Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 30, 25 July 1919 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Karolina Metti

Ka Makaikiu Wahine Hoopahaohao

a i ole

O Dude Dana, Ke Ahikanana Mahope o ka

Meheu o ka Poe Hana Dala Apuka

 

Hulili hou ae la na maka o ka wahine me ka noonoo

ma iho no kekahi manawa a ninau hou aku la

Pehea i loaa aku ai ka ike ia lakou no'u?

Na kekahi o ko makou poe i ha'i aku ia oe ia lakouNo keaha la hoi kou mea kamailio mua ole mai ia'u no

keia mea mamua aku nei?

No ka mea hoi paha aole au i kamailio mua me ke poo

mai. Ua hala oia i Yokohama. E hoea aku ana oia I Nu

loka ma kekahi la o keia pule, a ua manao au, ma kona

manawa e hoi mai ai ia manawa au e hele aku ai e hui me

ia a kamailio aku no keia mea

E auhea oe e kuu aloha in a no kou komo nei ea e

hoike oe i kou akamai piha ma na ano apau no ka hana e

haawiia mai ana ia oe a e haawiia mai ana kekahi ukuhana

maikai loa iloko o ka manawa pokole loa

A i ka loaa ana mai o ia mau dala, alaila loaa kau dala

e hele aku ai e piliwaiwai apau loa iloko o ka hora hookahi ea?

O aole. E hoohiki ana au mahope iho o ia manawa aole

au e hele hou e piliwaiwai. Ua ike hoi au i ka hewa o ia

hana heaha hoi auanei ko'u mea e hoi hou aku ai iloko o ia

Lana hoilihune?

Ha ehia au manawa i kamailio mai ai elike me keia

mamua aku nei aohe no nae ou hooko iki i kau mea e kama-

ilio mai ai ua manaka ko'u mau pepeioa i kena ano olelo

au

Ia manawa aku la hoi paha ia ma nei hope aku aole oe

e ike hou ana ia'u e hele ana i ka piliwaiwai. He olelo

kuio maoli keia a'u imua ou i nei manawa i lohe mai oe

e kuu wahne.

E Toma iloko o ka nui o kau mau liana hoohoka eia

nae he oia mau no ko'u aloha ia oe hookahi wale no a'u mea

hoahewa ia oe oia kou hoopunipuni eia nae aole au e ae aku

ana ia oe e hoopoino hou mai ia'u ma nei hope aku. Lohe

mai la oe?

O e hoopau loa ana au i ka'u mau hana hewa o na la i

aui aku la!

Pela paha.

A eia hou ua maopopo pono aku la anei keia mau mea

a'u o ke kamailio ana aku la ia oe?

Ua maopopo ia ia'u Ina no ka holopono nei o ia hana

ua hiki loa ia'u ke apuhi i ko ke ao ma o ke kakau ana

i na ion like ole a ma ke kakau ana me na hua kakau

apuka like ole.

Oia ka mea i hoikeia aku nou i na alakai o kela hui a

no ia mea i makemake loa ia mai ai oe e komo aku iloko

o kela hui.

O ke hauoli nei au no ia hana no ka mea no ka nia-

nawa loihi i hala aku nei ko'u makemake ana e loaa ia'u

kekahi manawa kupono e hoike ai i ko'u ike ma ia hana.

Ua maopopo ia'u ia mea a e loaa mai ana ia hana ia oe.

Ua hala kekahi manawa loihi i nei mau mea o ke kama-

ilio ana a e loaa iho ana no ka ike i ka poeheluhelu i na

manao iloko o ka Makaikiu Dana

oiai oia e hoolohe ana no

keia mau mea apau ana e lohe la he mahalo nui kona no ka

holopono o ka laua hana o ka hoohalua ana.

Aole paha i loaa mua ka ike i ka Makaikiu Dana e hal-

wai ana me ia ma keia hale kekahi ike waiwai loa no

ka hana a laua e hooikaika ana, e loaa mai kekahi moali ike

eia nae, ua nui keia ike i loaa iho la iaia mamuli o kona lohe

ana i keia mau kamailio mawaena o ke kane ame kana

wahine.

Ma ka uila laki wale no keia loaa ana o nei ike waiwai

loa iaia ua maopopo iaia ma kana mau mea o ka lohe ana

ke kulana o ka hui apuka kahi i kukuluia ai ame ka poe na

lakou e alakai ana i nei hana apuka i ke aupuni he hana

imi waiwai hoi ma ka aoao o ka poe kolohe.

Oiai ka Makaikiu Dana e hoolohe ana i ke kamailio a

nei mau mea pii ae la ka ula ma kona mau papalina no ka

hauoli. Ua kamailio ia mai no iaia e ke Kapena Makai

Waisa he hui nui ke ku ana lloko o ka aina ia manawa

aole nae ka Makaikiu Dana i hooiaia loa ia mea ahiki i keia

manawa ua lehulehu na makaikiu kaulana oloko o ke aupuni

i hoohanaia no ka huli ana aku i ka poe hakihaki kana-

wai eia nae ua hoopuhiliia ko lakou ike e na kanaka kolohe.

O ke Kapena Makai Waisa pu kekahi i hoopuhiliia a no

ka holopono ole o kana hooikaika ana e paa ka poe haki-

haki kanawai pela oia i koho ai o ka Makakikiu Dana ke

kanaka kupono nana e lawelawe ka hana a ke hauoli nei ka

Makaikiua Dana no keia ike nui a waiwai i loaa iho la iaia

a pela hoi me ka hilinai ana mai o ke Kapena Makai Waisa

iaia no kona makaukau ame ka maka'u ole

I ka hala ana o kekahi manawa ma ia hope mai lohe hou

aku la ka Makaikiu Dana i ke kamailio mai o na mea alua

maloko mai o ka rumi. O ka leo o ka wahine kana mea mua

ka lohe ana aku i ka ninau ana ae i ke kane.

I ka manawa hea oe e halawai aku ai me kela poe?

Aohe i maopopo loa ia'u. Aia ke alakai i ke komohona

he manawa wale no nae nona e hoi mai ai.

A iaia e hoi mai ai alaila heaha aku ka hana?

Ia manawa oe e kauohaia mai ai no kou hoike ana aku i

kou ike ma ka hana i manaoia mai nau e hana.

Paipai ae la ka wahine i kona mau lima me ka hoihoi

 o na maka alaila kulou iho la ke poo ilalo a nana iho la na

maka i ka papahele a i ka hala ana o kekahi minuke aea

hou ae la a i mai la.

O ua nui ka makemake iloko o'u e loaa kekahi manawa

kupono e hoohana aku ai au i ko'u ike e Toma a e hookoia

ana nae paha ia makemake o'u ke holopono hoi. E Toma.

ne nui ko'u makemake i ka noho ulakolako ana he nui ko'u

makemake i na mea nani aole hoi e hihi o ka nele. E

lilo ana au i wahine u'i ae i wahine me na kahiko nani ka

hale nain âme na mea nani no apau a ka naau e makemake

ae ai in a he nui ka'u dala. Ina no ka holopono o keia hana

au i kamailio mai nei e loaa aku ana ia kaua ke ola hauoli

ana me ka lako i na mea apau e oluolu ai ka naau a e kaahope

ae ai na auwe ana apau.

E loaa aku ana ia mau mea apau ia oe e Sera kuu wane

aloha o kau hana wale no ma kou aoao o ke a'o iho

i ka hoomanawanui a i ka manawa e loaa ai ia mau mea

nani apau au i makemake ai ia manawa e nana aku ai au

hane ma ke ano he moiwahine

E haawi mai oe i dala ia'u a e kahiko no au ia'u iho elike

one kekahi moiwahine. Ua ike au i ke ano o ka aahu ana

anu ke kahiko ana ia'u iho elike me ka moiwahine. E oluolu

oe e hoike mai iia'u owai ke kanaka e hui pu mai ana me

oe ma keia hana?

No ia ninau au e Sera ea e hoike aku ana au ia mea

mahope aku aole i nei manawa no ka mea he mea huna ia.

 

E hoolana mau oe i kou manao nolaila e hele aku ana au

i nei manawa e hui me kekahi mau kanaka elua o makou

Aole au e hoi koke mai ana ahiki i ke kakahiaka  apopo no

ka mea he wahi apaana hana liilii ka makou o keia po a

malia e loaa mai ana paha kekahi mau pomaikai ia makou

aka he mea hiki ole nae ia ke ikeia aku i nei manawa.

E Toma e makaala loa oe hou iho no ka mea me keia

hana e upuia aku nei ke manao nei au e loaa ana ia kaua

ka pomaikai ma nei hope aku aka in a e hookomo mua aku

ana oe ia oe iho iloko o ka pilikia e nele ana kaua a e loaa

ole ana no hoi ka kaua mau mea e kau aku nei i na manaolana

E makaala loa oe o paa mai i ka hopuia o komo

loa aku no kaua iloko o ka pilikia i oi ae.

 

                        MOKUNA IV.

 

I ka pio ana mai o ke kamailio ana oloko manao iho la ka

Makaikiu Dana e oili koke mai ana paha ke kanaka ia manawa

o kona emi hope mai la no ia a iho aku la nolalo ma ke

alapii nahaha e u'iu'i mau ae ana na papa malalo o kona mau

wawae ua ike oia i ka holopono o kana mea o ka hana ana

uolaila aole on a makemake e komo aku oia iloko o ka pilikia

a i ole ikeia mai paha he makaikiu oia i hele aku e hakilo a o

kekahi aohe on a makemake e hoopuehu e i kana mau manu

inamua o kona hopu ana ia lakou.

Ua mamao loa ia wahi ana o ka liele ana aku a huli hou mai

la ihope e nana ia Toma o ka oili aku eia nae aole o Toma

i iho iki aku ua noho iho la oia maloko o kona mau rumi no

kekahi kumu a ka makaikiu Dana i hoomaopopo ole ai a no

ia iho koke ole aku on a namunamu iho la oia.

Ia oe aku paha ia i kou noho maloko o ka hale ua ike aku

la no ka au i kau wahi e noho nei a ua lohe maopopo aku nei

no hoi i na mea apau a olua o ke kamailio ana mai nei. Ua

hiki ia'u ke kau aku i kuu mau lina maluna ou i na manawa

apau in a e makemake ana au e hana aku ia mea.

Huli aku la oia hele ma ke alanui e hoea aku ai i Borodawe

a oiai he hana e ae no kekahi ana e hoohalua ana hele

pololei aku la oia no ka hale halawai o ka poe ha'iha'i kanawai

ma kekahi wahi mehameha loa oloko o kekahi wahi kuaaina

he hale i kaulana i ka piha mau ia e ka ppoe ha'iha'i

kanawai.

Ia hoea ana aku ana ilaia komo aku la oia aloko o ka rumi

hookipa a noho iho la iluna o kekahi koki me ka halo ana a

kona mau maka ma kela a ma keia wahi oloko o ka rumi,

aole ma ke ano he mea kana i makemake loa ai e ike aku aka

ma ke ano no i maa mau i na mea apau ke komo aku lakou

iloko o kekahi hale i malihini loa iaia o ke aho no ia o ke au

mua ae o na maka ma kela a ma keia wahi he ano hana i maa

loa i na makaikiu.

Oia oia e noho ana ike aku la oia i kekahi mau kanaka

alua i ke komo ana aku iloko o ka rumi halawai a mahope

iho haele pu nui aku la me kekahi kanaka oloko o ua hale

la i ka kakou koa. Ua ike koke aku la ka makaikiu i ka manao

o ia huli ana mai la ana ihope a ma kona ano he makaikiu

a ua kamaaina hoi iaia ka helehelena o ka poe kolohe hoomaopopo

koke iho la oia i kona ano ame kana mea e hana mai ana

maluna ona.

Halo! wahi ana iaia iho heaha ka manao o kela nana

ana mai la ana?

He manawa ia no ko ka makaikiu noonoo i hoohana kokeia

ai me ka hikiwawe loa. Ke noonoo la oia iloko iho ona i

kana mau mea apau o ka lohe ana mai kona komo ana mai

iloko o kela hale halawai ame ke komo koke ana mai o kekahi

mau kanaka mahope ona ame ka hele loa ana aku o ia

kekahi kanaka oloko o ua hale la e nana iaia ma ke ano

hoohuoi a eia nae aohe ulu mai o kekahi manao hopohopo

ilk on a no ka mea e hanaia mai ana maluna on a heaha iho

la la ia mea iaia.

O keia kanaka oloko o ka hale halawai o ka oili ana mai

a komo pu aku me na kanaka elua aohe ka makaikiu Dana

i ike mua iaia ma kona inoa oiai nae ua lehulehu no na manawa

ana o ka ike ana maloko o ka hale halawai a ma ia ano

i manao ai oia he lala paha ia kanaka noloko o ia hale halawai.

Aka o ka ninau i ulu mau ae iloko on a ia manawa owai

liela mau kanaka elua o ke komo ana mai a komo loa aku ai

noloko o ka rumi inurama a no ke aha la laua i nana mai ai

iaia ma ke ano he kiu oia? He ninau ia imua ona ia manawa.

Ia manawa o kona ku ae la no ia a hele aku la noloko o

kekahi o na rumi malu o ia hale a hoolli ae la i kona ano

mamua a iloko o ka manawa mua mai ana o ke komo ana mai.

helena mai ko ka manawa mua mai ana o ke komo ana mai.

ai a i kona ike ana ua holopono loa ia hoololi ana ae ana iho

hou mai la oia iloko o ka rumi inurama. Aohe i ikeia mai oia

he makaikiu maloko o ka hale halawai iaia i komo aku ai ua

hoike oia iaia i ke kakauolelo ma ke ano he kanaka lawelawe

hana kalepa a ua hoopaa aku hoi i kona inoa ma ka buke

o Wudafoda Dana.

Iaia i komo mai ai i ka rumi inurama ike mai la oia i na kanaka

elua e noho ana iloko ma ha'i o kekah pakaukau a ma

kekahi aoao mai o ke pakaukau ke kanaka nana i alakai aku i

ua mau kanaka la noloko o ia rumi e kamailio nui ana a lohe

mai la oia i ka olelo ana ae o ke kanaka oloko o ka hale halawai.

Ke koi mau aku nei no au imua o olua ua hana olua i kekahi

hana kuhihewa loa.

Pehea maua i kuhihewa ai?

A penei ua nalowale ke kanaka a olua e hookolo ana a ua

hahai olua mahope o ke kanaka e loa.

O aole maua i kuhihewa ua maopopo loa ia'u oia no ke

kanaka a maua e hookolo ana wahi a kekahi o na kanaka.

O ua maopopo loa au iaia me ka hoohewahewa ole wahi

a ke kanaka elua.

Owai ka inoa o ia kanaka?

He mau la aku nei i hala ua ninau aku au iaia i knoa inoa

a ua ha'i mai o Wudafoda Dana. Aole oia he makai ma ko'u

manao he kanaka malama hale banako paha ma ke ano o kona

mau aahu e komo ana i koho aku ai au elike me ia a ina aole

alarla he kanaka kalepa kaahele paha. Hookahi mea i maopopo

loa aole oia e hookolo ana mahope o kau kanaka aole no oia

e hookolo ana mahope o kekahi mea i pane mai ai ke kanaka

oloko o ka hale halawai.

O ke kanaka i ninau ae ai Owai la kona inoa? no kekahi

manawa kona noonoo nui ana alaila i mai la

Ke manzo nei au oi aku ana ko kakou pilikia mamua

o kau mea i manao wale ai.

O hupo! Nawai i a'o mai la ia oe i kena manao?

He oia io keia mea a'u e olelo aku nei pela ka paa o kuu

manao i lohe mai oe.

Pehea i loaa ai kena manao ia oe?

A eia ua maopopo anei ia oe o kela kanaka ma ka inoa o

Wudafoda maloko o keia hale halawai i nei manawa aole oia

e hookolo ana mahope ou?

Haikea ae la ka helehelena o ke kanaka i ninauia ku ai me

he mea la he kanaka oia ua make ia manawa.

Pehea ka loihi o ka manawa o kou ike ana iaia he lala oia

no keia kalapu?

Ka ma ka'u mea e hoomanao nei he lala oia no ke kalapu

he mau mahina aku nei i hala.

He kupanaha maoli ha ka. Ke olelo aku nei au ia oe i

nei manawa aloe maua i kuhihewa. O kela no ke kanaka i

ku mai nei mawaho o ka hale o Toma ma ma keia ahiahi

iho la e hoolohe ai ma ka puka ki. Mai ka hale mai nei oia

o Mrs. Wadale i hele mai nei no keia hale, i loaa keia ike ia

maua mamuli o ko maua hele ana aku nei i kela hale me ka

manao o Mrs. Wadale ka maua e lawe aku ana e hoohana ike

e aku nei nae maua i kela kanaka e ku ana ma ka puka a e

kiei aku ana iloko ma ka puka ki a in a he mau olelo ka Mr.

âme Mrs. Wadale ma o ke kamailio ana mai nei alaila ma ke

kanalua ole ke olelo ae ua pau loa ka laua mau olelo i ka

loheia e kela kanaka.

Me na leo liilii wale no na kanaka e kamailio ana ia manawa.

Ua ike ole mai na kanaka i ko ka Makaikiu Dana

manawa i komo mai ai me ka nihi loa a poholo ana iloko

a no ka lilo loa o ua mau kanaka la i ke kainailio ua hoomaopopo

ole mai lakou i kona komo ana aku a noho iluna o kekahi

noho kokoke aku ia lakou a hopu iho la i kekahi nupepa a

hoolalau wale iho la no e heluhelu.

Pehea i maopopo ai ia oe e hoolohe aku ana'oia ma ka puka

ki o ka puka o ka hale o Wadele ma? i ninau ae ai kekahi

o na kanaka i kekahi o lakou.

No ka mea hoi paha ua maopopo no ia oe na kauoha i haawiia

mai ia kakou. Mahope o ka hooholoia ana e hoolimalima

ia Mrs. Wadele i mea paahana ua haawi mai la ke kiaaina

i ke kauoha ia makou e hakilo loa ia Mrs. Wadele a mai

ia manawa mai ko makou makaala mau ana iaia. E hele aku

ana hoi maua e hakilo a e hoolohe iaia a e hoomaka aku ana

ko maua pii ana ma ke alappii o ka hale ike e aku la nae

mua i kekahi kanaka e ku mai ana ma ka puka o ka hale a o

ko maua emi hope hou mai la no ia a pee ae la ma kekahi wahi

e hiki ole ai ke ikeia mai.

O kela kanaka au i olelo mai nei o Wudafoda Dana mai

kela hale oia o ka hele ana mai nei a hookolo mai nei maua

mahope on a a hoea mai la ianei a pela maua la i ike ai oia

ke kanaka i hele aku nei e kiei ma ka puka ki o ka hale o

Wadele ma.

Malia paha mai kekahi wahi e ae mai o ka hale kona hele

ana mai nei.

Aole. Mai loaa paha ia'u ma manao pela, aka nae mamuli

o ko'u ikemaka ana aku nei i kamailio ae nei au me kela. Mahope

o kona haalele ana ae nei i kela hale he wahi okoa kekahi

ana o ka hele ana ae e hoohalua ia Wadale a no ia ike o maua

i kona manao e hoohalua ana oia no Wadele ua kamailioia

aku nei o Wadele e maua e noho malie oia iloko o ka hale.

Aohe kuhihewa ana no keia kanaka o Wudafoda no ke kanaka

a maua i ike mai nei e kiei aku ana ma ka puka ki o

ka hale o Wadele ma aohe kanalua ana iho no ia mea. No

ke kumu nae o kona hoohalua ana ma kela hale o Wadele ma

aole hiki ia'u ke hoakaka ae ia mea i nei manawa hookahi

wale no mea maopopo i ka nana aku he kiu oia a he mea kana

i makemake loa ai e ike a no ke kumu hoi o kona hele ana

mai nei ianei aohe mea hiki ia'u ke kamailio ae koe wale

no he hana no kana i makemake ai e ike.

Eia olua maanei malia paha no olua kana hana o ka miki

ana mai nei e hoohalua. Aole anei o olua kana e hoohalua

mai nei? Oia ka'u mea e makemake nei e ike a in a ua ike

olua e hoike mai ano.

He mea pohihihi no ia ke olelo ae i pane aku ai kekahi o

 na kanaka.

Ae he mea oiaio ia wahi a kekahi o ka pane ana mai.

E pono kaua e hele aku e huli i kela kanaka ia Dana a e

ninau aku iaia no kana hana in a e ae mai ana.

Ae o ka mea pono wale no ia e hana aku ai a in a no kona

loaa aku e hoao kaua e pepehi aku iaia a make ina he mea

hiki ia ke hana aku.

A in a e pololei ana kau hoohuoi ana he kiu oia a e pepehi

aku ana olua iaia a make alaila e kau hoohapaia ae ana ka have

iloko o ka manawa pokole mai nei manawa aku no kekahi hoa

make o key hale halawai.

O he hana hiki ole ia ia olua ke hana i nei manawa me

ka holopono

He mea oiaio ia aka heaha ana la ka kaua mea e hana

ana nona?

Ma keia manawa akahi no a ike mai kekahi o na kanaka e

kamailio ana i ka noho mai o ka Makaikiu Dana. Aohe a lakou

kumu e kanalua iho ai ua maopopo i ke kanaka e noho mai

ana e heluhelu nupepa ka lakou mau mea apau o ke kamailio

ana mamua iho ua pau loa ka lakou mau olelo i ka loheia

eia hou aole lakou i hoomaopopo i ka maopopo loa o ka

lakou mau mea o ke kamailio ana e hiki ole ai i ka makaikiu

ke hoohewahewa ilio a e koho hewa iho ai hoi i ka manao

o na mea apau i kamailioia e lakou.

Aohe i lilo ka noho mai o ke kanaka nana e malama ka

hale halawai i mea na keia nnau kanaka e hoohunahuna iho ai

i ko laua nianao eia nae mahope iho o ko lakou ike ana mai i

ka makaikiu hoolalau ae la ka lakou kamailio ana nia kekahi

kumuhana okra oiai nae ua pau loa ka lakou mau mea o ke

kamailio ana i ka loheia e ka makaikiu.

Oia mau no ko ka Makaikiu Dana noho ma kona wani me

ka nana ole mai i na kanaka eia nae aia iloko on a na noonoo

like ole khi i hana ai me ka hikiwawe loa no kana mea e hana

aku ai. Ua loaa mai la iaia ka ike no na kanaka kaulana loa

o ka aina i komo pu ma na hana aihue he poe i nanaia aku ai

he poe maikai a hoopono eia nae o lakou pu kekahi i komo pu

iloko o na hana ekaeka loa e pono ai lakou apau e paa i ka

hopuia i kekahi manawa e hiki mai ana

Aole i lilo iho la keia mau mea apau ana o ka lohe ana i mea

hookahaha i kona noonoo no ka mea ua lohe mua no oia a

ua ikeia hoi maloko o ka moolelo e paaia ana e ka oihana

mamai he põe kiekie a hanohano loa kekahi i komo pu iloko o

keia hana ha'iha'i kanawai.

I ka manawa e kakauia ana keia molelo i ikeia ai kekahi

hana karaima ino loa a ua lilo i mea e hookahahaia ai ka

lehulehu i ka manawa i hoikeia ae ai ma ke akea.

Mamuli o kekahi ulia ua ahuwale ae la imua o ke akea ka

hana a kekahi on a miliona i hanaia ai no na makahiki he

iwakalua ka huna mau ana o keia on a miliona i kona helehelena

me ka uhimaka a ka lehulehu nae e nana mau aku ana

iaia ma na manawa e ae he kanaka waiwai a hanohano aole

la oia i hana iki i kekahi hana karaima ekaeka loa eia nae in a

na manawa e ae e hele mai ana oia ma kona ano he kanaka

on a miliona a ma kona manawa e hana ai i na karaima aihue,

powa a pepehikanaka e huna mau ana oia i kona helehelena

a he kanaka powa maopopo oia eia nae iloko o ka loihi o ka

manawa o kona jhana ana i na karaima ino loa aole no i nele

kona ahuwale ana ae imua o ka lehulehu ma ke ano he kanaka

haahaa loa i ka manawa hope.

Mamuli o keia ikeia ana ae o kona ano he kanaka limakoko

na ke ano ulia i loaa ai ka manao i ka lehulehu oia no ka ke

kanaka i kaulana i na hana ha'iha'i kanawai i hoohuoiia ai no

kekah mau makahiki lehulehu mamua aku aka nae mamuli o

kona ikeia aku he on a miliona pela i hiki ole ai ke manaoia

aku he kanaka hana karaima la hoi oia.

Mamuli o keia hana ha'iha'i kanawai i lilo ai oia i ona miliona

a iloko no nae o kona manawa i lilo ai i on a miliona ua

hoomau aku la no oia i ka aihue ame ka powa wale ana ahiki

i kona ahuwale ana ae imua o ke akea he kanaka hana karaima

ekaeka loa elike me ka maopopo mau o ka hoea mai ame

ka paa aku hoi i ka hopuia o ka mea hana hewa iloko o ka

manawa pokole a i ole kekahi manawa loihi aku paha.

I ka ike ana o na kanaka ekolu he kanaka okoa kekahi maloko

o ka rumi haalele mai la lakou a hele aku la no kekahi

umi okoa. Ua loaa iho la i ka makaikiu kekahi ike maikai

loa no ka hookolo ana aku mahope o ka poe hana kolohe a ua

ike no hoi ia he mea pono ia ia ke hana me ka malie oiai he

mau kanaka maikai e ae no kekahi e hana pu ana me ia ma

kela hihia.

I na kanaka no a oili aku iwaho o kona ku koke ae la no

ia a komo aku la noloko o ka rumi malu a hoololi hou ae la

i kina mau ano apau mamua iho a ke manaia mai ua like loa

oia me Wudafoda Dana.

Mahope iho o kona hoololi hou ana ae i kona mau aahu

aine kona mau ano mamua iho haalele mai la oia i ka hale

halawai no kona manao e haawi aku i na kanaka olua i mana

wa no laua e hana a e hele aku ai paha e hui me ko laua auna.

Eia nae iha kahi o kona hoohalua aku no ia mau kanaka ike

iho la oia oia ke hoohaluaia mai ana.

Eia nae ua hiki iaia ke hoopakele ae iaia mai na hoohaluaia

mai e hiki ole ai i kekali poe ke hookomo aku iaia iloko o ka

pilikia mamuli o kona makaala loa iaia iho o ka poe e ae nae

kana i makemake loa ai e hoohalua aku.

Iaia i oili aku ai hoomau aku la oia i ka hele ana no kekahi

haie i maa iaia he malama mau ia ka piliwaiwai malaila.

Aole kekahi wahi maloko o ke kulanakauhale o Nu Poka'i

nele kona ike i kekahi hale piliwaiwai a maloko o kela ame

keia mau hale ana e komo aku ai e hoololi mau ana oia i

kona helehelena âme kona mau aahu a e lawe mau ana no hoi

oia i kekahi ukali me ia maloko o kela ame keia o ia mau

hale no ke kumu ua maopopo iaia ka hopena e ukali mai ana

i ka manawa e komo aku ai o na hana i ka okalakala loa he

pepehikanaka no ke ukali mai ana.

Maloko o kekahi o keia mau hale ua ikeia oia ma kekahi

ano a ma kekahi inoa a maloko o kekahi hale aku aole oia e

ikeia mai ana no ka mea e hoea aku ana oia ia wahi ma ke

ano he kanaka malihini loa mamuli o kona hoanoioiloa ana

iaia iho.

Mamuli o kona lilo ana he makaikiu ua hana mau wale

oia i nei hana o ka hoano-e ana i kona helehelena ame kona

mau aahu a lehia maoli ua lilo he hana akamai loa nana.

Aole i liuliu loa kona noho ana iho maloko o kekahi o na

hale piliwaiwai ua hoohuoiia oia e kekahi poe he makaikiu a

ua hooiaioia ia mea e na kanaka kakaikahi e noho ana maloko.

O na kanaka elua i komo ae ai iloko o ka hale halawai ua komo

mai la laua a ike mai la i ka kakou kiu e noho ana maloko ua

ike koke aku la no ka Makaikiu Dana ia laua nolaila ua ulu

ae la na manna like ole iloko on a me ka hikiwawe loa no kana

mea e hana aku ai me ka namunamu wale ana iho no iloko

ena:

Ua maopopo mai la au i kela mau kanaka e ke nana pono

mai la me ka hoohuoi loa no'u.

Ia manawa ua komo pu aku la ka makaikiu e paani me ka

põe e pilo waiwai ana. Aole oia he kanaka i maa ia hana he

piliwaiwai aka i mea e loaa ai ka ike iaia no kekahi poe e

paani ana maloko o ia hale pela wale no oia i komo pu aku ai

e paani me lakou he kanaka hoowahawaha loa oia i ka piliwaiwai

a no ka mea ua lehulehu wale na kanaka ana i ike

aku ai i ko lakou haule ana ilalo a i ka lilihune loa mamuli o

i hana.

Maloko o kekahi o keia mau wahi i hoomaka ai ko lakou

iho ana ilalo ua hoomaka lakou e piliwaiwai liili a i ka maneo

ana o ko lakou mau lima ia hana ua komo kuhohonu loa aku

la ahiki i ka pau loa ana o na waiwai i ka lilo.

Ma ka manawa o ka makaikiu Dana i hoomaka ai e lawelawe

i ka hanamakaikiu ua lehulehu na kupakako o na

halekuai i hoopakeleia eia mai ka lilo ana aku he poe lilihune

mamuli o kona komo mau ana aku e a'o ia lakou a ma o

ka hookaawale mau ana ia lakou mailoko mai o ia mau hale.

He lealea hoopiliikia ka piliwaiwai a iloko o ka manawa

pokole ai ole loihi iki aku paha e alakaiia aku ana ka

mea i piili loa ka nau ma ia hana a hiki i ka lilo ana he pio

na ia hana a he ilihuna ka hope. Eia nae he ike no ka

Makaikiu Dana i ke ano o ka piliwaiwai ana. Ua a'o oia

i na ano paani like ole a pau i mau mea kokua iaia ma

kana oihana makaikiu no ka mea o ka poe piliwaiwai he

poe hana karaima ka hapanui o lakou a maloko no hoi o

na wahi piliwaiwai ke kahuna e loaa ai i na makaikiu na

wahi waiwai loa e hoohalua ai i ka poe haihai kanawai.

He mau minuke kakikahi mahope iho o ko ka Makaikiu

Dana paani ana ua komo pu mai la kekahi o na kanaka

e hoohalua ana iaia e paani pu. Aohe mau dala nui i piliia

aohe no hoi he mau huina dala nui i lilo a i eo mai.

Ua hookokoke loa mai la ke kanaka e hoohalua ana i

ka kakou koa a aneane e pili loa mai ma kona aoao aohe

no hoi he hookeke aku o ka makaikiu aka ua nee mai la

nae oia a mamao iki i loaa ka noho o ua kanaka la e hoohalua

mai ana e noho iho ai a e like me ka ka makaikiu

mea i koho wale ai ua hoomaka mai la ua kanaka la i ke

kamailio ana i ka i ana mai.

He kemu lolohi maoli ka hoi keia a kakou.

Ae lolohi maoli ka hoi keia a kakou.

Ae lolohi maoli i pane aku ai ka makaikiu me ke ano

hoihoi ole.

Ke makemake ole iho la au i keia ano paani la, wahi

a ke kanaka.

Eia nae he hana hoohala manawa no hoi keia.

Pela no aka he oi aku ko'u makemake i kekahi paani

maikai me ka nui o na dala e pili ai i eo mai hoi paha ia

ea nui ke dala loaa mai!

Ke ike iho la ka makaikiu i ka manao o ke kanaka ia manawa

aole no kona makemake maoli e nui mai ke dala

loaa iaia aka he makemake oia e hookaawale aku i ka

makaikiu ma kekahi wahi okoa aku e paani ai.

Owau io iho la kekahi makemake i ka paani poka, i

pane aku ai o Dana aohe no kona makemake maoli aka

na kona makemake e ike i ka ke kanaka mea e hana mai

ana.

Aohe i maopopo i ka makaikiu ia wahi a ke kanaka i makemake

ai ia laua e hele aku a malaila e paani ai aka i mea e

pili me ia a ia manawa hookahi e makaala mau ana oia

nona iho me ka makaukau mau e hoopakele ae iaia iho in a

no ke komo aku iloko o ka pilikia.

Ke manzo nei au ua ike lihi no paha wau ia oe la,

wahi a ke kanaka o ka i ana mai.

Ihea ia wahi au o ka ike ana ia'u?

Aohe hiki ia'u ke hoomanao i nei manawa eia nae he

helehelena kou a'u ike aku nei ua ike mua wau mamua

a me he mea la maloko paha la o ka hale halawai.

Ke ike la ka makaikiu iaia iho ia manawa he kanaka

maalea loa kona hoakamailio ia manawa he kanaka ikaika

a he pihoihoi ole he kanaka e hana ana me ke akahele

âme ka puapuahulu olé he pololei loa nae me ka maopopo

ma ka hopena o kana hana ana. He kanakwa akamai pu

ma na hana kolohe a lapuwale e hoopahuaia ai no ka poe

akamai loa ma ka oihana makaikiu:

E hele kaua e kamau wahi oolopu waisake wahi a

ke kanaka i ka kakou koa. Oia wale no kahi mea loaa

ia kaua mai keia ano paani mai aohe mea e ae.

O ko ka makaikiu Dana ku ae la no ia iluoa mai ke pakaukau

ae wawahi iho la i kana hila dala a pela o hui

kona kokoolua a u haele aku la no kahi o ke pakaukau

kuai lama a malaila i hui pu aku ai me laua ka lua o na

kanaka a ia manawa i pane mai ai ke kanaka helu ekahi.

Owai la hoi kou inoa o Mr. Tadafoda paha ea?

O Wudafoda i pane aku ai ka makaikiu me ka hikiwawe

loa.

Ae oia ka hoi o Mr. Wudafoda Dana. Ua lohe mahui

iki au i kena inoa mamua. Ke manao nei au ua kamaaina

paha oe me kekahi o ko'u mau hoaloha no ka mea ke

hoomanao nei au me ka maopopo loa ua lohe iki au i kena

inoa.

Ma keia manawa ua loaa mai la ka omole waisake a ke

ninini la ua kanaka la i ka waiseke iloko o na kiaha a lakou

a oiai no ke kanaka helu ekahi e ninini ana i mai lo e

Girera ko'u inoa. Aohe maikai o keia waiseke ua like

no ka maikai ole me kela paani waiwai ole a kakou o ka

paani ana mai nei aole anei o olua manao pela?

Aohe nana ia maikai ol ua pau aku la i ka inu e aho

e hele kakou e paina malia malaila e loaa mai ai ka wai

seke maikai ia kakou loaa ka wai nana e hoopahee aku i

ka puu a mohala kau no kahi meaai me ka hoopoina pu

aku i ka noonoo ana no kela mau dala a kakou o ka puehu

ana aku la.

                        (Aole i pau.)