Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 35, 29 August 1919 — Page 3

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Ke kii keia o ke kaa otomobile o Mr. ame Mrs. J. K. Mokumaia, me ka Kae Amerika, e welo ana i ka makani, ma ka laua haukai ʻ i kaapuni i ka Moku o Keawe. O laua no kaia e ku ana ma ka aoao o ke kaa i hele a piha i na ukana. O keia ko laua hoea ana ma Kohala, Hawaii.

 

HOLO KAAPUNI IA HAWAII

 

Leka Eono

 

            Kuu dear Solomon Hanohano, me ke aloha a nui, ke kapena nana e hookele nei i ka ipukukui malamalama apuni na mokupuni o Hawaii nei me ka piha eleu ame ka mikioi, a piha pono na aoao o ua ipukukui nei i na mea maikai a ka puuwai e poina ole ai: E kala hou mai no oe i kou hoaloha nei no ka ʻ u mau hooluhi i kou waihono noonoo, aka pela wale no kaua e pono ai.

            Ua ha ʻ i aku au ma ka ʻ u leka mua e hele ana au i Kapoho, ae, au hookoia ia manao, no ka mea, ua hoea mai o Mr. John Kama ame ka ohana, ua maukauka no hoi au me ko ʻ u mau hoa, a nee mai la makou o ka hora 10 a.m. ia nona na mile he 15 e holo ai, o ia ka la 11 o Aug., eia makou makai e holo nei; maikai keia alanui a kuhikuhiia mai la ia ʻ u o kela hale nui e ku mai la, o kahi ia a na lii e hoomaha ai ʻ ike au i ke kulana o kela ano hale, o ia hoi, he lanai apuni, o ka mea apiki aole paha he nohoia, ua auo helelei mai kekahi mau apana papa me ka piha i ka uahelehele.

            Ea, he kupanaha no paha, i keia manawa i malamaia no ka ia manawa, o ia no kela au huikau, o ka pono no i ka pai, alaila ikeia mai, manao au, ina paha no kaua ia anee alii, auwe ka nani e, e malamaia ana ia mau wahi i mea hoikeike, i keia au hou ame na malihini, he piha maoli no keia wahi i ka poe makaikai, mai Kaimu aku ahiki i Kalapana, i na niu moe o Kalapana ame ke ana o Hakuma, ina e hooponoponoia keia home me na mea hana lima o kela au kahiko, o na kupuna, o ia ka peahi, moena liilii hana kauwali o Kalapana nei, e hoi ana na malihini me ka piha hauoli, e ola ana no ka makapehu o keia kaha.

            Ua hui iho nei au me ka hunona waihne o ka haku aina o makou, oia o Mrs. H. F. Damon, me kana mau lei aloha ame ke aloha no hoi, i ka ike aku i na maka i kamaaina, i kona ike ana mai i kuu halepe ʻ a, au haupu koke oia owau no ka mea nona ia hale, i kona holo ana mai a kokoke, e kuke ana au ia manawa, a kahea mai la oia, Mr. Mokumaia, i kuu huli ana aku a nana, ua puiwa maoli au, no ka mea, ua maopopo no iaia ua holo mai maua, a pela no hoi maua, ua ike e holo mai ana haua, a noho i Waimea, me kka hauoli ame na kamailio e pili ana i keia wahi ame kona mahalo i ka uluniu o Kaimu ame kona kaha, a e hele ana e maikaikai i ka niu moe o Kalapana ame ke ana o Kakuma, a o kana ninau ia ʻ s: "E Mokumaia aole anei ou manao o Kekahi keia o na hana waiwai e pili aua i ka lauhala!"

            Ae, ua pololei oe, no ka mea, ua kamaaina oia ia ʻ u i ko ʻ u manawa e hana moena lauhala ana, a au ike oia i kekahi o na hokele a ʻ u i hoolawa ai ame kekahi mau home e ae o Honolulu, no laila ninau kela ia ʻ u: "Pehea la, he loaa no paha ka moena liilii maanei!" Mea aku la au, aole au i maopopo, he makemake kona e kua, o ka mea apiki, aole i hoomakaukauia ia mau mea; o kana olelo ia ʻ u, ina paha o oe e Mokumaia ke noho ma keia wahi, e hana koke ana paha oe; au ae aku au, no ka mea o ka noho aua o na Hawaii ma keia wahi, no lakou ponoi aole noho hoopili meaai, ua nui loa kona kahaha i ka ʻ u mau hoakuka.

            He Hwaii wale no ko keia wahi ame na kauna Pake, ua nui loa kona hauoli, a olelo mai la, ina pa@h @a hele maua i ka pula; ae aku au ame ka;u mau olelo paipai i na Hawaii e keia kaha, ua nui loa kona mahalo, no ka mea o kekahi keia o na kakuahine maikai ma ko makou wahi kaha; he kokua i na manawa apau; ina ua loaa i ka pilikia, a hoi mai la oia me ke aloha lima a hala mai la oia no Kapoho, a e hoi hou ae kakou i ke kahua pololei, a ike ia Kahena, kahi o na hana kaulana a na Hawaii, "Great Hawaiian Temple," maikai keia wahi, a ke oni ae la ka puu o Kamaili, a e okuku ae ana o Opihikao, a kuhikuhiia mai la ia ʻ u kahi a ke kupuna nui Kamapuaa i hana ku mai ai, a haalele ai, au Kamapuaa nei, a alualu ai ahiki i ka lae a lele ai a iloko o ke kai, a ku a humuhumu ia ai, a ke mahalo nei au i ka ʻ u mea i heluhelu ai, au ike maka i na mea kupanaha a ke nee malie nei, a e kauaheahe mai ana Kueleau me ka uliuli o na lau laau, a e moe malie mai ana o Kapohoiki a ku iho la kuu moku kaa a hui me na kamaaina o ia kaha, oia ka makuahine Mrs. Mele Hale ame kana mau keiki ame na moopuna.

            Ua eleu ia mai la au mea e pono ai keia ola aua ame na hookaau olelo ana, o Mokumaia keia, au ike ma ke Kuokoa, a eia ka e hui ana, a puka mai la mai iaia mai au hiki no au i Moanalua i kahi o Poipe, kaikamahine a ka Pepehi, a wahine hoi a Mr. Kamou, a au lohe o Mokumaia keia i hoi mai nei me kana wahine mai na aina e mai nei me kana wahine mai na aina e mai, akahi no nae a hui a ikemaka i na helehelena ame ke aloha lima ana, no Kapoho ka pahu hopu.

            Ia holo ana aku, he mahalo ma kahi wahi, a he ku no hoi i ka hoihoi ole ma kauwahi, ahiki i ke ku ana o kuu kaa, o ka hora 1 p.m., a helewawae aku la makou no ua wai kaulana nei, a i ka hiki ana aku, a nana i kona kulana, he kupanaha maoli no, a ʻ ia;i ka wai ahuwle ka papaku olalo, maikai no hoi, a wehewehe iho la makou i na lole o makou, a haule aku la auau i ka wai welawela o Kapoho, a Pele i hana mai ai; ina oe e auau ana, ina e nanaia aku, au kohu haole maoli no, in a oe e lua aku ilalo, powehiwehi ke nana aku oe, me he la e pahu hou ia mai ana oe iluna, ano kaumaha no hoi ke poo, aka, o na mea liilii in a e haule ilalo, a naua iho oe mailuna iho, ua lilo i mea nui.

            Ua nui no na mea pohihihi o keia wai a hoi mai la mokou i ka hale hookolokolo o Kapoho, a hui me ia mau kamaaina a hoopiha iho la ia Hanale a lululima pu iho la laua me Mr. John Bull ame na kukaiolelo ana mai kamaaina mai, ame ke koi a na kamaaina e hookani pila mai oe no ka mea, ke hele pu nei no me ia mea lealea, a lawe ae la au i kela kulana laiwale no o Ha ʻ ikeau, a kani aku la no hoi na kaulakeleawe o ua pila nei, o ka honehone aku la no ia o kuu leo, e pili ia pupue iho au mawaho, maloko mai oe o ka rumi, a kani e ka hora elima, a hui iho la ka paeopua, a hu ae la ka aha o ka makuahine o ka home. E hoomu mai no oe, a hoi ae la au i ka muku, a hapai mai la au i na mea e pili ana ia Halii Samoena moe kaua, o Sunane me Suahine heihei ana, e imi ana paha i kaua puni la; e, auhea oe, nana aku oe i kahi olomano, ua piha maoli i ka hauoli, a huli hoi mai la, o ka hora 4:30 p.m. ia, no Kalapana, ahiki i ka hui hou ana me na kamaaina o Pohoiki, a lilo mai la no kuu home i ka ehukai o Kalapana, o ka hora 6 p.m. ia, no na mile i holoia ai, a kuu iho la i ka luhi ame ka honi ana i na ea maikai, mai ke kai mai.

            Ua hui hou no au me ke Senatoa Pilihale ame ka Hon. Hanale Laimana ame A. M. Brown, me kana olelo halo Demorakata, a hu ae la ko makou aka, me ka piha hauoli, me ka ninau mai, heaha ka loihi e hono ai ma keia wahi? Ho@kahi paha pule, no ka mea, ua piha kuukahua ia manawa i na kamaaina, e kamailio ana no hoi no na mea pili kalaiaina, a no ka mea pili kekahi no ka lolo kalana Mr. Heen ame ka ʻ u kanaka ia i hooikaika ai ahiki i kona puka ana; ua kamaaina maoli no keia poe ia Mr. Heen.

            He nui ka lakou mahalo nona i kona manawa e hope lolo kalana ana no Hawaii nei, ua ala maoli no kahi inoa @ kahi kaaka, manao au una e holo elele ana, aohe nao ai i ka papaa, oili pulelo ke ahi o ka maile; i ko ʻ u holo ana mai nei apuni, aia i ka waha o na mana koho, ua aala maoli; e kala mai no keia pakika koa o kuu makapeni, ame kuu ninau ana aku i au poe hanohano nei: "Ihea kakou e hukilau ai?" Ua kenana maoli, no ka mea, he kaikoo maoli, ua hoopau ia hana, a olelo mai la o Brown: "Pehea oe e Mokumaia i hele ole mai ai e ike ia ʻ u i ka Hokele o Kilauea?" me kahi olelo hookano maoli oe e Mokumaia, ua akaaka aku au, a olelo aku au iaia, o oe maoli ka mea pono e ike mai ai ia ʻ u, no ka mea, eku ana kuu halepe ʻ a ilalo iho, mai kahi au e noho ana, alaila maikai hoi paha, ai ia hana kaulana, ua heluhelu, a ua ikemaka ame na kumupuhala a Kapo i alaila ua ikeia mai kahi kauwa, me ke aloha lululima ana a lilo mai la lakou no ka nana ana i ka aina i lilo ia Pilihale, a ninau mai la kamaaina ia ʻ u, "Owai kela haole?" O A. M. Brown ia, ka loio mua o ke Kalana o Honolulu, a haule mai nei ia Lunakanawai Heen, ame ka lakou olelo mau no ka mahanahana o na olelo mai nei ia oe, a hu ae la ka aka; mea aku la au i kuu noho ana i ka Luaopele, o Likana Eliwai ka mua a he hope mai na ilipuakea i hele mai ai e makaikai i ko ʻ u kulana e ku ana o kuu halepu ʻ me ko lakou puiwa, i na mea e phono ai au ame ko ʻ u mau hoa. He mua lakou nei aole nae i hele mai e ike ia ʻ u, aia ahiki iho la i keia wahi, alaila olelo mai ka i kuu hele ole aku e ike iaia, ua pau ia kulaia ia ʻ u i keia manawa, me ka pololei ame ke kaulike o ko ʻ u moto ia e nana aku nei i na kulana e paa ia mei nei e kuu koko ame kuu iwi.

            E kuu Solomon, e kala mai, au palena ole maoli keia hooluhi ana ia oe ame na hemahema pu kekahi, o kau i hana mai ai no ʻ u ma keia mahele hana, ua nui moli kou oluolu ame ke ahonui a mailoko ae o kuu waihona noonoo a i komo loa aku i kuu puuwai ka ʻ u mau hoomanao ana ia oe, a na ka Makua Lani iloko o Kona malu e kiai mai ia kaua a hui hou me ke aloha.

                        Kou oiaio,

                                                                    J. K. MOKUMA@A. Aug. 13, 1919.

 

POHO KA HOIKEIKE FEA TERITORE

 

            Mahope iho o ke kakali loihi ana no kekahi mau mahina i ka hoike, no ke kulana o ka hoikeike fea o ke Teritore aku nei i hala, ina paha ia he hoikeike i loaa nui mai ai ke dala, a poho paha, akahi no a hoea mai i ka maopono ana i ka lehulehu, aia kela hoikeike fea ma ke kulana poho, elike me ka hoike a ke komisina fea o ka waiho ana ae imua o Kiaaina McCarthy, ma ka pule aku nei i hala.

            Ma ka leka a ka Lunahoomalu Paris o ke komisina fea o ka hoouna ana aka i ke kiaaina, e hoakaka ana ia, mehope iho o ka noii ame ka huli pono ana aku a ke komisina fea, i ke kulana oiaio o kela hoikeike fea i malamaia ai, au loaa ka ike i ke komisina, ua hiki aku ma kahi o ka iwakaluakumamalima kaukani dala a oi ke poho o kela hoikeike, me ka ninau pu ana aka i ke kiaaina, in a ua ike oia i kekahi alahele e hoemiia mai ai na poho.

            O kekah kumu nui nae o ka hiki ole ana i ke komisina fea ke uku aku i na hoolilo apau, mamuli no ia o ka mala maia ana o na papa i kukuluia a@ ma hale o na hana hoikeike, ina no ke kuai hooliloia aku o kela mau waiwai, e loaa mai ana no na dala, e koe liilii ai ka aie, au hanaia nae kia hookoe ana i wahi e hoemi loa ia mai ai na hoolilo no keia hoikeike few hou aku.

            O kekahi hapa o na aie o ke komisina fea, o ia no na mea e pili ana i na ukuhana o ka poe e lawelawe ana i na hana o kela komisina ahiki i ka la hope o keia mahina, me ke komo pu mai o ka uku hoolimalima o na keena oihana o ke komisina.

            Ma ka manaoio nae o ke komisina fea ma ka manawa e malama hou ia aku ai ka hoikeike fea, na ia hoikeike e hoihoi mai i na hoolilo o keia hoikeike o keia makahiki; nolaila aole no i pilikia loa ka hoikeike i hala aku nei, e hoopilikiaia aku ai ka noonoo o ka lehulehu.

 

            TOKIO, Aug. 27. Ua keekeehi loa ke kulana o ka ma ʻ i kolera maloko o Iapaua i nei mau la, lehulehu loa ka poe i hoikeia mai au loaa ia ma ʻ i ma na wahi lehulehu like ole o ka aina. Mai ke kulanakauhale mai o Fukuoka i loaa mai ai kekahi lono hoohikilele e olelo ana au lehulehu au ola i poino, a ke puka mau ae la no he mau ma ʻ i hou i kela ame keia la.

 

KE KAHUA NO KA MANAO ANA E

 

KUKULU I AHAHUI UNIONA

 

NA NA KAHUNAPULE

 

Na Rev. Charles Sydney Price. (Unuhiia no ke Kuokoa)

 

            "O ka hana hiki wale no a ke kauaka e hoike ana i kona aloha i ke Akua oia ka hoike aku i kona aloha i ke kanaka ka mea ana i ikemaka ai.

            "Ua kukuluia ae e ua kahunapule o Kaleponi he hui limahana uniona, a ke hoolala nei e lawe i kekahi mahele hana iloko o ka hui unioua limahana. E pii mauahua aku ana keia haua mai keia manawa aku.

            "Aole ia he hinau no ka hoihoi h@u ana mai i na kauaka iloko o na halepule, aka he ninau ia e hoihoi aku ana i na halepule i na kanaka. He loli ano nui ke ku nei i nei manawa ma na mea e pili ana mawaena o ke kahunapule he kanaka no oia aole he haku, a ka ke ano mau e ikeia nei he kanaka hana oia i ukuia me ka ul@@ hana malalo iho o ko ke kanaka haua. Ke ala mai nei na kahunapule a h@@ maopopo i keia. No makou iho aohe noonoo hou ana iho he papa i kaaw@le mai na kanaka e ae o ke ao nei.

            "Ua lehulehu wale na kahunapule i hana maloko o na pakapilinmoku iloko o ka manawa kaua, a ma na hana hoo pomaikai e ae maloko o ka aina. Ua maopopo ia ʻ u ia pie kanaka. O lakou ke alakai hei i ka noonoo o na ekalesia.

            "Aia mawaena o na kahunapule i keia la he manao kaokoa i like ole loa mai ko au makahiki elima mai ko au makahiki elima mai i hala ak@. Ke ike nei ke kahunapule i keia la eia oia ma ka aoao o ke kapaka hana kah@ i ku ai a i hana pu ai o ka pa. Ke ike nei oia i ka pili loa ma ka lauma ana mawaena o ka hana maoli ana ame ke aupuni o Iesu Kristo.

            "O ka hapanui o na kahunapule he mau hoahanau liilii iakou no ka poe waiwai aole mamuli o ke ino o ko lakou mau noonoo ame na puuwai, aka no ka moe wale ana no o ko lakou mau maka. Iloko o ka makou hoomana ana i ke Akua, a ia Iesu Kristo, a i ka Uhane Hemolole me ka moe o ko makou mau maka, ua hoopoinaia e makou na loina a Iesu Kristo elikeme ka pili o ia i ua hana o kela ame keia la.

            "Aole o ʻ u ahewa i ke kanaka e hele ole mai ana i ka halepule, ina aohe mea a ma halepule e haawi aku ana iaia e pili ana i na ninau paakiki o kela ame keia la i mea e hoopauia ae ai ia mau piikia ona. O ke kumu i haahaa loa ai na ukunaha o ka hapanai o na kahunpule, oia keia, no ka lawe o ka ekalesia i kekahi kulana hoopalaleha a hookiekie e pili ana i ka hana koikoi no ke ola o ke kanaka.

            "I ka manawa e ike mai ai na kanaka hana e hana ana na ekalesia i na hana ku i ke aloha no ka hoopau ana ae i na pilikia o na kanaka, oia hoi, ka hoolako ana i mau hale kupono e no@o ai, ke kokua ana aku i ka wa hune, ka hiki e hookaaia ka aie, ka launa oluolu ana mawaena o ke kanaka hana ame ka mea waiwai, ia manawa e hele mai ana na kanaka i na halepule, elike me he mea la he mau hoaloha e haawi aku ana ia lakou i ke kokua ma ke ano Kristiano.

            "Ke ala mai nei na kakunapule. Ua loaa ka manao iini me ka ikaika iloko o na kahunapule e kinai loa i ka pahola ana o na hana kue Kristiano, ke kue i na limahana ame ke kue i ka poe waiwai.

            "He mea mau no mai kinohi mai ka ikeia o na hana kue Kristiano O ka noonoo o ke kanaka hana i hoehaehaia mamuli o kekahi hana ewaewa a kaulike ole a hoopilikia, e hoao mau ana oia e hana i kekahi mea e loaa ai ka laau lapaau e hoopauia ae ai ia pilikia. O ka laau e ikeia ana ka hana e loaa ai ka maluhia e koho ana oia ma ia mea. Ina aole e loaa ka maluhia a e hoopauia ae ai hoi ka pilikia, e koho ana oia ma ka aoao e kue ana i ka pono.

            "He ninau ano nui keia no ka mea i kupono e lilo i alakai. Ina e a ʻ o aku ana na halepule i na mea apau i hoa kakaia maloko o ke Kauoha Hou me ka wehewehe ame ka hoomoakaka ana aku e hiki ai i na kanaka ke ike mai au hookoia ka olelo ma ka hana, i ko lakou manawa e haawi aku ai i na kokua e oho@aia mai ai, ame na alakaai ana i na kanaka hana e ike mai ai lakou i ka oiaio, ia manawa e ike ana lakou i ka hoi hou mai o na kanaka i ka halepule. E hoopakele ana lakou ia lakou iho, ma o ke kokua ana e hoopakele aku i ka lehulehu.

            "O keia ke kumu o ko ʻ u lawe ana i ka hana alakai ma o ke noi ana aku i na kahunapule e kukulu ae i hui uniona a e lawe ae i kekahi mahele hana iloko o ka hana ana no na limahana. E pono lakou e hana, aole no lakou wale iho no, aka no na limahana pu kekahi na limanaha e ku e loa ana i ka poekue mai i na hana Kristiano, a e hakaka ana hoi no ke keakea ana i ka poe waiwai mai ka lilo ana aku he poe kue Kristiano.

 

NO KA OPU NAWALIWALI

 

            Elike me ka rula maamau, he mea po no ia oe ke koho i ke ano o kau meaai, i kupono i kou kahiko ame ke ano o kau hana, no ka malama ana i kou opu me ke kupono. Ina oe e ike iho ana, au nui loa kau mea i ai ai, a ke paa mai paha ka lepo, e lawe i kekahi o na Huaale a Chamberlal@@. Eia ke kuaii nei e ka poe kuai laau apua, o Benson Smith & Ca., na akena no Hawaii. Hoolaha.

 

HE KANAENAE NO KA MAKOU

 

MEA ALOHA I HALA AKU.

 

FRNEST PAUAHI, JR.,

 

            I ka Lunahooponopono o ke Kuok@a, Aloha oe: E oluolu hoi e hookomo iho ma kahi kaawale o ka oneki o ka ahailono mama, i ike mai ai na kini maka maka ame na hoaloha o kuu kane, kuu mea aloha, e noho mai la i ka Makani Kailialoha, o Ernest Pauahi, Jr., ua haalele mai i keia ola aua, ua haalele mai la i Puna na hoaloha, ua wehe mai la i ka pili hooko ia loko, ua niau palanehe aku la ka hele ana, a ahu iho la i ka ukana luuluu a ke aloha he waimaka mahope nei.

            Ua pau ka ike hou ana i kona helehelena, ua pau ka lohe hou ana i kona leo, ua pau ka pa hou ana a na ma kani kiu ame ka moaeku ame na ehu kai o ka Pakipika ma kona mau papalina, no ka mea, ua moe ak@ la i ka moe kau a moe hooilo no ka @@@@wa pau ole.

            Ua hanauia oia ma Kakalahale, Kipahulu, Maui, mai ka puhaka mai o Mrs. Kamila Makaula Pauahi ame Ernest Pauahi ma ka la 14 o Iulai, 1896, a make aku la ma ka Poalua, Aug. 19, 1919, maloko o ke maua home ma ke kihi o na alanui Kula ame Liliha i ka 23 o kona mau makahiki.

            Ua hoonaauaoia oia ma ke kula nui o Sana Lui, a i ka umikuma@aono o kona mau makahiki, ua haalele aku oia i ke kula a ua kau aku maluna o ka moku U. S. Thetis no Kapalakiko ma ke ano he keiki lawelawe a kokua no ke kuene o ka papa elua, a i ka hiki ana i Kapalakiko au hoololiia aku oia maluna o ka moku lawekoa U. S. Bear ma ke ano he mea lawe lanahu; mai ia anuu oia o ka pii ana aku a lilo i paoahi a i mea haawi wai; no na makahiki elua ame ekolu mahina kona hana ana iluna oia moku, a ma ka la 15 o Dekemaba, 1917, i hoi hou mai ai i Honolulu nei, aole no hoi i holo hou aku i na aina e ma ia hope mai.

            I kona manawa i haalele ai ia Hawaii nei, mawaena o Kaleponi ame Alasaka ka nui o kona manawa o ka hoohala ana, a ma ka la 4 o Dec., 1917, i hookuuia mai ai oia me ka maikai mai ka oihana kaua moana mai me ka loaa pu iaia o ka palapala hoomaikai. Ua nui kona mahaloia no ke ki pololei iloko o ka oihana kaua moana. Iaia i hoi mai ai i Honolulu nei, ua ohiia aku oia i koa ma ka la 15 o Iulai, 1918, no ka puali helewawae 5 ma ke ano he koa, a iloko o elua mahina mahope mai au hookiekie ia ae oia i kopala a ma hope mai au hookiekie hou ia ae i kakiaua, a ma ka la 24 o Sept, i hookuuia mai ai oia me ka maikai mauli o kona ma;i o ka hopena o ia ma ʻ i ana au waiho aku la kona kino ma ka ilina o Puuokamalii.

            Ua hoohuiia maua ma ka berita maemae o ka mare ma ka la 5 o Feberuari o keia makahiki, he mau mahina kakaikahi wale iho la no ka noho aloha pu ana a haalele mai la oia ia ʻ u, kona hoapili, i kona mau kaikuahine, na makua ame na hoaloha lehulehu a ukali aku la mahope o kona mau makua ame na kupuna i hala nau ma kela ao.

            He opiopio kona ano, eia nae he kanaka opio malama wahine, sole i kau iki kona lima maluna o ʻ u, he mea nui au iaia a he oiio kona aloha no ʻ u. He lokomaikai i na mea apau, he heahea, a he malama ohana; o ko ʻ u leo ke kiekie aku maluna on a, a nona au e u ae nei me ka minamina pau ole, ke hoao nei e hoonana ae i ke aloha, pehea la e pau ai, no ka mea, ua hale ka mea aloha, naue pu no me ka anoi.

            I ka hooki ana iho i keia kanaenae e haawi aku ana makou ka ohana apau i ka ma@ou hoomaikai piha i na hoaloha i haawi mai i ka lakou mau makana pua no ka hoohiwahiwa ana iho i ke kino wailua o ka makou mea alona, a pela no hoi i na hoaloha apau i kono pu mai e kumakena pu me makou iloko o ko makou mau hora o ka luuluu, a oka hope loa e haawi daku ana mmakou i na hoomikai i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa.

 

            Na makou, ka ohana i hooluuluuia.

 

                        MRS. ELIZABETH PAUAHI,

                        MISS LILIAN PAUAHI,

                        MRS. HATTIE NEAL,

                        JOSEPH ALOHIKEA,

                        GOLDEN GAHAN.

 

            LONDON, Aug. 27, Ua haalele ia e na koa Soviet ke awa kumoku o Odessa ma nehinei mamuli o ke ki poka pa hu ia ana aku e na aumokukaua Pelekane no elua la.

 

NUI KA POE I KOMO I KA OIHANA KAUA.

 

            Ma ka haalele ana mai a ka mokukaua Nu Ioka i ke awa o Kou nei, ma ka hora eono o ke ahiahi o ka Poaono aku la i hala, au kau aku maluua ona he elua haneri me kanawalukumamalima poe hou i waelia mai nei aku, no ka noho hana ana aku iloko o ka oihana kaua o Amerika.

            Iloko o na la eha a ka Nu Ioka o ke ku ana ma ka uwapo, e hoea mau aku ana na kanaka o na lahui like ole, no ke komo ana iloko o ka oihana kaua, o ka la oi loa aku uae o ka piha, o ia ka la hope loa, a haalele mai kela mokukaua i ka uwapo, ua kukuluin ua kauaka ma ka laina, i maalahi ai ka hoopaa ana i ko lakou mau inoa, ame ka @le.

            Ma ka haalele ana mai o kela mokukaua, ua lawe aku oia maluna o kona oneki i na kanaka ma kahi o ka hookahi kaukani me ehiku haneri, ua like me elima haneria ka oi ae, o na kanaka, mamua o ka manawa o kona ku ana mai; o ia hoi, he heluna nui o na koa marina malalo o Puuloa, i kau aku mah@na o kela mokukaua, mawaho ae o ka poe hou loa o ka ohiia ana maanei.

 

 

Nui na Keiki Hawaii

            Iwaena o ka poe i waeia ae, a i komo aku la iloko o ka oihana kaua moana, o na keiki Hawaii me ua Pilipino ka hapanui, he umi mau Korea ame hookahi Pake, a he heluna mahuahua no o na Pukiki.

            O ka hapanui o kela poe kanaka opio o ke komo ana aku la iloko o ka oihana kaua, ua komo wale no iloko o ka oihana koa, i ka manawa i waeia iho nei o na makaainana i mau koa; a ma ka nnaaia ana o ko lakou mau ano kupono, he umikumamalima wale no i hooleia, o ka nui au pau loa i ke komo.

            E noho hana ana no ka hapanui o kela poe hou o ka waeia ana maluna o ka Nu Ioka, o ke koena aku, e puunauweia ana ma na kahua hoomaamaa ma ka Mokupuni Mare.

            Aloe i hoonohoia na kulana hana o kela poe kanaka, aka nae ua nui loa ka manawa no ka wae pono ana ae ia lakou no kela ame keia kulana, a ma ka olelo a na aliikoa, oluna o ka Nu Ioka, he nui na kanaka opio i kupono loa ma kekahi mau kulana, e laa na kakau olelo, ma kanaka paoahi, ame kekahi mau hana e ae oluna o ka moku.

            He kanalima o kela poe hou i komo aku ma ke ano he poe puhiohe, a ua hoohauoliia aku na aliikoa, mamuli o ka hoomahuahuaia ana aku o na keiki o ka bana, e lilo ai ka bana o kela mokukaua, o ia kekahi o na bana maikai a makaukau loa ma keia mua aku.

            Aole nae i lawa na kanaka i makemakeia e ka oihana kaua, aka i ka holo ana aku o kela moku no Hilo, ua manaoia, e loaa hou mai ana he poe kanaka malaila, a huli hoi aku ka Nu Ioke no Amerika, me kana mau malihini hanohano.

            Eia no ke hoomaamaa mau mai nei na keiki hoehoe waapa o na Hui Makala me ka Healani i keia mau ahiahi, no na heihei o ka la 20 ae uei o ka mahina o Sepatemaba.

            O kau haina e M. Makalei o Hilo, Hawaii, he uwaki no ka nane a ke keiki o na Koolau, ua pau mua ia haina i ka hoopukaia aku, me ka ikeia i ka pololei ole. Hoouna mai i haina hou.

 

            O Kauka A. L. Brown i hana pu ai mamua me A. N. Sanford eia oia ke hana pu nei i nei manawa me ka Brown-Thompson Optical Co.

 

E Hoomanao i Kahi Hou

 

Me ka maua mea ana Ophthalmo o ke ano hou loa e hiki koke ana ia maua ke ike i ke ano pololei loa o kou mau maka.

 

BROWN-THOMPSON OPTICAL CO. 1116 FORT ST.

 

Pantheon Block Phone 3875

 

            Aia ke Kauka Thompson i nei manawa ma kahi i hoikeia ae la maluna, aohe hoi ana hui hou ana aku me kekahi hale hana maka maloko o Honolulu.

 

 

NINIU POAHI KA ʻ U LEHUA I KA

AI KIKONI A NA MANU.

 

            I kulike me ka lono i hoikeia mai i keia keena ke hoomaamaa mei nei ka kekahi mau wahine haole opio mai Kaleponi mai no laua na iuoa o Ruth B. Austin ame Edith E. Kuster, hookahi o laua i mare, i ka hula olapa, a e hoikeikeia mai ana ia hana imua o ka lehulehu maloko o ka Halekeaka La@ai ma ke ahiahi o ka la apop@.

            Ma ka olelo mai a ka mea i ikemaka i ka manawa e hoomaamaa ana o nei mau wahine opio ma keia mau la iho nei, he ku ka i ka nani ke kaua aku i ka laua anapau mai; e kuhi aua ka na lima i o a ianei, elike no me ia e ikeia aku ai i ka poe hula olapa Hawaii; e lele ana au wawae i o a ianei me ka awihi o na maka elike me ka kani ana a ka piano, pela no ka hele ana a na wawae ame na lima, koe wale no ka ka hoopuka ole i na huaolelo ma ko laua mau waha elike me ka ua wahine Hawaii hula olapa ana.

            O kekahi mea nani ka, oia ka uinia poahi launa ole o ko laua mau pauk@ kino, a i kekahi manawa e hula like ana ka laua elike me ka hulahula maoli ana a kekahi keonimaua ame kekahi le@e, a iloko o ka manawa pokole ua pelu ae la na wawae a noho ana iluna o ka papahele. He $1.50 ka ka ukukomo elike me ka lono i hoikeia ma@.

 

KAAWE HE WAHINE KEPANI IAIA IHO.

 

            Maloko o ka rumi o ka hale hoomalu o ka oihana hoopaelimahana Amerika i lawe ae ai he wahine Kepa@i, o Ka@@ Tayo ka inoa, a he 45 on a makahiki, i koua ola ma o ke kaawe ana. Ua paa ia oia aole e hoihoi aku i Iapana a no ka hoohokaia ana o kona manao i lawe ae ai oia i kona ola, o keia ke kumu i manaoia no kona kaawe ana.

            Ua ikeia oia me ke ola e ke kiaipo Smith mawaena o ka hora elua ame ekolu o ka wanaao Poalua nei, a pela me ka wahine Kepani kiai o ka po Yoshi Watanabe, a he manawa pokole mahope iho loaa aku oia e lewalewa mai ana. Ua laweia ae ke kino make no ka hale waiho kino make a malamaia he aha ni@niele e ka Hope Makai Ash.

 

HAUPU SONG.

 

Ka luna au i Haupu,

Akahi no a upu ka manao,

A e lawe no au a lilo,

Lawe no au a lilo oe na ʻ u.

 

            Mahalo aku au o ka nani,

            O ka nalu ha ʻ i mai a o Maliu,

            E maliu mai oe e ke aloha,

            Ka iini a ka puuwai.

 

Huli mai oe e pili me a ʻ u,

Pili kaua hemo ole oe,

Ua pilipaa i ka puuwai,

I ka pana holu i ka lihilihi.

 

Pane aku au e o mai oe,

O Maile Laulii kou inoa,

Hookahi oi o makou,

Lipo i ka mamo bulu melemele.

 

            Hakuia e J. K. W. KAPOLOLU. 48 Prospect St., Honolulu, Aug. 11 1919

 

            Ma ka auwina la o keia Sabati iho e malamaia ai ke anaina hoolewa o Mrs. Mary Pahau ma ka hale waiho kupa pa ʻ u o H. H. Williams, a ka ʻ i aku no ka ilina o Kawaiahao kahi e hoomoeia aku ai kona kino lepo.

 

 

Hoomanao i Kahi

 

156-158 Alanui Hotele

 

Mauka o ka Hokele Young.

 

            Ua hoao kekahi poe e hana i wahi no oukou e noonoo iho ai, au nee makou mai ko makou wahi kahiko mai, o ka mea oiaio aole makou i nee.

            O Kauka Capps ua kamaaina oukou, Mrs. Correa, Kauka Rushforth ame ka poe e ae, he o ia mau no lakou. Aole he kuleana o kekahi kanaka oka aku o Thompson me ko makou wahi. Hiki ia makou ke olelo Hawaii.

 

Dr. Lewis Edwin Capps

 

KAUKA RUSHFORTH, Kokua.

 

Thompson Optical Institute Co.

 

156-158 Alanui Hotele.

 

Mauka o ka hokele Young.