Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 35, 29 August 1919 — Page 1

Page PDF (1.25 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

OLOHANI NUI NA LIMAHANA O NA HALE HANAHOA

 

No ka ae Ole ia Ana o Kekahi Limahana i Hoopauia e Hoi Hou i ka Hana ke Kumu

 

KU WALE NA HANA ANO NUI O NA HALE HANA A ELUA

 

Ma Kahi o ka Ehiku Haneri a oi Mau Limahana i Haalele i ka Lakou Mau Hana

 

            N@ ka manawa mua loa, ma ka moolelo o na hale hanahao o Honolulu nei, @@@@@@@ ae ai na limahana i hiki aku ka @@ina ma kahi o ka ehiku haneri m@ @analima, o na hana like ole, a ke @@ wale mai nei na hale hanahao, ka Honolulu Iron Works ame ke Catton @@@@ iloko o keia mau la, me ka haawi@@@ole o na limahana malalo o na ha @u hana, a pela hoi na haku hana, i na limahana.

            Ua ala mai keia olohani o na limahana o kela mau hale hanahao, ma@@@@ o ka hoopauia ana aku o kekahi @@@@@ o F.E. Kerwin ka inoa, he lala no ka hui uniona, e noho hana ana maloko o ka halehana ke Catton Neill. Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, ua hoea aku la he komite o kela @@@@ a koi aku la e hoihoi hou ia kela haole i ka hana, ma ke ano he mea hana mikini. ua hoole loa ia mai nai ia @@@, a he hapalua hora mahope mai, o ka hooleai ana o kela noi a ke jomite, ua alaala@@@@ @@ @@ @@@@@@ @@ @@@ haneri me kanalima me ka haalele ana i ka lakou mau hana pakahi.

            No keia mau limahana hoi ka oloha@@@ i ka manawa i loaa aku ai ka lohe @ na limahana o ka Honolulu Iron Works, he manawa pokole mahope mai @a haalele pu aku la lakou i ka haua, a hoi aku la no ko lakou mau home. E Kuwale Ana na Halehana.

            Ma ka hoakaka a ua haku o ka halehana o ke Catton Neill, e panikuia ana kela halehana no ka manawa, a na limahanae hoomau ana i ka olohani, a uu @@@@ pu mai no hoi kekahi mau hoomao@@@@ ana, on a haku kekahi o ka Honolulu Iron Works i loaa ia manao hookalu.

            Ma ka olelo a kela mau hakuhana, @@ hiki he ku malie kela mau hale@ana @o na mahina elua, me ka pilikia @@@ aka in a no ka huli hoi koke aku o @@@@mahana i ka hana, ma ia ano wale @@@@ hoomaka koke ia aku ai na haha Ke Kumu o ka Hoopauia Ana.

            Mahope iho o ka haalele ana aku o @@ hinahana o ke Catton Neill i ka @@@@@ mau hana, ua hoakaka ae o Wil@@@ Ramsey, o ka hui o Catton Neill ma ao na pule ekolu a eha mamua aku, @@@@ @@ hooko pono o Kerwin i na hana @@@@ e hauohaia aku ana iaia e ka lunaha@a, aka e hana ana no oia elike me @@ mea i makemake ai.

            Ma ka pu ka o ka Poalima mamua @@@, @a noho kela limahaha me ke ka@@@@@ @@a ole aku i na haku, ma ia ano @@ ku wale kana mikini me ka hana @@  @@ kela po. He haole kela i hoea @@@ @@ Honolulu nei, nia ke auo he mea @@@@@ a@like, a he eono mahina ka noho @@@ ana maloko o kela hui, a i kona @@@@@ ia ana aku, ua haawi pu ia aku @@ @@ @@ha iaia e huli hoi no Kapalakiko @@ ka haawi pu ia ana aku o ke tikiki @@@@@@u. ua hoole mai mae oia.

            ma@@pe o ka hoopania ana aku o kela @@@@@ ua h@ea aku la he komite o na @@@@@@@@@. no ka hui pu ana me ka l@@@@@@ Campbel, e koi ana no e hoi@@@@@@@ ia o Mr. Kerwin i ka hana, ua @@@@@@@ mai nae ka luananui i kana @@@ ka auwina la o ka Poakolu, a @@@@ @ pane i haawi mai ai, mahope o @a @@ i@ no ka hoole ana aku i ke koi @@@@ limahana, ia manawa i haalelo @@@@ i na limahana apau i ka hana. Hoole i ka Hoi Ana e Hana.

            Ma kela haalele ana aku o na lima. @@@@ i ka hana, o na hale hanahao, aole @@@@@ i noho wale, aka ua noho he mau @@@@wai lehulehu, no ka noonoo ana i ka @@@@ i mea e hana aku ai, me ko lakou @@ holo ana. e mau no ko lakou noho @@ @a hoi ole i ka haua, aia wale no a @@ mai na haku hana e hoihoi hou i @@@ haole i ka hana.

            Ma ka Poaono mai, elike me ka maa @ @@ Poaono apau, ua kii aku na limahana i ko lakou mau ukuhana no na la @@@@@@ i noho hana ai ma kela pule, a  ua @@@a mai me ka maikai, me ke ku-

(E nana ma ka Aoao 2.)

 

 

HOOKU ʻ I KE KAAAHI ME KA OTO-MOBILE A MAKE KE KIAKAA

 

            Ma ka hora ewalu me kanaha-kuma-malima minuke o ke ahiahi o ka Poaono aku nei i hala, i hooku ʻ i ae ai he kaa otomobile, me ke kaaahi o ka Hii Alahao Oahu, ma kahi o ke alahao e moe ana ma ke alanui ma Aiea ae nei, a halawai na ohua e kau ana maluna o ke kaa otomobile me ka poino, o ke kiakaa nae ka i make, oiai e hoihoi awiwiia ana no ka halema ʻ i, mamuli o ke kukonukonu loa o kaona poino.

            O ka põe e kau ana maluna o ke kaa otomobile oia o Stephen Kau, he keiki Pake, o Wera Nelson, He wahine Rukini ame Eaniee Ching, he kaikamahine Pake. Ua pau like lakou i ka eha ma keia hooku iia ana mai o ko lakou kaa e ke kaaahi, o ke kiakaa nae ka mea i oi loa aku kono poino, ke kumu o kona make koke ana. a no ka wahine Rukini, ke waiho mai nei no oia maloko o ka halema ʻ i, a o ke kaikamahine Pake ka i hoi no kona home ma ke Sabati ae.

            I kulike ai me ka hoakaka a ke kaikamahine Pake, ka mea uuku loa o ka poino o kela poe ekolu, i holo mai lakou no Honolulu, nei ma kela ahiahi Poaono, no ke kuai ana i mau loke, a i ka hookokoke ana mai o ko lakou kaa mai kahi e a ʻ e ai ke alanui ma ke alahao kaaahi, ua ike mai la lakou i ka oili ana aku o ke kaaa halihali uaka na, ia wa i hoemiia mai ai ka holo o ko lakou kaa, me ka holo malie ana mai no hoi o ke kaaahi.

            Ma kela hoemiia ana mai nae o ka holo o na kaa a elua, aole kekahi o kela mau kaa i kakali iho a hala aku kekahi kaa, aka hoomau aku la no i ka holo ana imua, ahiki i ka hooku ʻ iia ana mai o ke kaa otomobile, mawaenakonu e ke kaaahi.

            Ma kela hooku ʻ iia ana aku o ka otomobile, ua mau no ka holo ana o ke kaaahi, me ka paa no o ke kaa otomobile mamua mai, ahiki i ka paa ana aku o ka holo ana o ke kaaahi, ma kahi he hookahi haneri kapuai ka mamao mai kela wahi mai i hooku ʻ i ai.

 

PAKELE KA MOKUAHI SIBERIA MARU MAI KE KOLERA MAI.

 

            Mahope o ka paaia ana no ka nanaia o na ohua ma ke kulanakauhale o Hong Kong no na la elima mamuli o ka ma ʻ i kolera i puka ae ma ia kulanakauhale, a mo-ku ana hoi mawaho ae nei o ke awa elua la a heu aku, oiai a ohua apau oluna on a e nanaia ana e ke Ka uaka F.E. Trotter, ka mea iaia ka hana o ka malama ana i ke ola o ka lehulehu maanei, ua komo mai la ia a pili i ka uwapo 7 ma ka hora 8:30 o ke ka@ahi aka Poalua nei Ma ka hora 6:30 o ia ahiahi iho kona manawa e holo aku ai no Kapalakiko; he 1000 hona ukana anu e hholele mai ai i ka uwapo a ma kahi o ka aneane he 25,000 mau kini halakahiki ana e lawe aku ai no Kapalakiko, no ia kumu ua houlolohiia hona holo ana aku ahiki i ka hora 8:30 o ia po.

            I kulike me ka hoike a ke Kauka S. Kanai o ka olelo ana ae no ka ma ʻ i kolera maloko o na Mokupuni Pilipino a ma Kina he 18 ka poe i loaa i ka ma ʻ i kolera ma Manila, a hookahi make; maloko o Hong Kong he 11 ma@ ma ʻ i a hookahi make; ma Kohe, ekolu ma ʻ i, a aohe mea i make; a he ekolu nae poe i make i ka ma ʻ i puupuu liilii.

 

            E hoomaka ana ma ka Poakahi ae nei, e hoomaha ana ka luna hooponopono o keia pepa, no na pule elua.

 

HOOLE O DAVID KALAUOKALANI I NA KUMU HOOPII

 

Maopopo Ole laia Kekahi Waihona i Luluia e na Limahana o Kona Keena Nona

 

MAU KA PAAKIKI O MILLS UA HEWA O KALAUOKALANI

 

Hoike o Kalauokalani ua Lawe Mai Oia i na Dala me ka Manaoio ma ka Aie

 

            Ma ka halawai a ke komite o ka papa lunakiai o ka noho ana@@ ma ka auwina la o ka Poakahi aku nei i hala, i hoea ae ai ke Kakauoleleo David Kalauokalani, a hoole i ka oiaio o na kmu ku e a hoohalahala a Harry T Mille, ke kokua kakauolelo ekahi mua oloko o kona keena, no kona ku-e i ke kanawai, o ia ka lawe ana mai i na dala i l@luia e kona mau hope ma ka hana, no na hoolilo kalaiaina.

            Ua hoole loa ae o David Kalauokalani no ka maopopo ana iaia o kekahi puu dala i hoahuia e na limahana no kona mau hoolilo holo @aloka, aole @o@ oia i hui pu a kamailio me Mr. Mills, a i ole, me kekahi mau limahana @ @@ paha, e pili ana i ke dala, o k@@@ @@l@ no i manaoio @i, o @@ dla i h@@@ii@ aku iaia e Mr. Mills, ma ke @no @@@ no @@.

            I k@ manawa @@@ i hoikeikoia @k@ @i ia Mr. David Kalauokalani k@ @@@@@ hookaa ana i kakauinoa ai, @@ @@ @@@@ he kanalima, @ Mr. Mills, @ @@ @@@@@@@ ana aku iaia he likiki hoi @ @@@@@@@@, ka waihona kalaia@@@ @@@@ @@@@@@@@ ae o Mr. Kalauokalani @@@@ @@ @@@@@@ aku oia me ka manaoio ma ke @@@ @@@, aole hoi i ke h@ "waihona k@@@iai@@" ia.

            Ua hoea pu ae ka Loio John W. Cath@art ma kela halawai a ke @@@@@@ o ka papa, pela hoi me ke Kokua Loio K@l@na ekahi R. A. Vitousek, me k@ k@@ o ka hapanui o na ninau m@ ko laua @@@ o ia David Kalauokalani.

            O ka loio Andrewe ka hoike @@@@ @ ninauinauia e ke komite, no n@ @@@@ @ pili ana i na dala he iwakaluakuma@@@lima, o ka haawiia ana aku iaia, m@ k@ ano he hapa no ka uku loio, na dala hoi i oleloia ae e Mills, o kekahi hapa ia o ua dala o ka waihona kala@@@@. Wahi ana, i ka manawa i loaa ai k@ hoopii hoahewa e ku-e ana ia Kalauokalani, ua kelepona aku @@ o Mills @@@@, no ko laua hoea aku imua on@, @ i k@ manawa i haawi aku ai o Mills @@@@ i ka huina o iwakaluakumalima dala, ua hoihoi hou ia mai, no ka uuku loa o kela mau dala, no ka mea ho @@@@@ @no nui loa ko Kalauokalani, e pono ai o ukuia aku me @a dala mak@@@@@.

            I ko Kalauokalani manawa i ninauia aku ai no na dala i ukuia ia Mr. Andrews, ua hoakaka ae oia, @@ @@@ ola i kekahi huina dala, a he hookahi @@@@@@ dala mai kona kaikoeke mai, @ @e iwakalua-kumamalima dala mai ia Mills mai.

            Ua kaokoa loa na ho@k@k@ @ Mills mai ka Kaulaokalai ae, i kona @@ i kaheaia ai e ke komite. Wahi @@@, ma ka Poalima, ua ho@@ aku o Kalauokalani maloko o kona @@@@@, @ hoike aku la no ka maopopo o kona @@@@@waia e na kiure, me kona @w@ @@@, aka ua hoolaua mai ua o Mills i kona manao, me ka hoakoakoa ana mai i kekahi mau limahana, ana i manao ai, aia ma kahi o ke kanakolu ka mui, @ia @@@ aole a lakou dala, @ he kanalima wale no dala i loaa i ua o Mills, Mailoko mai o ka waihona kalaiaina. Mai kekahi mea mai e noho hana ana @@ @@ kulanakauhale, ka haina o hookahi @@neri dala, a he haneri dala mai k@ @@@koeke mai, a he kanahiku-kumamalima hoi dala mai ka Waterhouse Trust Co. mai, a hui pu me na dala he kanalima mai iaia aku ua piha ka ekolue @@@@@@ me iwakalua kumamalima dala: ua @@awiia aku kela mau dala apau ia Mr. Andrews, me kona ae ana e lawe kela huina, ma ke an he uku m@a a mahope aku ke koena, e piha ai ka elima haneri. Hoole ma Kekahi Mau @@@ @ A@.

            I Kona manawa hoi i ni@@uia aku ai, in a na maopopo iaia kona kakau ana i na likiki hookaa no na dala i ukuia aku iaia e Mr. Mills, ma ke @no he waihona kalaiaina, ua hoole loa ae oia, ko@ wale no kona manaoio ana, he mau dala keia i loaa aku ma ke @@@ @ie; me kona hoole pu ana, i ka loaa ana aku iaia o kekahi hui@ dala o kanakolu-kumamahiku me ka hapalua, aka @e mau dala no ka i loaa aku iaia i kela ame @@@@ anawa, ma ke ano aie aae.