Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 25, 20 June 1919 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, IUNE 20, 1919.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KARLONIA METTI

Ka Makaikiu Wahine Hoopahaohao a i ole O Dude Dana, Ke Ahikanana Mahope o ka

Meheu o ka Poe Hana Dala Apuka.

---------------

            He aole kakou e pili hou i nei la, e kali ka kakou pili a ka Kaanapo no ka mea, ua puehu aku la ka hulu i ka  unuunuia o ka Waahila.”

            No ko’u manao pu ia; e kauka’i aku ko kakou laki na ka la apopo e hoike mai, ke loaa ka moe maikai o ka po.”

            “Ma ke ano hea auanei kakou e kauka’i aku ai e laki ana i kou i ka la apopo?”

            “Ma ke ano hoi paha, malia o ko laua la laki hoi keia, a ma o ka apopo hoi laua e halawai ai me ka pakalaki, a pau loa o ka laua mau dala ia kakou.”

            “Mai manaoio aku oe no ka laki o ia la. Ua hauoli loa kela hoaka opio no ka loaa nui ana o na dala ia laua i keia la, a manao au e lawe ana oia i kela kaikamahine opio me ia i kamakai a malaila e paina ai ko laua aina ahiahi.

            I hoopanee ko kakou aina hiahi ahiki i ko laua hele ana ku e ai. Na kela kanaka opio e uku i ko kakou ai ana; e pela aku kakou e ai pu me laua me ko laua kono ole mai, ke @ mai la olua i ko’u manao? He manao maikai keia a olua no ke iho ai a apono mai.”

            “Ke ike ole aku la au la i ka pololei o kau i olelo mai la, e hoaku ana paha laua ilaila e paina ai i ko laua aina ahiahi, @ole paha.”

            “ I kakali iho paha oe a e nana aku no ka laua mea e hana ku ana. A ike aku la oe! Pehea la hoi au i olelo aku nei? ilu hele aku koe o kaua, ua pau ae la no ko laua makemake no ka heihei lio o keia la. Aia, nana aku oe, aia laua ke haele kokua. E hele ana laua i ka holoholo, a e makaala loa kakou kokua.”

            “Pehea ana kakou e hana aku ai i lilo mai ai kela mau dala ana ia kakou?”

            “E hakilo aku hoi kakou no laua me ka nana aku i ka laua ea e hana aku ana ahiki i ka loaa ana o ka manawa kupono kakou. No ko laua piha loa i ka hauoli aohe a laua makana no laua iho, nana aku no hoi olua i ke ano o ka laua lele ana la. aohe o laua manao ae he pilikia kekahi e hahai mau ma mahope o laua.

            “Me he mea la e makemake ana kela kaikamahine i ke kauhia opio e kuai i uwaki gula nana me ona mau komolima daimana a mai mea hoonani nona. Ina o kona manao ia e ala no ia aku ana kela kanaka opio no kekahi wahi loihi mamao @ no ke koi ana aku i ke kanaka opio. Ina o kona manaoio i ke mai ana ia mau mea nani kumukuai nui ona ia kakou; maopopo aku la ia olua ko’u manao, nolaila. pehea ana kakou e hana aku ai i mea e lilo mai ai ia mau mea ia kakou?”

            “Pehea auanei kakou e hana aku ai, hookahi wale no paha @ o ka powa aku ia laua a elua.”

            “Oia ka olelo maikai, nolaila hakilo pono aku i ka laua wahi i hele aku ai.  Aia laua la ke hele la, nolaila heaha ka hana i @ ole anei i pololei ko’u manao i hoakaka aku nei oia hele no ka hana pono e hana aku ai?”

            “O ua pololei oe, ke hooia aku nei au.”

            “Ae he pololei mau au i na manawa apau. E laki ana kakou. pela ko’u manao.”

            Oiai no na makaikiu e hoomau ana i ka hele, e huli mau mai ma ka Makaikiu Dana ihope i kela ame keia manawa no ka nana ana i na kanaka, a mamuli o ka hiki iaia ke heluhelu @ i ke ano o na kanaka ekolu e hahai aku ana mahope o @ua ma o ke ka ana ame ke kuhi ana o na lima ame ke kuhi ma o na lima ame ke kunou ana o na poo, ua hiki loa iaia ke ike mai i ka manao o na kanaka. aneane loa e hiki iaia ke hoakaka ae ia Metti i ka manao o ka ua mau kanaka la mea e kamailio ana.

“Hoomau aku ka kaua hele ana e Metti ua lou kela mau kanaka i ka kaua mau makau; ua ike nui mai nei i ka nui o kau mau dala pepa a oia ka lakou e kuko nui mai la e pau ke aku i ka lilo ia lakou.”

            “Pela kou manao? Alaila o kela poe kekahi o ka puulu o na kanaka ha’iha’i kanawai,” alaila nee ae la oia i ka akaaka oia kekahi o kana mau hana e hoopauia ae ai kona mau mapopo pihoihoi i ka manawa e piha loa ai oia i ka uluku no ka koa e hanaia mai ana maluna o laua me ka maopopo loa.

            Ma keia manawa ua haalele iho o Dana ame Karolaina i ko hua mau wahi o ka noho ana, a ua hele holoholo aku la. elike me ke ano o na opoi e hooipoipo ana me ka piha i ka hauoli kekahi o ka pukapa. a oiai laua e hele ana aia maluna o laua ka maka o kekahi heluna nui o na kanaka kahi i nana mai ai, ma ko laua lohe aku i ke kamailio o kekeahi poe. “o kela na mea i eo mai nei na heihei elua a ua puehu na dala a kekahi poe ia laua la.”

            Ua lehulehu na amo olelo i kamailioia mai no laua, e olelo no kekahi poe i ka hooio. a o kekahi poe hoi i ko laua laki, oia nae ua papani laua i ko laua mau pepeiao me ka hoolohe ke aku ia mau olelo a hoomau aku la no ka laua hele ana.

            Ko laua i hoea aku ai i ka hale hoolulu kaaahi ua hoea mai i ke kaaahi mai ke kulanakauhale mai, ia manawa o ko laua kou aku la no ia, ke alahele pokole loa e hoea koke aku ai i ka Mokupuni Kone.

            Mamua o ko laua kau ana aku iluna o ke kaahi, huli mua no la o Dana e nana i ua mau kanaka la a ike aku la e hoopu e mai ana no lakou i ka ukali ana mahope o laua, a oia ka Dana o ka i ana mai ia Metti:

            “Ua moni kela mau ia i ka kaua maunu, ke hoomau nui i nei i ka hahai ana mahope o kaua.”

            @ ka ike ana mai o na kanaka i ko laua hele no kahi o ka hale hoolulu kaaahi ua manao lakou e holo ana laua no ke kulanakauhale, aka nae; i ka manawa i ike mai ai i ko @ kau koke ana aku iluna o ke kaaahi, hoomaopopo iho kakou e holo ana laua no kahi o ka Mokupuni Kone.”

            “Pehea la hoi au i kamailio mua aku nei ia olua? Olelo ka nei au e holo ana kela mau opio no ka Mokupuni Kone ke ike aku la no hoi olua la i ko laua kau ana kau la iluna ke kaaahi e holo ana no ka Mokupuni. Ua pololei ka’u @ i kamailio mua aku nei ia olua.”

            “Ke holo io hoi paha laua ilaila, alaila pololei kau, aka @ ina e holo aku ana he wahi okoa, pehea iho la?”

            “O aole e hala ana ka’u olelo, ua maopopo loa ia’u e holo o ana laua nolaila. E laki ana kakou.”

            “Pela paha,” wahi a ke kolu o lakou o ka hoopohala ana mai.

            O he pili ka’u a eia, e wanana hou aku ana no au. He mau mea maikai ka kela kaikamahine. E hele pu aku ana @ me kela kanaka no kekahi wahi mamao loa a hoea aku @haone. Ua makemake loa oia iaia e kuai i mau mea @ a i komolima daimana nona e nana aku no hoi olua kona helehelena, aia ka manaolana mau @koia mai ana kona mau makemake a pau e @. Maikai maoli; ke manaolana nei au e loaa ana no @ aka nae. aole e kahiko ana iaia iho me ia mau mea @i kumukuai nui.

            “O aole. na olua ia mau mea nani, a na’u, na kakou e @ hana aku ana i mau mea, a e pono e lilo mai ia mau mea ia kakou ma na ano apau.”

            Ka manawa ike mai la ka makikiu Dana i ke ee ana aku o na mau kanaka iluna o ke kaaahi a laua e kau aku ana, a ke hauoli loa la oia n oko lakou kau pu ana aku me laua ma ia kaaahi hookahi, no ka mea, ua maopopo iaia e loaa ana ka laua mea paani lealea o ia auwina la.

            I kulike ai me na hoakaka a ke Kapena Makai Waisa o ka olelo ana mai ia Dana, he hui ka i kukuluia ae e na kanaka haihai kanawai, a he lehulehu loa o ia poe ma kela ame keia wahi o ka aina me ka hana i na karaima ekaeka like ole ma kela ame keia wahi, elike me ia i hoakakaia ae nei mamua, a no ia poe ame na alakai o lakou i kauohaia mai ai ka makaikiu Dana e hana ma na ano apau i mea no lakou apau loa e paa ai i ka hopuia, a no ia hana na makaikiu opio e hana nei ma na ano apau e hiki ana ia laua ke hana i mea e loaa mai ai kekahi mau ike ia laua.

            Ma ke ano he rula au ike kela ame keia mea aihue i kekahi mea aihue, a pela iho la ka hoohuihuiia ana mai o kela ame keia kanaka hana hewa a hiki i ka lilo ana i ahahui nui e hana ana ma na hana ku-e kanawai like ole.

            Aohe i lilo ka rula i mea hana mau ia a e lilo ai ia i mea e loaa ai ka poe hana hewa i na manawa apau, aka nae, ma ke ano nui he holopono i na manawa a pau, a ua hooiaioia ia ma keia hana ana a ka Makikiu Dana. Ua maopopo iaia. ina e pololei ana kaua huli ana mahope o ke kakini a oi aku paha poe kolohe mamua o ka loaa ana aku o kekahi lala o ka hui a ka poe haihai kanawai ma-lu e loaa aku ana kekahi hoa i ka hui ana.

            Ua hoea aku la na makaikiu i ka hokele me ka kapakai Manahatana. a oiai ua hooholo ka kakou koa e hele malie loa kana hoonee hana ama a e hakilo hoi me ka nana akahele loa alakai aku la oia ia Karolaina i kekahi pakaukau a kauoha aku la i mau maka mao a maanei. a ke alaalawa mau la kona mau maka mao a maanei. a ke ike aku la i ka holoke mai o ka poe aihue me kahi kokoke mai ka laua pakaukau e noho ana.

            “Ke hoohalua loa mai la kela poe kanaka ia kaua.” i pane ae ai ka Makaikiu Dana i kona kokoolua.

            “oia hoi ka’u e nana aku la, ke ike aku nei au aia mau ka hou maluna o kaua ka lakou hakilo loa mai.”

            “E loaa ana ia kaua kekahi hana lealea loa, aka nae, o Metti, ke noonoo nei au no ka kaua mea e han aku ai no lakou.”

            “Kahea e aku ana au, ea?”

            “E hoi; heaha la ka’u mea e noonoo ana la?”

            “E kamailio ae ana hoi oe he hana mauna ola kela a aole pono ia’u e maka’u no ia mea.”

            “Ae: oiaio ka, alaila he kaikamahine hiki maoli oe ko heluhelu mai i ka manao o kekahi mea.

            No’u iho he hiki no ia’u ke heluhelu aku i ka manao o kekahi. ke moekahi nae ka holo ana, aka, ina he nui ka mea a kekahi e noonoo ana i ka manawa hookahi hiki ole ia’u ke heluhelu aku.”

            “I ka nana aku he poe kela e hoao mai ana e hoopoino ia kaua, nolaila ua kau iho maluna o kaua ke koikoi o ka hana i nei wa ma ka makaala ana.”

            “He olelo oiaio ia eia nae aohe o lakou makaala no lakou iho. e nana aku no hoi oe la. he hoikeike maoli mai no lakou i ko lakou mau ano kolohe ma na ano apau.”

            “Pela?”

            :Oia ka mea oiaio; e nana aku no hoi oe i ke ano o lakou kamailio ame ko lakou mau hiohiona piha kolohe.”

            “Ma ke ano hea?”

            “O, ua maopopo ia oe, ua hana aku kaua ma ke ano me he mea la aohe o kaua nana aku i ko lakou hakilo loa mau mai ia kaua?”

            “He manao ka i loaa ae la ia’u?”

            “Heaha ia manao?”

            “Ua manao lakou he kanaka punihei wale oe a e hoao aku ana wau e hoowalewale ia oe.”

            “Oia ka mea oiaio, ke pololei la ia manao ou.”

            “Eia hou, ua manao lakou ina e papaiia mai ana oe ma kou mau pepeiao e nee ae ana oe i ka uwa me ka hiki ole ia oe ke ku-e aku ia lakou.”

            “Pololei hou no,” wahi a ka makaikiu Dana.  “Alaila ia manawa lakou e huli mai ai i kuu kino ea, a elike me ka lakou i manaoio ai he kanaka aihue au ia manawa lakou e huli mai ai i kuu kino ea, me ka manao aohe au e hana aku ana i kekahi mea maluna o lakou ea?”

            “Oia maoli ko’u manao elike me ia au i kamailio mai la.”

            “Ua hiki, hookuu aku kaua manawa e hana aku ai i kekahi hana hoopahaohao maluna o lakou.”

            “A i ko lakou manawa e ike iho ai ko lakou kuhihewa, alaila pehea iho?”

            “Ia manawa e ike iho ana lakou i ko lakou lohi e hana mai ai i kekahi mea e hoopoino mai ai ia kaua. Ia manawa kaua e ike aku ai i ko lakou hoka, ua manao lakou e lilo ana kaua e ike aku ai i ko lakou hoka, ua manao lakou e lilo ana kaua i mau luahi na ka lakou mau hana hoopoino, aka nae, i ko lakou manawa e ike iho ai ua hoohokoia aku lakou e ike iho ana lakou i ko lakou kuhihewa he mau mea ka lakou e makemake ai, me ko lakou manao kuhihewa pu e pau loa aku ana ka kaua mau dala ia lakou.”

            “He mea ehaeha no nae, ka ike ana aku i kel poe e hoao mai ana e hoopoino ia kaua.”

            “Alaila, e makau wale iho ana ka paha oe? Pehea auanei e hiki ai ia kaua ke alo ae me ka halawi ole he alo a he alo me kela poe, oiai o ka kaua hana ia i molia ai i ko kaua mau ola. Ma keia hana a haua e hoohalua nei i kela poe manao au eia kaua ma ke alahele maikai loa e hookolo nei mahope o lakou mamua o ka kaua mea i koho wale ai. Mahope aku o ko kaua hoohoka ana i kela poe e maopopo ai ia kaua ka kaua mea e hana aku ai.”

            “Ina pela hoomau aku kaua i ka hana ana, no ka mea. aohe hoi hope ana i nei manawa eia iwaenakonu o ka hana.”

            “Pololei ia manao ou, a e ike aku ana kaua i ka nui, o ka lihilihi wale no keia a kaua e ike nei iea aku ka nui, o ka lihilihi wale no keia a kaua e ike nei, eia aku ka nui ame ka makolukolu o ka hana imua, he hana e hookomoia aku ai kaua iloko o ka enaena o ke ahi, a eia no ka mea nui. o ka hoonui aku no. i ka makaala ame ka maka’u ole, me ke akamai pu ma ka hoonee ana i ka hana.”

            Ua hala he hapalua hora ia laua maluna o ke ahiahi ma ka manawa i ku ae ai na makaikiu mai ke pakaukau ae a laua o ka u noho ana iho e hoohakaka ia Hanale ame Keoni Bulu, a hoomaka aku la ke kaha ana no kapakahakai. Me ka malie loa ia hele ana aku a laua, ke ano hele a ka poe e manao ole ae ana he pilikia kekahi e hoohalua mai ana ia laua, a ke u kamailio mau la no hoi, me he mea la i ka nana aku a na kanaka aihue e u hounainau ana, elike me ke apo ike mauia i na ipo.

            Aohe a laua mau olelo e ae o ka hoolala wale no i ka laua mea e hana aku ana. Ia laua i kaalo ae ai mamua o ka hale malumalu ma kahaone hoomau loa aku la no ka laua hele ama a mamao loa mai ka Hokele Olinda aku alaila huli ae la ma kekahi wahi kaikuono, a ia laua i hoea aku ai ma kekahi wahi maikai o ke kahaone ku iho la laua malaila. a nana aku la i ka ha’i mai o ka nalu mawaho o kuaau a i ka hoae mai a ke kai i kahaone.

            Ma keia manawa ke aneane loa aku la i ke ahiahi a ke pahola mai la ka malamalama ula o ke ao o ka liula maluna o ka aina a maluna o ka moana, o ka halai iho ia manawa aohe ikaika loa o kahi oaheahe makani ua hoohauoli loaia laua. He hana hoowalewale wale no nae keia a na makaikiu.

            O na kanaka i hoounaia mai ai e hele a e hahai mai mahope o na makaikiu, elike no hoi me ke ano hana a ka poe kolohe he aloalo ma kela ame keia wahi pouliuli e ike ole ia mai ai e na kanaka. pela no ka hana a nei poe kanaka o ka nihi hele ana mai ma na ala ololi, me ka hoomamao loa mai mai kahi mai e ikeia mai ai e na kanaka, e hoomau ana i ka hele ana ma ka pili kahakai i na manawa apau, a oiai lakou e hele ana e lo ulo’u mau ana ka akaaka a ko lakou alakai me ka olelo pu ae i kona mau hoa:

            “Kohu makaula maoli no au, aole anei o olua manao pela? He kanaka hiki loa au ke helulhelu aku i ka manao o na kanala, ua kupono loa au e lilo i polopeka i keia la. Ua loelo aku au ia olua e hele mai ana kela mau opio ma keia kahakai e holoholo ai, no ka mea, o kahi mehameha keia e noke ai laua i ke kamailio i ko laua mau aloha aohe poe na lakou e lohe mai.

            “Ua maopopo ia’u ke ano o na kaikamahine maalea a akamai i ke pahele i na noonoo o na kanaka opio elike me kela, o kela hana ana e noke mai la i ke kamailio i ke kanaka opio la ea, e noke ana i ka ne i mau mea gula nona, a i mau oaimana a i mau pohaku momi kumukuai kiekie. He koho ka’u e puehu mai ana na dala a kela kanaka opio iaia, o kona noke mau mai no ia i ka hukihuki i ka wawae o kela kanaka la a hakahaka na pakeke ona. He akamai loa kekahi poe kaikamahine ma ia ano hana.

            “O kekahi mea a’u o ka noonoo ana iho la. malia e hoowalewale ana kela kaikaniahine i kela kanaka opio ahiki i ka poeleele ana iho alaila hoonou iho iaia me ke eke one, elike ne ka hana a kehahi poe mamua aku nei, a ua nui ka poe i oaa mai ua make ma keia wahi ma ia ano.

            “Ea, e o’u mau hoa. i mea e loaa ai ka pomaikai ia kakou e pono e make like laua ia kakou, i pau loa mai ka laua mau lala ia kakou. Ua maopopo ia olua ua nui na dala i lilo aku kela mau opio a mawaho ae o ia mau dala na mea gula o kela kaikamahine ame na daimana ana, a ke lilo mai ka hoi ela mau dala ame kela mau mea gula a pau loa ia kakou la ea lawa loa ia e noho wale ai kakou no kekahi manwa loihi me ka ike ole iho ia keia ia olua la?

            “No ka mea e pili ana i ka piliwaiwai. he keu kela a na opio laki nui wale. o ka hele ka hoi ia o kakou ame ka poe apau i pili mai nei i nei la a holoke olohelohe. Ua pili aku au me ka manao e laki mai ana. o ka mea nae i ikeia, ma kahi o ka laki mai ua puehu aku la ka hulu a ku ololohe me ka hoaa pu, aole e loaa ana kekahi manawa kupono e laki ai kakou maanei ke hoomau aku i ka pili ana ina o kela mau opio ana kekahi e pili pu me kakou, e aho e nalo aku laua e pono i mailuna aku o ka ili honua.

            “Ua lawe mai la kela kaikamahine i kela kanaka opio ahiki kahi kupono lia ia kakou e hoonalo pu aku ai ia laua, nolaila, aole anei he hana kaikane hoopoino aku ai ia laua, nolaila, aole anei he hana pono na kakou ka pepehi ana aku i kela kanaka opio a kaili aku i kela kaikamahine.

            “Nana aku paha kakou la, ke noke mai la i ka hoomalimali ke kanaka opio i mea e pau loa mai ai o ke dala iaia, ua maopopo iaia e puni wale mai ana no kela kanaka opio i mea e pau loa mai ai o ke dala iaia, ua maopopo iaia e puni wale mai ana no kela kanaka opio iaia, a oiai o kakou ka mea makemake loa i na dala a kela kanaka opio, mai haawi kakou i manawa no kela kaikamahine. e pono e pau loa mai na dala a kela kanaka opio ia kakou mamua o ka lilo ana mai iaia Pehea la keia manao?”

            “O maikai loa, e ka boki,” wahi a kekahi o na kanaka ekolu o ka pane ana mai.

            “Pehea ana kakou e hana aku ai maluna o laua?”

            “Pepehi aku i ke kanaka opio a kiola aku iaia iloko o ke kai, a o ke kaikamahine aihue aku iaia.” O keia ka pane ame ka manao o ka boki a alakai o na kanaka ekolu, elike me ia i ike ia ae nei ma ka hoomaka ana e wehe o keia moolelo.

            Nee ae la ua mau kanaka la ekolu i ka akaaka, me he mea la he hana maalahi wale no ia ia lakou. O ke kanaka opio a lakou e nana mai ana me he mea la he maukauka hoehewa loa i nei mea he hakaka, a ua hele mai la oia me ka hoohemahema wale i ka malama ana ia iho. a e maka’u wale ana no ia lakou i ko lakou manawa e hoomaka uka’u mai ai iaia.

            Ia manawa kukakuka iho la na kanaka ekolu no ka lakou mea e hana mai ai maluna o na opio a hooholo iho la o ke alakai o lakou ke hele maua mai a hui me ke kanaka opio a hoomaka e kamakamailio me ia. I ka holo ana o nei manawa mawaena iho o lakou hookokoke mai la ke alakai o na kanaka powa no ka hui ana mai me ka Makaikiu Dana, a ia ike ana aku o Dana i kona hele mai. olelo mai la oia i ka makaikiu wahine:

            “E hoomaka ana ka kaua mea lealea i nei manawa. Aole i manao kela mau kanaka e halawai aku ana me lakou kekahi mea hookahaha i ko lakou mau noonoo i nei manawa, aka. e ike koke aku ana lakou ia mea. E hoolana i kou manawa, e Metti, no keia, a mai maka’u. Ku me ka makaukau elike me ia i a’oia aku ai ia oe!”

            Ma keia manawa ua hui mai la ke alakai o na kanaka me laua. Ma ke ano o ka na makaikiu ku ana me he mea la aohe laua i ike aku i kona hele mai ahiki i ke ku ana o ke kanaka makua o ko laua alo a i mai ia ia laua:

            “Aloha ahiahi olua.”

            Hapai ae la o Dana i kona makaaniani iluna a nana pono aku la i ke kanaka ma ke ano e hoike aku ana ua puiwa loa oia i ka ike ana mai i kekahi kanaka malihini loa elike me ia, a no ka makaikiu wahine hoi, eeke aku la oia no ke kamailio ana aku o kekahi kanaka malihini loa ia laua.

            “E noi aku ana au i kou oluolu e ka hoaloha e huikala mai,” wahi a Dana o ka pane ana mai, “aohe o’u hoihoi i ka hoolauna ana mai o kekahi kanaka malihini loa a’u i kamaaina ole ai mamua.”

            “O. aole ka oe i ike mua ia’u?”

            “Oia ka’u e hoomaopopo ole nei i ko’u wahi o ka ike mua ana ia oe.”

            “Pela? He keu aku hoi ha ka ke kupanalia, me ko ike mai no hoi ia’u iloko o ka poe aihue a powa e hakilo mai ana ia maua?”

            “Aole makou he poe aihue a powa elike me ia au i kapa mai la ia inoa ino loa maluna o makou. ma ka mea oiaio he poe hoaloha makou nou!”

            Ma keia manawa ua hele mai la na kanaka e aku elua a ke kokoke mai la ma kahi a Dana ma e ku ana.

            “Ke ike ole nei au i ko’u wahi o ka ike mua ana ia oe la ame ka liko ana ou e na kanaka aihue i hoaloha no’u,” i pane aku ai o Dana. “Ke kauoha aku nei au ia oe e hookaawale koke aku mai nei aku i keia manawa me ka hoohakalia ole, a mai hoohaunaele hou mai i ko maua mea ua la’i.”

            Nee ae la ke kanaka i ka akaaka hoohenehene no kona kauohaia ana aku e hookaawale a i mai la:

            “Ea, he olelo maikai maoli no kena au. O oe iho la ka hoi e kona kanaka opio hookano ka mea nana e kipaku mai ia’u e hele ma kahi e. He keu aku oe a ke kanaka hookiekie nui wale, manao iho la paha oe i kena mau loelo au la he maikai e hoonana mai nei. Me ko ike mai no he ekolu makou a he hookahi wale no ie. a ina no kou hoehaia aku. heaha ka mea hiki ia oe ame keia wahine opio ke hana mai no ka hoopakele ana ae i kou ola?

            “E manao ana anei oe e hiki ana i nei wahine opio ke hoopakele ae ia oe, me ko ike no aohe ana wahi eha e hiki ai ke hana mai, ua like no oia me kamalii. Manao iho la paha oe aole au i ike ia oe.”

            “Pela no ko’u manao, aole oe i ike mua ia’u. a aole no hoi au i ike mua ia oe iloko o ko’u mau la apau o ke ola ana. Ku aku oe a hele pela mai keia wahi aku.” i pane aku ai o Dana me ka leo me he mea la he Kenerala no kekahi pualikoa nui.

            “Ha! Ha! Ha! Maikai maoli kena olelo au. maikai! Alaila aole i’o no oe i ike mua ia’u la? No’u iho na lehulehu ko’u mai manawa o ka ike ana ia oe a ua lawa ia mau manawa e hookamaaina loa mau ai ia’u i kou mau helehelena ame kou mau ano, pela pu me kau hana.  Ma ka la i nehinei wale aku la no ko’u nana ana iho i ko kii. a mamuli o ia kii ou i kamaaina mua au kou mau helehelena ia’u.”

            “Mahea o ka honua nei i ike ai oe i kuu kii?”

            “Iloko o ka hale e akoakoa mau ai ka poe lapuwale. helu 103.  O oe kekahi o na kanaka lapuwale. a mamuli o kou hele pu ana me keia kaikamahine e hoowalewale ai iaia i hooiaio loa mai ai oe i kou ano lapuwale, a oiai ke ike aku nei au he mau opio olua e hoohauoli ana ia olua iho, no ia kumu aohe o’a makemake e hoohaunaele wale aku i ko olua manawa maikai loa.  He keonimana au, he keonimana. i lohe mai oe. a na hiki ia oe ke kuai mai ia’u ina he makemake oe.”

            Ma keia manawa ua hui mai la na kanaka elua me lakou a ia wa huli aku la ke kanaka e nana ia laua a i aku la: “Olelo mai nei keia kanaka aole ka oia i ike mua ia kakou. He keu aku keia a ke kanaka hoopunipuni nui wale. O keia no ke kanaka a kakou i ike ai elua mahina mamua aku nei e piliwaiwai ana a ma keia la iho la ua nui na dala o ka hoolilo ana aku ma na hana piliwaiwai. a no ka loaa ana paha i ke dala a nui iaia ke nana aku me he mea la he keonimana hoopono oia i keia manawa. a ke hoao nei e hoowalewale i keia kaikamahine.

            “E ka wahine opio, manao au aole oe i maopopo i ke ano o keia kanaka opio e hoolilo nei i kana mau dala nui ia oe i mea nou e puni mai ai iaia.  Malia paha aole oe i ike iaia mamua he kanaka aihue. a o ka hapa o ia mau dala aihue ana o ka loaa ana kana e hoowalewale nei ia oe i mea nou e puni mai ai iaia ame ia mau dala oe e hoohauoli nei ia oe iho.

            “Aohe lili iloko o;u non no kou lilo ana iaia. aohe no hoi he manao huahua iloko o’u no ka nui ana o kana mau dala i loaa mai ma ke ano aihue. aka. he makee ko’u no kou pono. Eia ka’u noi ia oe. o ke koena o ia mau dala me oe i keia manawa oia kau e haawi mai ai ia’u. a i ole oe e haawi mai e hana aku ana makou ma ko makou aoao i ka hana e loaa mai ai ia mau dala mai a olua mai a elua. ina aole ma ke ano oluolu. alaila ma ka limakaika ana aku.  He oiaio keia olelo a’u e kamailio aku nei a i ae ole mai olua. e hooko aku ana makou i ka hana i waihoia mai na makou e hana aku”

            “E ka hoaloha, ke ike aku nei au me ka maopopo loa ke aoao mai mei oe e hana i mea e loaa aku ai ka pomaikai ia oe na ke ano kuhihewa loa, he kuhihewa nui e alakai aku ana a oe ame ou hoa iloko o ka pilikia.”

            “Pela anei kou manao?”

            “Ua ike mua oe i ka maopopo loa o ia mea a heaha ka waiwai o ka ninau ana mai. E hoao mai no hoi oukou la. i ikeia ka loaa ana aku o ka oukou.” i pane aku ai ka Maikaikiu Dana ma ke ano hoonaukiuki maoli aku e nele ole ai ka pii o ka wela iloko o na kanaka.

            “Pela iho la kau olelo? Hoonana maoli no oe!”

            “O keia ka mea oiaio aohe oiaio hou aku mawaho ae o keia.”

            “E Keoni, ua ike au o oe ke kanaka akamai loa maloko o ka aina i ka aihue, no ka mea ua hookolo au mahope ia’u he kanaka maka’u ole loa oe a he palamimo loa hoi kou mau lima ma ia hana.

            “O keia ka manawa kupono loa nou e hoao mai ai ia ike ou ma o ka lele ana ae e hopu i keia kanaka opio a lawe mai i na dala apau mai kona kino mai.”

            Alaila huli mai la oia i ka Makaikiu Dana a i mai la:  “Ua maopopo ia’u kou ano he kanaka opio i kaulana i ka aihue ame ka powa maloko o keia aupuni.  Ua hookolo au mahope o kou meheu no kekahi manawa loihi a pela i maopopo ai ia’u ia mea. Eia wale no ka’u oleol ia oe e hoomau aku oe i kau hooipoipo ana me kena kaikamahine, a i ole pela . o oe ame kena kaikamahine e hele pu ae me makou.”

            “Hele pu aku me oukou. aole i’o ka hoi ko maua hele aku!”

            “O ka olelo ia o ke ola, hoopaakiki mau olua he make ko olua hopena, me ko makou nana ole aku i ko olua opiopio a mau mea waiwai paha.”

            “Aole loa maua e hele pu aku ana me oukou, e kena poe ia maua iho iloko o kekahi puulu o ka poe lapuwale elike me ka oukou. Hookaawale koke aku oukou ma kahi e a mai hoouluhua hou mau, o lilo ka oukou mau olelo hooweliweli i mea e lele ai ka hauli o keia lede opio a poino oia.”

            “Ea, ua lohe ae la no olua i ka ia nei mau olelo. he keu aku o ka hoonana me ka maka’u ole mai ia kakou. Heaha ana ka kakou e hana aku ai maluna ona?”

            “Hopu aku iaia a kiola aku iloko o ke kai.” i pane mai ai kekahi o na kanaka elua e ku mai ana me ka pii o ka ena.

            “Kiola iloko o ke kai!  He hoao mai no hoi ko oukou i ikeia ke ko ana o ko oukou makemake, owau paha ke kiolaia aku ana iloko o ke kau a i ole o ouou ana paha.”

 

MOKUNA III.

 

            “E kuu aloha,” wahi a ka Makaikiu Dana o ka huli ana ae e kamailio i ka makaikiu wahine.” ua lohe ae la no oe i ka olelo ame ka manaoino o nei poe kanaka. he makemake lakou e hoopoino i ko kaua mau ola.  Ua lohe no anei oe i kekahi olelo o keia ano mamua iloko kou mau la o ke ola ana? He keu aku keia a ka poe hookiekie nui wale, me ka mahaoi o ka hele ana mai nei a manao mai nei o ka kaua dala oia iho la ka mea e ola ai o ko lakou la pololi, o ko lakou palaualelo ana ka ia a manao mai la o ka hou o ko kaua lae oia ke dala e ola ai lakou.

            “E haalele kaua i nei poe holoholona maanei a mai kamailio hou aku i hookahi huaolelo ia lakou.  He hana hoohilahila loa keia ia kaua o ka hui pu ana aku me nei puulu powa no hookahi minuke i koe, o manaoia mai auanei o kaua pu kekahi i huipu me keia poe.

            “Malia paha ke nana mai nei kekahi o ko kaua mau hoaloha i ko kaua ku pu me nei poe a manao mai he mau hoaloha kaua no lakou.  E noonoo iho oe no ia mea!”

            Ua nee hou ae la ua mau kanaka la i ka akaaka hoohenehene a i mai la:

            “E ke kanaka aihue hoonana, aohe manawa hou aku nou e hoonana mai ai no ke mea e lawe aku ana makou ia oe.”

            “Oia.” wahi a kekahi o lakou o ka pane ana mai. “iloko o ke kai a lumai aku iaia iloko alaila i ikeia ana hoi ke kokokou hou mai o kona waha.”

            “E hiki ana no nae ia oe ke hana aku pela?” i ninau aku ai ke alakai o lakou.

            “No ke aha ka hiki ole o ia hana, he hana maalahi wale no ia; akahi ka hoi ko i ala hoonana mai.  E lawe aku e luma’i iaia iloko o ke kai.”

            “Ina he hana hiki ia ia olua hooko aku olua. mai kali.”

            “Ua lohe ae la no oe i ka olelo a kela mau kanaka ino.” wahi a Dana ia Metti. “Muao paha kela poe he hana paani maalahi wale no na lakou ka hono ana mai a hoomaka’uka’u ia kaua, aole paha ia o ka kaua mea e maka’u aku ai.”

            Ma kela manawa he helehelena ko Metti o ke no o na kaikamahine i piha loa i ka maka’u. aohe nae he mea oia ano iloko ona, aka, he mea wale no e hoike aku ana i na kanaka ua mak’u oia.

 

(Aole i pau.)