Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 30, 25 July 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

' Ua kupono loa iho la keia ia'u, mahope iho o ke kaahele ana no kekahi mau mile lehulehu," wahi a ka Haku Kale, me ka hopu hou ana mai i kekahi lima o ka Lede Polena. "I ka manawa hea pe i hpea mai nei i ke kulanakauhale?" i hppmaoe wale mai ai np ka Lede Polena. "Ma keia auwina la au i hoea mai nei, a mahope o ka hele ana ae nei e ike i hoaloha malpkp p ka hale kalapu, hni aku la nplpkp p ko'u\iiau rumi, np ke kpmp ana i Iple ltoti, a hele pololei loa mai la e ike ia oe e kuu lede." "Peliea kou makuakane ka Makuika, he maikai np anei L ia. elike me kona ano mau?" ■ Mamua o ka pane ana aku o ka Haku Kale i kela ninaū, noke mua ae la oia i ka akaaka, a i aku la : "Ua kamaaina no oe i na ano apau o ko'u makuakane, a o ka'u ia e kama:lio aku ia oe. I ko'u hoea ana aku imua ona, o kana mau olelo o ka pane ana mai, e akahele loa aku au i kona mau vawae, ua manao paha kela, e lele aku ana au e puiiki i iia." alaila noiee like ae la laua i ka akaaka, ā ! hoomau hou <\ku la no ka Haku Kale i kana kamailio ana. s "Ma ka'u nana aku, aohe ana mea huhu ole, e huhu ana i.ia ia'u. no ka hele mau ole aku e ike iaia, pela hoi ko'u 'noea ole aku noloko o ka hale ahaolelo, e koho ai nialuna ka ninau aina, a ua hoopohihihi loa ia mai ko'u noonoo, 3K» ka hiki ana ia'u ke hele i ka ahaolelp, a ke hele aku e ike iaia i ka manawa hpokahi. O kekahi mea ana i noke mai ;,i i ke kamailio ia'u, e pili ana no ia i ka Haku Poigeta, ahiki i kona piha loa ana i ka huhu, me ko'u maopopo ole aku nae i ke kUmu o kona liuhu ana." "Heaha ka mea a ka Haku Poigeta i hana mai ai?" wahi ka Lede Polena o ka ninau ana mai. 'Heaha mai auanei kau, ma kahi o kona mare ana aku i kekahi whine, i kulike me kona ano ame kona kulana, ua uiare aku la oia me kekahi wahine himeni oloko o na halekeaka." . . "He keu ka kena a ka mea maikai ole au e kamailio mai nei e kuu haku," i namunamu wale iho ai no ka Lede Polena, me ka luliluli pu ana o kona poo. mau mea i lohe, mai ai, he keu aku kela wahine a ka wahine huapala, o ke. kumu maoli no ia o ka hooh'hi o kela kanaka opio, a o kekahi no ho:i, he wahine oia i hoonaauao kiekie ia, a he nohona hauoli maoli ko lāua, i loaa ole aku i kekahi poe, o ke kulana kiekie i mare aku no ka malama ana i ko lakpu mau kulana, ame ka inpa o ko lakou ohana." "Ma ka hoike mai a kuu makuakane, u.a hoea okoa aku ka luaui o ka makuika opio,.a uwe aku. imua ona. no ke koho ana o kana keiki i ka wahine, i kulike ole me kona kulana," me ka noke okoa ana ae P ka Haku Kale i ka akaaka, eia nae he mau makahiki mahope mai, aole e hiki iaia ame ka Lede Polena ke hoopoina i kela mau olelo i kamailioia mawaena o laua no ka Makuika Poigeta. "Ua makemake loa kuu makuakane e ike ia oe i kekahi la. a o kana i hoike mai ai ia'u, lie punahele oe iaia, a ina no ka loaa he manawa kaawale ia oe, alaila e holo aku oe i kona kakela e hophala ai i kekahi mau mahina." "Ke hauoli loa nei au e hele aku e ike iaia, i kekahi la, aia nae a huli hoi mai au mai Mekona mai; no ka mea ua }.au mua ka'u mau hoolala ana me kuu makuahine np keia huaka'i," wahi a ka Lede Polena. "E hele i'o ana anei oe i Mēkona?" wahi a ka Haku Kale, me ke kahaha, "Heaha keia hana nui au e hele ai o kela wahi?" Nana pono lok mai la ka Lede Polena ma na maka o ka liaku Kale, ua komp ka hoohuoi iloko ona, aia kekahi mea a ka haku opio i makemake ole ai no kona hele i kela wahi, a o ia kana o ka i ana,mai: m "Aole no he kumu nui o ko'u makemakē ana e hele no kela wahi, koe wale no, he manawa mehalneha keia o ke knlanakauhale nei, a eia no hoi ka nui o na kanaka ke hele liilii nei no ka lakou mau wahi apau i manao aL "O kela w r ahi o Mekona, he wahi mamao loa kela, a iha uo kou kaawale aku i kahi e loa, e ku a mehameha loa ana au ke noho iho ma ke kulanakauhale nei, aohe wahi e hele «nai ai e hoohala i na hora o ke ahiahi." "Manao au aole no oe e mehameha ana e kuu haku ppip, he nui no na wahi kupono e hoohala ai i Jcou manawa maanei. ahiki ko ? u huli hoi hou ana mai," wahi a Lede Polena. eia nae>ke hoomaopopo mai la oi a i ke pihoihoi o ko ka Ilaku Kale ano, ana no e ike mai la, aia ka noonoo nui o keia kanaka opio nona. "O kou hele ana-aku no kahi mamao loa, aole he wahi e ae a'u e hoohala 'ai, o kfeia home wale no, a ua nana mai no hoi au, me he mea la, o keia ko'u home, mawaho ae o ka home ponoi o ko'u mau makua, O, e ka Lede Pplena, e iioopau kela manao ou, e hele no Mekona, a e noho mai no kuua!" "Alia au e haawi e.ak-u i ko'u ae i kau noi, no ka mea, he hana nui ka hoololi hou ana i na mea i hoolalaia a paa no keia huakai. Ina au e ae aku ana i kau kono e noho hou iho, alaila he mea pono e maopopo ia'u ia kumu maikai." "He hookahi wale no a'u kumu maikai i mānao ai, a lie kumu nui no hoi ia," alaila hooneenee loa āku la ka Haku Kale i kona noho a pili ma ka aoao o ka Lede Polena, aia li<.i ke kapalili wale la no ka houpo o ua hāku opio nei, a e hoomaka aku ana oia e kamailio i ka mea n»i. ilokp p kpila ]»uuwai. o ka manawa nae ia i weheia mai ai ka puka, a komo ana no kekahi o na kauwa, me ka hoike ana mai, ua hoea mai ka Makuika Elikoka. , No ka lohe ana aku o ka Haku Kale-, ua hiki mai ka_ Makuika Elikoka, ku koke ae la oia iluna, me ka hele hoi o' -:ona helehelena a lamalama me lea hauoli, oiai hoi ka Lede Polena, i hilinai aku ai ihope o kona noho, me kona piha kuaki, no ke kahamaha ia ana mai o ka laua kamailio ana; •»iai ua kpkoke loa e iohe pono mai oia i ka manao o ka haku opio, ka mea ana i kakali ai no kekahi manawa loihi loa. "E huikala mai oe ia'u e ka Lede Polena, no keia kaha•naha ana mai la o'u i ka plua nanea ana," wahi a ka makuika, me ka haawi ana aku i kekahi lima e alpha i ka Lede Polena, a he hookahi hoi lima i ka Haku Kale. "He hookahi wale no kumu nui o ko'u hoea ana mai la, no ka lawe •ina mai no ia i na tikiki/£U i kamailio mua mai ai ia'u; "He mau tikiki keia no ke keaka o keia po, oiai ua hoea mai kekahi puukani himeni kaulana lo.a, a o keia ka po mua loa e loheia ai kona leo, nolaila, aole he pono ka hoo-. hala ana i keia manawa māikai, a ua pomaikai āu i ka loaa ana o ka'u mau tikiki, aohe wa a nele, me ka loaa ole he noho kaawale m&loko o'ka halekeaka." .

''I hoomakeaka wale ā#u no hoi ku, eia ka e kui'o loa ana oe," me ka noke ana ae o ka Lede Polena i ka akaaka. ,? He hoolohe wale ka'u i ko olua kamailio .no ke keakā me kuu makuahine, oia ka mea nana i kauoha aku ia oe e hele e kii i rnau tikiki, aole owau," me ka luliluli ana ae o kona poo, aole no ka makemake ole e hele e hoolohe i ka himeni, aka no kona ike, ua oi loa aku kona noho malie ana i.ka hale. me ka Haku Hale, a e ike pono hoi, ina paha he po kela e hooia aku ai ka haku opio e lilo i kahe hoopalau nana. "He po himeni ano nui loa keia, e hele ana na mea apau, no ka ike ana i kekahi mau pjiukani kaillana; a o oe kekahi e kuu haku, i kuai i likiki nou, he mau la ae nei i nala. Ke hoomanao nei no anei oia, i kela kamailio ana a kakou, oiai e ai pu ana me ko kaua mau hoa?" Akahi i'o no a hoomanao mai Ia ka Haku Kale, no kona kuai ana i tikiki no ka ahamele o kela po, eia nae ua palaka loa kona noonoo no ia mea, i kau a mea o ke ko o ke au i ka wahine opio, a o ia nae ka ua haku nei o ka pane ana mai: .. "Ua poina maoli au i ka kakou mau mea i kamakamailio ai, ina aole oe i hoea: mai nei, a hoopukapiika mai no ke keaka o keia po, ina paha ua kali makehewa pukpu ia-p. a kamailio mai ana, e hoea ae ana oe. Ma kana haano'u mai, aole he mau puukani ana i lohe ai elike me keia mau lede opio e himeni mai āna i keia po, a o ke kumu nui no hoi ia p kp'u makemake Ipa e Iphe." Ke noho hopla'i malie wale mai Ia np ka Lede P'plena, me ka nana ana mai kekahi haku a i kekahi, me ka nalu nui ana iloko ona. ina paha e noho iho ana no ka Haku Kāle, e.kamailio aku i ka makuika opio, oia no ke hele i ka hoolohe hinieni; ma kahi nae o kona pane aku pela, ua kamailio ae la ka Haku Kale: "lila aole i hoea mai nei ka makuika, ina ua palaka maoli au i ka paina a makou i hoolala ai, 110 keia po, a ke kaumaha loa nei au no kela 'hoopaa mua ana a'u me ko'u mau hoa, he mea hiki ole nae ke alo ae iloko o keia manawa, nolaila o ka'u wale no e nonoi aku nei ia oe e kuu lede, e hiki ana anei ia kakou ke hele like i ka nana keaka i keia pp?" <4 E ae koke mai oe i keia kono," i komo mai ai ka makuika ma ka hookikina ana i ka Lede Polena. "Ke hooia aku nei au imua ou ,e pau loa ana na kanaka i ka hele i kā hoolohe i kela mau puukani himeni, me he mea la ua pau loa na noho oloko o'ka halekeaka i ke kuaiia. O ko kakou lohe aku ka hoi la i ka himeni ana mai a kela mau puukani, ua lawa ia, aohe noonoo nui āna aku, no na po mahope mai, ua kaa mua ke eo ia kakou." "E hele i'o ana anei oe e ka Haku Kale i ka nana keaka i keia pp?" wahi a ka Lede Polena, me ka haikea o kona mau papalina," alaila nana mai la me ka minoaka ana aku i ka makuika: "Ua like loa no kou poina i na mea i hoolalaia, me na kanaka e ae," wahi ana. "Ke hoomanao nei au, ma kela manawa hope au i hele mai āi e ike ia maua, ua hooholo kakou e lawe aku oe ia'u ame kuu makuahine i ka Hokele Ulakona i keia ahiahi." "E kuhi ana ka hoi au, ua hoole mai oe i ka hele ana 110 kela hokele i keia po," wahi a ka makuika.me ka maikai ole o kona no kela mau olelo a ka L,ede Polena. "Ua hoike maoli aku au i ko'u manao, o ka'u wahi makeiliake ia e hele ai, nolaila he mea hiki ole ia'u ke hōololi ae i ka mea i hooholoia," me ka leha ana mai maluna o ka Haku Kale, oiai nae he mau»olelo hoomaewa wale no kela, elike me ka hiki ole i ka Haku Kale, ke hoololi ae i na mea ana i hooholo mua ai. "He mau meā like wale no ia'u, eia na tikiki no ka nana keakā i keia po, aka, ina <iole ou makemake e hele e hoolōhe himeni, alaila ua hiki loa ia'u ke lawe aku ia oe ame kou kuahine, no kahi o kela hokele, elike me kau i makēmake loa ai," wahi a ka makuika opio me ka maikai ole o kona nponoo. "He n\ea hiki ole ia'u ke hahaki i ka'u hoohiki, i haawj aku ai no ka ikē i ke duke wahine i keia po, nolatia e hooko au i ka'u hoohiki e pono ai," me ka mau no o kana nana ana maluna o ka Haku Kale. No kela noke loa mai hoi o ka Lede Polena i ke kamailio hele okoa mai la kā Haku Kale imua a pane mai la: "No'u iho, ua hiki ole ia'u ke hoalo i ka hele ana aku i ka halekeaka i keia po, no ka mea he mahina okoa aku nei i hala, ua haawi aku au i ka'u hoohiki paa imua o Hamilakona, kekahi ona o ka halekeaka ame ka hokele, e hiki aku ana au no ka lohe ana i na puukani himeni, a he hana hoohaahaa na'u ka hooko ole ana aku i kela hoohiki.' "Ma ka'u mau mea i lohe nui ai, aia he paonioni mawaena 0 na ona o kela halekeaka, me kekahi halekeaka e aku, he mea liilii wale no nae ia i ko'u manao, o ka mea nui, o ia no ka hophiki, nolaila e ike hiai oe .e kuu lede maikai, he mea pon6 e held au i ka nana keaka i keia po." "Elike no me oe i hoohiki aku ai, pela no au i haawi pu aku ai i ka'u hoohiki i ke duke wahine, nolaila e hele ana no au i keia po, no ka'u wahi i hoopaa mua ai," wahi a ka Lede Polena, me ka ueue ana ae o ke kino o ua wahine nei, a ka Haku Kale no nae ē ike aku la. aia kekahi mea ano nui, a ka 1 ede Polena i noonoo ai, koe aku nae ka maopopo ana iaia nei. ; "Ina pela, e hookuu mai oe ia'u, a na ka makuika olua.e īawe aku no ka plua wahi i koho mua ai, o ke aloha poeleele no ko kakou/ me ka pahola ana aku i kona lima, imua o ka Lede Polena no ke aloha ana. "He mea maikai ole ka hoi keia, o ko kakou hookaawale koke ia i keia.po, a oiai ua paa loa kou manao e hele no ka halekeaka, aohe a'u mea i koe e kamailio aku ai ia oe e kuu haku, o ka hookuu wale aku no. elike me kau noi," alaila hoopa mai la oia i na manamanalima o ka Haku Kale, me ka huli ana aku, a nana i ka makuika opio e ku kokoke mai ana, a i aku lai "Ke hoomaikai nui aku nei au ia oe, no kou oluOlu o ka noho ana iho, ā lawe aku ia maua ka home o ke duke wahinel He oi aku ko'u makemake e hoohala i kekāhi mau hora o ke ahiahi me ke duke. wahine, mamua o ka hel.e ana iloko o na halekeaka, oiai he keu a ka wela, me.ka ikiki pu, a o kekahi no hoi, aohe he hoihoi ke hoolohe aku i keia poe himeni, e hookaulanaia mai nei, o keia paha ka goe haahaa loa ma ka himeni. a no kahi ole i makemake ia lakou, pela iho Ia i hoea mai ai no keia kulanakauhale. "Ke ike aku nei au, aole he maikai o kou ano e kuu makuika. e hele aku e hoopumehana ia oe iho, ma kahi o ke kapuahi," aohe no hoi he hoole ana mai a ka makuika, aka heLe aku la e noho ma kahi e kokoke ana i ke kapuahi hoopumehana, aia wale no nae kona mau maka, ke nana mai la maluna; 0 ka Lede Opio, .a ina paha no ka .ike mai o ka Haku Kale 1 kela hiona, aole ana e nele ke komohia iho o tta mānao lili iloko ona, no kela makuika. | MOKUNAII. i | 0 kela halekeaka a ka Haku Kale o ka hele ana āku la e' hoolohe i na »puukani himeiji, o kekahi ia p na halekēaka i | poho. mamuli o ka laki ole, aka nae, ua kuai hpoliloia aku i ka Haku Hamilakona, ua hana hou ia, a ua imi aku kona lunanui i kekahi poe himeni, a o keia ka manawa mua loa,o ko.na weheia ana, malalo o keia ona hou. Ua nui na mea i hoolahaia maloko o na nupepa, a m.a na apana pepa liilii no hoi i kauia ma na alanui, no kela po keaka, eia nae o ka poe i kamaaina i kela halekeāka, ma kona inoa kahiko, aole o lakou manaoio iki, e piha ana kela hale, a e loāa ana hoi ka pomaikai i ka Haku Hamilakona. 1 ka hoea ana mai nae i ka weheia ana o kona niau puka ma ka hora o ke ahiahi, ua ikeia ka moe kaoo o na kaā, ka makamua loa o kekahi huaka'i nui o na kaa, e halihali ana i na ohua noioko o ka halekeaka; iloko keia o ka pipii o ka

auhau, he mea ole wale no ia, i kau a mea o ka nui makemake 6 na kanaka e lohe i na puukani himeni, a ma kela po mua loa, ua hele oloko o kela halekeaka a piha, a ma ka heluia ana o na elala, aia ma kahi o na haneri ka loa»i, a i ka ukuia ana aku 0 na hoolilo apau, uā koe iloko o ka waihona o ka ona, ma kalii o ka ekolu hanen dala; o keia ka niua loa, i ikeia o ka nui o ke dala ma kela halekeaka. Iwaena hoi o ka poe hana keaka apau, he hookahi no oi a ka lehulehu i nana aka ai, oia o Kakalina Hadina; ua noke na kanaka i ka iiihau, i ka moolelo e pili ana i keia puukani, aohe nae he wahi mea a maopopo iki, a no ke ku "maili o kona mau ano apau i >ke kaili puuwiai, aole no a lakou nana no kona moolelo, o ka lakou wale no e noke ana i ka akena, o ia ka luaole o kela wahine opio ka liana keaka. Ma ka.eliia mai o ka po, ua oi loa aku ka piha o kela halekeaka, a- loaa ole he mau wahi no na kanaka e noho ai; no ka mea. ua ku'i aku ke kaulana o na hana keaka ame ka himeni ma na wahi apau, a o ka poe keia i liele ma ka po mua, ua hele Hou no ma ka elua mai o ka po. a ua kuai okoa aku i na tikiki ilp ka.pule holookoa, no.ka hopohopo o loaa ole auanei he mau \£ahi e noho ai, no na po mahope mai. Ma na manawa apau a Kakalina Hadina e ku mai ai e a e himeni paha, e lawe ia aku ana na bo-ke pua e h&awi iilia, aia hoi na ohenana, a ka poe makaikai maluna ona 1 ha tri{inawa- apau; o ka mea apiki nae, i ka wa no e pau ai na hana keaka, aole he laurfo wale mai o Kakalina me na kanaka, aka e hoi pololei ana oia a maluna o kona kaa, a huli hoi aku no kona wahi. Ua pii hiki.wawe mai ke kaulana o kela halekeaka, iloko o kela pule hookahi a ka hui hana keaka o Kakalina Hadina ma, e hoohala ana ma kela kulanakauhale, a no ka ike maoli o ka ona nona ka halekeaka i ka nui o ka laki, ua hoolimalima okoa oia ia lCakalina e lilo oia ka lunanui o na hana keaka, r» oiai he uku paa kela no ka pule, ua haawi koke mai o Kakalina j afc, a kaa aku la ka hooponopono ana i na hana apau o kela halekeaka malalo o Kakalina. He īnāu pule ka malama mau ia ana o ke keaka maloko o kela halekeaka, aole he po i nele i ka piha i ka poe makaikai. a ma ka ekolu o ka pule o kela noho lunanui ana a Kakalina Hadina no kela halekēaka, ua oiii ae la kekahi hoolaha, e hoike ana, he hoku hou ke hoea mai ana, he kaikāina' oia no Kakaiiiia. I ka manawa mua loa a Kakalina i hoike aku ai i na o na halekeaka ua loaa iaia kekahi kaikamahine opio hou i makaukau ma ka hana keaka, ua noke ia mai oia i ka akaaka, me ka hoole pu mai o na ona, aole e lawe mai i kela kaikamahine, o lilo auanei ka poe maa ole i na hana keaka i mea e hoohaaīiaaia ai o kela halekeaka, aka £ hoomau aku no o Kakalina i ka paani ana ma na hana keaka like ole, oiai oia hookahi wale no ka mea makemakeia e ka lehulehu, i ke kohukohu maoli no, a i ke kani no hoi o kona leo i ka himeni. Ōiai nae, ua noho pouliuli kela poe i ka mea oiaio, o KakaIna hookahi wale no ka i ike i ka oiaio o kana mea i kamailio oku ai imua o lakou ua minoaka ae la ua kaikamahine nei, a i aku la: ' ' "fye manao nei au, mamuli o ko'u kamaaina i na hana keaka. a mamuli no hoi o ko'u hoomaopopo i keia hokuhele hou, ua- kupono loa oia e oili ae iwaho o ke akea, mai ke aouli mai, a e ikeia aku kona nani alohilohi e na mea apau." No ka hilinai piha o na ona o ka hokele maluna o Kakalina, u.a haawi mai la lakou i ka ae, me ke kanalua no nae, no ka lilo o keia kaikamahine hou, i mea e ohohia nui ia ai kela halekeaka, aka ua hoomanawanui no nae lakou ia manao, me ke kakali ana o ka ike maka i ka oiaio o ka Kakalina mau hoakaka. Ua hooiaio aku'o Kakalina imua o kona mau haku, ma kahi o ke kumau ana o ka laki o kela halekeaka i kahi hookahi, e hooi ia ae ana ia, ma o keia puukani hou; nolaila ua hookomo hou ia aku Ja na hoolaha maloko o na nupepa, e hoakāka ana no kekahi keaka, ma ka* inoa o ka Lede Lāiana, a ma ka po o'ka la 14 o Feberuari, e oili mai ai ka hokuhele hou. I ka ike ana p na ona o kekahi mau halekeaka okoa aku, ua hele lakou a piha nie na nianao lili huwa, a o ka poe no hoi Ueia i kuleāna i ka halekeaka a Kakalina e noho lunanui ana, aia wale no na niānao hopohopo iloko o lakou. no ka holopono ole o na mea e lianaia mai ana elike me ka hoolaha, a ke hana la lakou i'na hoololiloli me na manao hoopohala mau i kela ame keia manawa. Ma ka hapalua no o ka hora eono o ke ahiahi, ua hele owaho o ka halekeaka a piha i na kanaka, e kakali wale ana no o ka wehēia mai o ka puka aia no nae na kamana maloko kahi i hana ai, a o kekahi ona o ka halekeaka ke hookikina la oia i na knaka hana, me na manaolana poho, o kona manao wale no, o ia ka pau ae o na hana keaka o kela po, a huli hoi aku i ka hale, e uumi ai i na manao ahewa a na kanaka iaia ame kona mau hoa. Aia o Kakaiina me kona mau hoa maloko o na keena komo lole kahi i noho ai, a i ka maalo ana ae o kekahi o na keiki lawelaw.e, ine kekahi puolo e paa ana iloko o kona mau lima. ua ku okoa ae la kela ona o ka halekeaka iluna, a i aku la i ke keilki: , "E lawe .ana oe i kena puolo ihea?" me ka lalau okoa ana aku no i ka puolo a paa mai la iloko o kona lima. "He. puolo keia a'u e lawe nei noloko o ke keena konio lole o na wahine," i pane mai ai ke keiki lawelawe, me ke ku malie ana iho i kahi hookahi. "Ina pela, owau ka mea nana e lawe aku i keia puolo, no ka mea ke makemake e ike aku i keia hokiihele hou, aole loa au i ike iaia mamua, ua heje au a piha kuaki loa, nie ka hopohopo, no ka holoppno o na hana keaka i keia po," o ka awiwi aku la no ia o v kana hele ana, a kikeke aku la ma ka puka p kekahi-keena kpmp iole. '■ O ka mea mua loa o ke kiei ana mai iwaho, oia no o Kakalina Hadina, a i ka ike ana mai i kekafii o kona mau'haku, haawi mai la oia i ka minoakā, a o ia ka ua haku nei i wikiwiki aku ai i ke kamailio ana: "I lawe mai la au i keia pUolo, īiie ka ninau ana āku ia oe, ina paha e lawe mai au i kekahi pola kope wela nou." , "I hapa pola wale no kau e lawe niāi ai, me kekahi apana meaono uuku. ā ke mahalo e aku ia oe, no kou hoo-liia-nao ana mai la i kela pola kope.". t ihea kela puukani hou? Aole ana anei ona pihoihoi i -keia pio, oiai o keia ka manawa mua loa o kona ku ana mai imūa o ka lehulehu ?" , "Ina no kuu kaikaina kau e ninau mai nei ea. aole ona pilikia ik U ua like kona noho ana maloko nei me he mea la, aia no maloko 0 kona runii moe/nolaila mal hpppilikia i kpu nppnoo, a.ka e leakali me ka hoomanawaiiui ahiki i kou ike ana. aku iāia. H.e hapaha hora wale no ka manawa i koe e kakali aku āi, o ko makōu makaukau no ia, a i ka wa e hukiia ae ai o ka. paku iluna, e hoopihaia auanei na mea apau malokp o keia halekeaka me na manao kahah^." • J ka loaa ana niai o ke pola kope a ka ona o ka haiekeaka, o ke kauoha ana aku i ke keiki lawelawe, e lawe mai, ua hopu aku la p kākalina, a.emi mai'la noīoko o ka rumi, me ke pani āijā aku i ka puka a paa, ia manawa i nana aku ai oia maluna o kona kaikaina me kā imiioaka ma na papalina. Aole keia he kaikāmamne okoa aku, aka Esekotā no ia, aole nae keia o>kela 01iva. a kakou i kamāaina āi, ma kā hāpamuā o keia moolelo, \ noho paāua ana malalo o koiiā makuahine hanai, a malalo hoi o ka malu o kekahi kanaka pauaka, aka ke hele.hei oia ma ka inoa p Aderina Hadina, ke kaikaina o ka wahine hana keaka kaulana. "E inu like mai kaua i keia pola kop.e a ka haku o ka hokele i lawe mai nei, a ma ka'i*- nana 'aku nei iaiā, ua hele a piha the ke pihohoi, no kona hopohopo, no ka holopono oie o lia hanā keāka ma keia po. Mā ka'u e nāha aku nēi ia oe, 1 aple ou wahi mea a pihpihoi iki e OHva."

"Npkeaha lioi ka ole, ke iiianao nei au, e h£klutu ana au ke ku iku im6a o ke akea, ke ike e nei no au i ko u ano, Wahi a Ōlivs£ me ka hoa&.ana mai e minoaka. "Aole kou he pihoilioi nioli, a lie liaalulu paha. aka hc nauki kou no ka hoea koke ole mai i kou manawa e ku akui ai imUa oke akea, he like ole loa haalulu, me ka nauki, ma ko'u kamaaina i keia hana, pela au i ike aku ai ia oe, aole loa he wahi haalulu iki. Eku ac oe e Uliva ilunal' Ku i'o ae la o Qliva. a noke aku la no hoi o Kakalina i kc kilohi iaia ma na ano apau. me ka pane ana aku: "Aole a'u wahi hoohalahala ana ia oe e 01iva, ma kou mau ano apau, ua nani maoli oe, e hookahahaia ai ka poe makaikai i keia po, a e nana mai no hoi oe ia'u. owau ana kou makuahine." "He'lua ole maoli koU ano e Kakalina, iloko ka hoi o kou opiopio, lia hiki loa ia oe ke hoano-e i kou ano iho, a me he n)ea la he wahine ma kahi o ke kanakolu makahiki ke nanaia aku. He keu aku a ka mea hilahila 110 kekahi mea opiopio loa elike me kou ano, ka hoohalike aku me kekahi wahine luahine. "E hamaii e kuu kaikaina. aole keia he manawa no na kamailio 0 kena ano," wahi a Kakalina, me kona kulou ana aku imua, e nana ai maloko o ke aniani, 110 ke kilohi pono ana i ke kupono o kona .helehelena. me ko ka wahine luahine, aua e hoohalike loa ana i kona ano me ia. "Ma na hana keaka a pau loa, e konoia mai ana kekahi mea, e hana oia iaia iho a kulike loa me ka wahine, a me ke kane paha nona ke keaka e hanaia ana, o ke kumu nui iho la ia e holopono ai na hana keaka apau, o keia ka'u ike ma keia hana no kekahi mau makahiki loihi o ko'u noho ana. nralalo o kekahi mau haku o 'na hui keaka, nolaila mai.noho oe a nema mai ia'u e Gliva." "Aole he pilikia nou e Kakalina. ua maa maoli no oe ma keia liana, aka, no'u iho, ke hopohopo loa nei au, no ka holopono ole, o ka'u mahele hana, a ina e holopono ole ana ka'u mau hana i keia po, heaha ana la ka mea a na kanaka e kamailio mai ai? No'u iho nae. e piha loa ana au ika hilahila. me ke kaumaha pu, no ka hoohaahaaia o kou kaulana, nia o'u la." "Mai hopohopo iki kou mnaao e Oliva, a mai kanalua iks oe no ka holopono o na'mea apau i hoolalaia e kaua. E hoomanao, owau ka mea nana i akena aku nou, owau ka mea i hooia aku imua o na haku 110 lakou keia e ike ana lakou i kekahi lioku hele hou loa; nolaila e malama mau oe i keia mau mea oiaio, o na mahalo e «haawiia mai ana i keia po, ke kuoo 06 ma kau mahele hana, aole ia no ka mea e ae. aka nou ponoi no ia e 01iva, a o ka hoomaka ana aku ia o kou pii ahiki i kou ku hookahi ana/he'helu kiekie loa iwaena 0 na wahine hanakeaka apau o Enelani nei." "Ua ike au i ka haawina ko'iko'i e kau mai ana maluna ou, ma au e hilahila ana. a hoopepe paha ma ka'u mau hana o keia po, aka e kuu Kakalina aloha, ua paa kuu manao, e hoao no au e hpikeike aku imua o ka poe e pilia mai ana maloko o keia halekeaka, aole au he u'a helehewa, aka he kawa keia na'u i lele a*opu, a nou hookahi wale 110 e Kakaliua, e ku aku ana au imua, a hooiaio aku, aole oe i kuhihewa, nia kau inau mea apau i kamailio aku ai imua o kou mau haku, aka ua pololei ia ma na ano apau, a e hookahahaia ana ko lakou manao i keia po." "Ua ike mua au i ka oiaio o kena mau olelo au e kamailio mai nei e 01iva, aka aole keia he manawa no ka hoonui ana 1 ke kamailio, oiai ke kokoke loa mai nei i ko kaua manawa e ku aku ai imua o ke anana, a ke lolie nei au i ke kaheaia 0 ko kaua mau inoa. • "Mamua nae o ko kaua oili ana aku imua o ke anaina, o ka'u a'o hope loa ia oe, mai noho oe a nana iki imua o na kanaka, o lilo auanei ia i kumu e hoopihpihoiia ai kou noonoo, aka e nana mau mai 110 oe ia'u,'a ia oe no ka ike, ua pau ka lelele o kou oili, a ua hoi pono mai kou mau manao maikai apau, o kou manawa auanei ia e huli pono aku ai imua o na kanaka, e nana ana ma kela ame keia wahi, e ike ana no oe aole loa he wahi pihoihoi iki iloko ou, o ka pau ae la no ia o ka pilikia." "O kena wale no anei kau niau mea e a'o mai ana ia'u, aole he mau mea hou ae?" "O keia wale ae la no, aole he mea hou aku e a'o ai ia oe, oiai ua ike au, ua paanaau na olelo apau au e kamailio mai ai; a ua hiki hoi ia oe ke kuhi i kou mau lima, me ka hiehie maoli, a o ka oni ana o kou kino, he ku i ka hiehie, a'u no e kaena e ae nei, aole loa he manawa i hanaia ai ke keaka a kaua e hoikeike aku ana, ke ku i ka nani ame ka maemae, elike me ia a'u i ike aku ai ia oe." I kela manawa nae i komo mai ai ka lunanui o lea halekeaka, a iaia i ike mai ai ia Ol!va no ka manawa mua lop, ua hoopiha loa ia aku oia me ke kahaha, i ke kulana hiehie, ame ka wahine u'i o keia kaikamahine. a mahope o ka hoolauna ana aku o Kakalina ia 01iva imua o ka lunanui, ua laweia aku la laiia nei noloko o kekahi keena, e pili kokoke? loa ana, ma kahi 1 paleia me ka pa-ku, aia malaila he mau koki veleveka, maluna o kela mau ko-ki, i noho iho ai ua mau wahine opio nei, aole loa he wahi ano pihoihoi iki iloko o'oliva, aka ke noho hoola'i la laua, me he mea la, aia no maloko o ke keena hookipa o ko laua home. Ua liele no hoi oloko o ka halekeaka a piha ma kela po. no ke ake wale mai no keia o na mea apau e ike i ka puukani hou, a o ka wahine opio akamai hoi ma ka hana keaka, Aia maloko o kekahi wahi i hookaawaleia, no ka pOe kiekie a hanohano, e noho ana ka Haku Kaie ame kona mau hoaloha, o kela poe no i hooholo like ai e hele lakou i ka nana keaka; ka hoopaa hoi, nana i kono mai ia Kale e haalele aku i ka Lede Polena, hie ka hoohala 016 i na horakela ahiahi me ia. "O keia ka manawa mua loa a'u i īke ai i ka hele oloko nc ; 0 keia hal,ekeaka a pilia i iia kanaka," i j)ane ae ai kekahi o na I:eonimāna ekolu e noho like ana ma kahi hookahi. "Ina e lilo ana na hana keaka o keia po i mea hialaai nui ia elike me kekahi mau halekeaka a'u i hele ai, alaila ua makepono keia piha, a ua makepono no hoi ka liele ana mai nei e nana i kieia po, aka hoi, ina ma ka haanui wale iho no ke kaulana, alaila ua poho maoli ka kakou dala o ka lilo ana no keia mau noho, a ua waiwai ole no hoi ka hele ana mai nei," i pane aku ai ka Haku Kale, me kona kanalua loa, no kona ike i kekahi keaka maikai, ma kela po. "Ke ike nei aū. ua hele mai nei no ka ke eluke wahine i ka naiia keaka," wa4ii a kekahi i kamailio ae ai, me ke kuhikuhi ana aku o kona lima, ma kahi a ke duke wahine e noho mai ana me kona iiiau loa. "Owai auanei ia mea noho aku. i kauhale, no ke ake e ike 1 keia noku hele liou," i pane mai ai hoi kekahi. "jke manaoio ko'u, aole e lilo ana ka hele ana mai nei o ke dilke wahine e nana k&ka. i mea nona e mihi ai. aka e hauoli loa ana oia s no ka ike kiiinaka ana i ke kaikaina o Kakalina Haladina, a o Paulina hoi iwaena o ka poe hana keaka."; "F. manao dria ka hoi _au. aole la he kaikaina o Kakalina, o keia ka manawa mua loa a'u i lohe ai, he kaikaina kekahi ona," i pane aku ai. ka Haku Kale. "Aole no au i maopopo, he kaikaina ponoi paha kelii no Kakalina, a i ole. h? kaikaina hoopilipili wale no paha, aole no au i ninau aku iaiā, no ko laua pili oiaio loa." E nanea ana nō nae ua poe keonimana nei i ke kamaillh, o ka mānawa ia i uula ae ka paku iluna, aia hoi imtia pono oko I.IkPU mku maka, e noiioho mai ana ka poe hanakeaka ma ko lakou maū wāhi', a i kā'manawa i hoomaka ae ai o 01iva e lramailio i kana mahele o ke keaka, ua hoomaka koke na mea apau.e pa'ipa'i i ko lakou mau lima, i kau a mea o ka hiehi* niaoli no o kona kulana, pela hoi ka nui o k« mahalo o na mo apau, i ka mpakaka o kana Hamailio ana, o ka oni ana no hoi ke;a o kona kino, me ke kuhi ana o kona mau lima, he hiehie māoli no, aohe mea nele i ka haawi ana i kona mahalo no kei# wahine malihini, a lakou i ike ole ai mamua. 4 (Aole i«pau.) x •