Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 31, 1 August 1919 — HE POMAIKAI NUI NO NA KEIKI A KAKOU [ARTICLE]

HE POMAIKAI NUI NO NA KEIKI A KAKOU

Ma kekahi wahi o keia pepa e loaa ai ka ike i ko ke Kuokoa poe heluhelu, no Kekahi manao hoakaka waiwai nui i kakauia e Senatoa Charles E. King. maluna o ke Kula Kiekie o Hawaii nei, he kula hoi e ku aku ana, a e hoohanaia aku ana, ma lalo o ke kanawai a ka ahaolelo aku nei i hala, i hooholo ai, e haawi ana i keia Teritore, i kekohi jwno, i loaa mua ole ia kakou ma Hawaii nei. .. No keia pomaikai nui a ko kakou ahaolelo ku!oko i haawi mai ai i na makaainana o keia Teritorc, ua konoia mai makou e kauleo aku ia kakou na Hawaii, e lilo kakou i poe makee, a i poe iini, e hoonaauao i na keiki a kakou, ahiki i lik haawina kiekie loa o ka naauao, no ka mea, pela wale no e loaa ai ka pono nui o ka noho ana aku o ko kakou poe kanaka opio ma keia mua aku, ina aole pela, e emi inau aku ana kakou ilalo, ma na haawina hoonaauao apau, a o na keiki a na lahui e, ke pii ae, i noho mana maluna o keia lahui kanaka, ma na ano apan. » O keia kula kiekie e ku aku ana, ma ke ano 110 ia i like aku me na kula kiekie o Amenka Huipuia, na kula a na keiki a ka poe kuonoono, mai Hawaii aku nei e hoouna nei, no ka hoonaauaoia mai, a i ko lakou puka ana mailoko mai o kela mau kula, o lakou kekahi poe 'naauao, me ka paa āna i na kulana oihana kiekie; me ka nunui o ko lakou uku o ka mahina, no ka mea, ua nui ka naauao i loaa ia lakou, a ua hiki hoi ke lawelawe i na hana apau, eWke me ko lakou naauao. He kakaikahi loa ko kakou poe keiki Hawaii i hoio aku no Amerika. no ke komo ana maloko o na kuU kiekie, o ke kumu o ka uuku me ke,kakaikahi, uo ka nele mai ame ka ilihune ona makua; oka poe nui no oka lakou mau loaa, a i haaw r iia mai paha na kokua ana e na hoaloha, o lakou iho la ke loaa ka hoonaauao kiekieia mai, a ua loaa maoli no ka naanao ia. lakou, elike me ia a kakou e ike aku nei i na keiki Hawaii, i hemo mai ,mailoko mai o kela mau kula. "i ka nana ana aku nae i ka nee ana o ke au o ka manawa, he mea ehaeha no ka manao, me ka minamiaa nlii no hoi, i'ka ike ana, o na keiki Hawaii ka helu fta'ahaa loa, ma ka hooikaika ana i ka naauao; a ioa rio paha e hele ana na keiki Hawaii ma kekahi mau kula, i ka manawa no e loaa ai kekahi wahi naauao uuku, o ka hele aku la no ia i ka hana me he mea la, o iee dala ka.mea nui iloko o ko lakou noojjpoj t»a pono no hoi iā t ina he ake nui e loaa mahuahua .ke dala e kuonoono ai ka noho ana, aole nae pela, o ka kakou mea e ike nei, aia ka nele ame ka hune e uhai mau ana mahppe o lakou, me ka hookuanui maoli ka hooikaika ana i na mea e pono ai ko lakou noho ana. He mau pule kakaikahi wale ae nei no i hala, i ka manawa i hookuuia mai ai o na haumana i puka o kekahi mau kula o keia kulanakauhale, he kakaikahi loa na keiki Hawaii iloko o ka poe i loaa ia lakou na palapala hoomaikai no ko lakou naauao, o.ka hapanui o na keiki, no na lahui e, he hoike oiāio loa keia, no ka hoohemahema maoli o ko kakou poe keiki i ka naauao, ka makua o keia noho ana aku.

Aole nae e hookau wale ia no maluna o na keiki a kakou na ahewaia. aka, maluna pu kekahi o na makna. Ina aia ka makee iloko o na makua o na keiki Hawaii, e loaa ka naauao kiekie ia lakou, e lilo na makua i poe kokua aku, aole wale uo, ma ke a'o ana ika lakou mau keiki, e huli nui i ka naauao, ma ka haawi pu ana aku i na kokua ana, ma na ano khulehu, no ka hoohoihoi ana i ka manao o na keiki ,aole hoi o ka ae wale aku i na manao o na keiki, o na makua ka poe i ike i na mea e pono ai ka lakou mau keiki, a no ka inea, ua lawa ko kakou ikfe ana, i na inea o ka noho naaupo ana, e kohoia mai ai kakou, e hooikaika ma ka huli ana i ka naauao, ka pohaku paepae, nana e hapai ae i ke kanaka opio mai ke anuu haahaa, ahiki i ke kau ana ma na kulana kiekie.

He mau kumu kupono i'o ma ko kakou aoao, e kupale ai no ka hiki ole ana i na keiki Hawaii, e loaa na hoonaauao kiekieia, elike me na keiki a na haole, ame ka na. makua kuonoono o na lahui e ae, i ka manawa, ma Amerika wale no na kula kiekie c komo-aku ai: ua hoihoiia mai nae a eia imua o ko kakou alo i pela iho la no anei kakou, na Hawaii e lomaloma ai, me ke ku wale anā, a nana jaku i' na keiki a na la-hui e, e ohi ana 1 keia: pomaikai imua ponoi o ko kakou mau alo ? Ēa,* ua pau ka noho naaupo anā, ua pau ka noho nanea \vale ana, a nana aku i na keiki o na lahui e eTiroho pu nei me kakou, e pinana ana iluna o na anuu o -ka holomua ame ka aka i hcfokahi keieomo like ana iloko o ka heihei kukini o ka naauao, no ka hoea i ka pahu hopu me na makana pookela loa o ka naauao. I keia manawa e ku nei o ke Kula Nui o Hawaii, (ke kula e lilo aku ana i kula kiekie), he mau keiki Hawaii kakaikahi wale no maloko o kela kula, o na keiki a na Kepani. na Pake, na Korea ame na keiki o kekahi-lahui e ae, o lakou ka niii, a eia iho la hoi ihea ka hapaniii o na keiki Hawaii, mai na keikikane ana kaikamahine? O oukou no eka poe heluhelu o ke Kuokoa nei. ka poe kupono loa na lakou e pane i keia ninau ,o oukou ka i ike i kahi o ka oukou poe keiki ponoi i nalowale ai mai na kula nui mai; aia ma na hana lima e huli ana i na mea no lakoū £ pono ai; aiā ma na pohai oka poe puni lealea ame na hana apau, i kupono ole loa na lakou e hoopau manawa wale ai no, oiai ko lakou mau hoahanau e huli hoomanawanui ana i ka naauao.

Hc mau kumu kupono anei' kekahi ma ko kakou aoao, e kunana wale ai i keia pono noi, i haawiia mai !a ia kakou ka poe ilihune, rio ka hoonaauaoia o na keiki a kakou, ma na lala kiekie apau o ka na-

auao me ka uuku loa o na hoolilo? E lilo na kanaka noonoo maikai apau iwaena o kakou, i poe kokua nui, ma ke a'o ana i ko kakou mau hoa kanaka maInna o keia ninau ano nui, e hoeueu ana ia lakou, e kikoo aku iamua, me na manao hiipoi, e lilo na keiki Hawaii ma keia mua aku, i poe kanaka naauao, a i poe e paa ana i na kulana kiekie a ko'iko'i iloko nei o ka aina.