Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 33, 15 August 1919 — HE HOOMANAO A KANAENAE ALOHA NO KUU MAKUA A KANE HELELOA, DAVID KA-HULUMANU NAIPO. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE HOOMANAO A KANAENAE ALOHA NO KUU MAKUA A KANE HELELOA, DAVID KA-HULUMA-NU NAIPO.

E na kini o kuu kane a inakua, e Ko-hala-nui, Kohala-iki, Kohala ua apaapaa, g I'ili me Kalahikiola, na puu ha«Wlwa, kw «o k& \vu\v a o k<i kiuu\ky. no ke hele; ua hele, ua hala, ua haalele 'mai la ka pua a oukou a makua o'u, ua moe aku la i ka moe kapu mau loa 0 Niolopua, haalele mai la ia 'u me ke kamalei hanaukahi, kaikamahine a maua', ka pua a kahiko nani o ko niaua kihapai ohāna, na hanai, ke'iaikuaana, na kaikuahine, na niakua o inaua ame ka ohana apau, e uwe paiauma aku maJiope nei nona, kuft kane heleloa, kuu makua, kuu minamina, kuu aloha 1 kuu makua e. Wahi a ka Buke, Nana iio i haawi mai a Nana no i lawe aku, e hooniaikaiia ka inoa o lehova. Eia kahi mau hoomanao ana i .kona kulana. hanauia oia ina Kohala, Makipala, Hawaii, i Maraki, la 22, 1876, na A. r L. Naipo me Kahele Naipo. Hoo\iVsiia nva\ia wa ka. mae,mae o ka mare i A"ugate 25, 1902, e ka Rev. E. S. Timoteo, ina Honolulu, he mau la no hoi koe piha na makahiki he 17 o ko maua noho mare ana, piha e iho la ke kiaha ma ko ke Akua aoao. a laweia aku la ka hanu ola, elike nie ka hooponopono ana a ka mea nana i hunn mai. oiaio uaalo hoomanawanuiia na inea like ole o keia ola ana, a eia iho kahi mau hoike poleole. HooYnaka ntua oia ina ke ano he liinahana a sela ;luna o ka mokuahi Hawaii kahiko o ka Hui o Waila i Novemaba, 1889, a Feberuari, 1899. Hoololiia mai ka Hawaii a ke Kinau, ma ia kulana .no, ahiki i Okatoba, 1893i Hoololi hou ia ma kā mokuahi Hawaii ma ia kulana no ahiki i Noyemaba, 1895. Ia inakahiki no i ae ai i ke kulana he hookele a alii waapa (boat Bteerer), a hoololiia ma ka moku Kalauelina ahiki i Dekemaba, 1897. ia makahiki i hoopii hou ia ae ai he alii kuhoe (quartermaster), ma ke Kalaudina no, noho ma ia kulana ahiki i Mei, 1899, a ia makai hoopiī hou ia ae ai i ke kulana he malamamoku ekolu, ma ke Kalaudina no, paa ia kulana ahiki i Feberuari, 1904, lioololi hou ia me ka hoopii hou ia ana ae he malamamoku elua nialuna o Hawaii, noho ma ia mokuahi ahiki i Novemaba, 1904, hoololi a hoihoi hou ia ma ke Kalauilina, ma ia kulana no. ■' I .1906, ua hoihoiia aku ma ka nV>kuahi Maui,;ina ia kulana no. I ka makahiki 1916 i lilo ai he kapena haole, no ka Maui, a ili ai i Mahaiula, Kekaha, Kona, a pau i ka nahaha. I ka makahiki 1907 \ hoihoi hou ia ai m?luiia o ke Kaiau*Una, ma ia kvdana Uvj he m»lamamoku elua, ahiki i Sepatemaba, 1909, ua hoopii hou ia ae ma ke kulana he poo a malamamoku ekahi, no ka mahimahi o Maui, ke Kaiauilina; paa ia kulana ahiki i Feberuri, 1913. Iloko no o ia mahina i hoopii hou ia ae a i ke kulana piha i o iho la o Kapena Davi»l KahUlumanu Naipo, a hoau mua iho la ma ia kulana kiekie i loaa ia kakou Hawaii iliuli, ma ka mokuahi NoeaU, me ke kulanja pa'ilaka iloko-u ke awa o IJonolulu nei. ,

Ia makahiki no ua hookauia aku ma ke kulana kapena no ka Likelike ahiki i ka makkhiki 1917, a hoololiia maluna 0 ka Mikahaiā, no ke pani ana iro ka manawa ma kahi o Kapena M. Naopala 1 hoomaha no ka manawa. U holo kapena maluna o W. G. Hall ame Kaiulani i kahi wa. I kela makahiki aku nei, 1918, ua kau aku ma ke kulaua kapena no Onomea, i Apcrila 25, a i lune 18 holo ma ka a i lune 25 holo ma ke Kilauea. I lulai 31 mai o kela -makahiki akū nei no, ua holo hou ma ka Likelike ahiki i Novemaba. I Novemaba 1, 1918, ua hoilioi hou ia tluna o ka 'Maunaloa, a o kojia moku hope ia a waiho aku la i ke keena kapena i Aperila 28 o keiā makahiki i hala iho la, o kona ike hope ana ia, a huakai hope loa hoi, a moe iho la nā maka i Augate 1, 1919, upol iho ia na lihilihi maka ua luhi, ua inea, i ka holoholo aoa maluna o na ale me na kai hanhpanupa ana i alo hoomanawanui a aloha iiui ai, a holo aku la no ke awa o ka palekana mau lo'a, pau ka hana, pili na maka, kuu ka luhi o kiiu

makua o Kapena David Kahulum»nu Naipo, kuu minamiha i kv»u makua e. Kuu makua i noho'na o Kawaiahao,%uu hoā ohuntigt humu okn la kanpy> o jpcwa |6, kim h&. hoomanawanui ia o Kp nawai, noho aku kaua o ka olu la 'i o Kaiuiani i Kapalama, i laukanaka i »a hulu niakua o kaua a kakou c pupui like iho ai i na inea o ia noho ana; kuu lilialiha, kuu minanūna i fcuu makua e. Alo aku kaua i Hilo Hanakahi i ka aina lu lehua, pipili walo ia no ift »tna kaulana niamuli o ka hana i pono no ka noho ana; i Maui kaua 1 ka aina lani liaahaa, aia pu no au ilaila me ka lei keiki a kaua; i Kauai o Maaoikalanipo, kn aina kaulana i ka aiokihlna, aia pu knua ilaila me, ke kamalei no a kaun; ua ]>ili in na kai he nui me kuu makua, aka, i ka la o ke oki ia mai la a hole aku lā nift ktf J»la ttfti{i"t>'na nuM apau, kuu minamiha a'aloha i kliu niakua e. . Kuu lihaliha, kuu minamina i. kuu makua e; ' ' ' ! Kuu makua hoi ika lā'i oka nwkeke me ka la hulili o ke jkaona;. Kuu makua iwaena pu o na hoa lehulehu he nui, s - Ahiki mai la ka la ehaeha 'o kuu ma- ■ kua, ui ae la. jau i ua lehulehu nei. He kakaikahi, he kakaikahi, he kakni kahi loa i kiei mai, Ua kunihi ae la paha ka'māuna i kn. la'i e; ' Heaha hoi ka hewa nui a kuu makua i lawehala ai, E paweo ai na maka a kipa ole mai i ka hale o ka hoaloha? līaaleleia i Puna e na hoalohn la, E Kaniela e, ka hoa aukai a hoa pili pu o kuu makua e, Ua haalele mai la ka hoaloha o kaua, o Kahulumanu, Ua wehe mai la, ua mamao e, kaawalo la, ua nalo na maka 7 Kuu aloha paumako,, kuu kuu minamina i kuu rrtakua e; Kuu manaonao a aloha i kuu kane helpJoa, kuu makua hoi e. K na Kohala apau i hiki ole mai i ka la hope o kuu makua, eia au ke uwe paiauma pu aku nei me oukou. E na makua, na hoahanau, na kaikuahine, na keiki ame na kini apau ou e na Kohala, i ka makani apaapaa, ka aina kaulana i ka haaheo mai na kupuna loa mai no, ua hala aku la ia kuua, a k&maaiua o ka aina, ka milimili hoi a ou kou i holoholo ai ma ia mau kualono, na aekai, na kaiaulu o ua onphanan la o ka milimili a kakou, i aloha mai ia ka kou apau, me na maVtainaka a pu; walohia a minamina niy i kuu inakua, kuu kane heleloa e. E na makua o maua, na kaikuaana, na pokii ame ka ohana apaU, na niaka maka a hoaloha pu, i pukukui pu mai i na hora hope o kuu mea aloha, kuu makua hoi, eia au ke auamo pu aku nei i na ehaeha me ou'kou, me : na manao piliaiku, hoomanao ana he-' nui nonn. Aloha, aloha no, ua hoi aku la n"\e ka Makua Lani, ka mea kuU?ana, nui,.,. , , E oluolu hou mai e Mr. Lunahooponopono, i ka#fi wahi o kau pepa, a pela i kou liihamina;'r*kfeia ukana nui a hoomanao ana no kuu makua i hala aku la. ~

O mua no iloko o na wiliau, ana, a hoomanao aloha no' ka mUkua heleloa 0 maua oia o Kapena I)avid Kahulumanu Naipo, minaminn a walohia wale e. MISS ELIZABETH K. NAIPO, MRS. MARY N. NAĪPO, 20618 Alanui Kulika, HonOlulu, Aug. 12, 1919.

David Kahulumanu Naipo.