Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 26, 27 June 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Makemakeia E

Hoala Hou I ka

Ahahui Poola

Komo ka Makee Iloko o J. A.

Mcguire no ka Pono o na

Poola Oiwi o ka Aina

Kahea Oia He Halawai

No Keia Poakahi Ae

Makemake nui ia na Poola me na

Oiwi o ka Aina e Hoea ma

ka Uwapo Helu 15

            @ manao aua e loaa ka pono pui @ Hawaii poola, e noho hana @ u wapo, ma ka hoolaka mau @ ia lakou me na hana e pono @ ana, aole hoi elike me keia @ ka hoaa maoli o kekahi poe @ Hawaiii, ua ala mai ka manao @ Mr. J. A. McGuire (Keo Maku @ hoala hou i ka Ahahui Poola, @ ke kahua kanaka makua, @ i na alahele o kona hoalaia @ kiniohi.

            @ iho nei e ikeia ai kona lea po@ aloha imua o na Hawaii poola o @ no ke hoea ana ae, ma keka@ no ka lohe ana i na manao @ mai iaia mai, ame kekahi poe @ maluna o na alahele e pono ai na @ Hawaii apau, ka mea i loaa ole @ i keia manawa.  Penei iho @ palapala kahea i hookomoia mai @ keia pepa, no keia halawai akea, @ ka uwapo:

            I na oiwi aloha, na hoa hoi o ka Ahahui poola: Mamuli o ka ike ana i ke emihope ame ka nele o na oiwi i na laua ma na uwapo o Honolulu nei, ua ala @ ka manao i loko ou e imi aku @ lako ai oukou i na hana no ia kumu, ua makemake au, a ma keia ke kino aku nei i na hoa o ka Ahahui @ ua oiwi o ka aina, e hele @ ma ka halawai, e malamaia ana @ wapo Helu 15, ma keia Poakahi @ 1919, ma ka hora 8 a.m.

            Ke makue nui nei au, e ike aku e kakou na oiwi o ka aina, maluna @ kanaka maku, no ka pono @ ola o kakou, na Hawaii.  E @ no ko kakou pono.

            "J. A. McGuire,"

            Wahi a Mr. J. A. McGuire, aole he @ nui nana i kono mai iaia, e hoala @ ka ahahui poola, mamuli no @nono ana kau, he heluna nui @ kanaka Hawaii, ma na uwa @ hana, a o na Kepani, me @ kanaka Hawaii uuku, o la@ hoohanaia, a in a penei iho @ e nee mau aku ai ma na @ e hoea mai ana i ka ma@ loa aku ai na hana o na @ Kepani.

            @ aku oia e hui pu me ka @ e hoohana nei i na poola @ a o ka lakou wale no i @ iaia, aole he mea mao@ aka o na luna hana ka @ oiai, ua lakou e wae i @ hana : aka ua loaa mai nae @ ana mai kela hui mai, in a e @ ka ahahui Poola, alaila e @ ia lakou ke kaukai mai i na @ mai keia ahahui aku.

            @ no oia me na akena o ke@ hui mokuahi maanei nei, a @ mai na hooia ana, no ka @ kokua ana mai ia lakou mai, @ mai o na kanaka Hawaii.  @ na lahui e ae, e pili ana i na @ uwapo, i ka wa e ku mai @ liokuahi.

            Ahahui Poola, wahi ana ua @ loa na lala i kea mana@ kekahi olelo ana ae hoi, aole @ ka e ku nona iho ; a pela no i @ ai ke loaa na hana i kekahi @ aka nae he manaoio loa kona, @ no hoi kona manao, loa kona, no hoi kona manao, in a no @ o na poola oiwi apau o ka @ omo hou i loko o keia ahahui, @ mai ana i ka manawa e hoaa hou @ i ka hana ma keia mua aku.  @ manao maoli, ma ka mana@ hou ae ai keia ahahui, o ia no @ ana i kekahi kanaka, ma ke @ wahaolelo, a he alakai no ka @ oia ka mea e kukakuka pu me @ a lakou na hana, a hoolako aku @ me na kanaka mailoko aku o @.  @ kulana makilo ko na oiwi o ka @ keia manawa, wahi ana, ma ka @ e noi i na hana ma kela ame @ wahi, aka mac in a no ke ku o @, alaila e kaa ana ma ka ao@ haku hana, ka huli ana mai i @, a e hoolawa pono ia ana.

Na Haumana Keia O Ke Kula Valley Ma ka Lakou Hana Hoikeike I malamaia ma ka haiekeaka Lanai, ma ka poalima aku nei i hala, me ke ku i ke ohohia nui ia ame ka mahaloia no hoi i kau a mea o ka nani ame ka maikai.

Loaa Ke Kokua Loio kalana Ekolu.

            Mahope iho o ka waiho hakahaka ana no kekahi mah la ae nei i hala, a oiai hoi ke hookokoke loa mai nei ka la e lawelawe ae ai ka Lunakanawai heeu i ke kulana loo Kalana, ua koho aku nei oia ia harold Stafford, ke kokua loio kuhina elua, i kokua loio kalana ekolu, noloko o ka aha hoomalu, a o ka hoea ana mai hoi i ka pau ana o na manaolana, no ka holo aku o kela kulana ia W. J. Sheldon, a ia Mr. Furtado paha, na mea i noi aku no kela kulana oihana.

            Ua lawe pono iho la na kokua ekolu no ka Lunakanawai Heen i keia manawa, i hakalia wale no ko lalkou lawe ae i ko lakou mau kulana oihana pakahi, i ka hoea mai i ka la 1 ae nei o ka mahina o Iulai.

            O ka mea i hookohui i kokua ioio kalana akahi oia o R. A. Votousek, o ke kokua elua oia o Charles M. Hite, a o keia iho ke kokua ekolu o Harold Stafford.  Mawaho ae o kela poe i hookohuia, ua maopopo loa ka lawe pu mai o ka Lunakanawai Heen i kana mau na poola me na hana na lakou i kela ame keia manawa me ka pilikia ole.

            Ma ka hoike mai a Mr. J. A. McGurie i keia keena, ua hui pu oia me ka Rev. Akaiko Akana, a ua ae mai e hoea ae ana oia ma ka halawai o kela kakahiaka Poakahi, no ka haiolelo ana aku imua o na oiwi o ka aina, maluna o na alahele apau e pono ai lakou.  Kakauolelo, oloko o ka aha kaapuni, oia o Claus L. Roberts ame Mrs. Eva Liart, i mau kakauolelo no kona keena oihana hou.

            No ke koena aku o na limahana oieke o kona keona, aole i maopopo i keia manawa, aku mae ma kekahi manawa ae nei i hala, ua hoike okoa ae oia, i kona manao, aole e hookohu i kahi mea ma ko ano elele, he hana hiki no ia iaia ke lawelawe, a i kona mau hope hoi ma ka oihana, oiai aia oia ma ka aoao e hoemi mai ana i na hoolilo o kona keena.

            No keia kokua ekolu o ka hookohuia aua aku la e ka Lunakanawai Hoeu, o ke koho koke ia ana mai nei no la i kokua elua no ke keena o ka loia kuhina, mahope iho o kona huli hui ahi mai ka oihana koa mai, a ua lilo kona kikooia ana aku la, no ka hoopiha ana he i keia kulana maloko o ke keena o ka loia kalana, i mea hookahaha aku i ka manao o na Repubalika ame na Demokarat pu.

            Ma ka pule aku nei i hala i loaaa mai ai ka lohe i ka Lunakanawai Heen, ma o ke kelekalap la, i hoounaia mai iaia, mai ke keena mai o ka Loio Kuhina ma Wakuekona, no ke aponoia ana o kana waiho oihana, a ua manaoia, o Mr Stanford ke pii ae ana ma kela kulana oihana, no ka mea he nui ka poe makemake iaia, a i waiho aku i na hooia ana ame na hooikaika ana nona, i na mana ma Wakinekona, no kona hookohuia mai i luna kanawai kaapuni.

            Ua loaaa no na hoomaopopo ana mawaena o ka Lunakanawai Heen ame.

E Waihoia Ana Ka Aha E Hooholo Mai.

            No ke kukulu maoli ana ae i kekahi hana, e lilo ai i kahua no kekahi hoopii kanawai, i wahi o hoopauia ae ai na hauhili apau, e pili ana i ka hana o ke alanui holopuni o Oahu nei, i hooholo ae ai ka papa lunakiai ma ka halawai o ka Poalua aku la i hala, e hoomaka koke aku ka mea lawe aelike, E. J. Lord i ka hana ana i ke alanui, nolaila ua hoomaka koke ka mea lawe aelike i kana hana, ma ka Poakolu aku la.

            Ua lawe ae ka papa lunakiai i keia keehina, mamuli o ke manao kanawai o ka Loio Kuhina Irwin, e kauoha ana i ka Lunahooia Hopkins, e hooia mai oia i ka huina dala i hookaawaleia no na hana o ke alanui holopuai, he kauoha hoi i hookoia mai e ka luuahooia, ma kela Poalua, aka naei wahi ana, i ka wa e  waihoia aku ai na koi, no ka uku ana mai i na hana i lawelaweia o ka mea paa elike, e hoole ana oia i ka uku ana mai i na hana i lawelaweia e ka mea paa elike, e hoole ana oia i ka uku ana.

            Ua ike na aoao a elua i kuleana i ka hana o ke alanui holopuni, i ka pohihihi me ka paakiki, i ka hoonee koke

Mr. Harold Stafford, in a no ka holo mai o ka hookohu lunakanawai kaapuni maluna o Mr. Stafford, alaila ua hiki iaia ke waiho aku i ka noho kokua loio ka ana ana ; aka no keia manawa maopopo ole, e lawe ae ana oia i ka lawelawe ana i na hihia apau ma ka aoao o ke aupuni, i loko o ka aha hoomalu.

ana aku i na hana o kela alanui imua, he hookahi wale no wahi e hoopaula ae ae kela mau pohihihi, o ia no ka lawe ana kau he ninau kanawai, na ka aha kiekie e hooholo mai.

            I ka noonoo ana ae o ka papa luuakiai a apono, e hoomaka koke aku o Mr. E. J. Lord i ka hana ana i kela alanui, ua loaa pu no ka ike ia E. J. Lord, i ka hana ana i kela alanui, ua loaa pu no ka ike ia E. J. Lord, he hana kela e loaa ai ke kahua kupono no kekahi hoopii kanawai, i ole ai e ku mau kela hana, me ka lawelawela ole ia, a o uku mau hoi ke aupuni i ka ukupanee i kela ame keia la.

            O na mea i hoomaopopoia, no ke kahua o kekahi ninau kanawai, no ka laweia aku imua o ka aha kiekie, o ia no ka lwelawe ana aku o E. J. Lord i na hana o ke alanui holopuni, no hookahi la wale no, alaila hoomaopopo i na hoolilo, a waiho mai i ke koi imua o ka luna hooia no ka hoopuka ana aku i ke kikoo dala.

            I ka manawa e hooko ole mai ai ola i ke koi, no ka ukuia aku o ka hana, i lawelaweia e ka mea paa aelike, ia wa e waihoia aku ai he hoopii, kanawai i loko o ka aha kiekie, a o ka olelo hooholo, e haawiia mai ana ma kela ninau, o ka hoea ana mai ia i ka pau ana o na pohihihi apua, nana i hoololoh i na hana o ke alanui  holopuni.

            Wakinekona, Iune 23. Ua hoouna mai ka Peresidena Wilson he kelekalapa i ke Kakauolelo Tumulty, ua manao oia e huli hoi mai ma ka Poakolu a ma ka Poaha paha no Amerika.

Koi o Hollinger I Ka Meia E Hoopau

            Ma ka halawai a ka papa luna kiai o ka po Poalua aku  nei i hala, i koi aku ai ka Lunakiaia Hollinger i ka Meia Ferne e hoopau aku oia i kona kaikaina ponoi ia Geroge Fern, mai ka noho hana ana he lunanana i a no ka makeke, ma ke ano he mea oia i hoohuoiia no ka mai, e kupono ole ai e hoomau hou ia aku ma kela kulana.

            Wahi a ka Lunakiai Hollinger, ua loaa aku ka hoike iaia, he mea o Geo. Fern i hoohuoiia, a no ka pono o ka lehulehu, i hookaha ai oia i kona manao e hoopauia aku oia mai ka hana ae ana e paa nei.

            N hoikeia mai ka lohe ia'u he mea o Geo, Fern i hoohuoiia a ke manaoio nei au, no ka pono o ke kulanakauhale a kalana ma ke ano laula, e hoopau aku oe iaia.  Ina i manao oe e loaa he wahi no kou kaikaina e noho hana ae, alaila e hull aku oe i wahi okoa, ma kekahi keena e ae, " wahi a ka Lunakiai Hollinger, iaia i walho aku ai i kona manao imua o ke meia.

            No kekahi manawa ae nei i hala, ua kaa aku o George Gern, malalo o na lawelawe lapaau ana mai a Kauka Hanchett, me ke okiia ana o kekahi wahi o ka wawae, me ke kuhikuhi ana aku o ka Lunakiai Hollinger i ka meia, i ka mea oiaio, no na mahina he umikumamawalu ae nei i hala, ua kapae aku oia i kona kaikaina, a mamua koke wale aku nei no, ka hoonoho ana ae iaia i lunanana ia.

Paa Hookahi

Paahao Mahuka

I ka Hopuia

Hookoloia Aku Oia Ahiki i ka

Loaa Ana ma Kahi Kokoke i

ka Hale Hoomalu

Koe Aku Elua Hou Ae Mau

Paahao O Ka Mahuka Ana

Manaoia na Laua i Komo Aihue

Kekahi Mau Halekuai Lehulehu

a Lilo na Waiwai

            Mailoko mai o ka halepaahao, ma ka po o ka Poalima aku nei i hala, i holo mahuka aku ai ho elua mau paahao, eia nae, he hookahi paahao i paa hou i ka hopuia, ma ka po o ka Poaono mai, me ke koe aku o kona mau hoa, me ka paa nae o ka manao o na maikai, aole he loihi o ka manawa e hakilo aku ai ia laua, o ka paa hou mai no ia i ka hopuia.

            O ka paahao mahuka o ka paa hou ana mai i ka hopuia, he Pilipino nona ka inoa o Candida Francisco, a o na paahao e ae o ka mahuka ana, he Kepani nona ka inoa o Masa Okumura, ame kekahi keiki Hawaii o Gabriel Kupaka ka inoa.

            Ma ka manawa e hele lanakila ana kela mau pahaao, ua loaa ae he mau ike, no ke komo aihueia ana o kekahi mau halekuai, me ka nui o na waiwai mailoko aku o kela mau halekuai i lilo, e in a na lole aahu ame na lako mesai.

            Ma ka manaoio o ka oihana makai, na kela mau paahao mahuka i komo aihue i na halekuai.

            O kela mau paahae mahuka he mau keiki laua i hoopaa mua ia maloko o ke  Kula Hoopololei o na Kelikkane ma Waialee, a ua hookuuia mai mawaho nei, ma ka mahina aku nei o Aperila i hala, a mamuli o ko laua lawelawe ana i kekahi mau hana aihue, mahope mai, i paa hou ai laua i ka hopuia a imua o ka aha kaapuni, i ae okoa ae ai i ko laua mau hewa, me ke kauia ana mai o ko laua hoopa'i he iwakalua makahiki e noho ai maloko o ka halepaahao.

            Ma ka olelo a na maikai, o ke kumu o ka holopono o ka holo mahuka ana o kela mau keiki, o ia no ka loaa ana he kaula kaula'i lole, mea kela kaula laua i hookuukuu ae a haule mawaho o ka pa kiekie e hoopuni ana i ka halepaahao, ma kahi o ke kanakolu kapuai ke kiekie.

            No ka Pilipino mahuka hoi, o ka paa hou ana i ka hopuia, he powa kona  hewa i hoop'iia ai no ka manawa o iwa kalua makahiki ; a he hookahi mahina ae nei i hala, kona holo mahuka ana, akahi no nae a paa i na kanaka o ko aupuni.

            Ma ka auwina la o ka Poaono aku nei i hala, ua ikel@ kela Pilipino ma ke alanui Maunakea, me ke alualuia ana e ka makai, ahiki i kona nalowalo aua, a he ekolu hora ma hope mai, ua ike hou ia oia ma ke alanui Pauahi, mo ka holo ana a komo maloko o kekahi alanui ololi, ma keia hana ana nae, ua hookolo loa ia aku kona meheu a hiki i ka loaa ana aku ma ke Alanui Ala Moana, o ka paa no ia i ka hopuie, ma kahi e kokoke aku la i ka hale e hoomaluia ae o na holoholona.

            Paris, Iune 24. Ua lawe ae he aha kukakuka o ekolu lala i keia la, a noonoo no ka hoopiholoia ana o na mokukaua Kelemania i hoopaaia ai ma Beapa Flow, me ka waihoia ana aku o kela sina, o ka poe akamai ma na mea pili i na mokuluu, no ka noonoo ana mai, in a paha ia he hana i kuela ai na kumu aelike hoopau kaua.

            Ua lao pu mai no hoi ka lohe ianei, ua puhiia kekahi mau have kaua Palani e na Kelemania.  Ua ala mai na manao, o kela hana, o ia no ke kueia ana o ke kuikahi panailike, a ua koi pu hoihoi hou ia kau o na have, ma kahi na have i puhiia.

            "Ina aole oe e hooko aku ana i keia hana, alaila owau-ka mea nana e hooko aku," wahi hou a Hollinger, me ka halii ana iho o ka meha iloko o ka halawai a ke papa, he hoike ana mai ia, aole i kamailioia aku kela mau olelo ma ke ano paani, aka me ke kui'o.

            "O ka'u wale no e pane aku ai ia, oe, o ia kou waiho ana aku ia oe imua o ke kauka o ke kalana," wahi a ka Meia Fern i pane mai ai.

            No kela kumuhana nae, na hooholo lokahi na hoa o ka papa, no ka waiho ana aku iloko o ka lima o ke komite ola, a waiho mai i kana hoike ma ka halawai hou ana aku a ka papa.