa ke kauka'i ana aku maluna o na kokua ana mai a hai iaia: aka nae he hookahi mea ana i kau loa ai ka weli o ia no kena hele ana aku iwaena o ka poe malihini no kona hopohopo no malia o halawai hou oia me Eadona o kona kaa hou no ia malalo o ka malu o kela kanaka.

            O ka mea oiai loa ma ke kakahiaka ae o ka po a Oliva i holo mahuka mai ai mai ka home mai ana i noho a no kekahi mau mahina ua holo mahuka aku la o Radona no kahi i maopopo ole mamuli o kona maka'u o hoea aku auanei o Mr. Derika ilaila ma kela kakahiaka a elike me ke ano mau o ka poe i ike i ke ko'iko'i o ko lakou hewa pela iho la o Radona i holo ai e pee nolaila ua palekana loa o Oliva mai kela kanaka mai in a no kona manao e huli mai i ka mea ana i kapa aku ai he wahine nana.

            O kela maka'u no Radona ka mea nui iloko o ka noonoo o Oliva oiai oia e paa ana i ke pola ti iloko o kona lima aia hoi o Kakalina ke hakilo pono mai la maluna o kona helehelena oiai hoi kona kaikunane e noke wale mai ana no i ke kamailio a i ke kani ana mai o ka hora eoho a ke ahiahi ia wa i ninau okoa mai ai o Kakalina ia Oliva i ka pane ana mai:

            "Pehea oe e kuu hoaloha i kei a ahiahi?"

            "Ua oi loa ae ko'u maikai mamua o na la mamua aku nei a kakou e noho pu ana." wahi a Oliva me ka waiho ana aku i kona pola ti iluna o ke pakaukau a ku ae la no hoi oia iluna no ka makukau ana e hoi aku no kona runi.

            "He keu maoli no a ka loihi o kou kino ua aneane loa no kaua e like ke kiekie.  Ina ua maikai loa oe i keia po ea alaila pehea no hoi in a e loaa kekahi loli ano hou ia oe?"

            "Heaha ke ano o keia mea au e kamailio mai nei e Kakalina?"  wahi a Oliva me ka maopopo ole iaia o ke ano o mak ea a kona kokoolua i kamailio mai ai.

            "Ua kamailio mau aku au ia oe no ko'u hele mau i na po apau a o keia po kekahi manawa a'u e hele aku ana.  Me he mea la o kau hana e noho ai ma ka hale nei o ia no ka noonoo ana i na mea like ole aole e hiki ia oe ke hoole mai no ia mea oiai he haawina pipili mau loa ia i na kanaka apau.  E ninau aku ana au ia oe pehea la kou manao ino no ka hele i ka holoholo i keia ahiahi?

            "No na pule eono i hala aku nei ua paa loa oe maloko nei o keia home me he manu la i hoopaaia maloko o ka hale manu; nolaila e haawi aku ana au i manawa nou e hele holoholo ai."

            "Ihea auanei au e hele kau ai i ka holoholo?"

            "Ma ko'u manao aole he wahi kupono e ae no ka holoholo ana elike me ka halekeaka.  Mai maka'u oe no ka hele ana maloko o ka halekeaka i keia po ua hiki ia kakou ke noho maloko o kekahi wahi o kakou wale iho no.  Pehea e ae ana anei oe e Oliva e hele i ka nana keaka i keia po?"

            "Ae, he wahi maikai i'o kela e hele ai no ka hoohala ana i kekahi manawa o keia ahiahi in a nae o oe pu kekahi e hele me a'u.  Aole o'u makemake e hooluhi wale kau ia oe no ka hana ana mai i na mea no ko'u hauoli ke ole ka manao hauoli iloko ou no kela hana."

            "E hele pu aku ana no kakou a ekolu i ka halekeaka aka e haalele iho ana nae au ia oe lalo o ka malama ana a Keoni nei no ka mea he hana ka'u e hiki ole ai ia'u ke noho mau aku me oe a no ia mea e huikala mua mai oe la'u aka nae e hoea mai ana no au i ka wa pono a he hookahi ko kakou hul hoi like ana mai no ka hale nei."

            "Heaha keia hana nui au e hele mai au i na po apau a i hiki ole ai ia kakou ke hele like noloko o ka halekeaka."

            "E hoea mai ana no i ka wa au e ike ai i na mea apau apau aka no keia manawa e hoomanawaui oe; o ka'u wale no e noi aku nei ia oe e Oliva o ia ko kaua hele ana ae e hoomakaukau ia kaua iho e no e Keoni e hele aku oe e hoike ia Kime e hoouna mai i kaa no kakou e kau aku ai a holo no ka halekeaka."

            I ka pau ana no o kela mau olelo i ke kamailioia aku e Kakalina," o ka lalau mai la no ia i ka lima o Oliva a u hoi like aku la noloko o ko laua rumi a oiai ua noonoo mua o Kakalina no ka lawe ia Oliva e hooholoholo nolaila ua hookaawale kahiko oia i kekahi mau lole kupono no ka mea ana i lawe mai ai i kaikaina nona.

            "Eia kou lole e komo ai e Oliva i keia po a ua pomaikai maoli kaua ua like no ko kaua loihi ame ko kauaa ni nolaila ua ku ko'u mau lole apau ia oe," me ka lawe ana mai o Kakalina i kekahi o kona mau lole maikai a waiho aku a iluna o ka moe.

            "Aole e hiki ia'u ke lawe mai i kou lole e Kakalina ua oi aku keia mamua o kau mau hana maikai he nui i hana mai ai no'u."

            "Ma ka'u nana aku ua hele  oe e Oliva a piha me ka haalulu me he mea la ua maka'u oe no ko'u huhu aku ia oe.  E hoopau loa na mano hopohopo a kanalua a e manao iho oe owau no keia kou kaikuaana o ko'u mau mea apau nou ia a pela hoi kou mau mea apau o kaua like iloko olaila" me ka puliki okoa ana mai o Kakalina ia Oliva ma ke ano e hoomalielie mai ana i na manao maikai ole iloko o kela kaikamahine.

            Me na waimaka e halo'ilo'i ana ma kona mau lihilihi i ae aku ai o Oliva ia Kakalina e hookom mai i kela lole hou iaia ua hiki ole loa i ua o Oliva ke kaohi iho i ka nui o kona hoomaikai no na hana aloha a keia wahine i pili ole mai iaia.  "Ua lawe mai au ia oe e Oliva me he kaikaina ponoi loa la no'u a ma ia ano e hana aku ai i na mea apau i kupono wale no i ke kaukuaana ke hana no kona kaikaina."

            "Ua maopopo ia'u ka nui o kou aloha ame ka makee no ko'u pono aka mae pehea la e hiki ai ia'u ke hookaa aku i keia aie."

            "He hookahi no alahele au e hookaa mai ai i kou aie ia'u o ia no kou hoopau loa ana i na noonoo no ka'u mau mea i hana kau ai nou.  Aole au i makemake e mahalo mai oe ia'u a pana'i mai paha ma kekahi ano okoa ae o ka'u wale no i makemake ai ia oe o ia no kou haawi ana mai i kou aloha ia'u me he kaikuaana la nou."

            Puili okoa mai la o Kakalina ia Oliva me ka hoopili ana aku iloko o kona umauma ame ka leo haalulu noke hou mai la oia i ke kamilo:

            "Owau hookahi wale iho no ia e noho nei me kuu kaikunane me Keoni aole he mea hou ae mawaho o maua.  He moolelo kou au hookahi wale no i ike ai i piha me na mea hoehaeha he nui pela no me na wahine apau a hea mea na'u e hoomaikai ae nei i na lani i ke alakai'i ana mai ia oe a halawai pu kaua iloko o ka manawa a'u i mocuhane mua ole ai.

            "O e Oliva ua kamailio mau ia e na kanaka aohe he wa o na wahine e lilo ai i mau hoaloha oiaio ma keia wahi ke makemake nei au e hooiaio aku kaua imua o ke ao holookua aole he oiaio o ia mau olelo aka he oi ae ka noho hoa loha ana o na whaine mamaua o na kane.  No Keoni e kapa ku kaua iaia he kaikunane no kaua."

            "Ua maopopo na hana apau ma kou aoao e Kakalina i hana mai ai a no'u nei la ua nele au ma na ano apau wahi a Oliva me ka hoopili ana aku o kona poo iloko o ka umauma o Kakalina.

            "He hookahi waiwai makamae i loaa ia oe e Oliva o ia waiwai ka'u e nonoi aku nei ia oe a haawi mai o ia kou aloha pela pu hoi au e panai aku ai ia aloha hooaloha ia oe a e ola aku kau i loko o ko kaua mau aloha kekahi no kehai."

            Nana iho la o Kakalina i kana uwaku ua kokoe loa mai i kona manawa mau e haalele iho ai i ka ha'e a ke loha la no hoi oia i ka nakeke mai o na huila o ke kaa nolaila kamailio maila oia ia Oliva aole he manawa hou akuno kaua e kakali ai aka e hoomaka koke ko laua hele ana a oiaio wahine opio nei no ka hale malalo.

(Aole i pau.)