Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 26, 27 June 1919 — Page 7
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HE KANAWAI E Hoomana Ana E Hookuleana Ana A E Kuhikuhi Ana I Ka Papa O Na Lunakiai O Ke Kalana O Hawaii E Ho'omaopo'po I Kaa No Na Keiki Kula Iloko Oia Kalana.
E Hooholoia E Ka ahaolelo O Ke Teritore O Hawaii:
PAUKU 1. O ka papa o na lunakiai o ke Kalana o Hawaii ma keia ke hoomanaia aku nei, hookulcanaia a ke kuhihiia aku nei e hoomaopono i mau kaa kupono i hiki ai i na keiki hele kula o hawaii, iloko i ka makahiki kula e hoomaka ana i Sepate-@aha, 1919, a mahope aku iea manawa, i lawe ia me ka uku ole i ka hale kula ame na walu i hoikeia malalo iho nei:
Na keiki e noho ana ma Pu'ukapu, Kohala HEma, no na mile ekolu a oi aku mai ka hale kula aku ma Kamuela, Hawaii.
Punaluu, Kau, ahiki i ka hale kula ma Hilea, Hilea, Hawaii, Hoea, Kohala Akau, ahiki i ka hale kula ma Honomakau, Kohala akau, Hawaii.
PAUKU 2. O na @@la kupono no kka hookoia ana o ua manao i hoakaka ia maloko o ka pauku 1 o keia Kanawai e hookaawaleia no a ma keia ke hoomanaia nei, hookuleanaia a ke kuhikuhiia aku nei ka papa o na lunakiai o ke Kalana o Hawaii e hana, mai kela ame keia manawa e ka papa o na lunakiai i oleloia, mai na dala ae e loaa ana, a i ole, e loaa aku ana iloko o ka waihona laula o ke Kalana o Hawaii.
PAUKU 3. E mana keia Kanawai i Sepatemaba 1, 1919
Aponoia i keia la 25 Aperila, A.D. 1919.
C.J McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
HE KANAWAI E Hoololi Ana I Ka Pauku 18 O Ke Kanawai 134 O Na Kanawai O Ke Kau O 1917, I Kapala "He Kanawai I Hoomapopo Ana No Ame Ka Hoomana Ana E Hana, Malama, A E Hoolawa A E Hoolako Me Ka Uwila No Ka Hoomalamalama Ana Ame Ka Ikaika Hoohana Maloko O Ka Apana O Hamakua Maluna O Ka Mokupuni Ame Kalana O Hawaii."
@@@@, mamuli o ka nui loa o na hana a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia maluna o na kanawai pili kaua iloko o ke kau i hala aku. a no ia kumu ua hiki ole e hanaia kekahi mau mea okoa ae i hiki e hanaia in a aole i lilo ka manawa no na mea okoa ae, i iwaena oia mau mea ka aponoia ana o ke Kanawai 134 o na Kanawai o ke Kau o 1917, i hoikeia maluna ae, mamua o kona hiki ana e lilo i kanawai; nolaila ano, i mea e hiki ai e hanaia ke kaulike.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 18 i ke Kanawai 134 o na Kanawai o ke Kau o 1917 ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 18, Emana no keia Kanawai a e lilo i Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana e ke Kiaaina o ke Teritore o Hawaii, aka nae, a loaa ke aponoia ana a ka Ahaolelo e loaa iloko o Amerika Huipuia a oia apono ana a ka Ahaolelo e loaa iloko o wha makahiki mai ka la aku oia aponoia ana e ke kiaaina.
PAUKU 2. A mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 25 o Aperila, A.D. 1919.
C.J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 128.
(B.H Helu 179.)
HE KANAWAI E Hoololi Ana I Ka Pauku 2430 O Na Kanawai I Hooponopono O HAwaii, 1915, Elike Me Ia I Hoolul@a Ai E Ke Kanawai 108 O Na Kanawai O Ke Kau @ 1915, A Elike Me Ia I Hoolol@@a Ai e Ke Kanawai 54 O Na Kanawai O Ke Kau 1917, E Pili Ana I Ka Uku O Na Kiule.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii
PAUKU 1. O ka Pauku 2430 o na Kanawai i Hooponoponia o Hawaii, 1915, elike me ia i hoololiia ai e ke Kanawai 108 o na kanawai o ke Kau o 1915, a elke me ia i hoololiia e ke Kanawai 54 o na Kanawai o ke Kau o 1917, ma keia ke hoololi hou ia nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 2430. Heluna: O ka uku na kiule uloko o na ahahookolokolo kaapuni, na ka hele ana i ka aha, a no ka manawa kupono no ka hele ana ame ka hoi ana mai ka aha mai ko lakou mau home aku ame ka hoi ana mai ka aha mai ma ke ala pokole loa. he umi keneka no ka mile; aka nae. o na kiule e noho ana he umi mile a oī aku paha mai ka aha aku e ukuia he ekolu dala o ka la no keia ame keia ka a lakou e hoike kino aku ai i ke ka kauolelo o ka aha, a no ka hele ana mai mai ko lakou mau home mai ame ka hoi ana aku mai ka aha ioleloia ma ke ala pokole loa, he umi-kumamalime keneka o ka mile; aka no nae ma ka aha kaapuni ekolu oia mau kiule e ukuia he iwakalua keneka no ka mile i hele ia elike me ka mea i hoikeia maluna ae"
PAUKU 2. E mna keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 25 o Aperila, A.D. 1919
C.J. McCARTHY.
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
KANAWAI 129.
(B.H Helu 299.)
HE KANAWAI E Hoomapopo Ana I Ka Malamaia Ana O Na Keiki Ilihune A Na Makuahine Kane Make, Ā I Ole, Na Makuahine I Haaleleia E Na Kane A E Hoomaopopo Ana I MAu Papa Kuloko No Ka Hooko Ana Ia Malama Ana.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. Iloko o kela ame keia kalana a i ole, kulanakauhale ame Kalana o ke Teritore o Hawaii, eia ma keia ke kukuluia nei he papa e ike ia ka papa no ka pono o na keiki.
PAUKU 2. O ka papa i oleoia i elima o kakou lala, i ekolu oia poe i kane a i elua i mau wahine, a na ke kiaaina lakou e hookohu, elike me ia i hoomapopoia maloko o ka Pauku 80 o ke Kanawai Kumu. O ka lunakanawai, a i ole. o na lunakanawai o ka aha o na poe oo ole. a i ole, o na ahahookolokolo iloko o kela ame keia kalana a iloko o ke kulanakauhale ame kulana e lilo i mau lala me ka mana koho ole no na papa like ole iloko o kela ame keia kalana ame he kulanakauhale ame kulana.
PAUKU 3. E paa na lala o ka papa i oleloia no ka manawa o eha makahiki; aka nae, i ka hookohu mua ia ana o ka papa i oleloia, e hookohu ke kiaaina elua lala o ua papa la no eha makahiki, a o ke koena aku o na lala o ka papa no elua makahiki; a mahope aku o na hookohu apau e hanaia no eha makahiki.
PAUKU 4. O na lala o ka papa no ka pono o na keiki elike me ia i hoomaopopoia maloko nei, aole e loaa ia lakou he uku no ka lakou haua ana ma ke ano he mau lala no ia nana. aka a i ole na kulanakauhale ame na kalana i hookaawaleia no ia mea.
PAUKU 5. O ka papa i oleloia elike me ia i hoomaopopoia maloko nei. mahope koke iho o ka loaa ana he manawa kupono ame ka mana ana o keia Kanawai, e kukulu a e koho i lunahoomalu a e hookohu i kakauolelo no ka papa i oleloia, a e paa iamau kulana elike me ka manao o ka papa i oleloia. Ua hiki no i ka papa i oleloia e hookohu i mau luna a i poe lawelawe elike me ka mea e hoomaopopoia mai ana e ka papa o na lunakiai o na kalana like ole, a i ole na kulanakauhale ame na kalana. ʻ Ua hiki e hana i mau rula ame na kuhikuhi no ka malana ana i ka lakou mau hana a e hoomaopopo ana no ka noii ana me ke akahele i na poe noi kokua, a i ole no ka hoomaopopo ana me he kupono i na poe apau e loaa ana na kokuaia ana, a e hoomaopopo no ka hana ana i na hoike a na lunanuii, na poe lawelawe ame na hope o ka papa no na mea e pili ana i na poe e loaa ana no kokua i haawiia aku e ka papa. E hoike mai ka papa no ka pono o na keiki i kela ame keia makahiki me ka piha pono i ka papa lunakiai o kela ame keia kalana pakahi, a i ole, na kulanakauhale ame kalana no na kana i lawelaweia e ka papa no ka makahiki i pau aku a in a e koi ia aku ana e ka papa no ka makahiki i pau aku a in a e koi ia aku ana e ka papa lunakiai o na kalana pakahi. a i ole. na kulanakauhale ame na kalana. e hoike mai no kekahi manawa no kekahi hapa makahiki wale no e hooko no lakou.
PAUKU 6. Na ka papa no ka pono o na keiki e hoomakaukau a e waiho mai i na papa o na lunakiai o na kalana like ole, a i ole, na kulanakauhale ame na kalana like ole i mau hoike i ka nui o na waihona i makemakeia no ka hookoia ana o na manao o keia Kanawai, a oia hoike e hoolawaia aku i na papa o na lunakiai i oleloia i ka halawai hapa makahiki, a i ole, i ha halawai makahiki a ka papa i oleloia i ka manawa e hoomakaukauia ana ka hoike o na hoolilo hapa makahiki, a i ole, makahiki paha.
PAUKU 7. Ua hiki i kela ame keia papa no ka pono i na keiki i kona manao ana he pono e ae aku i hela ame keia makuahine o hookahi keiki, a i ole he mau keiki aku i oi maluna o keia in a he mea kane make oia. a i ole, he mau keiki aku i oi maluna o keia in a he mea kane make oia. a i ole, aole i male, a i ole, i haaleleia e kana kane, a i ole, o kana kane he mea ua paa, a i ole, he mea ma ʻ i me ke teritore. a i ole, me kekahi oia mau wahi, oiai o ka makuahine i oeloia he mea e noho ana ilok oia kalana. a i ole. kulanakauhale ame kalana i oleloia iloko olaila i waihoia aku ai ke noi, a ua noho maloko o ke kalana ʻ i oleloia. a i ole. kulana kauhale ame kalana no kekahi manawa o hookahi makahiki mamua iho o ka waiho ana aku i ke noi. Oia kokua e hookoia aku no mamuli o ke koho ana a ka hapanui o ka papa a ua hiki no e hoomakuakuaia aku. hooemiia mai. a i ole e hoopau loa ia elike me ka manao o ka papa i oleloia. Mamua o ka ae ana aku i ke kokia mamuli o na hoakaka a keia Kanawai. e hooholo mua ka papa i oleloia i ke kupono o ka makuahine e malama i kana mau keiki i oleloia, a o ka haawiia ana o ke kokua i oleloia he mea pono i mea e hiki pono ai iaia e hana pela.
O na kokua e haawiia ana e na papa i oleloia e ukuia aku no mailoko ae o na dala i hookaawaleia e na papa lunakiai o na kalana like ole, a i ole. na kulanakauhale ame na kalana no ia hana a na papa lunakiai o na kalana like ole ame ne kulanakauhale ame kalana ʻ e hookaawale a e hana i waihona no ka papa i oleloia no na pono o na keiki a e hookomo iloko o ka lakou haawina hapa makahiki, a i ole, makahiki. a i ole. na hoike o na hoolilo ia heluna dala. a i ole, mau heluna e manaoia ana ua lawa kupono no na hoakaka ana a keia Kanawai.
O na noi kokua malalo o na hoakaka a keia Kanawai e hanaia aku no imua ponoi o ka papa kuloko no ka pono o na keiki e ka makuahine e noi ana ia mau kokua. a i ole, e kekhai mea kupono e hana ana ia hana ma kona aoao.
O na kokua ana e hanaia ana e ka papa e hanaia ana e ka papa e hanaia no kekahi manawa aole e oi aku mamua o eono mlama. aka ua hiki e hoomauia aku i kela ame keia manawa, a i ole, i mau heluna like ole no ia manawa, a i ole, emi mai paha. in a paha me ka neepapa a i ole me ka lelele paha, a ua hiki no e hoopauia elke me ka manao ana o ka papa i oleloia.
E lilo no na loio kalana a i ole no loio kulanakauhale ame kalana o kela ame keia kalana, a i ole na kulanakauhale ame kalana o kela ame keia kalana, a i ole na kalnakauhale ame kalana pakahi i poe kuhikuhi i ka manao o ke kanawai no na papa iloko o na kalana pakahi a i na manawa e koi ia aku ai e na papa i oleloia ma kahi o kekahi wahine male i haaleleia e ke kane e lawlaweia na hana hoopii aku ma na hihia kivila a i ole, ma na ano apau e hoopii i lawelaweia oia ano ʻ e waiho mai ka loio kalana, a i ole loio kulanakauhale ame kalana he palapala hoohikiia e hooia ana he kokua oia no ia wahine ma kona aoao a ua kauohaia mau e ka papa o na lunakiai e lawelawe hoopii no ia hihia a ma na hihia oia ano aole kekahi lilo aha e koiia aku na ia wahine e uku.
PAUKU 8. O na papa lunakiai pakahi o na kalana a i ole o na kulanakauhale ame na kalana ma keia ke hoomanaia aku nei a ke hookuleana ia aku nei e hookaawale i haawina i kela ame keia manawa i heluna a i ole i mau heluna dala i lawa kupono no ka hooko ana i na hoakaka a keia Kanawai i hui puia hoi me na hoolilo no ka hooko ana i na hana kokua a i ole kekahi papa no ka pono o na keiki e hoolilo aku a i ole e kono aku iloko o na aelike no ka hoolilo ana malalo o na hoakaka a keia Kanawai, a i ole ma kekahi ano e ae paha, i kekahi dala o ka lehulehu in a aole i hookaawaleia no na hana i hoakakaia maloko nei.
PAUKU 9. O kela ame keia mea e lawe ana e ia ponoi paha a i ole ma kekahi ano e ae paha i kekahi kokua malalo o na hoakaka ʻ a keia Kanawai, no kekahi mea i kuleana ole elike me na mea i hoakakaia ma keia Kanawai a i ole, e lawe ana me ka ike a i ole me ka manao kolohe a i ole e uku ana a i ole e ae aku e ukuia kekahi kokua i kekahi mea i kuleana ole elike me na hoakaka a keia Kanawai e manaoia ua ku ka hewa mikamina iaia a i kona ahewaia ana e hoopaiia ma ka hoopai dala aole e oi aku mamua o $500.00. a i ole ma ka hoopaahao no kekahi manawa aole e oi aku mamua o eono malama.
PAUKU 10. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka
KANAWAI 130.
(B.H Helu 346.)
HE KANAWAI E Hoomana Ana A E Kuhikuhi Ana I Ka Papa O Na Lunakiai O Ke Kulanakauhale Ame Kalana O Honolulu E Uku I Ke Koi A Ka Hui Kaa Schuman Kaupalenaia.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu ma keia ke hoomanaia aku nei a ke kuhikuhiia aku nei e uku i ka keluna o ehiku kaneri ame kanalima dala ($750.00) i ka Hui Kaa Schuman Kaupaleniai mai loko ae o na dala i hookaawale ia no na hoolilo ahahookolokolo kaapuni, a oia heluna no ke poho a e lilo i uku piha i ka Hui Kaa Schuman. Kaupalenaia, i oleloia, no ke kumukuai o kekahi ka otomobila Overland i kuaiia ma ke kauoha a ke ahahookolokolo o na poe oo ole o ka aha kaapuni o ka ahahookoolokolo kaapuni ekahi no ka hooh@naia ana e ka luna makai hoomalu i na keiki no ole.
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o lulai 2. 1919.
Aponoia i keia la 25 o Aperila, A.D. 1919.
C.J. McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii
KANAWAI 131.
(B.H Helu 366.)
HE KANAWAI E Hoomaopopo Ana I Haawina Paku'i O Iwakalua-kumamakahi Tausani Elima Haneri Dala ($21,500.00) No Ke Kukulu Ana Ame Ka Malama Ana I Kulano Ke Ao ana Ame Ka Hoonaauao Ana I Na Keiki Makapo A I Loohia I Kekahi Mau Pilikia E Ae.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka huina o iwakalua-kumamakahi tausani elima haneri dala ($21,500.00) no ka paku'i ana i ka heluna o kanakolu-kumamalima tausani dala ($35,000.00) i hookaawale mua ia ma o ke Kanawai 133 o na Kanawai o ke Kau o 1917 ma keia ke hookaawaleia nei mailoko ae o na dala iloko o ka waihona puuku o ke Teritore o Hawaii i hookaawale ole ia mamua e hooliloia e ke keena hoonaauao o ka lehulehu no ke kukulu ana i kula ame na hale e ae ame ke hoomaopopo ana i ke ao maama ame ke lawe ana ame na mea e ae e ulu ae ana me na mea pili i ke ao ame ka hoonaauao ana i na keiki makapo kuli aa ame pilikia e ae a i ole i hoopilikia ia ka noonoo elike me ka manao ana o ke keena hoonaauao o ka lehulehu he kupono.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 25 o Aperila A. D. 1919.
C.J McCARTHY
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
MOOLELO O KA AHA C.E O KA MOKUPUNI O HAWAII
I a Hana 1. Mei 12, 1919.Akoakoa na lala o ka ana @@ hop@ peresidena nui ma ka noho Mrs. M@ Dougall o W. Hawaii ame Mrs. Emma Laeha o E. Hawaii: hoomakaia na ha na me ka himeni ame ka pule.
Hoomaopopoia na lala. Kalapana Mrs. Kama peresidena Kamala Ka hookaulana elele: Kauakanilehua Mrs. Naope, presidena. Hale Naope elele Wainkea Mrs. Aloha Brown elele: Hali, Mrs. Namohala peresidena Mrs. Akana elele: Pohakupuka, Mrs. @ Swain elele Laupahoehoe St. Mrs. Kaiminanuao elele: Laupahoehoe @@ David Kahele alakai; Makapala Mr. Iganaeio elelo; Kaahumanu. Mrs Mauahina peresidena Mrs. Igana@@ elele Halawa, Mrs. Lawelawe peres@@@ Mrs. Halemano Keliikipi, elele. K@@ au Sr. Mrs. Bell. peresidena; Mrs. @ elele, Helani, W. K. Kalaiwaa elele Honomakau, Moses Mahelona, presidena, na Mrs. Kanikuoha. elele Na@@@ Mrs. Mele Kahula, elele; Punaluu. M@Neula peresidena; Pahala. Mrs. Kawaha peresidena: Kapapala. Henry K@pea, elele.
Ma ke noi a G. P. Kamauoha, na k paeia na rula o na inoa i hoikeia o lakou na lala.
Koho ana i na komite. Komite o na hana hou S. L. Desha G. P. Kamaoha, Z. Mahaiula. Komite pa'i ke kakauolelo. Komite o na hoike peresidena, Hale Naope, W. K. Kalaiwaa. T. S. K. Nakauela. Hoike a na elele. Moses Mahelona, J. Keala, Mrs. Iganario Hoike puuku ame kakauolelo, K. N. Kamoku, J. Keain J. Kama. Hoaloha loha kakauolelo.
Hapaiia ka hoike a na hope peresdena nui. Na Mrs. McDongall i ka@ hioike a aponoia. na Mrs. Laeha i @ata hoike waha. Luweia a noonoo; na aponoia.
Hoike a ke kakauolelo ame ka puuku; hoopaneeia me ka haawi ana i na hapaha pakahi.
He umi mau hoike peresidena @@@ i heluheluia: Kalapana. Kapaaa. K@uakanilehua, Kaahumanu. Waiakea Ha@awa, Pahala, B. School, Hoomaikai Punaluu.
Na hoike elele, he 14 mau hoike kiaa i heluheluia: Kalapana. Hailil. Ka@@@uilehua. aiakea, Kapapala, Makapala, Kaahumanu, Halawa: hoopawee me ia pule a i Upebureh.
La Hana 2, Mei 13.
Na peresideina ma ka noho Ho@@@a kaia na hana me ka himeni ame ka pule a Mrs. MeDougall.
Hoike a ua elele. Ko Laupahooho Sr. ame Jr. Kapaan, Kawaihae, Naalehu, Halaui. Na Harry Naope @@ hoike a ke komie o na papahela @ Hawaii. He 9 kino, Ia kino ole. Na Innanui he 27, na lala 116 na hoa 24 buina 197. Na lona he $533.75 @@@@ $437.40 koena, $95.88
He 19 papahelu, lunanui 113 na a 252 hoa 126 huina 301. Na dala @@ $1104.01 na lilo $779.60, koena $334.11 Aponoia ka hoike.
Na hana hou. Maka hoike wana a ke komite e lilo ke kumuhana @@@@@ Aha makua i hana hou na keia a@@ Nui na kamailio ana.
Hoopanee ke aha me ka himeni @@ ka pula a ka ahahui.
Akoakoa hou ka aha hora i paina hoomaka na maka me ja pule a @@@ Kamoku Kumuhana: Na opip lokona C. E. Mai ia Mrs. MeDougallmai @@ komite-- Mrs. McDogall G.P. Kam@@ oha, W. M. Kulaiwaa.
Na Moses Mahelona i ka hoike a na elele; aponoia.
Hoolaha mai ka hope peresidena i hoao na lala e hele pu me na opio i @ halepule.
Na J. N. Kamoku e apono ana i ka hoike a ka puuku me ka ke kakauolelo aponoia ka hoike.
Koho ana i na lunanui. Mrs. Emma Laeha, hope peresidena nui na E Hawaii; Hale Naope, hope: Mrs. Me@@@ gall no W. Hawaii, hope Mrs. C. N@
Hoomauia o W. M. Kalawaa i ke kauoleloa o R. K. Naipo i kakau@@ Na ke komite kiai, J. Kama no P@@ S. L. Desha no na Hilo, C. M. K@@@@ kawiwoale no E. Hamakua, Solomon Burke no W. Hamakua MRs. Naka@@@ S. Kohala. Mrs. Lawelawe no N.K. hala, W.K. Kalaiwaa no N. Kona @ Keala no S. Kona. Mrs. Henry Kepaa no Kau.
E hookomoia i ka Nupepa Hoke a Hawaii me ke Kuokoa ka moolelo
Hapaiia ka lulu $136 lona no na hoike, $12.25; unahiia no ke kakauolelo he $10.00
Hoopanee ka Aha me ka himeni 195 L. H. ame ka pule a D. Lonoehu.
W. K. KALAIWAA, Kakauolelo.
Waimea, Hawaii, Mei 21, 1919
Ma Ka Poakahi ka la ao o keia mahina, e hoomaka ai ke kula a'o hana o na keikikane, ma ke Kula Kamehameha no na pule elima no ka uku kula o elima. dala wale no.
Nui ka mahalo me ka hoomaikai o Kinaaina McCarthy i ka holomua me ka nani o na hana hoikeike e keia makahiki, mawaho o Kap@@@@ Paka.