Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 31, 1 August 1919 — Page 12

Page PDF (1.10 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Kanawai. no ka hoohanaia ana, a i ole, no ka ai ai ana maluna o o kahi i kuaiia aku ai, e malama i na manawa apau a e kau ana, a i ole, e lewalewa ana ma kekahi mau wahi aole e emi iho malalo o elua wahi ike mau ia, a ma kahi e hiki e ikeia e ka lehulehu, i kekahi mau hoailona i kakauia, a i ole, i pa'iia maluna olaila na huaolelo "he kuai makou i na waiu hau," "he kuai makou i na meaai i hoopaakikiia", "he kuai makou i na mea momona i hoopaakikiia", a i ole "he haawi makou i na waiu hau", "he haawi makou i na meaai i hoopaakikiia", "he haawi makou i na mea momona i hoopaakikiia", elike me ka mea e hauaia ana, ma o kekahi mau huapalapala aole e emi iho malalo o eha iniha ke kiekie ame elua iniha ka laula. Ma na wahi e hoohanaia ana na palapala o na meaai i kakaui, o na huaolelo "he haawi makou i na waiu hau", a i ole, "he haawi makou i na meaai i hoopakikiia", a i ole, "he haawi makou i na mea momona i hoopaakikiia", elike me ka mea e hanaia aku ana, e kau ia mau mea me ka moakak@ ame ka ike kuponoia.

           

            O ka loaa ole ana o kekahi o na pepa, no hoailina, na huaole@@, ame na hua-palapala, elike me ia i koi @a maloko nei, e man@@@@, i na manawa apau e hoike mai ana ka mea on a mea kona aoao. ai i ole, mea paha e haawi ana, a i ole, e kuai ana i na meaai, he ai-kilima ia mau mea. Aole e ku i ke kanawai no kekahi mea, hui, a i ole, ahahui i hoohuiia e hana, kua, lawe, hoolawa, a i ole, malama i ke alu, i kekahi "waiu hau", a i ole, "meaai i hoopaakikiia", a i ole "mea momona i hoopaakikiia", malalo o no manao o keia Kanewai, koe wale no a ua hookoia na mea i koiia ma keia Kanawai."

           

            PAUKU 3. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.

           

            Apo no ia i keia la 30 o Aperila, A. D. 1919.

             

            C. J. McCARTHY,

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

_____________________

 

KANAWAI 237.

 

(B.S. Helu 114.)

 

HE KANAWAI E Hoomaopopo Ana no na Hana Hou o ka Lehulehu.

 

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

           

            Pauku 1. O na heluna malalo iho nei ma keia ke hookaawaleia nei no na mea i makemakeia malalo iho nei, mailoko ae o na dala i koe i keia manawa maloko o ka waihona puuku no, a i ole, mamuli o na waihona hoaie, a ua hiki e hoopukaia na bona elike me na hoakaka a ke Kanawai elike ka nui me na mea i makemakeia, a i loaa ai hoi na heluna i hookaawaleia maloko nei.

 

Na Hana Hou O Ke Teritore.

Na Hana Hou Urcapo ame Awa.

 

(E hooliloia malalo o ke kuhikuhi a ke Komisina Awa.)

Oahu:

1. Uwapo 2……………..  $270,000.000

2. Eli ana i ke Awa o Honolulu….. 50,000.00

3. Kukulu ana i paku'i no ka Uwa-

            po 15A……………………………45,000.00

4. Uwapo p Waimanalo………… 10,000.00

5. Kuai ana, a i ole, lawe ana mai

            ma ka hoopii, wai wai o Robin-

            son ……………………………452,286.00

6. Kuai ana, a i ole, lawe ana mai

            ma ka hoopii, wai wai Allen.. 149,492.00

7. Kuai ana, wai wai o ka Hui Ala-

            hai âme Aina Oahu…………….. 25,000.00

8. Kuai ana, aina o Bishop Estate,

            ma Kewalo, aneane 125 eka,

            makai o ke Alanui Ala Moana.  125,000.00

            Hawaiis

9. Hooloihi ana i ka Uwapo o Na-

            poopoo…………………………2,500.00

10. Uwapo hou, ma Kaikuono Kuhio 500,000.00

            (Aka nae, aole kekahi hapa o keia

             ikamu e hooliloia koe wale no

            a u loaa mua mai ka ae i ka

            papa komidina awa mai ka In-

            ter-Island Steam Navigation

            Company, a i ole, e kekahi hui

            mokuahi okoa aku, he aelike ma

            ke kakau e hoohana i ka uwapo

            i oleloia no kekahi manawai,

            aole e emi iho malalo o elima

            makahiki me na auhau e hoo-

            kauia mai ana no ka hoohana

            ana i ka uwapo e ka papa komi-

            sina awa i oleloia).

            Maui:

11. Na hana hou o na awa ame uwapo 220,000.00

            Kauai:

12. Na hana hou o na awa uwa-

            po, Kapaa ………………………182,000.00

12a. Uwapo o Nawiliwili, na hana hou

            i ke awa âme na wahi hookio…….. 200,000.00  $2,231,278.00

            Na hale hou. na paku'i, na lako

            âme na hana hou e ae me keia

            malao nei:

13. Halepaahao, Oahu…………………… 3,600.00

            (Na pono hookahewahe wai; e

            hooliloia e ka lunanui o na

            hana aupuni).

14. Na lako hou. mahele nana o na

            mea kanu………………………… 9,500.00

15. Na kahua hoao mea kanu, Ha-

            waii…………………………… 25,000.00

            (E hooliloia e ka Lunanui o na

            Hana Aupuni).

16. Wahi mahiai hoao, Haleakala….. 5,000.00

17. Hale hamama Home o na Kaika-

            mahine Kapiolani ………….. 1,000.00

18. Hale Pupule, kuai ana i kahua

            hou, âme ke kukulu ana…….. 150,000.00

            (E hooluloia e ka Lunanui o na

            Hana Aupuni.

19. Kula a'o hana o na Keikikane….. 42,000.00

            (E hooliloua e ka Lunanui o na

            Hana Aupuni.

20. Kula a'o hana o na Kaikamahine 39,000.00

            (E hooliloia e ka Lunanui o na

            Hana Aupuni.

21. Kula kiekie o Hawaii……………. 142,000.00

            ( E hooliloia e ka Lunanui o na

            Hana Aupuni.

22. Hale auhou o Hilo, paku'i i elua

            hale ke kiekie……………………….15,000.00

            (E hooliloia e ka Lunanui o na

            Hana Aupuni.

            (E hooliloia elike me ka hoakaka malalo o na Pauku 2 ame 4

            mahope aku nei).

23. Alanui Luaopele, Hawaii…………215,000.00

            (E kukuluia ma ke ala o ke ala-

            nui e ku nei elike me ka hiki. O

            kela hapa o ke alanui i hanaia

            me ke konokilika aole e oi aku

            mamua o umi-kumamaono ka-

            puai ka laula mai ka hale hoo-

            lulu kaaahi aku o Keaau ahiki

            i ka mile 12 1/2 Olaa, a i umi-

            kumamaha kapuai ke akea mai-

            laila aku a holo i ka luaopele).

23a. Alanui Luaopele, Hawaii, e hoo-

            maka ana mai ke alahaka kono-

            kilika hou he eha paha mile mai

Hilo aku a e holo ana i Hilo…………50,000.00

            (Aku nae e hookaawale ke Ka-

            lana o Hawaii i heluna like me

            ia).

24. Alanui Nui, mai ka Pali, holo i

            Honolulu, Apana o Honolulu,

            kukula ana ame na auwaha

            lawe wai…………………………….150,000.00

25. Alanui e hele ana i Puukapele,

            Awawa o Waimea. Kauai…….30,000.00

26. Alanui ame na alahaka, Awawa O

            Iao, Maui …………………….20,000.00 $ 465,000.00

            PAUKU 2. O na huina malalo nei ma keia ke hookaawaleia nei no na hana malalo nei mailoko ae o na dala i koe i keia manawa i loko o ka waihona puuku, a i ole, e loaa mai aa paha ma keia mua aku i ka puuku no a mamuli o ka waihona hoaie, a ua hike e hoopukaia i mau bona elike me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai elike ka nui me ke kupono e loaa mai ana me ka huina i hookaawaleia maloko nei; aka nae o na huina i hoikeia maloko o na itamu 24, 27 ame 29, ahiki i 46 o keia Kanawai, e hui pu ana ia mau huina. e hooliloia e na papa o na lunakiai o na kalana like ole, a i ole, kulanakauhale ame kalana i kulike me na kii ame na hoakaka i hoomakaukauia e ka enekinia oia kalana, a i ole, kulanakau hale ame kalama, malalo nae o na hoakaka a ka Pauku I o keia Kanawai.

           

            Kukulu ana. hoomoe hou ana ame ke kukulu hou ana o na alanui holopuni ame na alahaka ; hooloihi ana i na laina paipu wai ame ka hoopaa ana i na luawai ; kuai ana o na paka ame na kahua paani ame ka hookoo ana i na pono hana wai.

 

KALANA O HAWAII.

 

27. Na alahaka konokilika âme na ala 125,000.00

            ( Aka nae aole e emi iho malalo

            o 25 pakeneka o keia heluna e

            hooliloia maloko o ka apana o

            Hamakua).

28. Hooloihi ana i ka laina paipu o

            Waiohinu a hiki i na pa hale o

            ke kaona o Waiohinu…….1,500.00

29. Na pono wai o Naalehu, e hoohui

            ana mai ka laina paipu wai mai

            o ka Hui Mahiko o Hutchin-

            son ma Naalehu………………… 1,500.00

30. Na pono wai o Honuapo, e hoo-

            hui ana mai ka laina paipu wai

            mai o ka Hui Mahiko o Hutch-

            inson me Honua po……………….2,500.00

31. Luawai âme ka hooloihi ana i ka

            laina paipu, Hilo………………….175,000.00

            (E hooliloia e ke Komisina

            Waihona Hoaie o Hwaii).

32. Hooloihi ana i ka pono sua, Hilo. 75,000.00

33. Alanui o Keamoku…………… 75,000.00

            (E hooliloia e ke Komisina

            Waihona Hoaie o Hawaii).

34. Kaukipila Hoomanao o Hilo ame

            na lako…………………………..       150,000.00

35. Alanui Holopuni Apana o Kona

            Hema, e hoomaka ana i ka pau

            ana ma ka aoao Akau o ke ala-

            nui holo puni i kukuluia malalo

            o ka haawina o $50,000.00 ma-

            loko o ka ikamu 19 o ke Kana-

            wai 215 o na Kanawai o ke Kau

            o 1917, a e holo ana i Kona

            Akau………………………   50,000.00

36. Alanui Holopuni maloko o ka

            Apana o Kona Akau, e hooma-

            ka ana mai Honokohau a e

            holo ana i Kohala Hema……. 100,000.0

36b. Alanui Holopuni, mai Kukaiau

            holo i Waipio………………….          20,000.00

            (Aka nae, aole kekahi dala e hoo-

            liloia maluna o na alanui i

            hoakakaia maloko o na ikamu

            35, koe wale no a ua kukuluia

            ia me ke konokilika, a i ole,

            me ka aila, a i ole, me kekahi

            mea like o ka paa).

           

            KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU.

 

37. Helu Elua. Alanui Holopuni, Ko-

            olaupoko-Koolauloa…………            500,000.00

            (E kukuluia ke alanui i oleloia

            me ke konokilika mamuli o na

            kii âme na hoakaka i kulike me

            ka hiki me na mea i makemake-

            ia no ka oihana koa. Aole ke-

            kahi hapa o keia haawina e ho-

            oliloia malalo o kekahi mau kii

            âme na hoakaka i hoomakau-

            kauia malna o na koho ana i

            kaheaia i ka malama o Maraki

            31, 1919, aka mahope wale no o

            na kii hou âme na hoakaka âme

            ke kahea hou ana e koho ia eli-

            ke me ke kanawai a malalo o

            kekahi aelike hou. Aka no nae,

            i paku'i aku i ka heluna i hoo-

            kaawaleia maloko nei ua hiki

            no e hoohanaia malalo o keka

            hi aelike hou ke kimeki, hao

            âme kila i kuaiia  a i ole, i hana

            aelikeia mamua aku o Maraki

            31, 1919)

38. Alanui holopuni mai ka hui ana o

            ke Alanui Pali a holo i Wai-

            manalo…………………………… 250,000.00

            (E ukuluia ke alanui i oleoia

            me ke konokilika maluna o na

            kii âme na hoakaka i kulike ai

            me ka hiki me na mea i make-

            makeia e ka oihana koa).

39. Kuai ana ia Pauoa Paka ………….. 12,000.00

40. Kuai ana i ka Atkinson Paka………… 34,320.00

41. Kuai ana i na pono wai ame

            hookomo ana i wai no Lualua-

            lei âme pono wai……………. 25,000.00

41b. Haukipila n oka manawa, na pa-

            ku'i âme na hoololi……………….. 3,000.00             851,320.00

 

KALANA O MAUI.

 

42. Hooloihi ana i ka Laina Paipu o

            Kula ahiki i na pa aina pili ka-

            hakai o Keokea-'Waiohuli….. 12,500.00

43. Hooloihi ana âme ka hoonui ana

            o na pono wai o Wailuku-

            Kahului……………………… 25,000.00

44. Na phono wai ame laina paipu,

            Hana………………………….. 10,000.00

46. Hale hookolokolo, Lahaina…… 25,000.00

48. Alanui holopuni mai ka pau ana

            o ke alanui i hana aila ia o na

            home hookuonoono o Kuiaha

            e holo ana i ke hikina i ke ka-

            hawai o Kakipi maluna 'o ke

            ana mua o ke alanui holopuni. 75,000.00        147,500.00

                                                                                    --------------

                                                                                    $4,901,698.00

            Ina o kekahi heluna i hoikeia iloko o kekahi ikamu o keia oauku no ke kukulu ana, a i ole, no ke kukulu  hou ana i ke alanui. o ke koena aku, a i ole, o ka mea i hoolulo oleia ua hiki e hooliloia no na hana alanu i hoikeia maloko o kekahi mau ikamu e aku no ia kalana like, a i ole, kulanakauhale ame kalana.

           

            Pauku 3. E uku aku kela ame keia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana i ke Teritore maluna o na la uku ukupanee loaa o ia mau mea ua hooliloia no na hana i makemakeia a i hoikeia maloko o na ikamu i oleloia 27 ahiki i 46, huipuia, me he mea la ua hooliloia iloko ia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana, i ka ukupanee maluna o kekahi heluna i like me ka wai waii'o o ia mau bona ma ke ana ukupanee i hoikeia maloko o ia mau bona, ame na huina no na makahiki apau maluna o ka la elua o ka ku ukupanee ana ame ia la like i na makahiki apau, ma ia hope aku, elike ka loihi me ka manawa i hoopukaia ai ia mau bona, ina paha ua ukuia aku ma ia hope mai, a i ole paha, a o ka huina nui o ia mau huina e ukuia ai i kela ame keia makahiki, i helu kuwala pakahiia elike me ia ukupanee, ua like, i ka pau ana o ia manawa, oia waiwaiio kumu ; a ma keia ke hoomanaia nei ka lunahooia o ke Teritore e hoolawe mai mai ka heluna o kela ame keia kikoo dala ana e hoopuka aku ai i ka puuu no ia kulana, a i ole, kulanakauhale me kalana, i na heluna i ka hiki ana mai ka manawa e uku ai eilke me ke koi a keia pauku, e ukuia e ia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana, a e haawiia na likiki kupono maluna o ia huina mawaena o na puuku o ke Teritore ame ia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana, aka nae, o ia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana, aka nae, o ia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana, aka nae, o ia kalana, a i ole, kulanakauhale ame kalana ua hiki no, me ke koho ana a kona papa lunakiai, e uhu ia mau bona ame na ukupanee i ka la uku ukupanee, e uku hou aku i kekahi heulna paku' i, a i ka manawa e loaa ai na aie apau mawaho ae o ka ukupanee, e uku ana maluna o ia mau bona, ia like aku ka nui me ka waiwaiio o ia mau nona, o na aie apau mawaho ae o ka ukupanee, e uku ana maluna o ia mau bona, ke kumu ame ka ukupanee, ua kaa ia mau mea. O na heluna apau i paku'iia o ia ano i ukuia e hookomoia iloko o ka waihona hoahu i hoakakaia e ka Pauku 1182 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, me ka paku'i aku i na heluna i koiia no ka waiho ana aku elike me ka pauku i oleloia.

           

            Pauku 4. Aole kekahi dala e hooliloia malalo o na ikamu 24 @ 27 i huiia ame 28 ahiki i 38 i huiia ame ikamu 46, koe wale no na kamu 28, 29, 30 ame 34 keia Kanawai, ahiki i ka maopopo ana ke ano, na mea e hoohanaia ai, na kii ame na hoakaka i makemakeia e hoohana no ke kukulu ana, a i ole, kukulu hou ia ana o kekahi hana sua, alanui, a i ole, hapa paha me na ala i hoomaopoia ma ia ikamu i oleloia e hooholmua ia a e aponoia e ka lunanui o na hana aupuni. Mamua o ke apono ana ia ano, na mea hana, na kii ame na hoakaka, e nana mua ka lunanui i oleloia ia wahi iloko olaila e hanaia aku ai ia hana i oleloia a e hookamaaiana mua iaia ho me na kulnana o ia wahi i manaoia e hana aku i na mea i makemakeia

           

            Pauku 5. E ikia keia Kanawai ma ke ano o ke Kanawai Waihona Hoaia o 1919-1921.

           

            Pauku 6. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.

           

            Aponoia i keia la 30 o Aperila, A. D. 1919.

 

C. J. McCARTHY,

            Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

PUALI KA HAU NUI KA HAU IKI

 

            Mr. Solomon Hano@@@

nopono o ke Kuokoa, Aloha@@@

olu mai hoi oe o hookomo@@@@

mau wahi lalani ma kekahi@@@

wale o ka milimili a kakou,@@@

hi hunahuna liilii hoi i@@@@

papa linakiai mai o kakou@@@

nei a i loaa mai hoi ia 'u i@@@

aku nei.

            I kekahi o kela mau po@@

oiai hoi ke kupipiki o @@@

aoa hoi o na paio kala@@@

kakou papa lunakiai,@@@

malaila, no ka ike ana @@@

mea e hanaia ana. I @@@

aku, ua lohe aku ha au i ke @@@

mai o kekahi mea, a @@@

mau leo haumu e loheia@@

kekahi kuono mai, maho@@@

hoolohe pono ana aku ia loaa@@@

ike ia'u eia ka no ua @@@

ke kumu i ala mai ai o ia mau@@@@

pine ana.

            Malaila nu i ke aku ai ia@@@

ka lawe ana ae i ke alakai@@@

o na inau like ole me ka @@@

hoi o kekahi poe Demoka@@@@

hope on a. Ma ko'u ike ana @@@

mau mea, me he mea la@@@

no ka mea, me he mea la@@@

wale no ka papa lunakiai@@@

ka mea ua ano hoopepe wale@@@

kahi o kakou. He manawa@@

mai, ua ulu ae la na manao@@@

maluna o kekahi niuau hookohu@@@

a o ka hopena e hoea ma iana@@@

uo a ike ia aku.

            I ko'u ekaupaona ana i kela @@@

lal@ ka papa lunakiai ua loaa@@@

ia'u keia ike:

            Ua loaa ia oe e Hawaii oiwi@@@

lala iloko o ka papa i keia la, @@@

me ka mea au i hoohanoha@@@@

lunahoomalu no ua papa nei, @@@

ua piha ka elima ia lakou.@@@

aku oe e Hawaii oiwi he @@@@

oiwi a he hookahi hanauna @@@

põe hoi au i manaolana aku @@@@

lele aku ai kau hilinai ana @@@

la e ola ai oe e Hawaii @@@

ai hoi ke kaulike ia Hawaii@@@

ma o lakou la hoi e holomua @@@

waii aina. Aole hoi malaila @@@

kau mau hilinai ana e Hawaii @@@

elike no me kela haawina i @@@@

kakou mai na kupuna mai@@@

mama, ua hoonoho hou @@@

elua mau ilikea, a he hookahi keiki@@@@

kama a Hawaii aina , nolaila, @@@

o ka ikaika ume, hana ame ka@@@

epau aia no ia iloko o ka poho @@@

lima o kekahi ou e Hawaii oiwi@@@

mai la iloko o ka papa, a o ka@@@

ahea oe e Hawaii oiwi a ike aku@@@

hoohanaia mai o ua ikaika n@@@

nae paha a hala ka Puulena i @@@@

ila kakou ike aku, a i ole ia, ua @@@

make no nae paha e onou mai i @@

makole ia oe.

            He mea oiaio, he Demokarata kekahi

Hawaii oiwi e noho mai nei iloko o ka

papa a he Repubalika hoi kekahi, aka,

aole no ke kau ana o kekahi mea @@

luna o ke kaa otomobile he me@@

ka mea kuoewawae e howa ole @@@@

pahu hopu hookahi. O ka mea @@

ka wa i hoohanohauo aku ai oe@@@

waii oiwi ia lakou, a lilo lakou @@

lunakiai mai na aoao kalaiaina @@@

mai, e lilo lakou apau i mau kawa@@@

e ka lehulehu, a aole hoi ka@@@

liana, e like paha me ka @@@@

o kekahi o lakou, no ka mea, ma@@

ike, ua nui na Demokarta i koho@@@

Repubalika  , a pela hoi na @@@

i na Demokarata.

            Nolaila, e ala ae na Hawaii oiwi @

ka papa; e ke a maloeloe, alaila,

oha aku ia lakou la, "Uwoki oukou, @@

mai ka makou he Hawaii oiwi,@@@

makaukau ma ka hana. E nono no@

kou, no ka mea, aole he mau kinau@@@

i loaa iloko o lakou ,a pela aku."

            O ke kuikahi a mokuahana ole@

ena o oukou iho o ia ka ikaika ame@@

ko o ka iii o na haku makaainana. A@

i mau no ko oukou uluaoa ana.

puahiohio ana ka kakou e ohi, ia @@@

la e hoopue malie mai ana me ke@@@

haalo'ulo'u an ao ka lakou aka.

            Nolaila, e kapae i ka ninau aoao @

laiaina, a e hoohui ia oukou i @

i holopono ai na hana, a i loaa ai ka

ikaika hiki ole ke wawahiia, e lakou la

ma.

 

MEA MANA KOHO.

 

NA LUNA NUI O KE K. S. AME C.

E. O NAHIIKU.

 

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha@@

oluolu hoi, e ke kapena o ka@@@

Kuokoa, e hokomo iho ma kahi@@@

o ua kolamu o kau nupepa. @@

            Na lunanui o ke K.S. ame C. . o ka

Ekalesia o Nahiku, no keia mak@

e nee nei, no lakou iho keia mau inoa:

            Mrs. D. K. Kahookele, K. K. S. A.

Mrs. H. H. Kauihou, hope: D. K. Ka

hookele, kakauolelo; H. H. Kanihou,

puuku âme alakai himeni; Rev. S. K.

Kaailua, hoa kuka.

            Mrs. Kalehua Martin, peresidena @

E. ; Mrs. H. H. Kauihou, hope; Mrs. D.

K. Kahookele, puuku; H. H. Kauihou,

kakauolelo âme alakai himeni: D. K.

Kahookele, hoa kuka.

            REV. S. K. KAAILUA.

                        Komite Kahu.

           

KAPALAKIKO, Iuali 22.---- Ua kau

ohaia e holo aku no Honolulu ke Konela

E. G. Northington, ka mana hooko

o ka halema'i o ka lehuleha Letterman

ma ka Presidio o nei. E holo

aku ana oia no kona kahua hana honoiloko o

Sepatemba.