Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 25, 20 June 1919 — Page 6
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, IUNE 20, 1919.
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MAI HOINO KUHIHEWA !
I ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, Weiina pu kaua:-@oko o ʻkeia mau la o ke kupikipikio o na haua kalaiaina, am@ na hoino aoao, makemake au, ke oluolu mai oe e ka Lunahooponopono maikai, e ae mai i keia mau hoakaka @@@, no kekahi mau kanawai i hanaia e ka ahaolelo o 1919, i hala aku.
Ua pinepine ko kakou lohe mau ana i ka inoino o ka aoao, me he mea la o ka aoao ka i ino a ua maikai na kanaka. Aole aoao in a oale kanaka. Nolaila, in a ua inoino ka aoao, alaila ua inoino ua kanaka o ia aoao. A pela po hoi, in a ua maikai na kunaka ua maikai ka aoao.
Ua Kamaaina no hoi kakou, ma ka hana a na kanaka e ikeia ai ke ano oia kanaka. A pe@@ no hoi ka aoao.
Ua hooholo ka aoao Republika i keia kanawai, helu @29, a e puka aku aua i kekahi o keia mau la iho, a ke kono e aku nei au i ka poe e lawe ana i ka Nupepa Kuokoa e makaala mai i ike ai oukou i keia kanawai, a i ka maaina ai hoi oukou i kona mau manao.
He kanawai keia no ke kokua ana i na keiki ilihune, i make paha na makua: a i ole i hanau poo ole ia mai; a i ole i haaleleia paha ka makuahine e kamakuakane; a i ole i paa paha ma kawa, a nele ka makuahine i ka mea nana e malama ke keiki, a mau keiki paha.
Ma keia kanawai e kohoia ana @ @ kela ame keia kalana, a kulauakauhale ame kalana paha, i papa no ka pono o ua keiki. Imua o keia papa e hele aku ai na makuahine, a i ole, ka@@@ na lakou e malama ana i na keiki, @ e noi aku i na kokua ana, no ke kokua ana i keia mau keiki makua ole. E hookaawale ana kela ame keia papa o na lunakiai i haawina @ala no kei@ mau pilikia, a i ʻka hiki ana aku o na noi, @ loaa ana na kokua ana. Ua kohoia no hoi na loio kalana i poe e hoopii ma ke kanawai i na kane e haalele ana i ka kakou mau wahine ame na keiki, a in a he mea hiki e hoihoi houia mai ia poe kane; a in a he poe hiki e malama e koiia aku ia mau makuakane e malama i ka lakou mau keiki.
Mamuli o keia kanawai ane na kanawai e koi ana @ na hana maikai o keia ano i pii ai ka auhau o keia makahiki. E h@i ana anie ia oukou e ka lehulehu e olelo iho ua inoino, a ua hoopilikia ka hoopiia ana o na auhau o kakou? Ina aole e hoopiiia na auhau o kakou? Ina aole e hoopiiia na auhau, aole no i pii loa, in a aole e hiki e hanaia na kanawai maikai elike me keia. Pehea ia e hiki ai e loaa na dala ne ke kokua ana aku i ka poe pilikia, in a aole ke @ala?
Ma ka pana aku a o oukou mea kakau. O keia pilikia nui keia o ko kakou lahui. Ina he poe aloha kakou i ko kakou lahui. A ua makee, a ua makemake e hoopulapula hou ia, o na hana keia e loaa ai ka palekana. Aka, i ka hoino nae e hele nei, ua ino na meaapau i hanaia e ka aoao Repubalika.
Eia au he mea i kohoia e ka lahui. He mea i kohoia e ka poe haahaa, a mamuli o ia kumu ua komo aku au e kakoo i na hana maikai apau a ʻu i ike ai he mau mea e kokua ana i na kanaka Hawaii.
Ke manao nei au o ka pookela keia o na kanawai i hanaia no ka pono o na Kapaka Hawaii. A e ka lahui, no hoi a ka uahoa e, e lawe i keiamau hoakaka me me ka manao e imi i ka ʻ oiaio, aole kakou e lawe mai i na hoino me ka loaaole o na hooia ana.
Ke kona aku nei au ia oukou e ka lehulehu e makaala i keia kanawai helu 129, e@uka aku ana i kekahi o keia mau la.
E hoomau aku ana au i ka hoopuka ana i na kanawai maikai i hanaia e @ouukoa hoa Hawaii. Me ka mahalo,
JOHN H. WISE.
KA AHA MOKUPUNI O KA HOOMANA NAAUAO O HAWAII.
I aua mau keiki iloko o ka Haku Iesu Kristo, na hoahanau o na Ekalesia apau o ka Mokupuni o Oahu nei, o ka Hoomana Naauao o Hawaii, ma ka Mokupuni Oahu nei; a e hoomakaukau pu hoi i ka oukou mau kumuhana apau e lona ai ka holomua i ka kakou hana no ka pono iloko o ka aMkua, ke Keiki me ka Uhane Hemolele.
K@ kauoha nei no hoi au i na lala me na elele o ka Aha Mokupuni o na Ekalesia @ Oahu nei, e akoakoa mai ma ka ʻInakini o Kealaulaokamalamalama, @a Koula, Honolulu, @Ohu, ma ke kakahiaka Sabati, la 22 o June, 1919, i ka h@ra 10, a e malama i ka halawai o ka A@@ Mokupuni o na Ekalesia o ka Hoomana Naauao o Hawaii no ka Mokupuni o Oahu nei.
REV. JOHN KEKIPI MAIA, Peresidena. Hoomanu Naauao o Hawaii.
I na HoaHoahanau o na Ekalesia apau o ka Hoomana Naauao o Hawaii:
Mamuli o na hemahema nui i hoomaopopoia iloko o na lawelawe oihana o na Ekalesia o ko kakou hoomana, a oiai ke kokoke mai nei na la o ka Aha Paeaina e noho ai, nolaila, i kulike ai me ka mana i loaa iaʻu ma ke ano he Makua a alakai hoi no ka Hoomana Naauao o Hawaii, ma ka oihana Peresidena Poo no ka Aha Paeaiua me ka Papa Kahu Waiwai, ke kauoha nei au ia oukou e aʻu mau keiki oiaio iloko o ka Haku Iesu Kristo, e hoomakaukau i ko @@kou mau ekalesia no ke koho ana i na lala me na elele no ka Aha Moku@@@@ o ko oukou ma uekalesia no ka Aha Paeaina.
Ma keia, i kulike ai me ka mana o kaʻa oihana laa, a i loaa ai hoi ka lawelawe hoopono ia o na hana a ka Haku Iesu Kristo iloko o ko kakou kihapai, nolaila, ke kauoha nei au e malamaia ka halawai makahiki a na Aha Mokupuni ma ko @akou mau luakini i hoomaopopoia no ia hana a e ʻkobo a e hoomakaukau i ko oukou mau elele no ka Aha Pacaina.
No ia mea, ke kauoha nei au e malamaia ka halawai o ka Aha Paeaina i ka Poakahi, la 21 o Iulai, 1919, maka luakini o Kealauloakamalamalama, ma Kouia, honolulu, Oahu, T. H., e hoomaka ana i ka hora 10 o ʻke kakahiaka.
REV. JOHN KEKIPI MAIA, Peresiden@ Ahahui Paeaina, Hoomana Naanao o Hawaii.
MA KE KAUOHA
Na Kanawai Ahaolelo Kau o 1919
KANAWAI 107.
(B. S. Helu 10.)
HE KANAWAI E Hoooli Ana i Ka Mokuna 297 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, e Pili Anaʻi ka Malama@a Ana o na Kula ame ka Papa Kuhikuhi o ka Uk@:
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka Pauku 297 o na Kanawai i Hooponoponoia Hawaii, 1915, elike me ia i hoololiia ai e ka Kanawai 114 o na Kanawai o ke Kau o 1917, ma keia ke hoololi hou ia aku nei heluhelu ai penei:
"Pauku 297. Papa kuhikuhi aku. Ua hoomanaia ke keena hoonaauao o ka lehulehu, ke hookuleanaia nei, a ke kuhikuhiia nei e hoomakaukau i papa kuhikuhi no ka uku e lawa ai no ka uku ana i na kumukula apau, na kumuhoomalu, ame na kumupoo. Oia papa kuhikuhi uku e hookahuaia maluna o ke ana papa o na kula, ke ana o na palapala hoomaikai kumu, ame k@ loihi o ke ao ana; aka no nae, @o ka papa kuhikuhi o na uku o na kumupoo ame na humuhoomalu e hookahuaia maluna o ka heluna o na kumukula malolo o ka lakou kuhikuhi ana. Oia papa kuhikuhi, i kona aponoia ana e ke kiaaina, a hoolahaia no kekahi manawa aole e emi iho malolo o ekolu manawa iloko o kekahi nupepa i lawe laulaia, i paʻiia a i hoolahaia maloko o Honolulu, e lilo no kona mana ma ke ano kanawai. O ka papa kuhikuhi, uku, ua hiki no i kela ame keia manawa, in a ua aponoia pela, e hoololiia, a i ole, e hoanohouia. O na uku o na kumukula apau, na kumuhoomalu ame na kuupoo e ukuia elike me ke kuhikuhi a ia papa. O ka heluna nui o na kumukula, koe na kumu ao hana lima, na kumu hoomalu ame na kumupoo e ao ole ana aka e hoohana mau ia ana eʻke keena iloko o ka makahiki hookahi, aole e oi aku mamua o hookahi no kela ame keia kanakolu-kumamalima haumana i hoopaaia iloko o na kula aupuni i ka manawa keikie loa o ka hoopaa inoa ana iloko o ka makahiki mamua aku, me ka pakuʻi ana aku i kekahi heluna aole e oi aku mamua o elima pakeneka (5%) iloko oia hoopaainoa ana mahope aku o ka la ekahi o Sepatemaba oia makahiki e nee ana. Aka nae, o ka papa kuhikuhi o ka uku mahina o na kumukula, na kumuhoomalu ame na kumupoo, aole e oi aku mamua o ka heluna o hookahi haneri ame umi-kumamawalu tausani dala ($118,000.00) @ ka mahina hookahi, me ka pakuʻi ana aku i kanawalu-kumamalima dala ($85.00) hoonui aku o kela me keia kanakolukumamalima keiki i loaa na makahiki kupono e komo iloko o ke kula a ua hoopaaia iloko o na kula aupuni i oi aku mamua o kanakolu-kumamaono tausani. A o ka puuku o ke teritore, i kona hana ana i kana papakuhikuhi o na waihona kupono e hoopiiia ae mailoko mai o na waiwai paa ame na waiwai lewa no kaauhau ana aku i mea e lawa ai ka papa uku mahina, e lawe oia e noonoo i ka hoonui aole e oi aku mamua o elima pakeneka (5%) iloko o ka hoopaainoa ana i olelo mua ia ae nei, mahope mai o Sepatemaba ekahi o ka makahiki e nee ana ame ke ana hoonui iloko o na heluna o na kumukula ame ka heluna o ka papa kuhikuhi uku e manaoia ana he kupono."
Pauku 2. O na Kanawai apau ame na hapa kanawai e ku@eana i keia Kanawai ma keia ke hoopauia nei.
Pauku 3. E mana keia Kanawai i Sepatemaba 1, 1919.
Aponoia i keia la 21 o Aperila, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 108.
(B. H. HELU 184.)
HE KANAWAI E Hooloia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
"Pauku 2296. Ka loihi o ka noho ana; ka hoopauia ana. E paa na lunakanawai apana i ko lakou mau kulana no ka manawa o elua makahiki ahiki i ka manawa e hookohuia ai, a ua lawa kona pani; aka nae, ua hiki no e hoopauia kekahi lunakanawai mai kona kulana ae, a e hoopauia kona komisina e ka ahahookolokolo kiekie e na manawa a ia ahakiekie i oleloia e manao ai he mea maikai ia no ka pono o ka lehulehu."
Pauku 3. E mano no keia Kanawai mai a mahope ak o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 21 o Aperila, A.D. 1919.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 109.
(B. H. Helu 300.)
HE KANAWAI E Hoololi Ana i ka Mokuna 50 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, E Pili Ana i ka Hoahu Ana i na Mea Hoopa-hu.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii;
Pauku 1. O ka Pauku 700 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma eia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 700. Hoahu Ana. Aole kekahi mea, mau mea, hui, a i ole, ahahui i hoohuiia e malama, a ia ole, e hoahu iloko o na puolo i hiki e hooneeia, iloko o kekahi hale, a i ole, wahi i kukuluia in a aole i hoohanaia no ia mau mea wale no, aole e oi aku mamua o hookahi haneri ame umi galani gasolina, benezina, napata, ailahonua, a i ole, kekahi aila e hiki e a kona ea i ka hiki ana o kona ana i na kekele hookahi haneri ame umi-kuma-malima, a i ole, emi mai paha. Oia mau aila e malamaia iloko o na puolo metala aole e oi aku mamua o elima galani ka nui, a i ole iloko o na pahu hao, a @ole, kila, na barela hao, a i ole, kila, a i a i ole, iloko o na pahu aole e oi aku mamua o hookahi haneri galani ka nui.
"Na aila i loaa mai ka aila eleele peteliuma mai, hi pu ia me ka aila i hoomaemae ole ia, aila no na kupuahi, gasolina, benezina, napata, ailahonua, a i ole, na wai aila a e ae i oi aku mamua o hookahi haneri ame umi galani, a e pii aku ahiki i ka eha haneri galani wale no, ua hiki e malama ia a e hoahuia iloko o kekahi o na hale oia ano, a i ole, hale hao paha, piula hao, a i ole, pahu pohaku konokilika i hana ia a paa a i aponoia e ka lunanui o na hana aupuni.
"Ma kahi o ka hookomo ana ia mau aila iloko o na pahu aoia ano, oia mau aila i oleloia, mawaho ae o na aila eleele peteliuma, ua hiki no e hoahuia ka heluna o hookahi tausani galani malolo o ka papahele honua, a i ole, mawaho o na paia o kekahi hale hao, piula hao, a i ole, pahu pohaku komokilika, a i ole, mau pahu, a oia pahu, a i ole, mau pah e kanuia ilalo o ka honua e loaa ai ka hohonu kupono o elua kapuai lepo maluna o ka pahu i oleloia, a i ole, mau pahu paha. E kukuluia i paipu ahiki iluna o ka ilihonua, a e hoopaaia i na manawa apau, koe wale no i ka manawa e hoopihaia ai, a e paa me kekahi papale kui kolu me ka laka, a i ole, me kekahi kolu e ae e aponoia ana e ka luna nui o na hana aupuni. O na pahu apau o ia ano e hoohuiia me kekahi pauma maikai i hiki ai ka aila kasolina, a i ole, na aila a e ae e paumaia iluna no ka hoohanaia ana aku. O kela ame keia pahu oia ano e waihoia ma kekahi wahi e hoopilikia ole ana i ke ola ame na waiwai e ku koke ana a i aponoia hoi e ka luna nui o na hana aupuni, a e kukuluia, a e hoonohoia me ke aponoia e ia, i kulike hoi me na kaupalena ana a keia mokuna. Aole e oi aku maluna o na kalani o hookahi tausani oia ano aila, in a paha ua hookomoia iloko o hookahi, a i ole, mau pahu paha, e ae ia e hoahu iloko o na pahu oia ano, a i ole, mau pahu paha malolo o ka ilihonua, ua hui paha me kekahi hale, a i ole, hale e ku kokoke mai ana paha.
"Ma kahi o ka hoahu ana i na aila i oleloia nei ma keia pauku maloko o na pahu, ua hiki no e hoahuia ia mau aila iloko o kekahi hale, hale hoahu, a i ole, pahu paha i hanaia no ia mau mea wale no. Oia mau hale i oleloia, mau hale hoahu, a i ole, pahu paha e kukuluia me ka uinihapa, poaku, pohaku konokilika, kila, a i ole, hao in a he konokilika, elike me na mea e aponoia ana e ka lunanui o na hana aupuni. Aka no nae, o na hale oia ano ua hiki no e kukuluaia me na piula hao me na kua laau a oia mau hale ka nui, na kii ame na aelike e aponoia ma ke kakau e ka lunanui o na hana aupuni; a ke hoomaopopo hou ia aku nei no hoi o na pahu oia ano apau i hoohanaia no ka hoahu ana i na aila in a paha ua ku i keia manawa, a i ole, ma keia mua aku paha maloko o ka Apana o Honolulu e kukuluia apuni ia mau pahu i paia pohaku kiekie kupono a i manoanoa kupono ame ka mamao kupono mai na pahu i oleloia in a paha o po@no ana, no kekahi mau kumu, wawahiia, a i ole, hoopoinoia, aka no nae, ua hiki no i ka lunanui o na hana aupuni, me kona manao he kupono, e koi aku i na pahu oia ano e ku nei, a i ole e kukuluia aku ana ma keia mua aku iloko o kela ame keia pana, a i ole, kalana paha, e kukuluia apuni ia mau pahu me kakahi paia pohaku elike me ia i hoakakaia maluma ae; a ke hoomaopopo houia aka nei no hoi, o na hale apau, hale hoahu, na pahu, a pela aku, in a paha ua ku i keia manawa, a i ole, no keia mua aku paha e kukuluia me ka palekana mai na poino pauahi mai ame na mea hoopakele e ae paha no ke ola ame ka palekana o na waiwai e ku ana elike me ke kauoha a ka luna nui o na hana aupuni ame ka ilamuku pauahi o ke Teritore o Hawaii.
"O na hale apau oia ano, a iʻole, hale hoahu paha e hanaia ka papahele me ka pohaku konokilika, a i ole, @epo paha elike me ke kauoha e haawiia aku ana e ka lunaui o na hana aupuni ame na kaupoku hao, a oia mau pahu apau e hanaia me na kaupoku hao i aponoia.
"O na aila apau e hoahuia ana maloko o kekahi hale hoahu e hookomo ia iloko o na pahuhao aole e oi aku mamua o elima galani ka nui, a i ole, iloko o na pahu kila, a i ole, hao paha aole e oi aku mamua o hookahi haneri me umi galani ka nui.
"O cela âme keia mea, hui, a i ole, ahahui i hoohuiia e makemake ana e kukulu i kekahi hale, pahu, a i ole, halehoahu i hoomaopopoia maloko o keia mokuna e hana mua i mau kii ame na hoakaka ana no ʻia mau mea me ka piha pono ē hoike ana i kahi e ku ai i ka luna nui o na hana aupuni a e loaa mai kana apono ana elike me na hoakaka a keia mokuna.
"O ka hoakaka a keia pauku e pili ana no na hale hoahu e pili i kela ame keia hale oia ano i kukuluia no ka hoohana ia ana no ia mau mea malolo o kekahi kanawai o ke Teritore ku ana i Mei 1. 1919: aka e hiki no ia mau hale e hoohana@@@ ia mau mea koe wale no a ua ku-eia no ka hoopilikia i na @@ a i ole, no ka palekana o na waiwai e ku koke ana, e ka luna@@@ o na hana aupuni.
Pauku 2. O ka Pauku 707 o na Kanawai i Hooponopono@ Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 707. Na kini i pau ka aila. Aole kekahi kini i pau ka aila gasolina, ailahonua, distilika, benezina, a i ole, kela ane keia aila e loaa ana mai ka aila eleele peteliuma mai e hoah@@@ iloko o kekahi hale, no ka lehulehu paha, a i ole, no ka mea hookahi paha, a i ole, maluna o kekahi uwapo, alahele, a i ole, ap@@ aina aupuni, a i ole, maloko o kekahi moku, kao, a i ole, wa@ aku paha, no ka lehulehu a i ole no ka poe pakahi paha, @@@@ kali ana no ka hooili ana, a i ole, no ka hoouna ana, koe wale @ a o na puka oia mau kini i oleloia ua paniia a paa me ka @@@ kolu."
Pauku 3. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Apo@@ia i keia la 21 on Aperila, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
Kanawai 110.
(B. H. Helu 26.)
HE KANAWAI E Hookaawale Ana i Haawina no ka @@ @o@ Hou Ana Aku ia Manuel Miguel Medeiros.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka puuku o ke Teritore o Hawaii ma keia ke hoomanaia aku nei a ke kauohaia aku nei e uku aku maluna o k@ palapala kikoo dala e hoopukaia mai ana e ka lunahooia, @ aponoia hoi e ka lunahelu o ka mahele ekolu, i ka heluna o @@@@@ dala me kanahiku keneka ($7.70) ; a oia uku ana no ka hoihe hou ana aku ia Manuel Miguel Medeiros no ka ohi hewaia @@@ o ka auhau no ka waiwai mahope iho o ka Gaiety Theater. @@@ Hilo, Hawaii.
Pauku 2. E mana Keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia I keia la 22 o Aperila A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
Kanawai 111.
(B. H. Helu 249.)
HE KANAWAI E Hoomana An@ i ke Kalana o Hawaii Uku i ke Koi a ka Hui Kaa o Schuman, Kaupalen@@ i Ulu Ae Mamuli o ka Haaw@@a Ana o Keka@@ @@ Kaa Okamorilla Lawe Ukana.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka papa o na lunakiai o ke Kalana o Hawaii ma keia ke hoomanaia nei e uku aku, mailoko ae o na dala @@@@ o ke Kalana o Hawaii, i ke koi a ka Hui Kaa Schuman. Kaupalenaia, i oleloia, i ke ka@@@ lenaia, o elua tausani eiwa haneri kanaha-kumamalima dala me kanaha-kumamawalu keneka ($2,945.48) elike me ia i waiholu mai e ka hui kaa o Schuman, Kaupalenaia, i oleloia, i ke kal@@@ i oleloia, i ulu ae mamuli o ka haawaiia ana o kekahi mau @@ okamobila lawe ukana a ka hui kaa o Schuman, Kaupalenaia i oleloia, i ke kalani i oleloia.
Pauku 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 22 o Aperila. A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
Kanawai 112.
(B. H. Helu 270.)
HE KANAWAI E Hookaawale Ana i Haawina Dala N@@@@ Pomaikai o Thomas Aiu.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka puuku o ke Teritore o Hawaii ma keia ie hooinanaia aku nei a ke kuhikuhiia aku nei e uku aku, malama o na palapala kikoo dala i hoopukaia e ka lunahooia o ke T@@ tore o Hawaii, ka heluna o kanalima dala ($50.00) i kela @@@ keia mahina ia Thomas Aiu, a e hoomau aku ia uku ana no ka manawa o elua makahiki.
Oia mau uku ana ma keia ke hookaawaleia nei mai na d@@@ apau i loaa maloko o ka waihona puuku o ke Teritore mai @@ o kona apnoia ana.
Aponoia i keia la 22 o Aperila, A. D. 1919.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.