Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 26, 27 June 1919 — KA AHAHUI KALEPA O NA HAWAII I [Illegible] Ke Kulana o ka Ahahui i Keia Wa ame Kona Ulu Ana Iloko o 2 Makahiki [ARTICLE]

KA AHAHUI KALEPA O NA HAWAII I [Illegible]

Ke Kulana o ka Ahahui i Keia Wa ame Kona Ulu Ana Iloko o 2 Makahiki

Ka Hoomaka Ana |

Ilok-'i c :ia maiama mua loa o ka ma- j kahiki 15«17. ua hui ae la he mau keiki j Hawnii m:sl::Io o ko alnkai ana anie ka j hoohana ana a Eilwht ( l L. Genct o ka ! «ihana pooia, no ka lawelawe ana i ka hana kuai poi ma ka makeke o īlono- j lulu nei. Aoie no ho. nui loa o keia poe r i hoc>oiakn n* i keia hana. Aka, ma- ! hoj*f- niai o ke ku ana o ka hana, ua konm nui maf hft keikLpoola iloko Oj ka hni. 1 ka wa'*f»okole foa o ekolu ina- j hina wal«y|K>, ua loaa mai la i na Jala ■ ue puka pakem-Ua. Mamuli o ka iiMomua o koia hana, ua nui na Hawaii i konm niai, na Hawaii ma ka "hana po<>:a ame ua naw*nii e mai. O ka inea i ; Yfic'ui, ua uiu ao kn hana me ka holo- j nuia a ua nui hou ao na i»omaikai i loaa ( mai. iioko o na mahina ekolu hou ma- j mai <> k«»i.a hoomaka ana, aia hoi, j ■:3 loaa ma ka o kai • i; he ke kahua hoi o ka liana i j ! 'onuiia m* ai ka ikaika o ka hui ma! hope mui. I keia mauawa, o ka poi - ■) a ka Pake ka poi e kuaiia ana a : .Mj.ukn]iukaia aku iwaena o na lala. Mahope mai o keia manawa, malio- ]•' iu3! o k:« ikeia an.a o ka holomua o iia haua a keia jh)o Hawiii, ua pani mai | !a ka i ka poi, a ua hoonlnia mai ! '.:i kfkahi mau mea nana i hoomi mai! ka ikaika ni'oiuua o ka hui. I ka loau a:ia mai o k« ia haaAvina, ua hui koke i nr la na lunanui o ka hui f( noonoo. l:okt- i na ai.iliolo e loaa ai ka pono. A ! 'na kn iakou hui ana, aia hoi, ua hoo- I ho'.o a<- la lakou e kuai i kekahi mnu ! mahiiiaai, a e komo aku iloko o ua ha--ia kanu kalo aiue wili ai no ka hui. lloko o ia malama o Sepatemabn, ma ka la 27 o ia mahina 1917, ua hoohuiia :iku la ka luii mo ke aupuni malalo o ka inoa oliko me ia i hoikeia ae la ma-li-na. Va loaa na mahinaai ma Koolnu o ka \va yi<ikole loa, a un lioomakr. koke aku la ka hui o nee imua nona ih'.i eliko me ua mea i hooholoia. Me "<a malie i hoonui ae ai ka hui i koua ikaika nia ke kanu ai ahiki i kona ku «ua maluua o ke kahua kuokoa elike ine īa <■ kn nei i knia la. Mo ka hauoli no ka hoiko ana i ke kahua i ulu ae ai keia hana. o ia hoi keia. o na lala apau o koia hui. he poe ilihuiie wale no, a mniloko mai o ria <laJa liilii a lakou i hookomo mai ai i loaa ae ai keia mea e ikoia nei o Ka Ahahui Kalepa o na Hnwaii i Ka)ipalenaia. Mo ka minai:iinn :io ko iioiko ae i ko alu jtu ole mai 0 ua Hawaii kuonoono o ka aina i keia h.ina maikai no ka holomua o na Ha■waiī iloko o ko lakou aina ponoi. Ina 1 hiki i na Hawaii ilil.uno ke hana i •koia hana maikai me ka holomua, peh.\i hoi na Hawaii knonoono e hooulu ole mai i:<'i i ua liana lil<e me keia no ka ]>ono o na oiwi Hawaii e ku nele nei i ka hana 'iloko o ka nina? 1" uwku lioi ko kakou olelo ana, a e nui ka hana ih»ko o ka nina! Ke Kulana o ka Ulu Aua Iho Iho Nei o ka Hui ' I mea no kakou e ike ai i ke kulana o ka ulu ana iho nei o ka hui iloko o V.< ia niau makaiiiki olua i ku iho nei ka hana. a i inea iioi no kakou e ike ai i ka '.kaīka <> ke knhua o $r»00 i hoomakaia a: a i h<«<>nniia mai ai hoi e na lala hou i komo mai ai, he mea maikai no ka hoi!;e ana i ua hunhelu o ka waiwai tfala q ka liui iloko o kola ame 'keia ekolu mahina kona ku ana mai ahiki i keia la. i'onei nn huahelu elike «ne ia i hoikoia ma na liuke waiwai a ka puuku: Ka hoomakaia ana. he mau hapalua heln liilii wale no. Ka hoouuiin ana, ma ke kuaiia aua 0 na kea —hookalii <lala o ko kea hoo» knhi. O ka hua i lonn mai mni keia mau kea mai i knaiia he a oi aku. Hnohniia mo ke aupuni, Sept..S, 1917. Mai tv?pt. 27, 11)17, ahiki i Dee. 31, 1017, ua loaa i ka hni ho Mai ,<an. 1, 1018, ahiki i Mar. 31, 101Ss. ua loaa i ka hui he $12,397.48. Mai Apr. 1, ahiki i lune 30, 101S, ua loaa i ka hui he $12,907.33. Mai lulai 1, 101s. ahiki i Sept. 30, 101 >. ua loaa i ka hui lie $14.531.79. Mai 0.1. 1. 101S, ahiki i Dee. 31, ua loaa i ka liiii lie $17,025.27. M-u -lan. 1. UMO, ahiki i Aj»erila 3.1, 1010. na loaa i ka hui ho-$l 7.216.62. O koia a<* la na lniahelu e hoike ana i ka neeinua o naWiana o keia ahahni iloko o keia mau makahiki elua i hala iho ]». a t■ pii mau aku ana keia ano iluna ma koia ho)»o aku. He mea hoohauoli keia i na lula o ka hui, a he mea hoolana īio hoi i na Ilnwaii e ku mai nei mnwaho o ka hui i keia la. O na wai•waijvaa o ka hni elike me ia e ku nei 1 koia ln, a ho mea pono hoi i na lala :ij>an o ka hui e ike a e hoomaojiopo mai. peuoi uo ia: Aina ame ka halewili ai. . . .s:",4f*o Na ainn hoolimalima 3.000 Xa kaa kalaka .'{,ooo "N'a waiwai ma ke kalo waJe I no 11.000 | Xa waiwai ma na meaai hale- ! kuai j... 500 Na lako ame 1:1 )»ono ha1e..... 500 1 Ka l.uiua $23,400 lVhea kou manao o kn mea helnhelu i keia mau hunhelu o hoikeia aku noi no ka pono o na lala o ka hui ? Oluolu e hoike inni i kou mau manao. Aole anoi keia hr mea pale loa aku i nn hooiloilo ana a na Hawaii ame ka pofc v aku anle e hi-ki i na Hawaii ke hana i na hana kalopa? Aolo anei V kumhu kujvmo loa nou e ka llawaii e «la koke mai ai a komo 'koke mai iloko 0 k£ia hui 1 Aole anei keia he kumu kupon<- nou o hoopan loa ai i kela ano "kan*2n.a anw> Jtola ano uemn hoopilikia uhane hnna iloko ou? O ka pilikia walo io o ua Hnwaii a'u e iko maka nei iloko o koia. 'o ia keia: 110 hoihoi kiimhi ('hoohoihoi makuahonowai'i v."alr iho no ko lakou aole.lie man. He ikaika j.uehu wale no makani aohe mea i : o maoli iloko o ko iakou hoihui aun. Nana mai kakou i keia mēa .ano e. oin hoi keia: He 720 niau lala o keia hui e ku noi i keia la, kumu kupono loa no ue ka Hawāii e kuai uei i na mea kua.i o ka halekuai. Aia ihea ka uui ? Aia no ia r<»ke ma. 1 kahi e e hookomo ai i ka lakon «iala, i ka Pake no nae e hoomomona ai. Nana mai kakou i kei* ano hoowahawahain o na Hawaii. Kukulu i ka hana a kn, ia ha'i aku la o haawi ai i na iokua ana, aolo i ko lakou hui ponoi. Ia hn-'i e hoolilo ai i na dala kuike, i i-a hoi na «lala aie. Eia no nae, iloko ao o ka uuku o ua Ilawaii o kakoo nei i ka liaaa, ua loaa mai ua pomaikai be

nui elike me ia i hoikeia ae la maluna. Ina e hoihoi na lala apau o ka hui i ko lakou ikaika kuai iloko o ka hui, ua hiki no ia'u ke hoike ae me 'ka hopohoj»o. ole, e loaa ana i ka hui he neemna i pa-hancriia kona i'kaika mn ke ilāla. Ina na lala apau o ka hui e kuai mai ka hui aku he $2 walo.no no ka lakou mau meaai ame ka j»oi, ua hiki i ka hui ko loaa ma kahi o $1440 o ka pule hookahi. Ua liko ia me $74,880 o ka makahiki hookahi. Ma keia, o ike mai kakou i ka nui o na pomaikai e loaa ana i ka hui n i ua 1-ala no hoi.'.-Nui na lala i hele mai e ninan i ka puka o na 'lala o ka hui, no nae, aohe hana mai i ka hana e loaa nui ai ka puka. O ke ola ame l\a puka- o ka hui, aia i ka lokahi o na lala e kua.i i ua meaai a 1 kn hui me ka uku anu i na uku kuike, aole ma ka aie wale uo. Na kea o ka Ahahui O ke kumuwaiwai o "ka ahahui i kukuluia ai, lio $20,000 i inahelelieleia ui iloko o na kea he 20,000. O keia ma" - koa ua hooliloia iho nei i na Hawaii i komo iiioi iloko o ka ĀhahUi no hookiāhi <lala o ke kea hookahi. MamuK o ka nui o na Hawaii i komo mai, ua 'lilo nku ka liapnnui o n» kea a he 813C mau koa walo no i koo. 'Ma na liuahelu malalo iliq e ikeia ai ka lilo an:-i 0 keia man keu iloko o ka lihia O na Hq.waii walo no. Ma ka luilawai o ka papa hooko i malamaia iho noi i koiA pule aku la i lmla, ua hooholo iia lunnuui e hooj>au akn i koia hiau koena o na kea i koo 1 na lala ohahui elike me ka laknu noi. Aka, &āmuli o ka : ma6pQpō 010 o kalii noho o ka hapanui o na lala ua hiki ole ka hoik'o nna aku i koi:» manao ia lakou ma ka leka. Nolaila, un hoo'holo ka'papa o lioike aku a e hoolaha aku ikoin kumuhana ma ka nu]>epu i iko na lala o ka hui, a i ike mai no hoi iki liawaii e makomake aha e komo iloko o ka hui. Ma keia kuai ana aku i na kea'o ka hui i koe, o ka poe koino mua mai 'ka poe e loan mua ana. o ko lakou mau kea, aele hoi o ka poe komo .hope mai. lua īin o uloluhi im\\ aut\ up, lala i "ka lawe ana. aku i na kea i koe alaila e liln ana no i ka j»oe e aku. O kn. mnnawa wale no keia e loaa ai na kea o Ka Ahnhui Kaloj>a o na Hawaii no hookahi »lala ($1.00) o ko-kea. I ka wa e pau ai keia mau kea i ke.kuaiia; aole loa e loaa hou ann na kea no liookahi ilnla 0 ko kea hookahi. A oka pau loa rtna 110 keia o ka hoolo'an hou ana o ka hui i 'kea bou no' īia ldla oini, ua lawa ka hui me ka ikaika hooAeemua m« ka hana. Nolaila, o ka wa pōiio wale no kēia 1 nn Hawaii e kōmo mai ai. ina lnkou e makemake ana e lōaa na kea o ka hui me ke kumukuai lmahaa loa. Mai 'kali oukou o hala ( ka nianawa niaikai! O nn keii elike iiio ih i -maholoheleiaj penei'lakou i hoolilo'ia ai: Ka māhele 1, 2000 kea, ua lilo, $2000;. Ka m'nholo 2, 2000 koa, ua lilo, $2000! Ka maholo 20t)0 kea, ua lilo, $2000. Ka maholo A, 2000 kea, un lilo, $2000; Ka meihelo 5, 2000 kea, ua lih», $2000. Ka mahele 0. 1132 ken, ua lilo; $1132. Ka maliele 7, 2000 -ken, ua i\piia. Ka maliole 8, 2000'-kea* aole i lilo. Ka mabele 9, 2000 kea, aole i lilo. Ka maholo 10, 1000 ken, aolo i lilo. ,Ka mahele 11, 500 kea, aole i lilo. Ka mahelo 12, 100 kea, aole i lilo. Ka mahele 13, 100 kea, aolo i - lilo. Ka mahele 14, 100 kea, aole i lilo. Na mahele 15 ahiki i 18, no 50 koa pakahi, aole i lilo. • O ka poe apau e makemake nna i keii\ mau kea i koe o ka hui, e hoike mai i ko oukou inakemake ina ke kakau. E hoiko maii ka'nui o na kea i makemakein me ka hoouna pu mai i ke dala no ia ninu koa. Hoouna pololei mai' i keia ilnlal ma kn inon o ka Ahahui <f, Hawa.ii< nn Mer('nntile ('o., ījtd." P. O. Box 550, Honolulu, T. H; Hookahi wnle 110 mahina a oi e haawiia ana no ka lioolilo ana i ke.ia īiiau kea mai keia 1a akti ajia'u k.l mahina o Tulai. Oka poe no lakou lia inoa komo mua mai, o lakou no ke ia ana. e 'ka hui. Nolaila, mai kali i ka hooholo ana i koil manao. O ka poe mnhiiai apau iwaena o na Hawaii i lona ko kalo kuai, ke makemake noi ka hui' e hui aku ine lakou Uia ka lekn e ike aku i .ka lakou mau kumukuai : n ina he pono ma ka /p-oao' o ka hui, alailn, e kuniia aku no ka lakou kalo. Nolaila, -mai poina i ke kakau mai i kau leka i ka hui. Ke knuoha.ia flku nei no lioi na»lala npau o ka hni.e kuai ūuii i ka lākou mnu mea kuai ika hailekuai oka hui, aole hoi iwaho. Aolo loa he waiwai o ka oukou <lala iloko o ka hui iua aoleoukou e kakoo mai i kana haua. K ala mai kakou a liiii like iloko o ka hnna, aole hoi e hoohemnhema mai oukou. O ii« laln mawaho o ke kulauakauhale, e hoouna mai oukou i oukou kauohn meaai me ko »lala p", aole ma ka nie walo uo. He haua lioomake ka aie, a.he hana hoonui lilo i 'ka hui i. ka hoouna ana aku i na bila amo na poe ohi aio. Ma ko kaueilia: AHĀHUT KAIiKPA O NA HAWAII I KAUPALENAIA. * ' . . . (Hawniian Mertriiitilo 00., j Honolulu, T. H„ fune 2", 10 lt». "Papa Hooko.o ka lin: -Akniko Aknna, Peresi<lona: "L. Genot, hop'o peresKleun: \ : oUe B:ini".h, Kaka - i"<lf| Sanlūol Manu, .piiuko; Pot!'r Pnsca ,Lv nahooia;. M. lv. !au ia, lnla (• ka p«)ja; James H. S. Kal?o, lala •> ka j.a»a • I ' • V 1

ST. PAUL, liine 23.-Ma kalii o ka' anonne 200 pōe i pou i kn nmke, n he nui ka poe i hoehaja,* a i hooiieleia i nn houie ma Fergua t*atla, ho kaona o <5000 kaunka, he 170 mil'e ma ka hikina-akau mai nei akn, msttttili o kekahi makani oyclono o ka pa'aUa 'mai ma keia kaona ma ftehinci. 'Ile uuku wale no ka hoike i*lpaa mai ka po i hala, mamuli o ka mokuinoku o na uwea kele* pona nme na liwea kelekalapa. (Ma na hoike niua loa i loaa mai mauiūa ae o ke oki pu ia ana o na launa, kamailio ana me ke kaona hoki pu ia, ua liiki nku ma kahi o ka 100 nuiu hdtlīo He ekolu pōO i-ole* loia ae i <pau i ka make, i ka mahawa i puhiia ni ke kj*aahi mai ke alahao ae, oiai ia e ku ana ma kekahi wahi ihoun o ke nlnnui; Ua- hapai pu ia ae lie lnina o ua kna ukaua e ka makani cvclone nini ke alahao -dku. O ka hnpnnūi o ka poe i make ua manaoia, mamuli mni no ia o ka hiolo aua o na home. a he hookahi "liokele i maopopo konn hooliloia ana i men ole. O na kaiiakn hnnn, i liuli hoi mai noo- ! noi mai Fergus Fails mai ma *ke a.umoe \ o kn po nei, ua olelo ao lalepu, aia ma j knhi o kn 200 poe ka haahaa i pau i ka make. He 75 o k'ela poe, trahi a' j lakon, ua kanu maoli ia iloko o ua • apanapana o ka hokele i ka wa i hanee ai.