Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 36, 5 September 1919 — Page 7

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU T. H., POALIMA, SEPATEMABA 5, 1919.

KAROLINA METTI

Ka Makaikiu Wahine Hoopahaohao a i ole

O Dude Dana, Ke Ahikanana Mahope o ka Meehu o ka Poe Hana Dala Apuka.

 

            @  hoi paha i kau kamailio a@a," wahi a Dana, "alaila @ahea aku oe e hana ai?"

            "E @ ana ia kaua no inoa'o na kanaka apau o kela hui. E loaa @ @ ana ia kaua kahi o ko lakou mau halehana i k@ ai @ kahi o na papahao hana dala apuka i waiho ai."

            "Pehea @ e hana aku ai i mea e loaa mai ai ia ike ia @"

            @ @ @ ia ike ia kaua mai kekahi mai o na kanaka a @ e @ aku ai no kela ame keia mea pakahi a'u i @ aku nei ia oe."

            "Ke @ aku hoi paha kekahi o lakou ia kaua a ke hoike mai @ i kekahi o ia mau mea a kaua e kaunui aku nei e @ mai."

            @ mai kanalua oe! E loaa ana ia ike ia kaua," wahi a ka makaikiu wahine o ka pane ana mai me ka helehelena @ he mea la ua maopopo loa ka loaa mai: "Ma keia po @ e hana ai."

            Ma kela po ma ka hora a laua i hooholo ai ua ikeia aku la kekahi kanaka i like loa ka helehelena ma na ano apau me ka Makaikiu Dana e hele ae ana ma kahi kokoke i ka haleaina kahi a ka Makaikiu ana ame ka wahine opio i ai no ka manawa mua a kamailio, elike me ia i pau mua ae nei ma ka mokuna i hala.

            Ma keia manawa ua kahiko o Dana iaia iho a like loa me ka wahine, a oia ke hoohalua ana, a he manawa pokole loa ma ia hope iho ua ikeia ka hookoia ana o na mea apau a ka makakkiu wahine i kamailio mua mai ai ia Dana. Ike aku la oia elua mau kanaka e hahai mai ana mahope o ka wahine opio maalea, a hoomaka aku la oia e hahai mahope o ia mau kanaka, a i ka manawa kupono hui aku la oia me ka makaikiu wahine.

            @a manawa me ka emoole loa hoololi ae la ka makaikiu i kona mau aahu a hele pololei aku la noloko o ka haleaina no ka hui ana aku me ka wahine opio maalea hoowalewale, elike me ka laua o ka hooholo like ana. Loaa aku ua wahine opio la e noho mai ana ke pakaukau a hele aku la no hoi ka makaikiu a noho iho la ma kekahi aoao o ke pakaukau kahi a laua i kukakuka mua ai. He helehelena hoihoi ko ka wahine a kaa mua mai la no nana ke kamailio i ka i ana mai:

            "Ua piha loa ia au i ka hauoli ahiki iho la i nei manawa," wahi ana.

            "Heaha nei kumu hauoli ou? Ina ua hoohauoliia aku oe e hoomahuahua hou aku ana au ia hauoli ou. Ua noonoo nui au no ka hana au i kamailio mai ai a ua hooholo au e hoopakele i ko kaikunane, aka nae, mamua o kuu haawina aku ia pono iaia e pono e loaa mua mai ia'u ko'u hilinai piha aku maluna ou. Owai kou inoa?"

            "O Libe Van Zana."

            "A, maikai, o Miss Libe Zana, i ka manawa hea au e halawai aku ai me ko kaikunane?"

            "Aole pono e halawai koke aku oe me ia i nei manawa."

            "No ke aha hoi?"

            "No keia kumu; aole o'u makemake e hoohuoi iho oia ua kumakaia au iaia. E pono e loaa ia'u i manawa nui no ka hoomakaukau ana iaia no ka hele ana mai e halawai me oe."

            "O, in a pela ua pono," i pane aku a@ ka makaikiu.

            "E hoike aku ana au ia oe i kekahi mea i nei manawa: o keia mau kanaka a pau la ea, he poe ilihune wale no i nele i na manaolana a he poe ha'iha'i kanawai kiekie, nolaila he mea pono e loaa mua ia oe kekahi kokua no ka hoopakele ana ae i kou ola."

            "Ua maopopo ia mea ia'u hoomau aku i ke kamailio ana."

            "Makemake au e wae oe i na kanaka na lakou e haawi mai ana i ke kokua ia oe. Aole kaua e hana i kekahi kuhihewa o ukali mai ka pilikia. E pono e loaa ia oe i mau kanaka ma kou aoao i kou manawa e komo ae ai iloko o ka hale e hopu i kela poe, no ka mea, he poe ahikanana wale no lakou apau.

            "Pela? Alaila me ka nui o na kanaka kokua ma ko'u aoao e pono ai ke komo aku e hopu i kela poe."

            "Ae: in a no ka loaa o kou mau kanaka, e oluolu mai ana anei oe e hoolauna mai ia lakou ia'u?" wahi a ka wahine maalea.

            "No ke aha au e hoolauna aku ai ia lakou imua ou?"

            "No keia kumu, he makemake au e ike mua aku ia poe, i hiki ai ia'u ke kukauka mua aku me lakou no ka palekana o kuu kaikunanae."

            "Ahe, ke ike aku la au; in a o kou makemake ia e hui ana oe me lakou."

            "O, mahalo," wahi a ka wahine; "e pono kakou e hana me ka akahele me ka puapuahulu ole me ka maopopo pu o ka paa o kela poe apau loa, no ka mea, he poe kela na'u i ukiuki ahiki i keia manawa a kaua e kamailio nei."

            "Pela no ka hoi paha; ke ike aku nei au e lilo ana oe i makaikiu wahine akamai loa, in a no kou koho ia hana."

            "Aohe pela, i hana wale iho la no au i keia no ka pono o kuu kaikunane, no kona palekana au e hooikaika nei e palekana ae oia mai ka poino mai i maopopo loa––no kona ola au e hana nei. Ua aa au e hana aku ma na ano apau i mea nona e hoopakeleia ae ai."

            "E hoopakele aku ana kaua iaia, mai maka'u oe."

            "O, mahalo," wahi a ka wahine opio maalea. "Ma ka la apopo e hoomakukau ai au i kuu kaikunane no ka halawai ana me na kanaka ana e hui aku ai, a e hoomakaukau pu ana au no kekahi wahi au e pee ai maloko o ka hale, he wahi e hiki ai ia oe ke ike mai a ke lohe pu mai hoi i na mea e kamailioia ana e na kanaka. E loaa ana ia oe ka ike no ka lakou mau mea apau e kukauka ana, a e loaa pu ana ia oe ka ike no kau mea e hana aku ai.

            "Ae, e hana kaua me ka malie ame ke akahele, me ka maopopo loa o ka paa o kela poe a pau loa. Aole pono e hanaia kekahi hana kuhihewa e ko ole ai ka mea i makemakeia, no ka mea, in a e holopono ole ana, ehia ka hoi mea aloha o ke ola o kuu kaikunane, aole oia wale, aka, e lilo pu mai ana au i luahi na kela poe."

            "Ua pono kena mau mea apau au i olelo mai la, e haawi mai oe i kau hilinai piha ana maluna o'u, a e hanaia aku no na mea apau e like me kau i makemake ai."

            "A pehea, i mau hoialona anei kekahi e hoomakaukau ia mawaena iho o kaua, i mea e maopopo ai ia oe ka manawa?"

            "Aia mai paha ia ia oe, ke makemake oe pela."

            "O, in a pela ua pono: e hoomaka aku ana au e hana i keia ma ke ano he makaikiu, a i ko'u manawa e makemake aku ai ia oe ia manawa au e haawi aku ai i ka hoialona i mea nou e ike mai ai o ka manawa kupono ia au e komo mai ai, a i ole, ina e ike ana au he hana kekahi e @@@aia mai ana i mea nou e hoopilikiaia aku ai."

            "Ke hauoli nei au i ka lohe ana aku la ia manao ou, a ke hauoli pu nei no hoi i ka hana pu me kekahi meaelike me oe ka piha noonoo a maalea." wahi a Dana o ka pane ana aku.

            "Pehea la, e hiki ana no anei ia oe ke hele ae i ko'u hale i ka la apopo; he makemake au e hoea ae oe ilaila no kekahi hana a'u i makemake ai e kukakuka pu me oe?"

            "Ke kanalua nei au i ka haawi e aku i ka ae ia oe, no ka mea, ke manao nei au aole paha e loaa ana i manawa no'u e hoea aku ai, aka, e hoao au, i kali mai oe a i hoea ole aku au ilaila, noonoo iho oe ua paa loa au i ka hana."

            "Ua maopopo ae la ia. A eia ou, e pono e loaa ia kaua kekahi manawa no ka hoomaamaa ana ia kaua iho no na hoialona a'u i olelo aku nei ia oe. Aole au e noi aku ana ia oe e hele ae e ike ia'u ma kela aoao o ka muliwai, ua loaa no ia'u ke kuleana e hookipa mai ai i ko'u mau hoaloha maoko o na rumi o kuu hoaloha maloko o keia kulanakauhale. Ina e hiki ana ia kaua ke halawai malaila ma kekahi manawa o ke kakahiaka apopo, e pono oe e lawe pu ae i mau hoaloha nou i elua a ekolu paha, a malaila kaua e hoomaamaa ai i na hoailona, i maopopo mua ia kaua ka kaua mau mea e hana aku ai mamua ae o ka manawa."

            "Ua pono ia i kuu manao, aole no ia he manao hewa," i pane aku ai ka Makaikiu Dana.

            "Ina ua holopono ae la keia ia oe, alaila e hele ana au e holoholo ma ke kahua paikau Wakinekona i ka la apopo aneane i ka hora umi-kumamakahi, ilaila oe e hele ae ai a hui kaua, alaila alakai aku au ia oe i ka hale o kuu hoaloha, a ma ia manawa ma ia wahi e hooponopono ai kaua no ka holopono o ka kaua mau mea e hana aku ana.

            "O, e ike mai oe i keia he makemake loa au e hoopakeleia ae ke ola o kuu kaikunane a e loaa pu mai hoi ke dala ia'u i mea e hiki ai ke kokua aku iaia no ka hana ana nona iho mahope aku, i mea e loaa ai iaia kana hana nona iho, i mea e loaa ai kona ola o ka noho ana ma nei mua aku, elike me ia a'u o ka hoakaka mua ana aku ia oe ma ka po aku la i hala."

            "Ke ike aku nei au i ka nui maoli o kou aloha no kou kaikunane," i pane aku ai ka makaikiu.

            "Nawai la hoi auanei e nele ke aloha, no ka mea, o maua wale no koe i keia ao, ua make nko maua mau makua, nolaila, he mea pono ia'u ke aloha aku iaia, a e kokua pu aku i mea nona e hoopakeleia ae ai mailoko mai o na popilikia, in a no kona komo iloko o ka pilikia e like me keia a'u i hoakaka aku nei ia oe."

            E hoomanao. e ka poe heluhelu aohe kaikunanae i'o o nei wahine opio hoopunipuni, aka, mamuli o kona lilo ana he mea paahana no ka poe powa, a e ukuia ana hoi me kekahi heluna dala nui, pela iho la oia e apuhi nei i ka makaikiu i wahi e komo aku ai ka makaikiu iloko o kahi i hoomakaukau ia nona e make ai, i hookaawaleia ae ai na mea keakea apau mamua o ke alanui o ka poe ha'iha'i kanawai.

            "E hevee i'o aku ana au e hui me oe ma kela wahi au i hoakaka mai la ma ka hora au i hoike mai la," i pane aku ai ka makaikiu.

            Ma keia manawa ua hooki iho la ka laua kamailio ana a hele kela ame keia ma kona alahele. Wahi a ka wahine ooio e hele aku ana oia e hui me kona kaikunane no ka ukali pu ana aku iaia no kona home. O ka wahine opio ka i oili mua aku iwaho o ka haleaina mamua o ka kakou koa me ka piha hauoli no ka holopono o kana mau mea i hoolala ai ma ia po.

            Ia oili ana mai a ka Makaikiu Dana iwaho ua hoololi mua ae la oia i kona helehelena me ka hikiwawe loa. Ia haule loa ana mai ana iluna o ke alanui helewawae alaalawa mua ae la oia ma o a maanei, elike no me kana hana mau o ka makaala me ke au o na maka ma kela ame keia wahi no ka ike aku i kekahi mea ano hou.

            Iaia i haalele iho ai i ka malamalama o kana ipukukui, kau koke iho la no ka ike a kona mau maka maluna o ke alanui konakalika o kona ike iho la no ia i kekahi kaha pe'a keokeo, a koho koke iho la no oia he maka poho. I ka poe holona heaha la ia wahi hoailona i ko lakou manao, aka nae, i ka Makaikiu Dana, he mea nui loa ia iaia, he mea ano nui aia iloko o ia hoailona.

            Ike koke iho la no oia i ka holopono o ka hookolo ana a kona kokua, ka Makaikiu Karolaina mahopoe o ka poe powa, a ike iho la no oia e loaa koke aku ana no iaia ka meheu o ka poe powa, elike me ka hanu ana a na ilio hanu meheu mahope o ka lakou mea e ai ai. Hoomaka aku la oia e hele. Iaia i hoeaaku ai ma ke kihi alanui mua wehe ae la oia i kana ipukukui makai uwila, a hoolele aku la i ka malamalama ma o a maanei me ka hikiwawe loa a pio hou iho la, mahope o kona ike ana iho i kekahi maka poho hou maluna o ka papahele.

            "Ua pono," wahi ana o ka namunamu ana iho, mahope o kona ike ana iho i ka hoailona a hoomau aku la no kana hele ana ahiki i kona hoea ana aku i kekahi kihi, alaila ku iho la malaila; he minuke paha ia kali ana iho ana malaila oili mai ana kekahi keiki elele a hookokoke mai la iaia a kamailio mai la me ka leo liilii loa:

            "Ua hui aku nei kela wahine me kana kanaka."

            "Pela?" "Ae, ua haele like aku nei a komo iloko o kela hale e ku mai la ma kela aoao o ke alanui."

            "Ua maopopo loa oe ia komo ana aku nei a laua la iloko o ia hale?"

            "Ae, ua maopopo ia'u, no ka mea, hahai aku nei no hoi au mahopoe o laua ahiki i ko laua komo ana aku nei iloko olaila."

            "O ka wahine âme ehia kanaka?"

            "Hookahi wale no kanaka."

            "Oia kanaka owai i kau hoomaopopo aku?"

            "O Girera," wahi a ke keiki elele. (O ka Makaikiu Wahine Karolaina no keia i hoano-e iaia iho.)

            "Ina pela, e holo oe e kii i ko kaua mau kokua a e olelo aku ia lakou e hoomakaukau no ka hooili kaua ana. Hiki ia kaua ke alakai aku ia lakou ahiki i ke komo ana iloko o kela hale."

            Aohe kali hou ana iho a ka makaikiu wahine, hoomaka koke aku la oia i ka holo me ka mama elike me ke aka i maalo ae a nalo aku, a elike me kona ano mau mamua aku ka hikiwawe ke hoololi ae i kona ano iloko o ka manawa pokole, pela no i nei manawa, a iaia i hala aku ai hoololi pu ae la no hoi ka makaikiu i kona ano, a hoomaka aku la ka hele ana no ka hale a ka wahine a me Girera i komo aku ai.

            Iaia i komo aku ai iloko o ka hale hoololi hou ae la oia i kona ano no ka lua o ka manawa, alaila oili hou aku la iwaho no ke alanui: he hale ia i kamaaina loa i na makai, he hale i kamaaina mau ia ka piha mau i ka poe kolohe o na ano like ole, he hale a ka on a i manao ai ma ke ano hoopunipuni he hokele me ka inoa hanohano, eia nae, aia maloko o ia hale e hanaia ai na ano epa a lapuwale o na ano like ole.

            He mau rumi hoolimalima ko ia hale ma ka papahele maluna, a ma ka papahele malalo he haleinurama, a o ai he hale kahiko ia ma na ano apau ke nanaia aku mawaho, eia nae, ua hoomaemaeia no oloko'o ka haleinurama me na hoolilo nui hewahewa, o ka manao nui ma ia hana ana no ka ume mau ana aku no ia i na noono o na kanaka puni lama ka poe piliwaiwai ame na poe ha'iha'i kanawai o na ano e ae ilaila.

            Komo hou mai la ka makaikiu iloko o ka hale me ka hoohikaka ana a o kahi i laki ai o ia komo ana mai o ka on a wale no o ka haleinurama koloko a e hana ana me ke ano oia no ka mea haawi lama. Hoohikaka aku la o Dana i kana hele ana a pili aku la i ke pakaukau kuai lama me ka hoonaona ana me he mea la ua on a, me ka nana aku ma ke ano ohewahewa o ka mea i on a loa, a ia manawa hookahi no nae ke hakilo loa la kana nana ana maluna o ka on a hale.

            E like me ia i hoakaka mua ia ae la hikaka aku la oia a pili i ke pakaukau a kakele iho la i na kuekue lima maluna o ke pakaukau a kauoha aku la e haawiia mai i kiaha lama nona.

            "He dala no nae kau? i ninau mai ai ka on a hale nona ka inoa o Keredo, me ka nana pono ana mai i ka kakou koa e hi-o ana i o a ianei ma ke ano hoopunipuni.

            Huki ae la ka makaikiu i kana ekedala a wehe ae la i kekahi mau owili dala pepa iwaho a waiho iho la iluna o ke pakaukau.

            "Akahi a loaa aku kou mea inu, ke ike aku la au he dala kau. Ua kamaaina au i ka poe on a a pau aohe keneka iloko o ko lakou pakeke, aole i pau loa na kanaka elike me ia ano, aka o ka hapanui nae pela. I aha ana kou mea inu?"

            "I wai-se-ke," i pane aku ai ka makaikiu me ke ano hepa o ka olelo.

            Lalau aku la ke kanaka i ka omole waiseke ame na kiaha a waiho mai la iluna o ke pakaukau a lalau aku la no hoi ka makaikiu me ka leha mua ana aku e nana i ka helehelena o Keredo, alaila pane aku la me ka leo liilii loa me ke kuoo nae i ka i ana aku:

            "E hoomanao oe i keia, no kou ola e malama pono oe i kau hana."

            Ua hoike mai la ke kanaka i kona ano puiwa ia manawa no nei mau olelo a ka makaikiu o k pane ana aku, alaila nana pono mai la me ka helehelena o ka mea e hoike mai ana no kona maka'u.

            "Ua ike mai la no anei no ia'u?" i ninau aku ai ka makaikiu.

            "Ae: o Dana no hoi oe."

            "Uhu! hoomanao oe."

            "Heaha nei hana nui au o nei po?" i ninau mai ai ka on a o ka hale inurama.

            "He mau malihini eia iloko nei o ko hale, no lakou au i hoea mai la ianei."

            No nei mau olelo a ka makaikiu naka e wale ae la no ke kino o ke kana a ninau mai la nae ma ke ano haoaho: "Ua maopopo nae ia oe?" "Ae: e hoomanao i keia ua maopopo ia'u na mea apau, ae, na mea a pau, aohe mea nou e pono ai iloko o ia mea koe wale no ma o'u nei la. E hoomanao i nei mau olelo a'u, e hiki ana anei ia'u ke hilinai aku ia oe, in a aole pela, alaila aloha wale oe."

            "Heaha keia hana au la i hoea mai la? Ke maopopo ole nei au," i pane mai ai ka haku hale me ka pahaohao.

            "He makemake au e hoopau loa ia keia hana haihai kanawai."

            "Ka hana hea ia?"

            "Aohe ka i maopopo ia oe? Makemake anei oe e hoike aku au i ka mea oiaio?"

            "Ae hoi; i maopopo hoi paha ia'u ke ano o ia hana au i kamailio mai la."

            "Kela hana apuka a aihue a ka hui a Redalli."

            E like me ke kanaka i kuiia aku a hikaka pela okoa iho la no o Keredo ia manawa. Me he mea la ia manawa ma ka nana aku a ka makaikiu aohe hanu i koe iloko o Keredo, eia nae, ua hooikaika wale ae la no oia a kamailio mai la:

            "Oia anei kau hana o keia hoea ana mai la ianei?"

            "Ae; eia au mahope o ia hana holookoa, kela hana hoopilikia i ke aupuni a i ka lehulehu, a ua makaukau au i nei manawa e lele poipu aku maluna o ka poe a pau na lakou e hana nei. E hai aku au ia oe aohe ou pomaikai iloko o ia hana, a pomaikai no oe i kou komo ole ana, aka–" a hooki pu iho la ka makaikiu i kana kamailio ana no kekahi manawa.

            "E like me ia a'u i olelo aku la no oe no kou komo pu ole ana, aka he mea huna hewa nae oe."

            "Owau nei? "Pehea au i lilo ai i mea huna hewa?"

            "A eia, in a aole oe e kokua mai ana ia'u."

            "Heaha kau i makemake mai ai ia'u la e hana aku nou?"

            "He makemake au e lohe aku i na olelo a pau o kela poe e kamailio ana maloko o keia hale i keia po, in a oe e kokua mai ana ia'u ma ka huna ana e nalo ai au a e ike ole mai ai e kela poe, alaila aole oe he mea huna hewa, aka i ae ole mai oe he pio oe na'u i nei manawa."

            "E makemake ana anei oe e pau loa kela poe i ka paa i ka hopuia i nei po?"

            "Oia ko'u manao a ke paa nei ko'u manao pela."

            "O, in a pela ua pono; owau pu kekahi e kokua aku ia oe, a e ike iho ana no oe i ko'u manawa e kamailio aku ai pela, o ko'u manaoio maoli no ia aohe hoopunipuni iloko olaila."

            "Ke hoopaanaau nei au ia olelo au a makemake au e ike aku i ka hookoia ana."

            "E loaa ana ia oe ka ike i na mea a pau i hanaia a e ike aku ana i kela poe in a e noho ana ka halawai, a ua poe la i nei po maanei. E hahai mai oe mahope o'u.

            Aohe waiwai o ka hoakaka ana aku i ka poe heluhelu i ka lilo ana o Keredo i kanaka hooko mai i ka makemake o ka makaikiu; ua ike no ka makaikiu he kanaka hooko o Keredo i kana mea e kamailio ai." owau pu me oe. "Alakai aku la o Keredo i ka makaikiu noloko o kekahi rumi mahope loa. a ia laua i komo aku ai malaila huli mai la ihope a i mai la i ka makaikiu:

            "He hana key la e make ai au a e pilikia pu ai me ka'u hana, aka, aia maluna ou ko'u palekana."

            "Aohe hoi i make kekahi kanaka ou, e Dana, eia nae, ua puni kela poe ia oe i ka hoopuniia."

            "Pela no," i pane aku ai ka makaikiu, "aka nae he mea pono anei e nele ka loaa ana ia'u o kekahi ike mai a oe mai i keia po?"

            "O, mai kanalua oe a mai maka'u iho hoi; ua palekana oe, aole o e halawai aku ana me kekahi poino, alaila minoaka iho la o Keredo a i hou mai la:

            "Ua maopopo kou ano ia'u, e Mr. Dana."

            "Pela no paha, aka nae, o ko'u manaoio maoli no ia, aole o'u makemake e komohia aku oe iloko o ka pilikia a pela pu no hoi me a'u."

            "Mai hopohopo oe, aole e loaa iki aku ana kekahi ike ia lakou ua huai ae au i ka lakou mau meahuna i ke akea."

            "O ia ko'u makemake aole e loaa aku kekahi ike ia lakou no keia mea a kaua e kuka nei."

            "Ua ike oe i ka'u hana. I ko'u manawa e kamailio ai ua maopopo ia oe kau mea e kamailio ai. Ke hauoli nei au, nolaila e lawe aku ana au ia oe iloko o kekahi wahi huna a'u i hoomakaukau ai. E hana aku ana au i mea nou e ike oleia mai ai, e ike aku ana oe i ka hana a kela poe e hoolala mai ana, no ka mea, e hoea mai ana ianei i keia po ke alakai nui o kela poe."

            "Ina ua makaukau oe no ka hopu ana i kela poe ua loaa ia oe ka manawa kupono loa no ia hana, no ka mea, e hoea mai ana ianei ke alakai nui o kela poe i keia po. Eia nae ka'u mea e hopohopo nei, pehea ana la au e pakele mai ai mai kela poe mai ame ka lakou pilikia e hookau mai ana maluna o'u."

            "O, mai hopohopo oe, aole loa oe e owili pu ia aku ana iloko o ka pilikia. O keia ike i loaa iho la ia'u maanei i keia po mai a oe mai, he hapa wale no o ka ike i loaa mua i makou, a ke ike nei nae au i ka aneane loa e lawa na ike a makou i makemake ai no ka hana a'u e makemake nei."

            "Ae no hoi, no ka manawa loihi i hala aku nei ko lakou akoakoa mau ana maloko o kuu hale nei."

            A, pehea, o oe pu anei kekahi i hui aku me kela poe?"

            "Ma kekahi hapa wale no."

            "Alaila aohe mea hiki ia oe ke hoike mai no kahi o na mea huna a kela poe i waiho ai?"

            "Aohe, o na kanaka wale no ka'u i ike."

            "Ua ike no oe ia lakou a pau?" i ninau aku ai ka makaikiu."

            "O na alakai wale no a lakou ka'u i ike a eia oia loko nei o ke kulanakauhale i nei manawa."

            @a manawa wehe mai la o Keredo i ke pani o ka puka a hoikeike mai la oia i kekahi mea huna ana o ka hoomakaukau ana ia Dana. Pale ae a oia i kekahi panipuka i uhiia me ka pepa ma ka aoao o ke kapuahi a hamama mai la he puka, a ia wa i pii ae ai ka lia iloko o ka makahiki, no kona noonoo ana iho he pahele paha ia i hanaia nona o paa ai.

            "Makemake au e hoikeike aku ia oe i keia wahi a kekahi poe e ae i ike ole ai. O keia ka puka e komo aku ai ahiki i kekahi puka uwahi e ike aku ana oe i kekahi alanuipii wili, a ma ia alanuipii oe e pii aku ai ahiki i kahi au e hiki ai ke ike a ke lohe aku i na olelo apau a kela poe maloko aku o kekahi rumi.

            "I ka manawa e hoea mai ai o kela poe e haawi mau aku ana au i kela rumi ia lakou. E ke ho oe nou iho i ko'u hoomakaukau ana i kela wahi no lakou e malama ai ka lakou halawai: ua hana au i kekahi wahi no lakou e pakele ai iluna o kaupoku in a no ka hele mai o na makai e hopu ia lakou."

            Nana pono mai la ka maikaikiu m na maka o Keredo me ka pii ana ae la o ke anu maeele iloko o kona kino holokoa. Ua ike iho la oia nona iho, ma kekahi mau mea ua hiki iaia ke hilinai aku ia Keredo, a ma kekahi mau mea aole hiki iaia ke hilinai aku. O ka ninau i ala ae iloko on a ia manawa, e hana mai ana anei o Keredo i mean nona e make ai?

            "E Keredo, ua maikai maoli no kau hana ana i keia mau mea apau maanei, " i huli mai ai ka makaikiu a kamailio iaia, mahope iho o ka hala ana o kekahi manawai o kona noonoo ana.

            "Ae, o oe ka mua loa i ikemaka iho la i keia mau mea a'u o ka hoomakaukau ana, a e ha'i aku au ia oe ua maikai loa me ke kupono no ka hana au e paa la iloko o koulima."

            "Heaha kau hana no ka pono o kela poe a no kou pono?"

            "I ka manawa e loaa ai ia'u ka ike mai kela poe mai, alaila e kuai aku ana au ia ike i kekahi poe, elike me ia a'u i kuai aku la i kekahi ike waiwai loa ia oe i nei manawa."

            "A ma ia ano e loaa ai kaudala ea, oia anei?"

            "Ae."

            "Pela i'o ka. Aole paha oe i manao mua i hoomakaukau oe i keia mau mea no'u i alahele e hiki ai ia'u ke hopu i keia poe?"

            Hulili ae la na maka oke kanaka a i mai la: "Aohe au i manao iki pela i hana au i keia rumi a me keia alapii huna no kekahi makaikiu, no'u no ka'u mea o ka hoomakaukau ana eia ka e hiki mai ana oe."

            "Ua maikai loa keia mau mea au o ka hana ana, a nolaila e pii aku ana au ma keia alapii, eia nae ka'u noi ia oe, e malama loa oe mai hoike wale aku i kekahi mea eia au maanei. Aia kekahi o ko'u mau kiai mawaho o keia hale i keia manawa, pela ko'u manao: mai ae aku oe ia lakou e komo mai ke hala aku au no kekahi manawa. Haawi aku oe i hoailona ia lakou in a e komo pualu mai ana lakou iloko nei, no ko'u hopohopo iho la o hana mai auanei lakou i kekahi hana hoohaunaele a puiwa e hoi kela poe.

            "E ike mai oe i keia aole i loaa ka hilinai iloko o kela poe nou elike me ko'u, a malia o hoohuoi lakou i kekahi mea a haunaele e hoi. E makaala loa oe, a in a he mea hiki iaia oe ke hana aku, hoike aku oe i kekahi o lakou i ko'u wahi e noho ana maloko nei o keia hale, no ka mea i hoike mua aku la au i keia mea ia oe no keia kumu, heoolea loa ka'u mau kauoha me ka hoolohe wale ia no e pono ai, a ke hookuli kekahi mea he poino no kona hope."

            Ua maopopo loa mai la ia Keredo keia mau olelo a ka makaikiu, minoaka iho la oia a i mai la:

            "Ua maopopo ia'u kou manao. Elike me kau i makemake ai e hookoia aku ana pela. He hana ia mawaena iho o kaua, ua pololei loa kau i olelo mai la. Aole au e hoao ana e hookaawale ae ia'u i mea no'u e pakele ai, no ka mea, in a e make ana kekahi kanaka, e make ana oia me ka hikiwawe loa, aohe hoohakalia ana aku, oia hopena ke kau mai ana maluna o'u in a au e pale ae ana i kau kauoha. Ua maopopo ia'u kou manao, nolaila mai hopohopo oe, e hana aku oe i kau apana hana, a na'u e hana aku i ka hana ma ko'u aoao."

            Ua lilo keia mau olelo a Keredo o ka pane ana aku i mea makai i ka manao o ka makaikiu, alaila ninau aku la ka makaikiu no ka hoomaopopo hou aku no in a ua holopono iho @a ia mea mawaena o laua i ka i ana aku. "Alaila, ua maopo loa keia mau kuka ana iho la mawaena o kaua la?

            "Ae, ua maopopo, aohe au hopohopo hou ana iho," i pane mai ai o Keredo.

            "O, in a pela, ua pono: e pii ana au i keia manawa e hoolohe i na hana a kela poe ma ka lakou halawai e malama mai ana."

            Ia manawa huki ae la ka makaikiu ipukukui uwila a hoolele aku la i ka malamalama iloko o ka rumi a ma kahi hoi o ke alanuipii a Keredo o ka olelo ana mai iaia, a i ka pau ana o kana nana ana ma o a manei o ia wahi haiki loa, alaila i mai la i ke kanaka: "Papaniia mai ka puka. E makaala loa oe i n mea apau a'u i kauha aku nei ia oe."

            Ua paniia aku la ka puka, a aole i liuliu iho ua wehe hou mai la ka makaikiu maloko a kiei mai la iwaho a i mai la:

            "E Keredo e hana oe me ka maalea ame ka makaala loa i nei po: mai haawi iki aku oe i ka poe e hele mai ana iloko o kou rumi i kekahi ike i mea no lakou e hoohuoi ai @a au maanei."

            "Aohe põe e hele mai ana ianei i nei manawa, he aha hulahula nui ko keia po, ua pau ka hapanui o na kanaka i ka hele ia hulahula, koe wale no paha ka poe maauhele o ka po."

            "O, in a pela ua pau ae la, pani hou ia mai ka puka."

            Ua loaa ka manao i ka makaikiu ia manawa ua hanai @ eia na hana makaala loa apau ma kona aoao, a he mea oiaio no ia ua maha loa kona noonoo ia manawa me ka loaa ole o kekahi hopohopo @ oke apuhi  o Keredo iaia. He po ano nui ia iaia, e hiki mai ana i ka manawa ana e ike aku ai i kekahi hana ano nui, ua mopopo iaia ia mea.

            Me kana ipukukui e paa ana iloko o kona lima, hoomaka aku la kana pii ana ma ke alanuipii wili, a iloko o ka manawa kupono hoea aku la oia, a ma kahi kupono ana e ike aku ana i na mea apau e hanaia mai ana maloko o ka rumi halawai, a e hiki pu ai no hoi iaia ke lohe aku i na olelo apau e kamailioia mai ana.

            Ua pololei loa na mea apau i kamailioia mai iaia e Keredo, iaia i oea aku ai ma kahi ana i noho iho ai ke ike iho la oia i ka iaio o na mea apau i kamailioia mai ai, a kei@pu iho la no hoi i kanaauao maoli o Keredo o ka hoomakaukau mua ana ia wahi, he wahi maikai maoli i kana @ana iho, a pia kana o ka namunamu ana iho:

            "He kanaka piha noonoo maoli o Keredo: hookahi wale no mea kaumaha ke noonoo iho, a oia no hoi kona puu nui, oia keia, aole oia he kanaka hoopono i hiki ke hilinaiia aku."

            Ua hiki iaia ke ike pono aku me ka moakaka o na mea apau maloko o na olelo apau e kamailioia mai ana–aneane no e hiki iaia ke lohe aku i ka hawanawana, ua akamai maoli ka hanaia ana o kela wahi ana e noho ana. Kiei aku la oia a o kona ike koke aku la no ia i ka wahine opio i kamailio pu ai me ia maloko o ka haleaina, a o ke kiu wahine hoi, elike me ka olelo a ka Makaikiu Wahine Karolaina, a ma kona aoao e noho mai ana o Girera. O laua elua wale ho koloko o ka rumi.

(Aole i pau.)