Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 33, 15 August 1919 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

 

 

Karolina Metti

 

Ka Makaikiu Wahine Hoopahaohao a i ole O Dude Dana, Ke Ahikanana Mahope o ka

 

“Mai holo aku paha oe! E hoomanao oe o e haawi aku ana au i keia Paele i kekahi hana lealea au i ike mua ole ai, nalaila, e pono oe e noho mai a ikemaka, he ole ka lohe pepeiao aku, a ma ka’u nana aku iaia i keia manawa he kanaka oia e hooko mai ana i kana olelo, aole elike me oe ka maka’u wale.

“No keia opio hoi na makaukau oia no ka hakaka a e kokua aku ana au iaia, nana mai paha oe iaia la, ua pau kona mau aahu i ka weheia, o ka ulele wale aku no ka hana i koe, a ke manao la nae hoi oe e holo. He kanaka hohewale oe!” i pane aku ai ka makaikiu.

“No’u iho. aole o’u makemake e wehewehe i ko’u mau aahu, ua hiki no me ia. Haawi mai i pahikaua nana, a haawi pu mai i pahi kaua na’u, a i manawa kakou e ulele like ai, elua aku maua a i elima mai oukou ma ko oukou aoao. Ae, e loaa ana ia kakou kekahi paani lealea loa.”

Hookahi o na kanaka, i ka ka makaikiu nana aku, me he me la ua loaa ae iaia ka manao koa, a oia ka i olelo mai ka i ana: “E ke kanaka, ua kapa mai nei oe ia makou he poe aihue. A ma ko’u manao o oe ke kanaka aihue. Ua hoomakaukau mua oe i kau mea e hana mai ai, a me ia makaukau i loaa ie oe i hele mai nei me ka manao kolohe, e hookoia ana kou makemake. He keu aku oe a kanaka piha maalea nui wale.”

“Pololei wale oe i olelo mai la ua hoomakaukau mua au i upena no ka poe aihue, elike me oukou, a ua loaa pono iho nei oukou ia’u. E ae aku ana au he kanaka aihue i’o au, ua hoolala au ia hana me ka holopono a no ka holopono loa eia oukou apau e kena mau keonimana malalo o kuumalu i nei manawa. E nana pono mai oukou a e ike no oukou i ka holopono o ka’u mau mea i hoolala ai.

Ia manawa o ko papahele me ka ikaika, a he manawa ole, komo ana no ekolu mau makai, a ia manawa ua like a like ko lakou nui ma na aoao a elua, elima ia elima, he heluna kaulike loa no ka ulele ana a no ka paani hoi a ka makaikiu i makemake ai e hoohana kokeia ia manawa, ina no ka aa mai o na kanaka e hakaka.

Ua hoomahuahua loa ia aku ka maka’u iloko o, na kanaka ia manawa no kela ike ana mai i na kanaka ekolu o ke komo ana aku, akahi no lakou a ike iho i ka holopono loa o ko lakou hookoloia ana mai e na makaikiu a hoea ia hale. Ua ike maopopo iho lakou ia manawa i ko lakou hoka ana,ua manao lakou o ke kanaka a lakou i koho ai he kiu, oia ana la ka lakou pio. Oia ka auanie, o lakou ke hoopuhiliia ana i ka manawa hope.

Iloko o ko lakou elima a he poe wale no hoi i kamaaina i na hana ekaeka like ole. He poe ha’iha’i kanawai maopopo, he poe koa ma na hana kue kanawai mamua aku, aohe nae i loaa ia lakou ka manao koa a aa e paio mai i na kanaka elima ma keia aoao aku manawa.

O na kanaka ekolu i komo hope mai ai iloko o ia hale. He poe makaikiu wale no, a i kauia ka weli ke ike aku a lakou, a no ko lakou kaulana i ka lauahi o na lima me he makani Kona, la ua holo ae la ke koko me ke puanuanu iloko o na puuwai o na kanaka elima.

O Girera o lakou ka i hoao mai e paio me na kanaka. Eia nae, i na helehelena no ame na kino nunui o na kanaka ekolu me he mau pilikua la, ua kau e ka weli iaia, ua oki oe e ku lohaloha ana.

Ma keia manawa ua hoike mai la ke kanaka malama hale paele i na hiohiona o kona maka’u. He kanaka ike kaka pahi no oia, aka, i kona ike ana o kona akamai apau ma ia hanan e lilo ana i mea ole, ua maka’u oia, no ka mea, ua ahuwale ae la ka noahuna a lakou makaikiu. Ma ka mea oiaio ua hoike mai na kanaka apau elima i ko lakou maka’u nui ia manawa, a no ka ike ana ua hoka ka lakou mau hana i manao ai o ka makaikiu ka lakou luali, hoao mai la e hoopakele ae ia Dana i ka i ana mai:

“E Mr. Dana, ua manao au ame ko’u mau paalalo e hana aku i kekahi hana hoomaka uka’u ia oe, eia nae ke ike nei au i ko makou hoohokaia ana e oe. No kekahi manawa hou aku nae a makou e hana aku ai e ana pono ana au i ke ano o ke pio a’u e manao ai e hoopoino aku maopopo mua kona aoao apau.”

“Uhu pela? E loaa ana ka!” i pane aku ai ka makaikiu me ka aka hoohenoheno ana aku.

“Ka, e ike iho ana oe!” wahi a Girera i pane mai ai.

“Alaila ia manawa oe e hana kanaka makua mai ai, ea; a i nei manawa he hana paani wale no, a kamalii: oia anei?”

“A heaha la ka; ua hooiaio mai oe iho o oe ka oi aku o ke akamai. No ka mea, ua loaa pono iho nei makou ia oe.”

“Pela anei kou manao?”

“Ae, no ka mea, ua hoopuhiliia ko makou akamai ame ko makou maalea hana e oe.”

“A, elike me ia au i kamailio mai la, he hana paani wale no ka oukou, heoiaio anei ia?”

            “He oiaio ia, ua ikemaka iho la no hoi oe!”

            “A ma ke kuleana hea i loaa ia oe i hoao mai ai oe e paani ia’u; ma ke ano pepehikanaka anei?”

            “O, he hana lealea loa na’u ka hana ana elike iho la me ia a’u i hana aku ai maluna ou au no i ikemaka iho la!”

            “Peia? Keia hana pepehikanaka maopopo au ea?”

            “Ae; i na manawa apau.”

            “A, ua hiki, ua hoao iho nei oe i kau ano paani, a o ka’u aku koe. Na’u e a’o aku ia oa ka lawe ana mai i kekahi malihini mai ke alanui mai i pio no kau hana paani. “ wahi au”.

            “E olelo kaua ia hana he paani lealea, aka nae, aole i pau ia hana lealea i ka hanaia. Ua loaa ia oe ka lealea no kau paani, i ka’u koe, a oia keia, a ia manawa i huki ae ai o Dana i kana newa a lele aku la imua me ka mama loa elike me kekahi anetelopa, a hahau aku la maluna o ke poo o Girera, a pela no hoi me kekahi mau makaikiu e ae o ka lele like ana aku maluna o kekahi mau kanaka eha e kuku mai ana a no ekolu minuke paha he manawa haluku loa ia o ka rumi maluna.

            Aole na kanaka aihue a powa i hoao iki mai e kupale ia lakou iho no hooklahi manawa. Ua loaa aku ia lakou ko lakou a he poe hoi imaa ia hana he pepehikanaka.

            Ua hauoli loa lakou i ke kaawale ana aku me ka paa ole i ka honuia. Eia nae ua melu na poo o lakou i na newa a na makaikiu, ua loaa aku ia lakou kekahi haawina maikai loa. I ka pau ana o ua mau kanaka la i ka holo, haalele mai la na makaikiu ia hale a huli aku la hoi.

   

            Ua maopopo i ka makaikiu ua eha loa na kanaka, nolaila aole lakou e makaukau ana iloko o ko lakou piha kahaha e hoao mai ana e huli iaia oiai oia e manao ana ia manawa e hana aku i kekahi hana hoopohihihi hou maluna o lakou.

            Ma kela hoi ana aku hoi a na makaikiu, me ka hoohalulu wale no lakou o ia iho ana aku ma ke alanuipii i mea na na kanaka e manao aku ai ua pau loa lakou i ka hoi, a e noke mau ae ana no hoi lakou i ke kamailio a nui ka leo ia Dana me ka ninau ana iaia i kekahi mau ninau lehulehu, oiai nae, aohe o Dana kekahi me lakou e iho la, he mau hana maalea wale no ia a lakou no ka hoopunihei ana i na noonoo o na kanaka.

            No ka manaoio loa o na kanaka ai hue ua hoi i’o aku na makaikiu apau, ia manawa hoomaka ae la lakou e kamailio mawaena iho o lakou, a oiai ka Makaikiu Dana e pee ana ma kekahi rumi e pili kokoke loa aku i ka rumi a lakou e akoakoa ana ua hiki loa iaia ke lohe aku i ka lakou mau mea apau e kamailio mai ana.  O Girera o lakou ka mea mua o ke kamailio ana ae i ka Dana lohe aku.

            “Ea, he poe kamalii wale no kakou-he poe maukaukake hoohalike aku me kela kanaka nana kakou i hahau mai nei me ka newa a loha ana kakou elike me na pua i mae i ka la, aole oia wale, aka, ua ahuwale pu ko kakou mau ano apau iaia.”

            “He olelo oiaio hoi ia,” wahi a kekahi o na kanaka o ka pane ana ae a ka makakiu o ka lohe ana aku. “Ua ahuwale i’o kakou iaia makakiu o ka lohe ana aku. “Ua manao kakou me ke kuhihewa ua nalo la ka kakou mau hana e ike ole ia ai, eia nae, ma keia po iho la i maopopo ai aohe i nalo, ua hookoloia mai kakou e kela poe ahiki i ko kakou loaa pono ana.

            “Ua alaiia mai la ko kakou alahele, e lilo ai kakou i mau kanaka ilihune no eono mahina e hiki mai ana, aohe mea hiki ia kakou ke hana aku, oiai kela mau popoki a ke aupuni e hookolo mau mai ana mahope o ko kakou mau meheu, aole kakou e aa hou e nee aku imua ahiki i ko kakou maopopo ana ua mamao loa lakou mai ia kakou aku.”

            “Ua maopopo ia’u e hoea mai ana kekahi mea o keia ano iho la i ka manawa a’u o ka ike ana aku i kela kanaka e kiei aku ana ma ka puka ki o ke hale o Wadale ma ma keia po, he haawina laki no kela no kona ikeia ana me ka manao neie paa ana la hoi oia ia kakou, eia nae, o kakou ka i halawai mai la me ka eha a pakele aku la no kela me ka moapopo ole o kona loaa hou aku ia kakou, o ka’u e kaumaha nei oia ka loaa ana aku la i kela kanaka o ka kakou papahana.”

            “O, aole i pau loa, aole i ike kela kanaka i na mea apau, he hapa wale no, a eia hou he hapa wale no o ko kakou poe kana i ike koe aku no ka hapanui, ina no ko kakou paa nei a pau loa, me nai aia kakou iloko o ka halepaahao kahi i noho ai i keia manawa. O ka lakou ia e huli mai nei io ko kakau pau loa i ka paa, aka. aohe e loaa aku ana ka ike ia lakou no ke koena aku o kakou, a pela me ka kakou mau mea e hana aku ana.”

            “He mea oiaio ia au, e Girera, i kamailio mai la e hoopanee i’o keia mau hana a kakou ahiki i ke kaawale loa ana aku o na makaikiu mai a kakou aku. E pono kakou i ka hoi hou a hana aku i kela mau hana i maa ia kakou i ka hana mamua i loaa ko kakou wahi ola o keia mau la aku, a e pono no hoi kakou e hoomamao loa mai keia wahi aku no ka mea, ua ikeia iho la keia wahi o kakou maanei,” wahi a Tadafoda.

            “Oia ka pono a kakou e hana aku ai. E loaa mai kekahi hoike mai na hoaloha mai o kakou e pono ai, i maopopo ka kakou mau mea e hana aku ai. E loaa ia kakou kekahi manawa e hanawai ai me ko kakou poe, a o ka kakou mau hana apau e hopau loa no kekahi manawa ahiki i ka noho ana o ka halawai, aia a maopopo ka kakou mau mea e hana aku ai mahope o ka noho ana o ka halawai, alaila, hoomaka hou ka kakou hoonee hou ana o ka halawai, ailaila, hoomaka hou ka kakou hoonee hou ana aku i ka kakou mau hana.

            “Oia ka pono loa, akahi iho la ka wela o keia hana i keia i ka wa hea o Redalia e hoi mai ai?”

            “E hoea ae ana oia i Nu Ioka iloko o na la elua.”

            “O, makemake loa au e hoi kokemai oia i alakai no ka kakou mau hana.”

            “O kakou apau ma ia manao, a wahi au i olelo mai nei e hoea mai ana oia i ke kulanakauhale nei iloko o elua la, oia anei ka mea oiaio?”

            “Ae; a eia hou, e hoopau kakou i ka noho ana ma keia hale hoolimalima a e huli hou aku i hale halawai no kakou, no keia kumu, ua ikeia iho la keia hale e kela poe, aole e nele ana ko lakou hele hou mai ianei e hoohalua ai i kekahi manawa mahope aku o keia.

            “Aohe no keia he hale manaoia maanei mau loa loa iho kakou e malama ai i ka kakou halawai, no ka manawa wale no keia hale i manaoia ai, o kahi nae i laki ai, aohe mea hoike maloko o keia hale.”

            “Aohe; ina hoi ha he mea hoike kekahi, aole no hoi au e lawe mai i kela kanaka ianei; aole au i manao iki no hookahi sekona e hana mai ai ia kakou.”

            “Auwe! Me ka maopopo no ka ia oe makaikiu a e hana mai ana oia i kekahi hana elike me ia i hanaia iho la ia oe a ia kakou apau lawe mai no nae oe iaia ianei.”

            “Ua pono ka’u hoowlewale ana iaia a komo iloko o keia hale me kuu manao ua paa oia ia kakou a oia ana la ka kakou pio, eia ka, ua kauoha mua kela i na makaikiu e hookolo mai mahope ona a ua ike iho la kakou i ka hopena, nolaila e lilo keia i hana e a’o mai ai ia kakou e makaala loa ma keia hope aku.”

            “Ua pau loa aku la ko kakou mau ano i ka i keia e i ala ina nae e hiki ana iaia ke hoomanao i ko kakou mau helehelena a pau loa.”

            “Ae, ua pau loa kakou i ka i keia, aka, e hana no hoi paha kakou me ke akamai ame ka maalea pu ma nei mua aku.”

            “Ae, ua pau loa aku la ko kakou mau helehelena ame na inoa no paha i ka ike ame ka loaa iaia, a pehea kona, e hiki ana anei ia kakou ke hoomanao i kona mau ano apau ma kekahi manawa hou aku a kakou e ike aku ai?”

            “O, ua paanaau kona mau helehelena ia’u, aole au e poina ana ke ike hou aku au iaia.”

            “Pela paha kou manao, aka, aole oe i ike aku i ke akamai o kela kanaka.”

            “Pehea la i loaa ai iaia ka ike no kakou apau?”

            “Aole ia he ninau paakiki; aole ka oe i ike he makaikiu kela? O ka hana ia a ka makahikiu o ka hanu, ka ninaninau ma kela ame keia wahi, a i kela ame keia kanaka i mea e loaa aku ai iaia ka ike no kana mea e huli ana, Owau kekahi mea akainai loa i ka hoohalua ana, a oia ka’u i noonoo iho la e hookolo aku ana au mahope o kona meheu, a ina no kona loaa hou aku ia’u e hana aku ana au i ka mea i ka oi aku ka makaala mamua o keia a kakou i ike iho la. Eia ka mea i paa i ko’u manao, ina no kona loaa hou aku o ka make kona hopena.”

            “Pela paha, aka nae, he kanaka kela la i kauia ka weli e na kanaka ha’iha’i kanawai apau.”

            “Pela no, aka, aole i na manawa apau loa; i kekahi manawa e haule ana oia he pio. Ma keia manawa iho nei iloko o ka pouli kakou i naku hele ai, oiai kela e hoolele mai ana i ka malamalama o kana ipu kukui maluna o kakou, oia hoi, o i ala i ike maopopo le’a i kana mea e hana mai ai, oia hoi, o i ala ike maopopo le’a i kana mea e hana mai ai. A ia kakou hoi e ike ole ana i ka i ala papa hana e hoonee

Mai ana.

            “E, auhea oukou, ua halawai kakou me na popilikia mamua, aole keia o ka makamua loa. Hoko kakou o na lua, aka nae, ua hooikaika no kakou ahiki i ka lanakila ana. He mau kanaka ko kakou i oi aku ka makaala me ka ikaika mamua o keia kanaka, he poe i kaulana i ka huli ana aku i na makaikiu ahiki i ko lakou make ana ia lakou.

            “E hoomanao pu, he mau makahiki lehulehu ko kakou i hoopuhili aku ai ina hana a na makaikiu kaulana loa maloko o Nu loka nei a maloko pu hoi Amerika aupuni. Aohe wahi kumu maikai iki a kakou e hoopauia ai kakou manalana. He wehi mea liilii wale no keia a kakou i ike iho la, he oi aku na mea i hanaia mamua aku nei; ua maopopo ia kakou aole i loaa aku namea oiaio i kela kanaka e pili ana i ka kakou mau mea i hoolala ai, a mamua o ko lakou komo ana mai e hoopuhili i ka kakou mau hana ma nei mua aku e komo mai ana lakou iloko o ka kakou upena,”

            “Pololei kau i olelo mai la, owau ka mea kakou aku ia manao, aka, pehea ana kakou e hoomaka aku ai i ka hana ana?”

            “O ka kakou hana mua oia ka huli ana a maopopo loa ke ano o kela ame keia kanaka i hoea mai nei a hoeha ia kakou i keia po. I ka wa e holopono ai ia hana alaila ia manawa e maopopo ai ka kakou mea e hana aku ai.”

            “I maopopo ka kakou mea e hoohana aku ai i ko kakou manawa ahiki i ka hoi ana mai o Redalia, ea oia anei?”

            “Ae hoi, “ ia manawa kakou e waiho aku ai i na mea apau mamua ona no kana noonoo ana mai, Mamua mai o ia manawa aohe pilikia e halawai mai ana me kakou.”

            “Koe wale no malia ua halawai mai oia me Wadale. Pehea la ka nui o ka mea i loaa iaia mai kela mau mea mai, oia ka’u e makemake loa nei e ike i keia manawa.”

            “O, he makahewa kou kali aku ia o i kana mea i lohe mai, ai oia hoi he neo; no ka mea aohe a Wadale mea i kamailio mai ai; he laki no kela pakele ana ona mai ka makaikiu aku.”

            “Ua halawai nae oe me Wadale?”

            “Ae, he mea kana o ke kamailio ana mai ia’u, eia nae, aohe manawa i loaa ia’u e kamailio pu aku ai me ia, no ka mea, ua ilo loa ko’u noonoo no keia hana me kela makaikiu nana kakou i hahau iho la ma na poo a kunewanewa. O, makemake maoli iho la au e maopopo ia’u kana papa hana, i hana aku au i ka mea i loli loa mai kana ae.

            “Ina no ka holopono iho la o keia hana a kakou i keia po, ina ua malaela ko kakou alahele ma nei mua aku, hana ana hoi paha ia i ka hana ea, aohe lelo nana e hokai hou mai.

Aole e holopono iki ana kekahi hana a kakou ma nei mua aku ke mau keia makaikiu maluna o ka ili  honua.”

            Ua lawa loa keia mau mea a Dana o ka lohe ana aku ai mai kona ike aia oia malaila kahi i hoohalua aku ai. Aole oia e haawi ana i manawa no lakou e pakele aku ai mai kona mana aku. He ano paani peepeeakua keia, me ke kokua e loaa mai ana iaia mai a Metti mai, ua hiki loa iaia ke hookolo hou aku mahooe o lakou ahiki i ko lakou paa ana.

            Iho maile aku la oia a haule ilalo loa o ka lepo, a iaia i hoomaka aku ai e hele halawi mai la me ia ka makaikiu wahine Metti, a ia wa oia i olelo aku ai.

            “Akahi no a pono iho la ua hoea mai la oe i ka manawa kupono loa, ua haupu mai nei no au eia no oe ma kahi kokoke mai ma keia wahi, eia i’o no ka oe maanei.”

            “Ae, no kuu hopohopo no o hoopoino mai kela poe powa ia oe. Ua maopopo ia’u kou manao e hookolo ana oe mahope o kela poe, nlaila, i kuu ike ana ua komo oe i kela hale, o ko’u holo hou aku nei no ia e kii i na maka’i no ka hoopakele ana ia oe mailoko mai o kela hale, a mai ka pilikia mai hoi a kela poe e hana mai ana maluna ou.”

            “O, e mahalo nui ia kau hana makaala. He oiaio, ua komo kuhohonu aku au iloko o ka pilika, a e ole oe komo ae i ka manawa kupono loa ina la paha he kanaka make au i kela poe.”

            “oia maoli no ko’u manao o ka hele ana e kii i mau makai no ka hoopakele ana ae no ia ia oe mai kela poe powa mai. Ua maopopo ia’u ko lakou manao, he makemake lakou e hoowalewale ia oe a komo aku iloko o kahi a lakou e hoopoino mai ai ia oe. Heaha la ka lakou hoopa’i i manao ai e kau mai maluna ou?”

            “E Metti, ma ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio, aohe au i ike i ka lakou mea e hana mai ana o’u.”

            “Pehea oe, i loaa ai i kela poe a i manao mai ai lakou he kiu oe?”

            “No kuu loaa pono ana mai hoi e kiei aku ana ma ka pukaki o ka hale o Wadale ma. Oia ke kumu o ko lakou manao ana he kiu au, a o ke kumu hoi o ko lakou makemake ana e kau mai ka hoopa’i maluna o’u.”

            “Pela i’o ka; a heaha kau mea i lohe ia Wadale ma e kamailio ana, oiai oe e kiei aku ana ma ka puka ki?”

            “Ua nui ka’u mau mea i lohe ia Wadale ame kana wahine e kamailio ana, o ka mea waiwai loa nae ma ia hoolohe ana aku a’u oia ko’u lohe ana aku i na inoa o na alakai o lakou, ua loaa ia’u ko lakou mau ano apau ame ko lakou hoi ma keia hana o ka powa, ka aihue ame ke apuka ana i ke aupuni, a e pono kaua e hana me ka maalea loa ame ka maka’u ole pa.”

            “He poe kanaka makaala loa kela, ua hakiloia mai kakou ma na aoao apau, eia nae, iloko o ia makaala o lakou ke manao nei au e pau loa ana lakou i ka paa ia kakou i kekahi la e hiki mai ana, aole i mamao loa mai keia la aku, e hala ana no nae paha kekahi mau mahina mamua o ka hiki ana mai o ia hopena.”

            “Heaha ka ike maopopo loa i loaa ia oe au i manao ai e paa ana lakou ia kakou i kekahi la?” I ninau mai ai o Metti.

            “A eia; ua loaa ia’u na inoa o kekahi o na alakai ko’iko’i o ikou, ua loaa ia’u ko lakou mau ano apau ame ko lakou mau wahi e noho mai nei, ua loaa ia’u ka inoa o ke poo nui o lakou ame ko lakou hale e malama mau ai i ka lakou mau halawai, a mamuli o ia mau ike i loaa mai ia’u i manao iho ai ua e pau loa ana lakou i ka paa i ka hopuia e kakou i kekahi la e hiki mai ana, eia nae he hana ia aole me ka maalahi, aka. me ka hookomo maoli ana aku ia kakou iloko o ka ehaeha o na paio ana.

            “Mamua o ko kakou hoomaka ana aku i ka hana e imi aku ana au ma na ano apau i na mea oiaio apau e pili ana ia lakou, ka lakou mau hana e hoolala mai nei, ka nui o lakou ame na inoa o na lala apau o ka hui, no ka mea he nui lakou a he poe koikoi wale no hoi ka hapanui o lakou, he poe waiwai loa iloko o ka aina a kakou e manao aku nei he poe keonimana wale no lakou apau, eia nae, o lakou he poe keonimana wale no lakou apau, eia nae, o lakou kekahi poe ha’iha’i kanawai lielie loa iloko o ka aina i keia la a e pono lakou apau loa e hopuia a hoopaa aku i ka halepaahao no ke koena aku o ko lakou mau la o ke ola ana.

            “Ua maopopo ia oe o ka poe ha’iha’i kanawai apau he poe lakou e makaala mau ana i ko lakou palekana i na manawa apau, e hoohalua mau mai ana lakou mahope o ko kakou meheu i na manawa apau, nolaila e akamai a e maalea loa kakou ma ko kakou aoao, i mea e hoopuhiliia aku ai o ka lakou mau hana e lanakila ole mai ai lakou maluna o kakou.

            “Ua maopopo ia lakou ko’u mau ano i keia manawa; ua maopopo ia lakou he makaikiu au, nolaila me ko’u makaala wale no ma ko’u aoao i ka hoololi ano-ae ana ia’u iho hoopuhiliia aku ai lakou. Ma ka lakou olelo a’u o ka lohe ana aku ka au iloko o ka malamalama, a o lakou iloko o ka pouli, nolaila ma kekahi manawa hou aku e hana mai ana ka iloko o ka malamalama elike me ia a’u o ka hana ana aku; o ka lakou paha ia i manao ai aole nae lakou i ike mai i ka kakou mea e hana aku ana, nolaila e hoonui aku oe i kou makaala ana a pela pu me kakou apau i mea e pau loa ai kela poe i ka paa ia kakou i ka hopuia.

            “E hoomanao pu oe, e Metti, kuu kokua, he uku nui ke loaa ana ia kaua mai ke aupuni mai ke holopono keia hana, aoie o ia wale, aka, e loaa pu ana ka hanohano ia oe e lilo ai oe i mea nui a i mea punahele hoi i ke aupuni ma keia mua aku.”

            Ua hoea aku la laua ma keia manawa ma kahi kokoke aku i ko laua mau home, nolaila haawi ae la i na aloha po a hoi aku la kela ame keia o laua no ko laua mau home pakahi iho. Ua nui ka laua hana a ua maluhiluhi no hoi, nolaila o ka hoomaha aku ka mea kupono loa no laua, nolaila, hakalia no a hoea i ka hale, a kau no hoi na poo i ka uluna, ua lilo aku la laua me Niolopua i ka aina moeuhane, aole laua i puoho iki a kahikole ka la ma kekahi kakahiaka nui ae.

            Mamua nea o ko laua kaawale ana ma ia po he mau kauoha ka Dana o ka haawi ana aku i kona kokua, nolaila, ia laua i huli hou ae ai ma kekahi la ae, ua makaukau like laua no ka hana, ina no ko laua komo aku iloko o ka ehuehu o kekahi pilikia ko’iko’i loa ua hiki ia laua ke hoano-e i ko laua mau ano me ka hikiwawe loa e hiki ole ai i ka poe a laua e hookolo ana ke ike mai o laua ia.

            Ua makaukau kaua elike me ia i hoakakaia ae la e hana aku i kekahi hana hoopahaohao loa i ikeia mawaena o na makaikiu o ka papa ekahi. I ka pau ana o ka Dana mau hana i ka hoolalaia, a i ka hoakakaia aku hoi imua o kona kokua, haalele mai la oia ia Metti e hele ma kona alahele, a kamoe pololei aku la kana hele ana no ka halewai no ka hui ana aku me ke Kapena Makai Waisa, ke poo o na makaikiu.

            Loaa aku ke Kapena Waisa iaia iloko o ka hokele kahi ana i hoololi ai i kona mau aahu ame kona helehelena ma ke ano he kanaka kalepa waiwai loa mai ke kulanakauhale mai o Sana Lui. Ina paha aole kela ike ame kela kamaaina o ka Makaikia Dana iaia, aole no la paha oia e ike aku ana iaia, e hoohewahewa ana oia no ka mea, ua loli maoli no na ano apau o ke Kapena Makai Waisa.

            “O oe mai la ka ia e Mr. Dana” wahi a Waisa o ka mahamaha ana mai, “o oe ka’u o ka makemake loa ana e ike, ua laki loa, ua hoea mai la oe.”

            “Ua loaa mua ia’u ia manao ua makemake loa oe e ike ia’u, oia no hoi ko’u kumu o ka hoea ana mai la e ike a oe i keia la; o ka’u nuhou e hoike aku ana ia oe i keia manawa, ina paha aole kou kamaaina ia’u aole paha au e ike aku ana o oe kena, no ka mea, ua loli loa oe mai kou ano mua ae apau a’u no e manao nei ina e ike mai ana no kekahi o ka poe i kamaaina mua ia oe pomaikai no paha ko lakou ike mai o oe ia, “ a nee ae la ka makaikiu i ka akaaka,”

            “Oia no, aka, e hoomanao oe he hana nui a ko’iko’i keia a kakou e huli nei, nalaila, me ko kakou piha maalea a akamai wale no e hiki ai ke holopono ia hana, I ka manawa hea oe e hoomaka aku ai i ka hana?” I ninau mai ai ke Kapena Makakiu Waisa.

   

Minoaka aku la o Dana a i aku la: “Ua poina koke iho la no ka paha oe i kau i kauoha mai ia ia’u e hoomaka koke aku ka huli ama ka poe ha’iha’i kanawai. Ua hoomaka au a eia ke hana nei, a ina e lohe aku ana oe i ka moolelo, e ike iho ana oe ua komo aku au iloko o ka enaena o ka hooili kaua a puka mai me ka lanakila, a oia ka’u i hele mai la e hui me oe i keia la no ka hoike ana aku ia oe ia meahou.”

            “Pela? O, hauoli maoli au i ka lohe aua ua hoomaka aku oe i ka hana. He oiaio, ua kauoha aku au ia oe e hana, a no ko’u lohe ole mai hoi mai a oe mai no kekahi manawa ae nei i hala, komo iho la ka manao iloko o’u aole ka paha oe i hana, malia ua hoohakalia oe i ka hana ana no kou manao e hoopaumua i kekahi mau hana e ae au mamua i loaa manawa nui a akea nou e hana ai i keia hana hou a’u o ka haawi ana aku la ua hooomaka oe i ka hana.”

            “Aohe a’u mau hana e ae: i ko manawa no i kauoha mai ai ia’u e hoomaka aku i keia hana, ua komo koke aku au e hana, a ke hana nei a e hana mau aku ana, aia ne ka pau ahiki aku i ka hopena loa,”

            “O, me ka mahalo nui, hoomau aku!” i pane ma ai ke Kapena Waisa.

            “E hoomau aku ana: heaha auanai ka pomaikai e loaa ke hana a poomuku. E hana mau aku paha ahiki i ka hopena i ike ia ka hua.”

            “A pehea kau mea i ike?”

            “O, ahiki mai ika po aku la i hala ua ike au i ka holopono o ka’u hookolo ana, ua loaa ia’u ka punana o na iole manaku, ua papaleo me lakou, a ua pakele mai ma ka apua mahope o ke komo kukonukonu ana aku i kahi hoomoana o na powa.”

            “Pela? O, he nuhou hoohauoli maoli mai hoi kau ia’u! E hoaka mai ana oe i kau moolelo,” i noi mai ai ke Kapena Waisa me ka helehelena hoihoi.

            Alaila hoakaka aku la ka Makaikiu Dana i na mea apau o kana hookolo ana, elike me ia i ike mua ia ae nei e ka poe heluhelu; oia hoi kona koiia ana mai ma ke ano hoowalewale e Girera, kona komo ana iloko o ke anapuni a Limaloa, kona hooweliweliia ana e na kanaka, kona ike ana i kona kuhaiki loa, ke komo ana aku o na makaikiu ame ka hahauia ana o na poo o na kanaka elima me na hewa a na makaikiu.”

            “Aohe olelo e ae a ke kapena makai o ka haawi wale mai no i kana hoomaikai i ka Makakiu Dana.” O kau i hana aku la oka makou no ia i hana ai, a oia no hoi ke kumu o ka make ana o kekahi o ka’u mau makaikiu kaulana loa. O ka’u poe i makemake loa ai e paa oia na poo, na alakai o kela poe, ina no ko lakou paa ia kakou mau hooikaika ana a kuu no hoi ka luhi, mahope o ka lawelawe ana o keia hana me ka hoomaha ole no kekahi mau makahiki i kaahope ae nei.”

            “No ia poe no hoi kau i kamailio mua mai ai ia’u; ua loaa ia’u na inoa kekahi o na alakai o lakou a koe aku no kekahi, aka, ke manaolana nei no nae au e loaa aku ana ia ike ia oe ma keia mua koke iho. Ua loaa mai ia’u kea ike no kahi o kela poe i noho ai, ua loaa pu ia’u ka ike no ko lakou luahuna, kahi a lakou e malama mau ai i ka lakou halawai, ua loaa ia’u na inoa o na paalalo aku, nalaila, e manaoio mai oe i ka’u, e hiki mai ana he la e ahuwale ai kela poe apau.”

            “O, he mea hou hoolana manao maoli ka hoi kau! Ua maopopo loa ia oe kena mau mea apau au i kamailio mai la la? Ina ua loaa i’o ia oe ia mau ike waiwai loa, alaila, aia oe ma ke alanui pololei loa e hoea aku ai i ka loaa pono ana aku o kela poe, o ko lakou paa a loa ia kakou oia ko’u iini a e paa koke lakou i kekahi la e pono ai.”

            “He hana paakiki paha ia e olelo ae ai e paa koke ana lakou. No ke mea, e ike iho oe, he poe waiwai a hanohano wale no ka hapanui o lakou, nolaila, me ke akahele me ke akamai wale no e hiki ai ke hana aku a hiki i ka holopono ana, elike me kau i makmake ai.” Aohe kamailio wale o Dana me ka waiwai ole ke ole oia e ike i kana mea e hana aku ai.

            “L ohima elia aahhrdluata otaotaoi tao aoi rdl hrdlaoo” “I hoea mai la au e hoike aku ia oe iloko o na la ekolu mai keia la aku e lawe mai ana au i ke poo nui o kela auna a hoikeike aku ia oe, pela ka paa o kuu manao, ke kokua mai na lani, a ke loaa hoi ia’u he mau kokua makaukau a maka’u ole no ka hana; o ke alakai nui oia ka mea nana o hookele mai nei i kela hana, oia ke kanaka a’u i hoike aku ula ia oe, a e manaoio mai oe i keia mea a;u i olelo aku la ia oe.”

                          

(Aole i pau.)