Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 35, 29 August 1919 — Page 4

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

POALIMA, AUGATE 29,1919

SOLOMAN HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

 

I MAKAALA I NA ALAKAI HEWA!

            @ @ @ ke ala ana ae o kekahi olohani nui @ @ @ na h@nahana o na hale hanahao o kakou @ @ @ @ pale aku la i hala, ka olohani hoi a @ @ @ loa nei, e komohia aku ana he @ Hawaii lehulehu iloko o ka pilikia, na @ k@@kai aku i na hana maloko o kela mau @ @ hana ia e pono ai lakou ame ko @ ohana. ua kono ia mai keia pepa e @ @ i kekahi mau ao ana ia kakou Hawaii, @ i na alakai hewaia, a e akahele hoi, ma @ @ ana aku, e noho mana mai na malihini @ @ oukou.

            @ @ haalele aku na limahana oloko o kela mau @ @ i ka lakou mau hana, aole mamuli o ko @ @ maoli ho, he keehina pololei ia, aka @ @ wale no o ke koikoiia aku pela, e kekahi @ @ @kahi i komo iloko o ka hui uniona ma @ @ he poe mikanika malihini i noho hana ae @ @ kela mau halehana, malalo o ka aelike, a @ @ ke noho wale mai nei, he heluna nui o na @ @ @ikanika, no lakou na ukuhana nunui o ka @ @ @ ai ko lakou mau ohana, ke hala he @ @ @@@ihi o ka paa ana o kela mau halehana, @ @ lakou hoi hou ole aku e hana.

            @ @ kumu o ke ala ana mai o keia olohani o na @ @ elike me na mea oiaio i hoomaopopoia, @ @ hoopauia ana aku o kekahi haole mika@ @ ka hana aku maloko o ka hale hanahao @ @ Ca@@on Neill, mamuli o kona hooko ole @ @ elike me ka makemake o na haku, a keia @ @ nei, ua kulike ko kakou manao, no @ @ ke kuleana i na haku hana e hoopau aku @ @@kahi limahana, ke ikeia ka pololei ole o kana @ me ka nana ole, in a oia he lala no kekahi hui @ @ a lala ole paha, e lilo ole ai na hakuhana, @ paani wale ia e na limahana.

            @ @ mea oiaio maoli, aohe kahua kupono a @ @ maikai ma ke aoao o na limahana oloko @ mau halehana e olohani ai, no ka hoihoi @ ia ae o kela haole i ka hana, o ka ae wale @ @ Hawaii ame kekahi mau limahana e @ @ ia Hawaii nei i home no lakou, i na @ @ na haole malihini kakaikahi, ka poe e @ @ ana no ko lakou pono iho, o kela kekahi @ @ @@na k@ ole i ka pololei; a o ka mea oi loa @ o ke alakai hew ia o ko kakou poe kanaka @ @ ka hui uniona, e hookaulike ana ia Hawaii @ me na wahi lehulehu ma Amerika.

            @ paha he mau kumu koikoi ko keia olohani @ e l@a ke koi ma ka aoao o na limahana, e hoom@huahua hou ia ae ko lakou mau ukuhana, a i @le ma kekahi mau mea paha a lakou i makemake @ i na haku hana e hooko mai, a i ka hoole ia ana @ o ko lakou mau makemake, alaila he mau ku@@ maikai ma ko lakou aoao e olohani ai; aole nae p@@ ka mea i ikeia, a ua hoole ae ke komite o ka @@@@@lohani, o ke kumu wale no o keia olohani ana, @ @ka hoihoi ole ia ana o kekahi hoa o lakou ma h@@a hana he lala no ka hui uniona.

            @@@ ka mea loaa i na limahana Hawaii i komo @ e kokua i ka manao o na lala o ka hui uniona? @ ka makou mea e hoomaopopo nei, i kela ame @ @ e lawelawe ole ai lakou i na hana ma ua @ @ kamahao, aole e loaa aku ana ko lakou mau @@@, ka ukuhana e hoolawaia ai ko lakou mau @ @ in a mea e pono ai ko lakou ola ana; a e h@okon@oia aku ana he heluna nui o lakou iloko o ka @@@ ahiki i ka wehe hamama hou ia ana o na i@@ka o na hale hanahao ia lakou.

            He heluna nui o na kanaka Hawaii limahana maloko o kela mau hale hanahao a elua, aole o lakou mau waihona, i ahona wale no i na dala e ukuia aku ana ia lakou ma na la uku o na limahana, a i ka @ele ana o ka loaa ana mai o kela mau ukuhana heaha ana ka hopena e ikeia? Eia no, aia ka @ele, ame ka pilikia ma na ipuka hale kahi i k@@i ai, a no keaha mai ke kumu? no ka puni wale aku o na Hawaii i na a'o ana mai a na ao ana mai a na mali@i@@ e komo pu aku ma ke kokua ana i wahi e hoihoi hou ia ae ai kekahi haole malihini, i nele ka manao aloha nou e ke kanaka Hawaii, ame Hawaii ma kana hana wale no kana nana, kahi ana i @@@ka'i aku ai, e ohi i kekahi pomakai mai Hawaii aku nei ka pomaikai hoi i kuleana nui ai kakou na limahana Hawaii, e ohi mai, aole hoi o na mikamika mai Amerika mai, a ku ae no ke kolea o Kahiki lele ana, ua ulu ka hulu o ka eheu, a heaha @@u ka oukou e na Hawaii?

            E loaa ana anei kekahi pomaikai ia oukou e na limahana Hawaii i komo pu aku ma keia olohani ana ina no ka hoihoi hou ia ae o kela haole ma kana hana? O ke poho wale no ka makou e ike aku nei; no ka mea elike me ka loihi o ke ku ana o na hakuhana o kela mau halehana, a hoole mau mai i ke koi a na komite e hoihoi hou i kela haole pela iho la ka hoonele mau ia o na @@ahana me ko lakou mau ukuhana, a ina hoi no @ia ke kokua mai i na haneri o na limahana oloka hoi hou o kela haole i ka hana, aohe mea hiki hani o kana wale no e nana mau aku ana, o ia k@@a ohi mai i kona ukuhana me ka olioli, no ko oukou kokua ana aku no kona pono.

            Mamuli nai o keia olohani, e loaa ia kakou ma Hawaii nei, he haawina ao kupono loa, ua hoea mai i ka manawa e hooikaika ai ko kakou moe kanaka opio i ka ike hanalim, ma na hale hanahao; aia @oko o na keiki hanau o ka aina, na manao makee @@io @e ka pono o na oihana mikiala iloko nei o ka aina a aia pu no hoi iloko o na haku hana, ia @anao hookai, e apo mai i ka poe ike hana apau @@anei mamua o ke kikoo ana aku i na kanaka @@@hana mai Amerika mai, ua ikeia ae la ka hewa i ke@ manawa.

            Ke ole oukou e na limahana Hawaii, i komo kuhohonu iloko o na alakai ana a na malihini e noho nei iwaena o oukou, o ke ao ikaika a keia pepa, o ia no ko oukou noonoo ana me ke akahele, a hoike aku imua o na haku hana, ua makaukau oukou e hoi hou i ka hana; me ke kanalua ole ia makou ke olelo ae, ua hookomoia aku na manao mahalo iloko o na hakuhana o kela mau hale hanahao no oukou, a lakou e panai mai ai i kekahi hana e loaa ai na manao hoomaikai ma ka aoao o na limahana.

            He hana hawawa a naaupo na oukou e na lima hana Hawaii, ka waiho ana aku i ka oukou mau hana, me ka ike no, o kahi wale no ia e loaa mai ai ka ai, ka lole ame na makemake o ko oukou ohana. E huli aku a nana ihope, a e nana aku hoi iamua i ka nee ana o ke au o ka manawa, eia kakou na limahana Hawaii ihea kahi i ku ai? Ea, he mea ehaeha no ke olelo ae, eia na lahui e, ke haka pono mai nei na maka, e kaili aku i na hana apau mai ia oe ae e ke kanaka Hawaii, a in a penei iho la na limahana e pulapu wale ia mai ai no, e hoea mai ana ka manawa, e kailiia aku ai na hana mai ia lakou aku e na lahui e ae.

            E noonoo no oukou iho, ko oukou mau ohana, e noonoo pu i ko oukou mau hakuhana, ka poe i ku mau mahope o oukou e na Hawaii, a haawi aku i na kokua ana ma na ano apau no ko oukou pono, a no ka pomaikai holomua o Hawaii; ka ke Kuokoa e uwalo aku nei me na manao kui'o, ua lwa keia mau la na ka olohani ana, a e hoi hou i ka oukou mau hana, a e waiho aku no ia haole malihini, e hoi no Amerika, knoa wahi i hele mai ai, e hoala i ka pilikia iwaena o oukou e na limahana oloko o kela mau hale hanahao.

KA NINAU LIMAHANA MA O KAKOU NEI

Ua lehulehu wale na manawa i hapaiia mai ai ka ninau pili i na limahana Hawaii e noho mai nei me ko lakou mau ohana ma na hale hoolimalima loloa, maloko o na paina awakea a ke Kalapu Makaainana Hawaii, me ka loheia o na manao makee no ko lakou pono, ma ke koi ana e hoi aku lakou a noho ma na hale kupono, na wahi e kaawale ai mai ka noho huikau ana, a mai ka loohia ana aku i na mai e hoopoino ai i ke ola ana o ka ohana.

            I ka nana ana ike kulana oiaio maoli, iwaena o ko kakou mau limahana, aole he mau kumu e ae i knoia ai ka hapanui o lakou e noho ma na hale hoolimalima loloa, mamuli mai no ia o ka loaa ole o na ukuhana kupono ia lakou e hiki ai ke uku i na uku hoolimalima kiekie nolaila o ka ninau ano nui o ia no na alahele e loaa ai na ukuhana maikai i ko kakou mau limahana ponoi. Ke manaoio nei keia pepa, aia iloko o na lala o ke Kalapu Makaainana Hawaii, he poe kanaka kupono, a makaukau, e ku ae iluna, a kukala ae, no ka hoohuihui ana mai i na ahahui liilii o na limahana a lilo i ahahui hookahi, e hookaokoa ana ia lakou iho, mai ke komo ana aku me na hui uniona o Amerika, aka he ahahui keia i pili wale no ia Hawaii iho nei, e makaala ana no ka pono o ko kakou mau limahana, ame ka pono pu hoi o na haku hana maanei nei.

            O ka pilikia nui e ikeia nei ma na hana o na uwapo, ua nui loa na ahahui i kukuluia ae no lakou ponoi iho, me ka nele i ke kikowaena, ka huina nui o na ahahui apau, e pili aku ai nolaila e huki ana kela ame keia ahahui, a o ka hopena, he poe kakaikahi wale no ke loaa ana na hana, o ka hapanui, e hoaa ana; oiai nae, in a he kikowaena ko keia mau a@ahui, o na alakai auanei ka poe na lakou e huli i na hana ma na wahi like ole, a hoolako mai i na limahana me na hana kupono, me ka loaa pu o ka ukuhana maikai.

            Aole keia i lohi loa no ka hala koke ana ae i keia hana, mamua o ko kakou lilo ana aku i mau meapaahana wale no, malalo o ka mana o na malihini kakaikahi e noho pu nei iwaena o kakou, e hooikaika ana i na limahana e komo aku iloko o ka hui uniona, oiai nae, o ka mea a lakou e ake mai la, o ia no ka loaa aku o na kokua ikaika i na hui uniona ma Amerika mai na limahana kau maanei nei.

            He nuhou hoohauoli ka i loaa mai i Honolulu nei, mai ka Elele Kuhio mai i ka Meia Fern, e hoike mai ana he kuleana ko Hawaii nei, i ka mahele o na lako meaai o ka oihana koa, e loaa mai ai ia kakou ke noiia aku i ke aupuni, me ke kumukuai oluolu loa; in a pela e waiho koke aku i ke noi i ke aupuni Amerika no ia mau lako meaai, a e hoopakeleia ae na makaainana o Hawaii nei, mai ka @ku ana aku i na kumukuai kiekie loa, e kakiia mai nei ia kakou e ka poe kalepa, i makee wale no i ko lakou pokeokeo iho, a i ka piha o ko lakou mau pakeke i ke dala.

            O ka huakai makaikai a ke Kakauolelo Josephus Daniels no Hawaii nei, e lilo ana ia i mea kokua nui aku i ka holopono o kekahi mau hooponopono ahaolelo e waihoia aku ana iloko o ka ahaolelo lahui, i pili ia Hawaii nei, mamuli o kona hoea kino ana mai nei, a ike i ke kulana oiaio o na kahua hoolulu o ka oihana kaua ame ka oihana koa ma keia mokupuni. E lilo pu ana no hoi na hookipa i apoia aku ai iaia e koonei poe, i mea e hooiia ae ai ka hookaulana ia o Hawaii uuku, o Hawaii no ka oi!

            E ao ikaika e na makua i ka oukou mau keiki e hoopapau ma na hana e pono ai lakou, aole o ka pila ame ka ukulele iho la ka hana e noke ai i ka wauwau a po ka la. E nana aku i na keiki Ke pani ame na keiki Pake, a e hoohalike aku me lakou!

Nuhou Kuwaho

            PORTLAND, Aug. 23.- Ua waihoia aku e na kanaka o ka Uniona Poola o Potalana, Rainier ame Astoria imua o ko lakou mau hakuhana ka lakou koi no ka hoomahuahuaia ae o ko lakou mau ukuhana mai ke 80 keneka o ka hora, ka uku i nei manawa, a i ka $1 a $1.20, manawa pololei, a e loli ana ka uku elike me ke ano o ka hana, a i $1.50 no ka manawa oi aku mamua o ewalu hora. Ua noi pu ae lakou e hookaulikeia ka uku e loaa ana ia lakou me ko ka poe e hana ana maluna o ua mokuahi ame ka poe e lawelawe ana i ka palaoa. Ua olohani na kanaka hana o na mokuahi maloko o ke awa i nei ma nawa, he noi ka lakou e hoopiiia ae ka ukuhana mai ke 80 keneka a i ka 87 1/2 keneka no ka hora.

            WASHINGTON, Aug. 23.- Ua noiia aku ka Presidena Wilson ma o kekani olelo hooholo la i hookomoia ae e ka Lunahoomalu Campbell, o ke komite maluna o na rula, ame ke Senatoa McCormick, he Repubalika no ka mokuaina o @@inoi, o waiho mai aole e ha'a mahope aku o ka la 1 o Dekemaba, na hoemi ana maloko o na koho ana no na hoolilo o ke aupuni e hiki ai ka hoemi ana mai i hookahi biliona dala ma ke kau ana i ka auhau ma keia makahiki ae.

            TOKIO, Aug. 23.- O ka Barona Adimarala M. Saito ka i hookohuia aku ma ko ka Barona Hasegawa hakahaka, a o Mizuno, ke kuhina kalaiaina mua iloko o ke au e noho kuhina ana o Terauehi, ka i pani aku ma kahi o Yamagata, ma ke ano he kiaaina hou no Korea.

            SAN FRANCISCO, Aug. 27- O ka olohani o ka poe enekinia ame poe hana o na alanui kaaahi o Kaleponi ua hiki aku ia i Kapalakiko, a ua oleloia ae he 1300 a oi poe hana o na alanui kaaahi maanei e haalele ana i ka hana i keia la.

PAGOPAGO, Aug. 22.- He umi-kumamawalu poe i manaoia ua make i ka manawa o ka moku ailaea Ioline i kahuli ai a piholo oiai oia e holo ana mai Apia aku a i Savaii iloko o ka ino nui. He umkumamawalu o kona mau kolu i hoopakeleia.

            TOKIO, Aug 27.- He lono i hiki ole ke hooiaioia ka i loaa mai ianei mai Harbin, Manekuria mai, i keia la, e olelo ana ua noi ae nei ka ke Aupuni o Amerika i ke aupuni o Rusia no ka hoolimalima ia aku iaia o ka Anemoku Kamehatka, a pela pu me ke kuleana e hoomoe ai i alanuihao kaaahi Amerika malaila.

            NEW YORK, Aug 27- Ua laweia mai ka waihona waiwai mai maanei i keia la no ka hoo@@a ana aku i na aina e $1,799,000. $1,000,000 e hoounaia aku ana i Iapana a he $734,000 i Kina, ma ke alahele aku o Kapalakiko, a he $75,000 e hoouna ia aku ana i Amerika Hema.

HOOPAAPAA NO ELUA DALA A NOHO ANA I KA HALEMAI

            He elua mau kanaka Korea i laweia mai i ka halemai o na poina ulia maluna o ke kaa lawe mai o ka halewai ma ke kakahiaka Poakahi nei me na palapu like ole maluna o laua, a ua haawiia aku na kokua ia laua e ke Kauka Ayer ame ke Kahuma'i Mrs. K. Kai. Ma ka moolelo ua ala ae ka he hoopaapaa mawae@a o keia mau Korea mamuli o ka aie ana o kekahi o laua i kekahi. Ua hahana ka laua hoopaapaa ana a o ka hope ua lawelawe lima like laua me ka hoeha aku o kekahi i kekahi.

            Ia laua maloko o ka halema'i ua hoo moeia ka laua maluna o na moe, a i ka wa i loaa like ae ai ia laua ka maha ua makemake loa laua e ike koke aku i ka makai nui no ka manao e hookomo mua aku i ka@a hoopii mamua o ke komo ana o ka hoopii a kekahi.

NA LEKA KII OLE IA MAI E WAIHO ANA MA KA HALELEKA AHIKI I AUGATE 16, 1919.

Akana, Mrs. Lillie

Apo, Mrs. Annie

Kaahanui, W@

Kaeo, George

Kaihe, Daisie

Kai, Henry

Kaimi, Win

Kelii, John

Kealoha, Joseph

Kawaiaea, Samuel

Kapono, John

Kanae, Frank

Kanae, Henry

Kamalii, Joe

Kama, Samuel

Kamakele, John

Kalawai, Kahele

Kahue, James

Kaio, Mrs Elizabeth

Kahao, Wm

Kaliko, Mrs

Kaluakini, J K

Kalua, Peter

Keohohiwa, D

Kohola, Puu

Kuku, Joseph

Kupau, Soloman

Ku@ukau, Mrs Hattie

Kupa, David

Lokai, George

Mahi, Soloman

Maikai, Mrs Kalai W

Mahoe, Samuel

Mahi, Herman

Nawahi, A K

Napoleon, Abraham

Pio, David

Puulei, Martha

Waiholua, Mrs. D

Waihoikala, Geo

            E ninau ma na leka i hoolahaia, ke kii mai.

D. H. MACADAM.

Lunaleka

            Ma keia Poalua ae, e noho ae ai na limahana hou o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ko lakou mau wahi i hookohuia aku ai, no ke pani ana i ka makalua o ka poe i hoopauia aku, ma kela ame keia keena o@@.

Nuhou Kuloko

            Ma ka manawa i hoolaaia ai ke alahukimoku o ka oihana kaua o Amerika mlalo ae nei o Puuloa, ua hele kela kahua o ke alahukimoku a piha i ka poe makaikai, me ka loaa ole o na ulia i kekahi poe.

            He @ kulaia aupuni ka Poakahi ae nei, ka la o na limahana. E malama ae ana na limahana he kaihuakai nui ma ke kakahiaka o kela la, elike me na mea e hoolalaia mai nei e na alakai o na limahana.

            E hamama ana no ka puka o ka hale hoikeike o na meakahiko, ka Bishop Museum ma keia Poakahi ae, ka La o na Limahana, no ka hele ana aku o ka poe makaikai elike me na manawa noa e ae o kela hale hoikeike.

            Ua apono ae nei na epani kamaua me pena hale, ma ka mahina ae nei o Sepatemaba, e lawelawe aku ana lakou i ka @kou mau hana iloko o ewalu wale no hora hana o ka la, aole hoi elike me ia e ikeia nei i keia manawa.

            Ma ka Mauna Kea o ka Poaona aku nei i hala, i huli hoi mai ai o Mr. ame Mrs. Mokumaia, mai ka laua huakai kaapuni i ka Moku o Keawe. He o ia mau no ka eleu o ke keiki o Moanalua, ia honi ana mai i ke ea o  ke kaona nei.

            He o ia mau no ke kulana o ka poe olohani o na hale hanahao, ame na limahana, me ka haawipio ole o kekahi aoao, malalo o kekahi; me ka manaoia, e hala ana he mau pule mamua o ka maopopo ana o ka aoao e kaa ai ka lanakila.

            Hele na uwapo a piha i ka poe makaikai, ma ka manawa i haalele mai ai ka mokukaua Nu Ioka, ma ke ahiahi o ka Poaono aku nei, i ka manawa e holo aku nowaho o ka nuku o ke awa e ku ai. ahiki i ka manawa e holo aku ai no Hilo.

            Ma ka haiolelo a ka Lunakiai Low ma ke awakea o ka Poalua nei ma ke kihi o na alanui Moi me Betela, ua hoakaka ae oia i ka hookomoia o na i'a inono kupono ole, maloko o na tini ma na halehana ia maanei nei, me ka uana mua ole ia e kekahi lunanana.

            Ei no ke alalauwa ke ku mai nei iloko ae nei o ke awa i keia manawa, p@la hoi me ka hahalalu e lawaia ia mai nei e @ Kepani maluna o na wa@pa, me @e emi o ka ia o ka makeke iloko o keia mau la, i ka hapa mai o ka poe hele ma na makeke e huai ai i ka ia.

            He eono mau kaikamahine  Hawaii i hoopakeleia mai e na makai, ma kela mau la aku nei, mai ua wahi puhi opiuma mai o na Pake; me ka lilo o ka hana puhi opiuma i maunu nana e hoowalewale ia lakou ahiki i ka hoopoinoia ana o ko lakou mau kino e na Pake.

            Ma ka hapalua o ka hora ehiku o ke ahiahi o keia Sabati i makemakeia ai na lala o ka Hui Lokahi o na Poola e hoea ae ma ka Poola Hall, ma ke alanui Holokahana, no ka noonoo ana i kekahi kumuhana ano nui, o ia no ke komo puana iloko o ke ka'ihuakai o na limahana ma ka Poakahi e, Sept. 1, 1919.

            Eia no ka Lunakiai Eben Low me kona mau hoa o ka papa luuakaiai ke malama mau mai nei i na haiolelo kihi alanui, no ka  hoakaka ana i ko lakou mau manao, no ka pii loa o na meaai e kakiia nei i keia mau la, no ka makee mai o ka poe kalepa i ka nui o na pomaikai, e pulapu ana hoi i ka lehulehu.

HALAWAI AHAHUI MOKUPUNI.

            E noho ana ka Ahahui Euanelio Aha huina o ua Mokupuni o Maui, molokai ame Lanai, ma ka Luakini o Kaahe manu, Wailuku, Maui, ma ka la 13 o Sept., 1919. Aole he hoike papahelu a na kahu o keia keu, o ka hoike kihapai walo no ka mea i makemakeia e lawe mai, nolaila e makaala mai e ua elele a e makaukau mua hoi mamua o ka manawa.

            No ka Ahahui Hooikaika no na H@ua Kristiano e noho ana ia ma ka la mamua iho, Sept. 12, 1919, hora 9 a.m., a e hoomakaukau no hoi na peresidena ame na elele i ka lakou mau hoika mamua o ka hiki ana mai o ia manawa.

L.B KAUMEHEIWA

            Lunahoomalu o ka Aha Makua ame Peresidena o ka Ahahui C.E.

NA KEIKI ULU O KA NIHO.

            O na keiki hoomaka o ka niho e ulu, he loaa lakou i ka mai hi, e hiki ai no nae ke hoopauia kela pilikia, ma ka haawi ana aku i ka Laau Nahu o ka Opu ame Hoopaa Hi a Chamberlain. O ka mea wale no e hana aku ai, o ia ka malama ana i na hoakaka, ma ka haawi ana aku i kulu o ka laau, mahope o ka ikeia ana o ka ohemo o ka opu, a oi aku mamua o ka mea maa, a o ka aila hoonaha aku mahope, no ka hoomaemae ana i ka opu. He maalahi loa keia, me ka maopopo loa o ke ola. E hiki ana ke hoolaia na ma'i kupilikii loa. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau, o Benson Smith & Co., na akena no Hawaii.- Hoolaha.

MAEMAE KA MALAMAIA ANA O NA HALENOHO O NA KANAKA

            Maikai ka noho ana o na kanaka hana o ka mahiko o Kahuku, maemae na hale me he mau halenoho la no ka poe hanohano, a piha oluollu ka lunanui o ka mahiko, elike me ka lono i hoikeia mai i keia keena e kekahi mea i hoohala i kekahi mau la malaikla a i ikemaka.

            Ua hoolakoia kela ame keia kanaka hana me kona ohana me ka hale i lako i na mea kupono e oluolu ai ka noho ana, na ka mahiko e hoolako mai i na meaai, o ka hana wale no ka ke kanaka hana, a i ka pau ana o ka mahina e loaa mai ana i kela ame keia kanaka hana he $24 no ke mahina, me ka hoomanao ole aku i kona aie i ka mahiko no kana mau meaai i lawe ai. Mawaho ae o keia pomaikai nui e loaa pu ana i ka wahine a ke kanaka hana kekahi hana oia ka malama ana i na keiki a ke poe mea keiki lehulehu malalo o ke alakai ana a kekahi mau wahine haole, ma ia ano aohe noonoo ana aku a ke kanaka e hana ana malalo o ka mahiko no kona ohana e loaa ole ai kekahi mea e holeleia ae ai kona oili, o kana wale no o ka hana ahiki i ka pau ana, o ka manawa hana a hoi aku no kona home me ka hauoli.

No ka Poe Ma'i

            Ua hookaawaleia he halemai, o ka poe apau e loohia ana i ka mai e hoihoiia aku ana lakou maloko olaila no ka lapaauia mai. He mau kahumai maloko o ka halemai i aoia no ka malama ana i na mai a no ka haawi ana i ka poe mai i ka laau malalo o ke ao ana a ke kauka.

            Ua hookaawaleia he halehana loihi, aia maloko olaila na wahine Kepani humhumu paku makika, ame na lole no na keiki, a ma kekahi aoao aku na kanaka hana pela, a ma kekahi rumi aku na kanaka hana moe, noho, punee, a pela aku, o keia mau mea ka a pau e hanaia ai no ka hoolako wale ana aku no i ua halenoo o na kanaka hana apau o na laui like ole malalo o ka mahiko. He lehulehu na ano kanaka o na lahui like ole malalo o ka mahiko. He lehulehu na ano kanaka o na lahui like  ole e noho hana nei maloko o ia mahiko, ua hookaawaleia no nae kahi noho o kela ame keia ano lahui i ulu ole mai kakahi haunaele mawaena o na lahui like. Aia maloko o ia mahiko na Kepani, Pilipino, Korea, Hawaii, haole ame kekahi mau kanaka hana o ka lahui okoa, i hanaia ka pela i ole e ulu mai he manaoino iloko o na kanaka a ulu he haunaele, a hookahi luna maluua ae o na luna liilii, a nana e nana i ka hana a kela ame keia papa hana a kela ame keia lahui, a nana e malama i ka manawa hana o na kanaka, a he hoike kana i kela ame keia manawa e hoihoi ae ai i ka luna nui o ka mahiko, o na pilikia apau e ikeia ana ma kela ame keia papahana he kuleana kona e hooponopono ai a i ole hoololi paha i luna hou ma kahi o ka luna mua, in a e ikeia ana no ka luna kee kumu o ka pilikia i ala mai ai.

            He iwakalua ka mau kanaka hana i hoonohoia he kanu pua wale no ka lakou hana maloko o kela ame keia pahale o ka poe hana, he mau pohoie lau ae mamua o kela ame keia hale, a he hanohano maol ka na hale ke nana aku elike me kekahi o na hale maemae o ke kaona nei.

            He oluolu ka launa ana a ka luna nui me na kanaka apau, no ia oluolu on a ua lilo i mea aloha ia e na kanaka apau, a no ia kumu he holomua ka hana ma ua ano apau. O na malihini e hoea aku ana ilaila a nele i kahi e noho ai e hookipaia aku ana ma kekahi hale i hookaawaleia, a in a aohe hana paa a ia malihini a i makemake oia e noho malaila e hana ai, e haawi koke ia mai ana i hana nana. O ka makemake nui o ka luna nui oia ka nui aku o na kanaka maloko o ia mahiko o ka hui o Alexander & Baldwin. O ke ano no keia i hanaia ma na mahiko apau i onaia e ka hi i oleloia ae la.

NA MARE.

            Frank U. Ropero ia Emma R. Barker, Aug. 7.

            Manuel Castello ia Anna Nui Fook, Aug. 15.

            Wm. S. Lederer ia Helen Rosa Colburn, Aug. 19.

            Wau Sing ia Lena K. Waialeale, Aug. 23.

            Wm. Pauole ia Martha Haupu, Aug. 23.

            Pedro Oceampo ia Mary Brown, Aug. 25.

NA HANAU.

            Na Ben Kamalii ame Mary Puea, he keikikane, Aug. 3.

            Na Peter Opunui ame Sarah Paleka, he keikikane, Aug. 14.

            Na Akoni Napoliona ame Mary Umiamaka, he kaikamahine, Aug. 15.

            Na Wm. Kanekuehu ame Lucy Heleloa, he keikikane, Aug. 19.

            Na John Aki ame Kate Iopa, he keikikane, Aug. 19.

            Na David Keola Kaainoa ame Clara Kanelau, he keikikane, Aug. 20.

            Na Demes Pacheco ame Mary Papalaua, he keikikane, Aug. 21.

            Na Chong Sau ame Kikoo Chong San, he kaikamahine, Aug. 14.

            Na Frank C. Souza Jr. ame Rachel Toomey, he keikikane, Aug. 22.

            Na Wallace Ahuna ame Collossa Leinani Santos, he kaikamahine, Aug. 22.

            Na V.S. Holt ame Sophia K. Mtt, he keikikane, Aug. 23.

            Na Jacob Brown ame Angeline K. Elona, he kaikamahine, Aug. 24.

            Na W.C Peters ame Annie L. Akina, he kaikamahine, Aug. 24.

                        NA MAKE.

            Lily Whittle, ma ka halemai o na Kamalii, Aug. 19.

            Kaolulo, ma ka Halema'i Pupule, Aug. 17.

            Kelekolio Kanaina, ma ke Alanui Halepaahao, Aug. 18.

            Abraham Mahukona, ma ka Home Leahi, Aug. 19.

            Ernest Pauahi, ma ke alanui Kula ame Liliha, Aug. 19.

            Mary P. Papoko, ma ke kihi o alanui Moiwahine me Pauahi, Aug. 20.

            Mrs. Kia Domento, ma ke alanui Kukui, Aug. 21.

            David K. Pohina, ma ke alanui Houghtailing, Aug. 22.

            Mrs. Louisa Keanu, ma ka Halemai Moiwahine, Aug.24.

            Mrs. Mary Pahau, ma ke alanui Moana, Aug. 26.

KUU KAIKUAANA ALOHA UA HALA.

 

JOSEPH C. KAUI.

            Ia Mr. Soloman Hanohano, Aloha @@ -- E oluolu mai hoi oe e uwila ae ma na eheu o kau nunu lawe meahou a nana ia e ahai aku ma na kai ewalu o Hawaii aloha, i ike mai ai kona ohana i ka puka ana a ka la i Kumukahi a i ka welona a ka la i Lehua.

            Ua hanauia kuu kaikuaana Joseph C. Kaui mai ka puhaka mai o Frank K Poaka me Lily W. uuomoeawa, ma ka Maili Uka i ka la 10 o Aperila. 1896, a ua piha iaia na makahiki he 23 a oi o kona hanu ana i na ea huihui o keia ola honua ana.

            Ua hoihoiia aku kuu kaikuaana e ko maua kuku kane i ke kula hanai o Hilo, Hawaii. Ua nui ka inea i auamoia aku eia, a na ia inea i kono mai i ko maua mama e hoihoi aku iaia i ke kula o Lahainaluna, a ma ia kula oia i hoonaauaoia ai.

            Aloha Lahaina malu i ka ulu, ka aina imi naauao o kuu kaikuaana.

            Aloha @a hoaloha o ia aina, ua pau ko oukou ike hou ana ia Joseph P. Kaui.

            I kona puka ana mai, ua holo aku la oia no Honolulu, no ke ao ana i ke kulakumu ahiki i kona puka ana mai.

            I ke komo ana o ke kula aupuni, ua noho kumukula aku la oia no Ninole, N. Hilo, Hawaii; ua hoi aku au kona kaikaina, Frank J. Kaui, a noho maua ia aina malihini, i ka wa keia o ka ohi ia ana o na koa, ua kani kapalili ae la ke kelepona, a nane mai la maua no Hilo.

            Auwe kuu minamina pau ole i kuu kaikuaana heleloa! Aloha ia wahi malihini a kaua i noho aku ai; aloha ka Uakanilehua o Hilo, ua pau kou hoopulu ana i kona helehelena.

            I kona komo ana i ka oihana koa, ua noho aku la oia he kakauolelo, a ma ia kulana oia i pii ae ai ahiki i ka private, na ka mai i hoopau i kona p@ ana aku i kekahi oihana.

            Ua holo aku la ko maua mama e ike iaia a huli hoi mai la no ka home.

            Aloha na hoaloha o ia wahi, aloha kuu aunty, ka hoahele o kuu mama i ka haukipila, ua pau ko oukou ike ana ia Joseph P. Kaui.

            Ua piha iaia he elua mahina a oi o kona noho ana i ka home, a hele aku la i ke ala hoi ole mai. Auwe kuu kaikuaana, kuu minamina pau ole ia oe.

            Ke hoomaikai aku nei au i ka poe i kumakena like mai me makou ame ka poe i auamo iaia. Na ke Akua e haawi i ka pomaikai ia kakou.

            No na hemahema e kala mai e ka poe heluhelu o ke Kuokoa ia'u, O makou iho no me ka luuluu.

MRS. CHARLES AK@NA,

MRS. ERNEST AKANA,

FRANK J. KAUI.

Kehena, Aug. 24, 1919.

E KAIHUAKAI ANA NA LIMAHA NA UNIONA.

            Ma keia Poakahi ae e hoea mai ana, ka la 1 o Sepatemaba, a o ka La hoi o na Limahana, e hoomanao ae ana na limahana uniona o Honolulu nei i kela la me ke kai ana ma ke kakahiaka o kel@ la ma na alanui, me ka malama pu a@a aku hoi  he mau hailelo malalo o A@@ Paka.

            I kulike ai me na mea i hoolalaia, e hiki aku ana ma kahi o ka iwakalua kumamalima ka nui o na ahahui limahana e komo ae ana iloko o kela kai huakai, o na lahui like ole, a o ke kai huakai nui hookahi hoi o na limahana i ikeia ma Honolulu nei.

            O na limahana kekahi o na mahiko @ komo pu mai ana ma kela kaihuakai me ka waiho i na hana o na mahiko ma kela la; a i kulike ai me ka papa hoonohonoho, i hoolalaia, aia ma kahi o ka umi kaukani mau Kepani o na ma@i@o e hui pu mai ana me na limahana o na lahui e ae, ma na hana o kela la.

            E hoomaka ana ke kai ana o na huakai mailalo mai o Aala Paka, @@ ke alanui Moi a hoea no kekahua o ka p@lii, alaila pii a loaa ke alanui Boritania, ia wa e huli hoi hou ai no Aala Paka, a malaila e malamaia ai he mau haiolelo, e ka poe i waeia, o ia na alakai o na hui uniona maanei nei.

            E hoohiwahiwaia ana kela huakai e kekahi mau kalapu hookani pila o na Pilipino ame na Hawaii.

            He nui na palapala a na makamaka o ka hoounu ana mai i keia keena no ka hoopuka ana aku maloko o ke Kuokoa, i hoopaneeia ahiki i ka loaa ana o kahi kaawale.