Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 34, 22 August 1919 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He moolelo no

OLIVA ESEKOTA

 

Mai ke Kulana haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie - He Moolelo i Owili Pi Ia Iloko o ka Ehaehaame ka HAuoli

 

 

            Ua hoea mua ka nui o ka poe hanakeaka maloko o ka hale, aia kela ame keia puulu ma na wahi like ole o ka haleakala, kahi i noke ai i ke kamilio, a i ka akaaka, aole no a lakou mean nui e ae e kamailio ana, no ka holo pono wale no o na hana o ka po aku mamua. a ia lakou i ike ai i na lede opio, a o laua nei no hoi na helu ekahi ma kela hui keaka. ua hele mai la kela ame keia a haawi i ko lakou aloha.o ka piha ohohia

            Oiai no nae na mea aoa'i e noke ana i ke kamailio, ka akaaka no hoi. weheia mai i ka puka omua o ka halekeaka a komo ana no ka Haku Kale. me ka hele pololei ana mai a loaa o Mr. Gosipa, i akula:

            "E kala mai oe ia'u. no keia hoea ana mai la m ke kuleana ole maloko nei okeia hale, aka o ko'u haalele ana aku la no nae ia IIaku Malilakona. ua kelekalapa mai nei oia. ua loaa kona makuakane i kekahi ma'i kupilikii loa. Nana au i hoouna mai nei e hele mai e hui pu me oe,ma he mau mea kekahi au i makemake ai, ua hiki ia oe ke kamailio mai ia'u. oiai oia e kaawale ana no kela kelekalapa."

            "He nuhou maikai ole ka hoi keia, kaa ke lana nei nae ko'u manao, e loaa aku ana no kona makuakane iaia, me ke ola kino maikai. He mau mea i'o ka'u i makemake ai, no ka uku ana aku i kekahi mau hoolilo liilii, a he nani hoi ia. ua hoea mai ia oe. no ka haawi ana mai i kau mau kokua ana. oiaika Haku Hamilakona, e kaawale aku ana i kahi e ua hoomama loa ia mai la ko'u manao."  

            "i loko o na manawa apau au e makemake ai i kekahi mea, ua hiki ia oe ke hele mai e ike ia'u. e haawiia aku no na kokua ana elike me kau i manao ai," wahi a ka Haku Kale, me ha haalele ana iho ia Mr. Gosipa, a hele aku la no kahi ana o ka ike ana aku ia Kakalina ame Olica e ku mai naa.

            Haawi aku la ua haku nei i kona lima no ke aloha ana i na lede opio, a o ia kana i pane aku ai ia Oliva: "Aole anei, ua pupuahulu loa keia hele koke ana mai nei ou i keia kakahiaka. mahope iho o ka loaa ana o kela pilikia ia oe ma ka po aku nei i hala?"

            "Aole o'u pilikia iki i koe, a oiai hoi, he mau hana hoomaamaa wale no ko keia kakahiaka, aole he mau manao hopohopo no ko'u halawai hou me na pilikia, elike me ia au i ike ai ma ka po nei," wahi a Oliva, me kona hoao ana mai e minoaka.

            "Ke hauoli loa nei au no kena mau mea au e kamailia mai nei. a ua hoomama loa ia mai no hoi ko'u noonoo." wahi a ka Haku Kale, iloko nae o kela manawa, i kahea mai ai ke alakai o ka hui hana keaka, e akoakoa aku na mea apau noluna o kahi hana keaka, ia wa i hopu ae ai o Kakalina i ka lima o Oliva, me ka pane ana mai imua o ka haku opio:

            "E kala mai oe ia maua. a no kekahi manawa hou aku. e hoopau pono ai i ka kakou kamailio ana," o ko laua la hele aku la no ia, no kahi o ka nui o lakou e kuku mai ana.

 

MOKUNA XV

            Ma kela po iho, ua hele hou oloko o ka halekeaka a piha na kanaka elike no me ka po mamua aku, jpela no ma na manawa apau mahope mai. aole he mea nui e ae a ka lehulehu e kamailio ai, no Oliva wale no, a ua ku'i aku kona kaulana ma kela ame keia wahi; aole no hoi he po haule i ka Haku Kale i ka hele mau ana e nana i na hana keaka, a i kekahi manawa, e hoihoi okoa ana ia Oliva no kona home i ka wa e pau ai o na hana keaka, a ma na manawa kaawale no hoi kekahi o ke ao. e hoohala ana oia he mau hora. me na lede opio. akahi i ko lakou kaawale loa ana kekahi me kekahi.

            I ka hoea ana mai nae i ke kupulau, ua hoomaha na hana keaka. he manawa ia no na kanaka e hele ai i ka hoomaha, a i ka makaikai, nolaila ua hooponopono hou ia kekahi mau wahi oloko o ka halekeaka, hoea mai la na kanaka kamana ame ka poe pena. no ka hoonani hou ana ialoko i ka halekeaka. mamua o ka hoea ana mai o kekahi kikina koa aku: no kela hoomaha ana hoi o na hana keaka, ua noi aku la o Kakalina ma. a noho ma kekahi hale ma na kinaaina. e pili kokoke ana i ke kahawai.

            Ma kekahi kakahiaka. ia Oliva, o ka puoho ana ae. mai kona hiamoe ana. a ike i ke kala'e maikai o kela kakahiaka, home awiwi iho la oia i kona mau lole. a hele aku la i ka holoholo. ma ka lihi kahawai, no ka ako ana i kekahi mau pua nani. a no ka hoolohe ana no hoi i ke mele mai o na manu.

            Na kona maluhiluhi nae i kela hele holoholo ana, hooi mai la oia a noho iho la iluna o ka manienie. e kokoke ana i ko lakou home kuaaina. ua hoomaka ae la oia e mele i kekahi himeni. a ka Haku Kale. o ka haawi ana mai iaia. me kona manao nae. oia hookahi wale no keia e noho nei, ame ka lohe ole mai o kekahi poe i kona leo himeni.

            Iloko nae o kona puiwa. lohe aku la oia i ke kahea ana mai o Kakalina nanea, i ke kakau. ua hoopuiwa loa ia oia. i ka lohe ana aku i kekahi himeni malihini loa ana i loh ole ai ia Oliva. e himeni ana manua, o kona haalele iho la no ia o Oliva, i ka wa i pau iho ai ka himeni ana a kona kaikaina hookama:

            "He keu aku maoli ka nani o kela mele au i himeni mai la. e oluolu oe e himeni hou mai. akahi hoi ko'u hialaai maoli i kena himeni." o ka hoomaka hou ae la no ia o Oliva e himeni i kekahi mau lalani mua eha.

            "O kela ae la no ka'u mau lalani i paanaau o keia mele. @@ lohe mau au i ka Haku Kale e himeni ana. a eia aku no @@buke o keia himeni iloko o kuu rumi kahi i waiho ai." wahi a Oliva. me kona ku ana ae iluna. a huli hoi mai la maloko o ka hale, me ka paa pu ana mai i kana mau pua o ka ako ana mai.

            @@@ waiho malie aku i kau mau hana kakau e Kakalina. no ka mea he keu aku keia ake kakahiaka kala'e malie, me ka hu'ihu'i maikai o ke ea. O e kakalina. ina paha ma keia wahi kakou e noho mai ai. he keu aku a ka oluolu maoli o ko'u noonoo, me ka piha pu no hoi i ka hauoli?"

            "E hevee i'o aku kaua iwaho o ke kahua manienie e holoholo ai, a no kau mea i ninau mai nei. no ko kakou kumu e noho mau ole ai ma keia wahi, eia no ka'u pane, aia ka halekeaka, i ke kaona kahi i ku ai. pela iho la kakou i konoia @@@i ai. e noho ma ke kaona."

            "Ina no hoi paha he hookahi makahiki okoa e paa ai na @uka o kela haleakala, he keu aku a ko'u piha maoli i ka i hauoli. He mau pule kakaikahi wale no i koe, o ka pau no ia o ko kakou hele holoholo ana iloko o ka ululaau, ka hoohala ana i kekahi manawa ma kapa o ke kahawai, ame ka holoholo ana maluna o ka waapa, iloko o na po mahina konane," alaila nui iho la ka hanu o ua o Oliva, me kona nana ana aku i kahi e waiho mai ana o ke kahawai.

            "He mea hauoli i'o no ka holoholo ana maluna o ka waapa i kekahi manawa, eia nae, iloko o ka lana maile o ka wai o ke kahawai, aia no he mau lua mimilo, e halawai ai me na poino," wahi a Kakalina, me kona hoikeike ana aku ia Oliva, he lime no ka noho ana ma kuaaina me ke kaona. aia no he hauoli, a he kaumaha ma ia mau wahi a elua.

            "Ua kohu kahunapule wahine maoli oe e Kakalina i keia kakahiaka. alaila he haiolelo ka paha kau o ke kakau ana mai nei? Olelo mai hoi oe, e kakau ana oe, i ka papa kuhikuhi o ka kakou mau meaai no ka paina o keia la,"

            "O ka'u mau mea no ia i kakau mai nei, aka nou e kuu kaikaina, ua ike au, aole he mea nana e hoohauoli aku i kou manao, o keia mau hiona wale no, a kaua e ike nei, e hoopuni ana i ko kakou home kuaaina," me ke apo okoa ana mai o Kakalina i kona lima, ma ka ai o Oliva, elike me ka hana a kekahi mau wahiene i pipilipaa ko laua noonoo kekahi no kekahi.

            "He hookahi no kumu nui o ko'u hauoli, o ia no kuu ike ana. aia mau oe me a'u, aole i lilo na hiona nani o keia wahi i mau mea hoohauoli mai ia'u, in a aole o oe pu kekahi."

            "Eia o Keoni ihea e nalowale nei?" i hoolalau ae ai o Kakalina i kana kamailio ana.

            "Ua hala aku nei oia maluna o ka waapa, no ke kii ana i ka Haku Kale, a ke manao nei au, iloko o ka hapalua hora e hoea mai ai laua. ke ole e hooka'uluaia mamuli o kekahi mau ulia."

            "I ka'u nana aku. ua maopopo wale ia oe e Oliva, ka loihi o manawa o ka waapa e holo mai ai a hoea i keia wahi."

            "Nawai hoi e ole ke kamaaina, e hele mau ana au i ka holoholo waapa me Keoni. a me ka Haku Kale no hoi. pela iho la au i  ike ai i ka lohi o ka manawa, e holo ai, a e huli hoi mai ai. Ma ka'u nana aku, ua lilo ka hanakeaka i ka Haku Kale, i hana hialaai loa, aole anei, he mea nou e Kakalina e hookahahaia aku ai, in a no kona kuai i ka halekeaka o ka Haku Hamilakona, ke hoea mai i ka make ana o kona makuakane?"

            "Aole o'u ike i kekahi kumu kupono e hoolilo aku ai ka Haku Hamilakona i kona halekeaka.:

            "O ka nui mai no hoi paha o kana mau hana e ae, in a no ka make aku o kona makuakane; e hoohala nui ana oia i kona manawa, ma ka nana ana i kona mau waiwai: heaha auanei ka nui o ka loaa o ka halekeaka, mamua o na loaa mai kona mau waiwai ponoi mai?"

            "Ma ia wahi e Oliva. aole he kulike o ko kaua manao. E nana ae no hoi kaua i ka Haku Kale, he nui kona mau waiwai. ua nui pu no hoi kana mau hana. e konoia mai ai oia e noho paa i kahi hookahi, eia nae, ua hiki no iaia ke hele ma kela ame keia wahi, i na manawa apau ana e makemake ai, pela no auanei e loaa ai i ka Halu Hamilakona, ke lawelawe i na hana i pili loa aku i kona mau waiwai, ame kona halekeaka."

            "Malia paha. ua pololei kau mea e kamailio mai nei e Kakalina aka o ka'u mea nae i ike mau iaia, o ia no ka haule ole i na po keaka apau, pela wale no au i hoomaoe aku nei ia oe. malia paha ua makemake oia e kuai i ka halekeaka mai ka Haku Hamalikona mai, in a nei no ka make o kona makuakane.:

            "Pehea, ua hoike mai anei ka Haku Kale, i ke kumu nui o kona hele ana mai i keia la, e hoohala pu me kakou e Oliva?"

            "Ae, e hoike mai ana oia, no ka hoolohe ana i kou heluhelu aku i kela buke hoomakeaka au e waiho mai la iloko o kou rumi."

            "O ke ano iho la anei ia o kana huakai e hoea mai ai?" wahi a Kakalina me ke kahaha. "Malia paha o kana ia o ke kamailio ana mai ia oe, aka nae he okoa loa kona iini maoli, o ia no ka hoohala ana i kekahi manawa mma ke kamailio pu ana me kekahi mea okoa aku."

            "Heaha auanei i k a hewa o ke kamailio pu ana, in a o kona makemake ia. no ka mea ua ike no oe e Kakalina, aia no ke kohu o ka nanea ana i ke kamailio, aole no ka noho mumule wale iho no i kahi hookahi."

            "Ae, e hoea i'o mai ana ka Haku Kale no ke kamailio pu ana me kekahi mea. aka nae, he keu aku a ka mea maikai ole," me ka puliki okoa ana aku o Kakalina ia Oliva. a iniki aku la ma ka papalina, me ka i hou ana aku:

            " He laumania ka wai o ke kahawai a kaua e nana aku la, aka nae aole no i mamao loa aku ka luamimilo, elike me ka kekahi poe i manao ai, ua kokoke no ia ma kahi e malino mai la ka wai.:

            No kela mau olelo hoomakeaka hoi o Kakalina, ua pii ae la ka ula ma na papalina o Oliva, alaila pane mai la:

            "No'u nei la, aole he mau wiliau nana e luma'i ia'u ilalo," wahi a Oliva me ke ano kaumaha o kona leo. "Mai hopohopo iki oe no kekahi mea a in a i'o he mau lua mimilo kekahi e waiho kokoke mai nei .owau hookahi wale no ke luma'iia ana ilalo, aole o ka nui ame ka lehulehu."

            "Alia oe e pupuahulu ma ke kamailio e ana mai i na olelo o kena ano, no ka mea he au no ko ka manawa e nee aku nei. aole kaua i ike i ka manawa e okupe ai na wawae. o ka palaha no ia a hina ana ilalo, nolaila e hele me ke akahele; aka no'u nei la, aohe a'u mau mea e hopohopo ai. ua kupono wale no au. i mea kakau i na hila a ke kanaka kuai pipi ame ke kanaka kuai meaai, a ke huli hoi aku no ke kulanakauhale, oloko wale no o ka halekeaka kahi kupono no'u,. o ka huli hoi aku la no ia o Kakalina noloko o ka hale. me ka haalele hookahi ana iho ia Oliva e nana ana i ke kahawai.

            "aia anei he oiaio iloko o kana mau mea i kamailio mai nei?" i namunamu liilii wale iho ai no ua o Oliva. "Eia anei au ke koia nei e ka wai o ka muliwai? Ma ka'u ike maoli iho no, he hana paakiki loa no'u ka hoea ana aku i kahi e haule ai iloko o ka luamimilo. He mea maika ole ka upu ana aku no na hauoli. e lilo auanei ia hauoli a lilo i mea kaumaha. Aole e hiki ia'u ke hoole ae. ua nele au ia mea he hauoli, ke ike maoli nei no au i ka loli ano nui o ko'u mau ano, i kaokoa loa mai kela ano kahiko mai o'u, o ka oi loa aku, i ka manawa e hui pu ai me ka Haku Kale. Ua pjololei loa o Kakalina i kamailio mai ai. he hookahi a'u kalena pookela loa, o ia no ka hana keaka. a ke hoomaikai 'ae nei au i ke Akua. no ka loaa ana o ia haawina maikai mailuna mai."

            Hele holoholo hou aku la ua o Oliva ma ka'e o ka muliwai, ua lilo ka hu'ihu'i maikai o ke ea o kela kakahiaka, mea nana e ume i kona manao hoohihi no ka hele holoholo ana, a ke hoolohe malie la no hoi oia i ke kani hone mai o ka leo o na manu. a no ka hiki ole iaia ke kaohi iho i na hoomanao ana, no kela himeni mua ana o ke mele ana a lohe mai ai o Kakalina, ua hoomaka hou ae la oia e himeni. a iwaenakonu nae o kana himeni ana. i lohe aku ai oia i ke kuhokuho mai o ka hoe iloko o ka wai, ua hoopau honua ae la oia i kana himeni ana, a iaia i nana aku ai ma kekahi aoao o ka muliwai, ike aku la i ka hoohuli ana ae o ka waapa ma kekahi uakee o ke kahawai, a ma ke ano o kana nana ana aku i ka holo o ka waapa, aole o Keoni ka mea nana e hoe ana, aka o ka Haku Kale, a o ia ka ua o Oliva i hooho ae ai:

            "He keu aku maoli no ka makaukau o ka Haku Kale i ka hoe ana i ka waapa, me kona ikaika pu i ka hoe. Ma kana mau mea apau e hana ai, ua hoike maoli mai no oia i kona makaukau maoli, eia nae, he mea akaaka wale ia iho la no ia e Kakalina, ke kamailio aku au no ka Haku Kale. He keu aku no hoi, ka hoihoi o ko Keoni helehelena e noho hoola'i mai la mahope o ka waapa, me he mea la, ua hoihoi loa oia ke pili aku me ka Haku Kale.:

            I ua o Oliva nei no nae e nanea la i ka nana i ka waapa e hookokoke mai la, lohe okoa aku la no oia i ka akaaka ana ae o Keoni. o ke kumu, ua ike mai oia i ke ku aku o Oliva ma kapa o ka muliwai, a kamailio ae la i ka Haku Kale i kana mea o ka ike ana, ia manawa no hoi i kau ae ai ka Haku Kale i kana mau hoe iluna, a nana mai la ma kahi a Oliva e ku aku ana, me ka peapeahi ana mai i kona lima ia Oliva. a pana'i aku la no hoi o Oliva ma ke ani peahi ana aku, me kona holo pu ana aku no kahi o na anuu i hanaia ma kahi e hoopili mai ai ka waapa ma kapa o ke kahawai.

            No kela ike ana mai hoi o ka Haku Kale ia Oliva, ua hoomaka hou mai la kona hoe ana i ka waapa me ka ikaika, a ke nana aku, ua kohu manu nene, ka pakika iluna o ka wai, e ake wale ana no o ka hoea koke mai o ka waapa no kahi e lele aku ai laua iuka o ka aina.

            "Ea, lohi maoli oe e ka HAku Kale i keia kakahiaka?" wahi a Oliva me ka noke ana aku i ka akaaka, i ka wa o ka pili ana mai o ka waapa ma kapa o ka muliwai.

            "He lohi mai hoi kau a koe aku, i ka ulolohi maoli no hoi o ke kaaahi, me ko'u piha loa i ka nauki," wahi a ka Haku Kale, me ka lele koke ana mai iuka o ka aina, aia hoi kona kuka, ke paa la iloko o kona lima a i aku la ia Keoni: "E hoopaa aku oe i ka waapa ma kahi kupono malia e hele hou mai ana kakou i ka holoholo waapa i kekahi manawa o keia auwina la."

            "He keu aku keia a ke kakahiaka maikai. o ke kumu no hoi ia o ko'u hele ana mai nei i ka holoholo." wahi a Oliva, me ka hopu ana mai i ka lima o ka Haku Kale, no ka lululima aloha ana.

            "O. he keu keia a ke kakahiaka nani maoli, a ua piha loa au i ka nauiki no ka hoea koke ole mai o kela kaaahi, me kuu manao e hui pu mai ana la au me oukou. ma ko oukou aina kakahiaka, eia ka aole, e awakea loa ana au."

            "He mea hiki ole paha ia ke aloia ae, malia ma ke ano ulia i ulolohi ai kou kaaahi. aka eia aku ka paina awakea, ua hiki ia oe ke hui pu mai me makou. i hookahi ko kakou ai like ana, me ke komo pu iloko o na hana e hauoli ai kakou apau."

            "Ae, ke ike e nei no au i ko'u pololi, i ka noke paha hoi kekahi i ka hoe i ka waapa me ka ikaika. Heaha kena @@ e paa mai nei?"

            "He mau pua keia a'u o ka ako ana mai nei ma kapa o keia kahawai a he keu aku o ke onaona o ko lakou aala," me ka hoopili okoa ana mai o Oliva i ka ho-ke pua i ka ihu o ka Haku Kale.

            Kulou mai la no hoi ka haku opio imua no ka honi ana. elike me ka mea i komohia ka iini ame ka manao hoohihi no kekahi wahine u'i. a puana malie ae la i keia mau huaolelo:

            "He keu i'o ohi ke ala o kena mau pua, pehea e loaa mai ana no nae paha i hookahi wahi pua no kuu kuka ea?"

            "Ua hiki ia oe ke lawe aku i keia mau pua apau, no ka mea he nui wale ka pua e popohe mai la ma kapa o ka muliwai nei. e ako ai oe a pau kou makemake."

            "I hookahi wale no a'u pua i makemake ai, i mea omou no kuu kuka nei." alaila lawe ae la o Oliva he hookahi pua, a haawi mai la i ka Haku Kale, me ka hokahoka wale ana iho no nae o ua haku nei, ma ka hookomo ana i ka pua, ma ka puka pihi o kona kuka. me kona ike no nae aohe he hiki iaia, ahiki i kona noi okoa ana mai ia Oliva. e hookomo aku i ka pua ma kana wahi i makemake ai.

            I kinohi, ua ku malie iho la ua o Oliva, aohe wahi mea a hele aku e hookomo i ka pua maloko o ka puka pihi o ke kuka o ka Haku Kale, iaia nae i ike iho ai, he hana rula ole nana, ka hoole ana aku, o kona hooko aku la no ia. elime me ia i noiia mai ai iaia, a i ka pau ana. ia wa i pane mai ai ka Haku Kale:

            "E lawe aku i ka'u mau hoomaikai ana he nui no keia hana hooluhi ia oe; a pehea o Miss Hadina i keia kakahiaka?"

            "He maikai oia ma na ano apau, a o maua like iho nei no ma kahawai nei, a o kona hoi koke ana aku nei no ia i ka hale e hoomakaukau ai i kekahi mau hana ana i makemake ai."

            "Pehea ka manao o kou kaikuaana no keia noho ana o oukou ma kuaaina nei?"

            "Ma ka'u nana aku, me he mea la, ua maikai no keia noho ana iaia i kekahi manawa, aka o kela maa no i ka hele mau i ka hanakeaka, o ke kuu wale no ia, nana e kono mai e huli hoi koke, aku no ke kulanakauhale."

            Alakai aku la o Oliva i ka Haku Kale noloko o ka hale, a e noho ana no o Kakalina ma ka aoao o ke pakaukau, aka nae iaia i ike mai ai i ke komo like ana aku o Oliva me ka Haku Kale, waiho aku la oia i kanabuke e heluhelu ana, a kaa e aku la i ka Haku Kale ke kamailio ana:

            "Ke hoopau loa mai nei oe i ke kakau ana i na huahelu e Kakalina. No'u iho, o kena kekahi hana uluhua loa, me he mea la. aole he manawa i pololei ai ka'u houluulu ana, e hewa mau ana i na manawa apau, pela no au e manao nei. o ia haawina hookahi no ka i loaa ia oe." me kona noke okoa ana ae i ka akaaka.

            "He hana nui i'o no keia, aka nae me ka hoomanawanpuino, e pono ai. a pehea kau hoomaopopo ana i na hana keaka." i kaa mai ai hoi ma ko Kakalina aoao ka ninau ana.

            "Heaha auanei. ua hoohauoli loa ia mai au. no na hana keaka., aohe po haule ia'u i ka heleia e nana. a pehea keia mau hiona a oukou e ike nei ma keia home kuaaina. ua lilo anei ia i mea hoohauoli aku i ko oukou mau manao?"

            "Ae, ke noho nei makou me ka hauoli. aka nae ke kakali aku nei no, o ka pau o ka hemahema o ka haleakala, o ka huli hoi koke aku no ia i ke kulanakauhale, pehe ua maopopo no nae paha ia oe ka manawa, e makaukau ai kela pa-ku hou o ka halekeaka ea?"

            "Ae, ma na mea i hoikeia, mai ia'u e pau ana na hemahema i ka hanaia iloko o ka mahina hookahi. a o ka manawa ia e hoomaka hou ai na hana keaka." me ka lilo nae o keia hoakaka a ka Haku Kale, i mea hookahahaloa aku i ka manao o na kaikamahine opio, a o ia ka Kakalina o ka pane ana mai:

            "He elua no pule i hoikeia mai ai ia makou no ka hoomaha ana, alaila hoomaka hou na hana keaka, nolaila ua hookahaha loa ia mai ko maua manao. no keia hoikea ana mai la ou. he mahina okoa e kakali aku ai, mamua o ka hoomaka hou ana o na hana keaka."

            "E hewa ka ka nui o ka manawa hoomaha mahuahua na la e hoohala ai ma kuaaina nei, huli hoi aku no auanei i ke kulanakauhale. o ka noho paa iho la no ia i kahi hookahi. me ka nui ole o ka manawa e honi aku ai i na ea oluolu, elike me keia a oukou e nanea nei ma keia wahi." i pane aku ai ka Haku Kale.

            "E hoopau paha keia mau kamailio waiwai ole. ua hele ka Haku Kale a pololi," i komo mai ai o Oliva ma ke kamailio pu ana.

            "Heaha auanei. e kii aku i kekahi mau apana palaoa me ka waiupaa. a haawi aku iaia. ua lawa ia no keia manawa. ahiki i ka makaukua ana o ka kakou mau meaai. Aohe kauka'i ana aku a i na meaai maikai wale no, oiai he kuaaina ko kakou noho ana, nolaila e hana no kakou elike me na mea maa i ka poe o na kuaaina."

            "Ua pololi i'o au, aohe mea ai ole ke loaa mai." me ka noke okoa ana ae o ua haku opio nei i ka akaaka. a noho iho la maluna o kekahi noho loihi mawaho o ka lanai o ka hale, alaial i ike koke aku ai ia Keoni i ka hele mai me kekahi ie i hele a piha i na meaai, kamailio koke aku la:

            "Ea, nawai kena ie meaai au e lawe mai nei e Keoni, na'u anei?"

            "Ae, na Oliva. i kauoha mai nei ia'u e lawe mai. a he pai kekahi, kela ano pai omo loa au. o Oliva ponoi no ka mea nana i hana. a nana aku oe i kuu kaikuahine. he hu ka kaa. i ka hapala o ka palaoa ma ka ihu. Owau no kekahi ike i ke ano o ka hana ana i ka pai. a pehea oe e kuu haku?"

            "O ka'u mea ike ole kela i ka hana, he hookahi no a'u hana ike, o ka ai. ke mo'a mai i ke kuke." alaila lalau aku la ua haku nei i kekahi apana pai a hoomaka iho la e ai, aole nae i pau kana apana pai hookaih ku ana no o Oliva, a olelo mai la, ua makaukau ko lakou paina awakea maluna o ke pakaukau, a e hoi aku lakou e ai, o ke ku ae la no ia o ua haku nei, a ukali aku la mahope o Oliva, me ka hele pu no hoi o Keoni ma kona aoao, me ka hawanawana ana aku nae i ka Haku Kale, aole e kamailio wale aku. ua maopopo iaia ka mea nana i hana i ka pai.

           

MOKUNA XVI

            I ko lakou nei akoakoa like ana aku ma ka aoao o ke pakaukau. aia na meaai apau ke waiho la, o ka hoomaka iho la no ia e haupa, a e ia ka Oliva o ka ninau ana mai i ka Haku Kale: "He makemake no nae paha oe e haawi aku au i apana pai nau ea?"

            "Ua mo'a pono no nae kena pai?" i hooninau hookolohe wale aku ai no ua haku nei, me ka hoonaukiuki loa o Oliva, me ke kanalua pu hoi iloko on a, no ka mo'a a mo'a ole paha o ka pai.

            Haawi mai la nae oia ikekahi apana pai. a hoomaka ae la ka Haku Kale e ai, a oia ka ua o Oliva. o ka ninau ana mai: Pehea kou manao no kena pai?"

            "O keia ka pai ono hookahi a'u i hoai ai. Ua nui no na ano pai a'u o ka ai ana. aole nae i like aku ka ono me keia pai, e haawi hou mai oe i apana pai na'u. akahi la hoi ko'u hoohihi i ka ono o keia pai."

            "Owau ponoi no ka mea nana i hana i keia pai. pela oe i ike ai i ka ono." me ka manao o ua o Oliva. e lilo aku ana ia i mea hookahalha loa i ka manao o ka haku opio, aka nae iaia i ike mai ai i ka minoaka ma na papalina o ka Haku Kale. maopopo e aku la iaia. ua loaa mua ka ike i ua haku nei, 'a o ia kana o ka i hou ana mai:

            "Akahi a maopopo ia'u o Keoni ka mea nana i kamailio e aku nei ia oe i ka mea nana i hana i keia pai." a noke like ae la lakou i ka akaaka. me ka leha ana mai o Kakalina a i mai la: "He keu aku ka hoi ko oukou hauoli a'u e ike aku nei. Heaha keia kumu nui o ko oukou hauoli?"

            "E aka hoonenenene mai ana laua nei ia'u e Kakalina. ua maopopo no ia oe, aohe a laua nei mau mea hoohenehene ole." wahi a Oliva, me ka minoaka nae ma kona mau papalina. no ka mea, aole no ana mea e hilahila iho ai. oiai ua holopono kana hana ana i ka pai.

            "Ina hoi ha o kena wale ae la no, alaila he wahi mea liilii loa ia. a heaha ka meahou o ke kulanakauhale e ka Haku Kale? Ua noho pouliuli loa ko kuaaina nei poe. a mamao aku la ka lohe i na meahou i kou hoea ana mai nei." i hoohuli ae ai o Kakalina he kumuhana okoa ka lakou e kamailio ai.

            "Aohe he mau meahou a'u i ike, ua pau loa na meahou iloko o ka nupepa, me ke hookoe ole iho o kekahi wahi hunahuna o naitamu meahou na kekahi mea e hoike aku ai i kona mau hoaloha," wahi a ka Haku Kale, me ka panee ana aku i kana pa, no ka haawi hou ia mai i apana pai.

            "Ua ike iho nei au ma ka nupepa o keia kakahiaka. he nui ka poe o ke kulanakauhale e hele hoomaha mai ana ma na kuaaina nei. a iaa ka Lede Polena ma ka Lede Panako ma ka Hokele Menatona. o ka mea oiaio anei ia e kuu hku?"

            "O ka mea oiaio loa ia, aia kela mau lede malaila kahi i hoohala ai i ko laua manawa hoomaha."

            "Aole aku la no hoi e nele ka nui o ka poe ko'iko'i ma kela hookele iloko o keia kikina o ka makahiki, aia malaila na duke na haku ame ka ela, a he lohe wale no ko'u, o ka Makuika Elinakona kekahi e noho nei ma kela hokele, a he hoaloha mai kai loa ka  oia no ka Lede Polena. he mea oiaio no anei ia"

            Nana pono iho la ka Haku Kale i ka apana pai. a pane aku la: "He lohe wale mai no ko'u no ko laua kulana hoaloha, koe aku nae ko'u maopopo pono ana."

            "Aole e loihi ka noho ana o kela poe ma ka hokele, in a no ka wehe koke ia o ke kikina hanakeaka, e huli hoi awiwi ae ana lakou no ke kulanakauhale." alaila noke ae la o Kakalina i ka akaaka, me ka lalau ana aku i kekahi apana palaoa, a lalau aku la no hoi ka Haku Kale i ka apana pai, me ka noke ana iho i ka hoonuu, oiai hoi o Oliva e lolelole ana i na aoao o kekahi buke, me he mea la, aole on a hoolohe mai i na mea e kamailioia ana.

            "O keia kekahi o na la malie maikai a'u i ike ai. a ke manao nei au, aole he hana e aea kakou. mahope o ka pau ana o ka kakou paina. o ka hele wale aku no i ka holoholo waapa." wahi a ka Haku Kale me ka nana ana aku ia Kakalina

            "O oukou no paha ke hele aku i ka holoholo waapa, no ka mea e heluhelu aku ana au i kekahi keaka hou. kela keaka no hoi a'u i kamailio mua aku ai ia oe e kuu haku."

            "He nui loa ka manawa no ia hana, aia no hoi a pau ka kakou hele holoholo ana, alaila ia kakou e hoi mai ai, ia manawa oe e heluhelu mai ai imua o kakou apau."

            "Ua paa loa ko'u manao e heluhelu i keia keaka. me ka kakali hou ole aku, nolaila e hookuu mai oe ia'u a ua lawa ko laua nei hele pu ana aku me oe i ka holoholo waapa, me he mea la. o kakou like ma ia huaka'i hookahi."

            "Heaha la hoi. in a no ua paakiki loa kou manao e noho alaila pehea oe e Oliva ame Keoni, e hele ane kakou i ka holoholo waapa?

            Leha iki mai la ka Oliva nana ana ia Kakalina, me he mea la he hopohopo kekahi iloko ona; o huhu mai auanei o Kakalina iaia, i ka hele wale no i ka holoholo waapa, aole he noho aku e hoolohe i na mea e pili ana i ke keaka hou a o ia kana o ka i ana mai:

            "E noho no paha au e hoolohe i ko Kakalina heluhelu mai i kela keaka hou imua o'u."

            "He keu aku no ka ko olua ano e, e waiho aku no hoi paha i kena keaka a i keia ahiahi e heluhelu ai, o ka wa maikai ia no ka hoolohe ana. aole paha o keia la kala'e maikai. i kupono no kakou e hele ai i ka holoholo waapa, o ko olua hookololohe iho la ka ia!" wahi a ka Haku Kale, me ka maikai ole mai la o kona noonoo, oiai e kauka'i aku ana oia i ka hauoli o ka hele ana i ka holoholo waapa, o na lede opio pu kekahi.

            "O e o kaua e Oliva ke hele aku i ka holoholo waapa me ka Haku Kale, a e noho ae hoi au e heluhelu malani ai i keia keaka, aia hoi a keia ahiahi, a laila heluhelu pono aku au imua o kakou." wahi a Kakalina me ka minoaka ana iho. "E kii i koloka pumehana nou, a mai poina i kou koloka hele ua, ua ikeia aku auanei ka ua mai, ua makaukau mua oe, aohe he pilikia ana."

            O ko Oliva olu ia e noho aku ana o ka ae mai o Kakalina iaia e hele i ka holoholo waapa. nolaila holo aku la oia e kii i kona koloka hoopumehana ame ke kuka hele ua. aole no hoi i loihi aku ku hou ana. oiai hoi ka Haku Kale i hala e aku ai no kahi o ka waapa me ka naau i hoopiha loa ia mea ka olioli.

            Mahope iho o kona hooponopono ana i na kukini ma kahi o Oliva e noho mai ai. unuhi ae la oia i kona @ga a kau i ka waha. ho-a ae la, a ke pu-a la ka uwahi a oiai oia e kakali aku ana o ka hoea mai o kona mau hoa holo waapa. puana wale ae la no oia i keia mau huaolelo:

(Aole i pau)