Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 37, 12 September 1919 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HAIOLELO A EBEN LOW IMUA O KA AHAHUI KALEPA

 

O ka Poe Ilihune ka Oi aku o ka Pilikia Mamuli o ka Pii Loa o ke Kumukuai o ka Ia

 

O KA LAAU LAPAAU E PAKELE AI I MAKEKE HOU

 

Ua Lawa Loa ka Ia ame na Meaai e Ae e Hoopiha Ai i ka Makeke Hou ke Ku Ae

 

            Mamuli o ka hilinai i loaa ia Luna@@@ Eben Low, aia wale no a ku he makeke no ka lehulehu, i wahi a kela @@@ keia mea lawaia e maauaua ai i @@ lakow mau ia, oia wale no ke ala@@@@ e emi mai ai ke kumukuai o ka ia a pela pu no hoi me na meaai e ae, @@ hoea aku oia imua o na lala o ke Kalapu Hoeueu o ka poe kalepa ma kela @@@lima o ka pule ku la i hala a hoike @@@ la i kona manao imua o lakou.

            "Eia ka põe ilihune ma kae o ka @@@@@a pilikia i ka ua mea o ka pololi mamuli o ka hiki kupono ole ia lakou ke @@@lawa kupono i ko lakou home me na @@@@@  lawa kupono ai ka ohana mamuli o ka p@ loa o ke kumukuai o na meaai," wahi ana i haiolelo ae ai imua o lakou.

            "O ke aku, kekahi o na ia nana i kokua nui i ka poe ilihune i na la i hala a i loaa hoi i ka 13 keneka o ka paona i ka wa o ke kaua iho nei, ua lele ae kona kumukuai a i keia wa he 20 ke@eka o ka paona.

            "Ua hoea mai keia ma@@li o ke ano o ka @aua @ na on a makeke, he ha@a hoi i hiki ole ke papaia aku, a i loaa ole hoi h@ @@@ @ana @@@@@ aku me la@@@ @ @@@ @@@@ aku @@@@ m@ ke@@@@ @@@, i wahi e emi mai ai ke kuai o na meaai i makemakeia. O A. Anin, oia ka on a o ka Makeke Oahu. Ua hoolilo aku oia i ua makeke nei ia Chas.  Chillingworth (Kale Kilinawoki), ma ka hoolimalima a ua hoolimalima hou aku oia i ua makeke new, a i keia la ua pii ae ka uku hoolimalima o kekahi wahi kowa uuku o ke pakaukau kuai mai ka $15 o ka mahina a i ke $30, he hookahi kaneri pakeneka ka pii hou ae, a i wahi e hoi mai ai o ua lilo o ka mea pakaukau kuai he mea pono iaia ka hoopii ana ae i ke kumukuai o kana mau waiwai. Nawai e uku na hoolilo apau@ Nau, nau a @a ke kanaka ilihuna."

            Mamuli o ka malamalama a moakaka pono o na mea a Eben Low ihoakaka aku ai imua o na lala o ua kalapu nei, ua ku mai o Dilinahama, ka peresidena o ke kalapu, a hawi mai he mau olelo paipai e kakoo ana ia Eben Low me ka hoike okoa ana mai hoi he mea pono ka waiho ana aku i kela ninau i ka papa mana hooko o ke kalapu a malalo hoi o ka lakou hooponopono ana no ka mea he ninau ia i pili i ke ola o ka lehulehu holookoa. Ua noi aku o Low he mea pono i ke kalapu ka wae ana ae i ekolu o kona mau lala no ka hui ana aku me ekolu o na lala o ke kalapu Rotary, i ekolu mai ke Kalapu Hoeueu mai o ka poe hoolaha, a i ekolu mai ke Kalapu Hoeueu mai o na Hawaii, a o lakou apau ke lilo i pap mana hooko no ka makeke o ka lehulehu, a malalo hoi o ka lakou hoohana an e hooliloia ai ka huina o $50,000 e manaoia nei e hoahu.

            "E kukuluia aku ana keia makeke," i pane mai ai o Low, "ua pau ke kii i ke kahaia a ua hoolahaia ke koho ana.  E ku aku ana keia makeke ma kahi i kamaaina i na kamaaina o ko ke kulanakauhale nei.  A i kona wa e ku ai e lilo ana ia i mea na ka lehulehu e kokua nui ai ma o ko lakou komo kuleana ana iloko o ia mea.

            "I ka la e weheia ai o ua makeke nei ua makemake au i na wahine o na ahahui like ole e wehe hoohamama iaia ma o kekahi mau hana hoolaulea.  E lilo keia mea e maauaua ai i kana mau lako ai, i wahi hoi a kela ame keia kanaka lawaia e lawe mai ai i kana mau ia a kuai aku i ka lehulehu.  O ka auhau no ke pakaukau he 25 keneka a i ole emi mai paha.  Aole loa he poe kukala a i ole mea paa hoolimalima paha nana e hokai wale mai elike me ka mea e ikeia nei i keia manawa.

            "Ina aole e pau kana mau ia i ka lilo, alaila ua hiki loa ke hoohana ia kela waihona ae la a hookuu aku iaia e hele hou i ka lawaia.

            "Ina he mau hemanema a ae kekahi, alaila ua hiki loa i na limahana o ka makeke o ke Teritore ke haawi mai i ka lakou mau kokua ana.  Ua maopopo loa iau e hoonui hou ia aku ana ka makeke."

            "Ua makemake au e hele aku ma kela ame keia pea o ka aina new a hoonaauao aku i kela ame keia mea e kanu @@@ i na meaai e halihali mai i ka lakou mau meaai apau i ka makeke o ka lehulehu e kuai ai.

            "E hoea aku ana au imua o na Pukiki ma Puowaina a haiolelo aku imua o lakou.  O na Pukiki o lakou kekahi o ka poe kanu i na meaai like ole, na @@a waina, hanai moe. A pela wale aku. Ua makemake au ia lakou e lawe mai i ka lakou m@u meaau apau i ka makeke e kuai ai."

 

MAUI NO KA OI HOI NELE KO KAUAI MAU KEIKI

 

6 Mahina me na Koina Hembree

 

Ahai o Maui i ka Inoa Moho o Hawaii Nei ma ka Hookuku Paani Polo.

 

            "Maui no ka Oi! Maui no ka Oi!"  O kela ae la ka leo hooho hauoli i wawalo hele a`e ai ma kela ame keia kihi o ke kahua paani polo ma Kapiolani Paka, ma ka auwina la Poakolu iho nei, ma ka hookuku paani ana a na l@@@la o Kauai me ko Maui mau eu. 

            Mamua o ka hoea ana o ka manawa kuhikuhi o ka uwaki i ka hapalua @@@@ ekolu, ka manawa hoi e ulele ai o na aoao a i elua ma ia hana elike ka papa kuhikuhi no ia hana, ua pih@kui ae la ke kahua i ka poe makaikai a hia@@i hoi no ia ano lealea.

            I ka hoea ana ae i ka anawa no ka ulele na o na aoao a i elua ua ikeia aku la ka hookikakiha ana ae o na keiki o kela ame keia aoao ma ke no hoomaamaa, a i lawa no a loaa aku o ka hoailona mai ka lunakanawai aku o ka la no ka hoomakaukau ana o kela ame aku ai o ka hookunene pono ana ae o kela ame keia ma ko lakou may kulana pakahi iho.

            I lawa no a kani ka ulili a ka lunakanawai, o ka ulele koke iho la no ia o na aoao a elua.  Ua hahana maoli no ka paani ana a na aoao elua.  E holo ana i o, e holo ana ianei; e alu iho ana ma ka aoao o ka lio, ae hilala ana ia nei; a he ku maoli no i ka nani ke nana aku.

            I kekahi wa e ike ia aku ana kekahi poe makaikai e umi ana i ka hanu mamuli o ke ano pihoihoi.  Oiai na aoao a elua e paio ana a i ka wa i loaa ai o kekahi @@@@@@ @ @@ Kauai mau keiki e lo@eia aku ana @@ l@o @@@@ mai ke ana in a mai, ka poe hoi e kakoo ana ma ko lakou aoao, a i ka wa hoi e loaa ai ka aipuni i ko Maui mau eu, e lohe mau ia aku ana ka leo hooho, "Maui no ka Oi, Maui no ka Oi!" a pela aku.

            Ma keia hookuku ana i ikeia aku ai ka paulehia maoli no o na keiki o na aoao a elua ma ia hana, aka, i ka pau ana o na puni ewalu ua ahai ae la ko Maui mau eu i ka lanakila o ka la ma o ka loaa ana ia lakou o na aipuni he 11 i ka 6 3/4 a ko Kauai mau laeula.

            Ma ka puni mua, oiai ka popo e lele ana imua a lel hou mai ana ihope i ka wa e pa mai ai i ke pai ua loaa mai la ka popo ia Collins o Maui me ka ahai ana hoi a komo ana iloko o ka pahu, no ka ai puni mua loa ma ko Maui aoao.  He mau minuke helu wale no mahope iho, ua ahai hou ae la no o Collins i ka popo no ka lua o ka aipuni.  I keia wa ua loaa mai la ka popo i ko Kauai mau keiki a no ka lua o ka manawa o ka lakou hooikaika ana e loaa ka aipuni, eia nae, mamuli o ke ano pakalaki, ua ku aku la ka popo i ka po@ me ke komo ole i ka pahu.

            I ka puni elua mai ua ahai hou ae la no ko Maui mau keiki i ka popo me ke kokoke ana hoi e loaa kekahi puni lakou, eia nae ua pho wale ko la kou manaolana, no ka mea mai kahi e no o Malina o Kauai a lilo aku la iaia ka popo me ka loaa ana hoi ia Kauai ka ai puni mua loa o hookahi.  Aka, aole no i hiamoe ko Maui mau keiki.  Ua lawe ae la kekahi o lakou he aipuni a he mau minuke mahope iho ua loaa, hou iho la no ia lakou he aipuni hou, a i ka pau ana o ka puni, ua loaa ia Maui he elua aipuni a he hookahi ia Kauai.

 

LILO I PUULEHU KA HOME O KA OHANA LLOYD MA KALIHI

 

            Mamuli o kekahi ahi o ka a ana ae me ka maopopo ole o ke kumu ma ka auwina la o ka Poakahi iho nei i hooliloia ai ka home o Mrs. Catherine Lloyd e ku la ma ke alanui Moi Akau ma Kalihi, kekahi o na hale nani mua loa i kukulu ia ma ia apana, a no na makahiki loihi hoi ke ku ana i lilo ae ai i puulehu; he mau ukana kakaikahi wale no ka i malele ae iwaho, o ka nui aku ua hao aku na @lelo manamana ana ole o ke ahi.  O kahi o ka laki ua inisuaia kela hale me ka hui inisua he $6000, elike me ka Mrs. Lloyd o ka hoike ana ae, ka makuahine o James W. Lloyd, ka Hope Lunahooia Kulanakauhale a Kalena O Honolulu.

            Na kekahi o na kanaka oluna o ke kaa uwila i ike mua i ke ahi a hoike kokeia mai ma ke kelepona i ka hale kauwai Helu 4 ma Kapalama ame ka enekini o ka hale kaawai kuwaena, aka nae, ua ikaika loa ka a ana a ke ahi mamua o ka mea hiki ke hoopio ma ka manawa i hoea aku ai na kaawai.

           

MAKE MAUWALE O KAAUKAI MAMULI O KONA PAAKIKI

 

Pau ka Hale i ke Ahi Oiai e Hiamoe Ana a i Puoho i ka Ike Ana i ka Wela

 

I HOI HOU ILOKO O KA HALE KE KUMU O KA MAKE ANA

 

Ma ke kakahiakanui o ka la Sabati nei, oiai o Solomon Kaaukai ame kekahi poe e iho e nanea ana i ka hiamoe maloko o ka home o ka home o Solomon Kaaukai ma Papaikou, ua a ae la kekahi ahi maloko o kekahi rumi o ua hale nei i ike ole ia ke kumu, a holapu ae la i na paia o ua hale nei me ka hoolilo pu ana iaia i puu lehu me ka lilo pu ana aku hoi o ke ola o Solomon Kaaukai.

            Ma ka lono i loaa mai mai Hilo mai, oiai na hora poniponi o ke kakahiaka e hookekke mai ana, a ma ka hora eha hoi o ia wanaao, oiai o Solomon Kaaukai, he Kepani ame kekahi hoa Hawaii on a e nanea ana i ka hiamoe, ua hoalaia ae la ko lakou hiamoe mamuli o ka hahana o ka wela o ke ahi. Puho ino ae la lakou me ka holo ana aku hoi no waho no kahi o ka pakele.  He mea oiaio ua pakele aku lakou apau, a oiai lakou e nana aku ana i na hana aloha ole a ke ahi e holapu mai ana, ua holo aku  la o Solomon Kaaukai noloko o ka hale, a ma ka manao waleia, i hana oia i kela hana mamuli o kekahi manao i ulu koke ae iloko on a no ka hoopakele ana i kekahi waiwai ana i makemake ole ai e lilo aku. I kona wa i holo aku ai no ke komo ana iloko o ka hale, ua hoao mai la ke Kepani e paa iaia, eia nae, no ka wa pokole wale no ia paaia ana on a, o kona hemo ae la no ia a hoomau aku la i ka holo ana noloko o ka hale, a o ka pau ana ia o kona ikeia a oili hou ana mai paha iwaho, ahiki i ka ohiuia ana ae o kona kino make mai loko mai o ke okooko enaena o ke ahi.  I ka loaa ana aku o kona kina make ma ka hora elima o kela kakahiaka ua hele kona kino a papaa me ka maopopo ole o kona helehelena.

            Ma ka ike i hoikeia ae mahope mai, he Pake kekahi mea i moe maloko o kela hale ma kela po, a i kona ala ana ae i ka hapalua hora ekolu, ua wili oia i ka a o ka ipukukui aila mahi ilalo, a me he mea la ma ia hana ana i a ai kela ahi mamuli o ka a ia ana o ka aila oloko o ke kukui.

            Ma ka rumi o kela Pake kahi i a mua ai o ke ahi, pela na ike i hoikeia ae.  He kanaka o Solomon Kaaukai i hoea aku na makahiki i ke kanaonokumamalima.  He mau la mamua aku ua holo aku la kana wahine no Hilo no kahi o kekahi o a laua mau keiki.

            Ma na ma i koho walee ia ua makemoke o Solomon e hoopakele i kekahi waiwai, a i ole ia, i kana mau dala paha e waiho ana maloko a ua hale nei, ke kumu nui nana i hooikaika loa i kona noonoo no ke komo hou ana aku iloko o ua hale nei me ka pale pu ana ae hoi i @a leo o ke ola e kaua mai ana iaia.

 

HOOPAUIA KE KOMISINA KULA ERIC KNUDSEN O KAUAI

 

Hahana na kukaiolelo Ana Mawaena o ke Kiaaina ame ke Komisina Kula

 

HAAWINA HE MANAWA NO KE KOMISINA E PANE MAI AI

 

Komo ae he Hoaloha o ke Komisina e Uwalo i ke kiaaina a hala nae ka Manawa

 

            Ma ke kakahiaka Poalima aku nei i hala i hoikeia ae ai e ke Kiaaina McCarthy ma ke akea kona noi an@ aku i ka hookoku o ke Komisina kula Eric A. Knudsen o ka Mokupuni o Kauai e hoihoi mai mahope o ko Knudsen hooko ole ana mai i ka makemake o ke Kiaaina McCarthy.

            Ma ka auwina la o ka Poaha aku ua hui ke Komisina Knudsen me ke Kiaaina, a iloko o ko laua manawa o ke kamailio ana ua hahana na olelo i kukaiia mawaena o laua a ua haalele @ku o Mr. Knudsen i ke Kiaaina me ka ae ole aku i ka makemake o ke Kiaaina.  Ma ka ke kiaaina McCarthy mau mea o ke hoike ana ae ho manaoio kona o Knudsen ke kumu o ke ala ana mai o kela hoopaapaa ma Kauai e pili ana ia Mrs. Catherine Burke, eia nae aohe o Knudsen hoomaopopo ia mea.

            Ua haawi ae ke Kiaaina i kona ma halo ia Mr. Knudsen ma o kona haawi nui ana i kona manawa ma na hana hoonaauao ma ka Mokupuni o Kauai, a ua hana hoi elike me ka maikai loa ana i ike ai no na kula o ia mokupuni eia nae, me ka nana ole aku ia mai kai ana i hana ai ua lilo oia i kumu o ala mai ai na ma@aoino mawaena o kekahi poe ma Kauai.

            Ma ka ke Kiaaina mau olelo o ka hoike ana ae ua lilo ko Knudsen ma mao paakiki iloko o kela manawa a laua o ke kukakuka ana me ka maikai i mea e pau ai ke ahonui iloko on a no Knudsen, a ua haawi aku ka i manawa hou no Knudsen e noonoo ai aohe nae he pane kupono ma ko Knudsen aoao i haawiia ae.

            Mamuli o ke noi a Knudsen o Mr. Lewis ka ka i hoea ae imua o ke Kiaaina ma ke kakahiaka o kela. Poalima aku nei, no ke noi ana ae i ke Kiaaina e hoomanawanui ia Knudsen, eia nae ua hookahahaia oia i ka hoike ana mai o ke Kiaaina no kona noi ana ae ia Mr. Knudsen e hoihoi ae i kona hookohu.  Ua maopopo ia Knudsen kona hoopauia eia nae aole oia i hoike ae ia mea ia Mr. Lewis, in a la paha aole o Mr. Lewis e hele ae e noi i ke Kiaaina e hoomau aku ia Knudsen ma ke@a kulana komisina.  No ko Mr. Lewis lohe ana i na olelo a ke Kiaaina @ole oia i noi ae no ko Knudsen po@o.

           

KANONO NA HOOPAI O KA POE HANA OKOLEHAO ME SUAIPA

 

Eha Poe i Hoopai Paluaia me ke Dala a ma ka Hoopaahao 6 Mahina me ka Konia

 

ELUA O IA POE I HOOPAIIA NO KA HANA I KE SUAIPA

 

Hoopaiia Laua he Elima Haneri Dala Pakahi ame ka Hoopaahao no Eono Mahina

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei @a ku ae he eha hihia okolehao imua o ka Lun@kanawai Vaughan, he mau hihia hoi i kaokoa mai keahi mai, a he eha hoi ano like ole i mau aeia ai ke kanawai o ka aina, i ka@@@ mai ka hoopai o eono mahina e noho ai ma Kuapapanui me ka uku @@ aku i kekahi huina dala mahuahua.

            O kekahi mea i paa aku, he mea puhi okolehao i mea inu @ona maoli iho no, o kekahi he puhi n@ ke kuai ana aku, o kekahi no ke kuai ana aku, a o kekahi @@@ ua loaa aku me kekahi wahi omole uuku maluna o kona kino me ka manao@ lawe aku no kahi o ka mea kauoha.

            O John Gomes, he Pukiki e noho ana ma Kaimuki, ua paa oia i ka hopuia no ka loaa ana aku o na pono puhi okoleh@o maloko o kona home, he mau pono hoi ana i hoike ae ai, he mau mea puhi ia i mea inu nona ponoi iho.  He hookahi wale no omole kuwaka, i piha i ka okolehao i loaa aku i na kanaka o ke aupuni, aka, ma ka noonoo ana o ka Lunakanawai Vaughan, ua hookau mai oia i ka hoopai @ eono mahina hoopaah@@ me $500.

            He Kepani o K. Uehida, ua hopuia oia no ke puhi okolehao.  Ua loaa aku i na kanaka o ke aupuni kekahi ipuhao hoomoa ame na lako apau no ia hana ma kona wahi mauka o Pal@@@.  Ua loaa pu aku malaila he elua galani okolehao a he 150 galani auaipa i awaawa a i makaukau hoi no ke puhiia ana aku.  Ua loaa iaia ka hoopai o eono mahina maloko o na @@@@ o uwahipouli ame $500.

            O Mrs. Tsisui Hara, he wahine Kepani on a hale kuai ma ke kahawai o Nuuanu, ua hopuia oia mamuli o kona kuai ana aku i kekahi omole okolehao no elima dala. Ma na ikei loaa mai a i @oikeia ae, o kela wale no ka omole i loaa aku maloko o kona hale.  I kona wai kuliia ai ua loaa aku la ke dala pepa i makaia, ke dala hoi i lilo mai ai ua omole nei.  Oia kekahi i loaa kela eono mahina hoopai ame $100.

            O ka hope loa o ka @@@ i hopuia, oia o Chung Sam, he Pake kalaiwa kaa o ka halekaa o@omobile Eagle.  Ua loaa aku oia me kekahi omole okolehao ma kona kino me ka manao e lawe aku i ka mea nana i kauoha mai, eia nae, loaa e i na lima o @wahi, a oia pu kekahi i hoonohoia aku i Kuapapa@ui no eono mahina me ka uku pu ana aku he $100 mawaho ae.

            Ma ka Poalua mai oiai o Fred Josiah ame kane wahine o Kulia, e nanea ana ma ko laua home ma ke alanui oloi Webb, ua komo aku la na kanaka o ke aupauni @ hopu aku la ia laua.  I ka @@@@@@ ana aku na loaa aku la he elua @@@@@@ @@@@@@ I ke ku ana imua o ka Lunakanawai Vaughan, eono mahina hoopaahao ame $500 pakahi.

 

MAKE NO KA EHA NO KA HAULE ANA I KE KAAAHI

 

No ke Kapeke Ana o ka Wawae ame ke Pahemo Ana o ka Lima ke Kumu i Haule Ai

 

MOKU KA WAWAE HEMA I NA HUILA O KE KAAAHI

 

Maloko o ka Halemai ma Leilehua i Lele Loa Ae Ai ke Aho Ma ia Po Ana Iho

 

            Aohe i nalo aku ka liliha no Peter ame Kaimi, na kanaka hopaa peleki o ke kaaahi i make ai ma kela mahina aku nei halawai hou no me keia make ulia kaaahi.  Ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, he kanaka hoopaa peleki no ke kaaahi lawe ukana nona ka inoa o @has.  Young ka i haalele mai i keia ola ana ma ka hor 9:15 o ka po Poakahi nei maloko o ka halemai ma Keilehua mamuli o kona haule ana mailuna aku o ke kaaahi a piiia aku e na huila o ke kaa, a no ia eha mauwale i lawe kokeia ae ai oia noloko o ka halemai ma Lailehua no ka lapau ana mai iaia, eia nae ua poho wale ka man@olana no kona palekana.

            I kulike me na hoakaka i hoikeia ae i ke komisina o na hana imi pomaikai o ka lehulehu ua pili no ka hewa ia  Young no keia poino @na oia, no ka mea, ua ao mua ia aku no ka oia aole @ emi hope i ka wa e iho ai i ke alapii mahope o ke kaa ohe nae oia i hoolohe ia ao, o ka hopena oia kona haule ana a kaa pono malalo o ka huila o ke kaa.

            Mahope o kela piiia ana on a e ke kaa ua moe malie oia maluna o ka lepo no ke kali ana o ka hoea aku o ke kaa lawe mai, oiai nae kekahi poe e ku kokoke aku ana e makemake ana e lawe aku iaia i ka halemai.  Ma ka lono i hoikeia ae na kekahi kanaka ka i loaa ka mana i kaohi i ka lawe kokeia aku no ka halemai, e kali no ahiki mai ke kaa lawe mai.

            Ma ka lono i hoikeia  mai e pahu ana ka ke kaaahi i kekahi mau kaa ukana, a o Young, o Stanton ame Lee maluna iho lakou o kaupoku o kekahi kaa mahope loa. Na Lee i haawi mai i ka hoailona e ku ke kaa a na Young e hoololi i ka hookuina o ke alahao, a ia Young i iho iho ai no ka hoololi ana ae, oia ka manawa i kapeke iho ai no wawae a a haule iluna o ke alahao a piii e na huila o ke kaa.  Ua kaualako ia aku o Young mai kahi aku o ke alahao a ua ike ia ua moku ka wawae hema malalo iho o ke kuli, i paa wale no i ka alualu.

 

KOMO AIHUELA KA HALE KII ONIONI

 

            O kekahi o na aihue aa loa i hanaia iloko o kekahi mau mahina lehulehu oia ka mea i ikeia ma ka po i hala ma ka Halekeaka Bell ma ke kihi o na alanui Moiwahine ame Kuke, mahope koke iho o ka pau ana o ka hoikeike kii onioni o ia po.  Lehulehu wale na kii ame kekahi mau mea e ae i lilo.  No ka lawa ole paha o ka makemake o ka mea a mau mea aihue i na kii, ua wawahi pu ia me ka mikini nona ke kumu@@@@ he mau haneri dala ka waiwaiio.

 

KIIA KEKAHI HAOLE I KA PU A HOIHOIIA OIA I KA HALEMAI

 

Maopopo Ole ke Kumu o ke Kiia Ana o Coltz e Albert Membree

 

I PAKELE KE OLA MAMULI O KEKHAI MAKAI

 

Aia ka Mea i Kiia Maloko o ka Halemai me ka Poke e Paa Mai la ma Kona A-i

 

He kauaka Kili nona ka inoa o ka hoike ana ae o Colte, ka a i kiia ma ka auwina la Sabati nei o Kapalama e kekahi kanaka nona ka inoa o Albert Hembree. Ua komo loa ka poka a paa ma kahi kokoke i ka hono. Aia o Colte maloko o ka Halemai Moi.  Wahine i nei manawa a ma ka oleloia he kulana kupilikii loa kona me ka  maopopo ole o kona hopena.  No Hembree, ka mea ki pu, ua paaia oia maloko o ka halewai no kona ninauinauia mai e ka Hope Makai Kalana Julius Aseh, a e kaliia aku ana no ko Colte hopena.

            I kulike me ka moolelo i hoikeia ae e kekahi mea ikemaka i kela kiia ana, oia o Henry Vierra, he makai kuikawa e noho nei ma ke alanui Ololi P@a, ua ike mai oia i ka oili ana aku o Colte mailoko aku o kekahi halo a holo aku la me ka hikiwawe loa me kona alualuia aku e Hembree.  Ua kokoke loa o Henry Vierra ia Hembree ma ka manawa ana o ke ki ana mai ia Colte me kekahi pu panapana a lele mai la oia e aumeu@@@@ Hembree i ka manawa @ @@@@@@@@@ @@@@ e ki hou mai ia Colte no ka lua @ ka manawa.  Ma kela manawa a Vierra ame Hembree i aumeume ai, ma ka oleloia, ua huli ae ka o Hembree e ki ia Vierra eia nae, lilo e ka pu Vierra, o ko Vierra kahea mai la no ia i k@ kaa makai, a i ka hoea ana aku o ke kaa hookauia mai o Colte ame Hembree iluna o ke kaa a laweia mai me ka hikiwawe loa no ka halewai.  I ka hiki ana mai o Hembree i ka halewai ua ninaninauia oia aohe ka ana pane no ke kumu o kona ki ana ia Colte.  Ua ohewahewa loa ko colte ike i ka manawa i hoea mai ai i ka halewai, a ma ka nanaia ana e ke kauka i ikeia ai ua komo loa ka poka a kokoke loa i ka hono, ekolu wale no iniha i koe a komo ae ka poka i ka hono.

            Ma hope o ka haawiia ana o ke kokua mua ia Colte ma ka halewai o na poino ulia ua hoihoiia aku oia noloko o ka halemai Moiwahine.  O k@ olelo ana ae ua komo loa ka poka iloko o ka iwipoo he mea maopopo ole ia ahiki i ka huli ana mai o na kauka, a mahope aku o ka huliia ana e maopopo ai kona ola mai a ola ole paha.

            Aohe maopopo iki i ka oihana makai ke kumu o ka ulu ana mai o kela ki pu, ahiki i nei manawa.

 

HOAO HE WAHINE HAWAII E LAWE AE @ KONA OLA

 

            Mawaho iho o ka puka o ka rumi hookolokolo o ka aha hookolokolo o na opio o ka Lunakanawai Franklin ma ke kakahiaka Poaono aku nei i hoae ai kekahi makuahine Hawaii e lawe ae i kona ola no ka laweia ana o na keiki mai iaia aku.  Mamuli o kekahi hoopii i hoikeia ae ia Miss Lucy Ward no ka malama ole o keia makuahine i kana mau keiki i laweia ae ai oia mamua o ka lunakanawai.  Mahope o ka hooloheia ana o na oleloike a na hoike a pela me ka ka poe e noho kokoke mai ana i kahi a keia makuahine i noho ai, he mau oleloike e ku-e ana i kela makuahine, ua make kekahi keiki a nei wahine mamuli o kona malama ole, nolaila ua hooholo ka lunakanawai e haawi i na keiki i koe na ko laua makuakane hanauna e malama ia laua.

            Ma ka manawa i puka ai ka olelo hooholo a ka lunakanawai ua oili aku la keia makuahine hai-na iwaho mai ka rumi hookolokolo aku, a he mau minuke ma ia hope iho ua hoihoi houia mai oia iloko o ka rumi e Miss Ward, mamuli o ko Miss Ward lohe ana i ka olelo a ua makuahinela ina e laweia aku ana kana mau keiki mai iaia aku e lawe ana oia i kona ola.  Mahope o ko ka lunakanawai lohe an i kana noi ua aeia mai oia e hele ae e ike i na keiki i kela ame keia la a e hele ae e hoike i ka lunakanawai in a aohe malama maikai ia o na keiki e ka makuakane. No keia kumu ua ae oia, e laweia na keiki a huli aku la oia hoi.