Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 37, 12 September 1919 — HOLOPUNI ANA IA HAWAII. [ARTICLE]

HOLOPUNI ANA IA HAWAII.

Kuu <lcar Sol. Hanohano, nie .ke aloha a nui—Maikai na mea apau. Eia hou no au ke hooluhi hou nei i kou hanoliano; e opualii mai nae kaua e pono ai. I I kuu haalele ana aku ia Keaukaha oia ke-kakahiaka Poalima, he maikai maoli.keia la. e hoike inai ana i kona nani, .ahuwale o Maunakea; ai iho la i ka hora 6 a. m. a makaukau na mea apau i ka 7:40 a. m., iliina o ke kaa a hauie aku la iloko o ke kai, he oluolu mai hoi kau, & hoi mai la hoomakaukau iho la no ka nee ana imua, a ma ka hora 8:30 a. m. i holo mai ai no ka uwapo Kuhio, a hui iho la me ke kupakako no na mea pili i ke kaa, a hui aku Ja me na kamaaina o ia mau la pokole o ka noho ana me ka hauoli, ame ka hooleiia mai i na lei i kamaaina ia kaua ame ka oluolu no hoi o ka manao. lTa hui iho la au me kekahi haole i ko 'u kahua e ku ana, aloha mai ho hoi keia a pela aku no hoi au; ua haupu koke au oia kekahi o na makua o ka Hoomana Moremona, no ka mea he maikai ma ka olelo Hawaii a ua pololei maoli kau koho ana, a noi mai la kela ina he mea oluolu ia'u no ke kokua an"a aku i ko'u lole auau kai, ua ae aku au me ka oluolu, no ka papekikoia ana o kekahi kamaiki wapaū ana a hoihoi mai la no hoi a ninau no hoi kela, he malihini paAe. O Mokumaia no hoi ko'u inoa; a ka'u aliiwahihe no hoi kei«T a hoolauna mai la no hoi kela i kona inoa, o Mr. Riehard W. Mailsen au o īka Hoomana Moremonā. Ea, e Mokumaia, ua heluhelu au ma ka nupepa e pili ana no keia huaka'i kaapuni au; ua laki maoli, ua hui *tho la kaua ma keia, wahl; pehea, aole oe i pilikia? Aole, e nana ma no hoi oe la; e konio mai oe iloko nei a e ike oe nou iho i ka nui 0 na mea-e lawehele ia ai no ka pono o ka noho ana, aole i poino ko'u kaa, a pela no hoi me makou apau, a e hoi * aku ana i ka home me ke ola kino maikai. Ua nui maoli kona kahaha i 'kona ike ana i keia mau inea. Ua hui iho la au me Mr. J. K. Maa, ftme ia hoahanau o'u o ka Hui-Kameha-meha Mr. Ja3. Desha, me ka noonoo ana 1 ka holomua o ka hui, a i kuu hui ana me ia makuahine hoopono Mrs. A. E. Nawahi; lia'i mai la oia ia'u i ke ano o na ahahui kane Kauikeaouli, Kamehameha ame Mamalahoa, a pela aku. E ha'i aku au ia oe i ka mea pololei, o ke kalaiaina ke kumu o ka pilikia o keia mau āhahui; ua lia 'i mai oia ina mea apau a ua apono aku au i kana mau hoakaka, me kuu olelo aku iaia aia no hoi i Honolulu kekahi o ia ano; u'a kuluma maoli no kakou i keia ano hana, ina no ka holo a haule, alaila liipehi mai la i ka ahahui, a o kekahi no hoi, ina hoi e puka, aole iho ia e ikeia mai nia keano hoahanau; ua pili paa maoli no keia ano i ka lahui, aka, e nana aku i na mea omua. I ko'u nana ana ia Hilo he lohe pepeiao wale no, a ua ike maka i kt>na nani anae kooa. lahui kanaka e noho ana, a o ka,'u imia i ike ai oia keia: He u'i maoli no ke nana aku, nolaila ea, kiaulana ai ua aina nei ka ua kani lehua o Ililo no' keia niau u'i wale no. O-a no hoi na wahi kanaka Hawaii, a ma ka nana aku o na keiki o ka ka helu 6kahi ma oa mea apau e hoohoiomua ana ia Hiio; ma ka nana aku - he kaksjkahi .loa ka poe na lakou e paa ana'ina kaula kaohi o ka hooponopono a hōowāiwai i ka aina. Ma na mēa kuai, ua pipii maoli, ma ka makeke kuāi nui o Hilo, ua kupono ole maoli i ka manao kau mea e makemake ai; ua manao maoli keia poe, ina no aole oe makemake e olelo mai ana no e hoao or>, ina oe e olelo aku i kau mea e makemake ai a loaa olē, e olelo mai ana nb e lawe oe i keia e hoao; o ka'u i olelo aku ai aole au i makemake e hoao nO ka mea o ka mea a'u i makemake ai ua maa au ia mea. E ike mai <je e kiiu Solomon i ke ano o Hilo. Ua hui au me na poo o ke kupuni kalana me "na kamailio pili no Hilo, ma ka'u olelo o ke khliana a oukou e paa nei a e keia na keiki' o ka Lahiki, hookahi mea tfloha, pau puln hē aa kō ka hale, no ka Inea, ua maa i kela noho hanohano, a i kā huli ana ihope a ike i ke kipikua ame ke kopala, ua kau mai la ka lia i ka lifna, no ka mea, ua lahilahi. E ala e Hilo i keia manawa, e kukulu hou i na ahahui, e hoi hou ihope, mai nana *i ni luea i lawe mai i na mea e kaulana ai Oe elike Vhe ia keiki Hawāii o ka a-in'a, Alex. Nawahi, he home hookuonoono kona, ua ku he hale uani, ame kana mala ko u$ ike maka au, nolailā, ina kakoii e haiia mau ana i na hana kalaiaihā e hana me ka pololei ame ka hoopon«ī; o kekah'i e nana i na kanaka kupofio a kuokoa e hana noa noi\a ponoi ame'ka hōlonnia ma kana hana, āōle o ke kanaka e hana ana no ha'i.

Hilo, c ala; e Waiakea, o āla, g kukulu i iuau halekuai no oukou. liui, e nana i na kanaka kupono a hoopono nia ka hana. I ke kani aua ae o ka hora 10 a he mo mai la ka laina hope o ua Maunakoa nei, a e nee ae ana ohope o ke kikala upehupehu o ua kaikamahine la, aia no au ke ku la ma ka oneki oluna loa me "kela kulana hiehie no o ke kanaka, a me na ani lima ana mai a'u aku i na hoaloha ,o ua aina pua lehua nei, o ka oni mai la no ia. Ke ike aku la au ia Mokuola me kona nani ame ka palekai o Hilo, ka mea nana i kaomi malie i ka hele uluulu mai a ke ieai a malino a Ja'i malie, a hoomanao ae la au i kuu mele: I Keaykaha anuanu au, Hoi ae i Mokuola pumehana au; Loko waka i ke kualau makani kilioopu, Iniiniai malie. E kala mai, aia au ke nana la i kahi ame ko'u mau hoa i hele ai ahiki i Laupahoehoe, a inea aku la au i ka'u aliiwahine: E, aia kahi a kaua i moe ai i ka po mua maluna o ka lepo malihini o keia aina, a i kamaaina i ko leo e ka wahāne; e papa e, auhea oe, hele i ka hana a hoi mai a noke oe a luhi ko kino; a hu ae la ka maua akaaka, no ka hoomanao ana ae ia kaha. ame na kamaaina, a ike aku la i keia kini me kuu inoa, a ninau aku la i na mea oloko 0 ke kini, "Na Mrs. Shipman mai nei ame ka ieka," a i kuu wehe ana ae a ike iho la eia ka o kela limu kaulana o ua aina nei, aia i ka piko malalo iho, i ka piko ,kapu a na kupuna, somisomi malie. E imi ana i kana puni, o ka leho nui hoowalewāe. E kala mai ke pahee loa aku la; o kela inoa no hoi i kamaaina, lauoho waena, oia ka inoa o keia aoo limu; he kau aku no hoi a ka pahee a ka holo iinua, a hoomanao ae la au i na kpiki o kuu kaha, ina o Mine kau'lio liolo, mea ole ka. piina ka ihona palf, kaohi mai au he ole ka paa, he oi i pakela ka pahee ka holo imiia. He pahee hoi kau i ua limu nei a ka ono nui wale. Eia no au ke nana nei i na mea a'u , ame ko'u maa hoa i hana ai ahiki i ko makou kaalo ana ae ia Honokak a olelo aku īa au i ko'u mau hoa o kela mau , hale e ku mai la la o kahi ia a kakou 1 holo i(rku ai no Waimea, a koe mai la keia wahi ahiki i kela owawa, e hamaI ma'mai la o Waipio ia, a'u i minaI mina loa ai i ko kakou hiki ole ana ilaila, a ke ike nei i kekahi hapa o na | Kohala a ku aku la makou no Mahukona i ka hora 4 p. m. Haalele ilaila i ka hora 6 p. m. a holo no Kawaihae j kamipulu, a hoomanao ae Ja au i kuu 'holo ana mai me ke ku i ka weliweli o i na hiona o ia- alanui, aka ua mahalo I aku no ka mea, eia au ke hoi nei me ' kekahi manuheu ole iho o kekahi o ko makou lala, a hui iho la au me kekahi haole kamaaina ia Hawaii, a ma kana ninau ia'u ina pāha ua hiki au i kai o ua ae aku au, a olelo aku la iaia, īna paha ua maopopo iaia kahi inoa, olelo mai ana ae, oia no hoi ō Kampulu Kawahae, a akaaka an, a olelo aTtu la, uā ike i na mea e pili ana no keia wahi ame kuu nee koke ana iloko o umi minuke wale no i ku ai, a kani mai āna ke pakini a ke kuwene e naue e hoophia ia Hanale, a launa aku no hoi me na hoaloha oluna o ua moku aukai nei ame na dlelo no na mea e pili ana i-keia huaka'i, e ninau mai anft i na hoolilo o keia huakai, a ua ha 'i aku au i na mea apau, i kuu hiki ana i kuu hom'e e maopopo ai na hoolilo mai a makou ahiki i ke kaa anw na kini meaai. No ka nui loa o ka lakou koi mai e koho - wale no hoi au, ua ha'i āku au aole e oi mamua o elua haneri ine umi dala. l T a nui loa ko lakou māhalo no ka mea ua ike keia poe i kuu wa e kukulu ana i kuu halepea, ua hele mai e nana, ame kuu ha'i aku ua moe ia na po apau a koe wale no ekolu pa i moe ia iloko o ka hale, me ka loaa pākahi ia makou o ke ola kino inaikai ame ka ikaikā pu. ITā loaa ia'u 'he umi paona hou, a i ka 'u aKiwahine he umi paona a i kuu wl>hi keiki umi pao'na hapa, me ka maikāi. Ua nui māoli ka ha'oha 'o o na makaniālea haole ame ko lakou olelo pu mai, ina no e hoolilo i elua haneri me kanahiku ua emi loa no ia, no ka niea, iloko 0 elimā pule e noho ai ma Kilauea, a e hele āi ame keia wahi a'u i hele āi, 'aole loa e lawa na elala i ka ehā hāneri. , Olelō aku au, he hookahi o'u pule i noho ai i ka luaopele, e holo mau ana i ii'a la apan po apau, he 10 la i noho ia ai mā Kalapana; hookahi pule ma Keaukaka, ame kuu ha 'i aku he 11 mknawa a'u i kukulu ai i leuu halepe'a ine ka holopono loa, ā hoike mai ?a kuu Swrahi keiki i na hoolilo ea he 66 kalani, Jidolilo, $19.10; o ua miie i holo ia āpuni a kau ke kaa iluna o ka moku, 710. Haalele aku la makou ia Kāwaihae a lilo ihāi la no Lahaina. Mē ka'u nana aku i nā Kohala he maloo maoli no, | ēlilee me na Kona, aka, ua minamina no i 1 "ka īkē ole āha i Tiā Kohala. Kia no au ke % holoholo nei ilnha o ka oneki o i iia kaikāmahine kikala nui nei, ua noho no hoi ka ula poneko i ka na hunahuna kāi ō Keaukaha. E kala mai, ke lalāu loa aku la paha, ā hoi āleu la au i kou rumi o ka 9:15 p. m. ia, a ike akn la āu i ka'u alii'wāhine i ka wāiho naaupo mai. a hoomniiao ae la/hu 1 ; kf|la Woku: Auhea' wale 6e e 'kuku, Aia ko mOo-1 puna i ka lewa; Hanai ka maleua a pu'i- j

]'U i, \*a nei scla moku e ai hookano. Ke kn ln nu nann i nn mea maikai, ua waiho iia;tupo nie anoipua, a hoopa aku la au a puiwa ac la, a rnoa mai la, "Ka, ua manao aku nei au he inea okoa ko loko nei o ka rumi, eia ka o oe no e kuu sia,' Aohe no kau he hana, e kuu sia, noonoo ole iho no hoi oe owau wale no ke kuleana e ike ia hene waiolu lawe malie, a hu ae la ko maua akaaka, a pii ae la au i ko'u wahi keena a moe aku la me ka maha ,a lilo aku la me anoipua, pau ka lo>he, a i ala i ka haluku 0 ka heleuma a manao ae la au ua hiki 1 Lahaina. Ku ana kuu wahi "keiki a ninau ana ia'u, "Owai keia, o Honolulu paha?" Olelo aku la au aole keia 0 Honolulu, o Lahaina keia; o ka hora 1:10 a. m. ia. a liaule hou aku la au me anoipua, he nanea hoi kau, i puoho au i ka lulilnli ino o ka moku, eia ka makou i ke kowa mawaena o Molokai ame Oahu, oia no 'ka ka mea i ooioni inoino ai ka moku. I ko'u nana ana iho i ka uwaki o ka hora 5:50 a. m. ia, a ala loa ae la au nie ke komo ana mai 1 ko'u wahi lole, a pii ae la noluna o ka oneki, a nana mai la i ka nani o ka iiale ipukukui helu ekahi o Makapuu m'e ke ku kilakila a hoomanao ae la i na elemakule o kuu kaha i ka lakou wahi kanaenae: HanolianO Makapuu kau mai iluna, Kuahiwi ku kilakila, inisi inisi malie. Ke alo ae la makou ma Hanaiima a e o ae ana o Waialae, a e kau aheahe mai ana o Kaimana Hila a haupu ae la au i na keiki o ia kaha, I Wai-. kiki anuanu au, Hoi ae i Kakaako pumehana au; a hone ana ka leo o ka poe Pele, a nana mai la i kn nani o ke kulanakauhale alii, he 11 'i maoli, a hoomanao ae la au i na keiki holo kahiki o ia mau la, A ka nuku au a o Mamala none ana ka leo o ka Pele Boe, I alawa iho au ma ka aoao, Kaalo ana ka Boe Hana Apiki; Holo mua a holo hope, A ka otomo£>ila a e surusuru nei.

I lea pili ana 0 kā Maunakea i ka | uwapo, iho mai Ja au e hui me ko'n man hoa, ame ka hooponopono ana i na paiki a iho loa mai la e hui me na makamaka ame ka'u hunona, me ka ninau p\i mai, pehea ka moopunaf Maikai na mea apau. A lilo aku la me na kamaaina 110 ka pane ana i na ninau like ole apau e pili ana no keia huakai, āole •hoiLo kar poe i maopopo ma ka nupēpa, ua hoi'ke aku aU i na mea apau, a i ka liolo pono ana o ka hoomakaukau an'a i na mea apau iluna 0 ke kaa ome ko*u kulana i kaapuni ai ia Hawaii, a i ka makaukau ana i na mea apau iluna 0 ke kaa ame ko'u kulaaa i kaapuni ai ia Hwaii, a i kalnakaukau ana alaila olelo aku la au i na poe e piha mai ana pela nu i kaahele ai ia Hawaii, a nee mai la an no ka puka ana mai ka uwapo mai a pa'iia iho la ke kii ame na aloha lima ana, a nee malie mai la ua moku 'kaa nei no mua me kona nani me kā welo mau j) kuu hae aloha i ka welelau makani, a ke pil malie nei ma ke alanui Nuuanu a hui me na makuahunowai me ke aloha pumehana ame na hoakaka ana i na mea pili kaahele, a nee mai Ia no | ke keena 0 ka ipukukui malam'alama a I hui me ka lunahooponopono wiwo ole, | ke kenerala nana e kuhikuhi ana i na j hopunaolelo ame na kiko holomua ame I puiwa ame na kahamaha i maikai ai na manao, Mr. Solomon Hanohanō, aloha maikai kaua, u'a nui kela puiwa 9 ua kenerala nei no ka mea e kikokiko hua pa'i palapala ana oia no kekahi o ka'u | mau leka ame ka piha hauoli ame na 1 puili lima pumehana ana, a waiho aku la au he mau palapala hou ame na kii i pa 'iia ai ma kela ame keia wahi a 'ui hele ai, ame na olelo mahalo aku iaia ame kun koi ana aku iaia e hele mai oe e nana i kuu kaa ame kona kulana kāa-' hele, a i kona ike an i na mea, apa'u,' ua oiaio elike me ka 'u mau hoolaha, ame ke aloha pumehana ana, a nee mai la no mua e kaalo ana ma na alanui 0 ke kaona e hoikeike ana i ko'u kulana kaahele, a ku iho la ua moku kaa nei i ka makeke kuai I'a me ka poino ole, a hui aku la no 'hoi me na makamaka ame na olelo pili no keia.kaapuni ia Hawaii, ame ke tcuai ana i na meaai e poho ai ka home, a nee mai la no mua. honi hou ri*(i i na ea hu'ihu'i 'mai-" 'kai a kaalo ae la au i ka- uwapo o Haaliliamanu a honi ana i ka ea 0 Kapalama r a ke pii ae la o Kalihi, a e kau aheāhe mai ana 0 Moanalua home pnmehana, a haupu ae la au i na keiki 0 kuu kaha i Moanalua ha'i ke a'u, a hui iho la me kuu leialoha he keiki ame kuu moopuna me-4te aloha a kulu iho la na waimaka, no ka mea, ua haalele iho iaia he ekolu n opule aohe ike ae i keia hoi aiia mai s a hui hou, ua pii ae kona kino i ka uui a ua ike mai i na kupuna me kona kahaha pu kekahi iao na> leo i niaa ole i ka lohe i na la apau. He maluhia maoli lrona noho āna me kona mama i apau. I ka lohe ana mai i 'na leo like ole ua ano puiwaiwa oia, ua nui 110 hoi >a hauoli ho keia bui hou aa& me ua ola kino māikai, a kuu iho la ka luhi 0 na 'kamahele.

E kuu <lēar Bolftmon, i ka hoomakaukau ana 110 keia huakai ua noonooia no hookahi mahina, & ē ike māi ōe i nā mea i noonoo ia e a'u, no ka pono 0 ka 'u aliiwahine, ua nana «ia oia e. k"e kauka ame kona hooholo ana e oki, ua ha'i aku au iaia, ina pah he mea maikai no ka hele ana ma kēia hūāka 'i; 'āe mai oia, me ka hāawi laah ana. Ua poho, nolaila 0 na mēa i hoomakāukauia oia keia: HookāKi'halepe'ā, 12 kapu-

ai loihi, 8 kapuai iaula no ke kuke ana | aine kahi e ai ai; halepe'a elua, 12 kai puai loihi, 10 kapuai-fattla; 12 huluhulu moe kehau, hookahi pela, hookahi mea e moe ai, hookahi moe auo punee a ka poe koa, hokahi mea e moe ai; 7 paiki lole paaliina, hookahi pahu 3 kapuai kuea waiho meāai, 2 ipuhao, hotokahi ipuki, hoo'kahi pāpalāi, ,4 ipukukui helepo, 3 kini 5 galani pakahi, hookahi kini aila 5 galani, hookahi galani aila mahu, 3 noho opiopi, hookahi pakaukau opiopi, 2 pu kimanu, 1 pu rāifelā, 1 guitar, i 1 ukulele, 3 makoi ma ka aoao o ke kaa, 2 mau pahu i piha i nd leini meaai, hapa eke laiki aine kēkāhi mau mea_ e ae e pono ai keia huakai; o ka lilo moku ame ka hoi ana mai $135.25; nū kini meaai o kela ame keia, ko, laiki, uwala kahiki mai ,Honolulu aku nei, $38.75; lilo āila ea, $19.10; nā dala i hooiloia aku no kekahi māu heinahema i Hawaii $30.20; huina nui o na hoolilo, $223.30. No na pule elima, he 111 wale no manawa i kukuluia ai ka halepe 'a me 3 wāle no manawa i moe ia iloko o ka hale; 1 pule i ka Luaopele; 10 la i Kalapana; 1 pule i Keaukaha, a o ka nui o na la ua nee wale ia no me ke ola kino maikai ahiki hou i ka home, a i ko 'u hoopau ana i 'keia mau manao o na mea i loaa mai ma keia helē makaileai ana oia no keia mau niahele ano nui eha a ke kanaka e noonoo ai me ke akahele loa, aole ma ke ano pai, aka, ua lawēia mai me ka manaoio, oia keia, no ka iini no e loaa mai ke ola kino niāikai, ua ike ia ma ka'u aliiwahinē āla ame makou apau; mahele ekahi ia. Mahele elua, oia ka holopono loa aole loaa i na kuia. Ekolu, aole hooluhi wale aku i ha kamanina, ua noho nō'u iho, a e hana ana elikfe me ka'u i ike ai he pono. Ehā, oia no ko 'u ike ana i na mea a'u i lohe wale ai ame na wāhi pana kaulana a na kupuna ame ka ike pono ana 0 ko'u mau maka i na nani like ole me na (lala 1 iilii loa, nolaila, e na makamaka, e ala, e hana i keia mea māikai no kou pono o keia o][a honua anA a ka Makua la'ni i waiho mai nau e imi aku. Mai manao mai oukou he pai fteia amē kē anō hōoio, aole; oia ka mea i ftlca, ua nanā ia aku na meā ē hōo«fnri Hnai ai i ka lilo, a i nui kau. mea e ike ai ma keia hele ana e pono elike na mea apau; ē māma māu ke kikala aole e pōno e -kaumaha, no ka mea, :e hana aha oe i kau apana hana, pela no hdi kekahi. E kuh SoJomon, e ha 'i aku au ia oe i ke kulaha hana, i ka hoomaka ana e nee na waihoia na mamua o ke kaa ame ke pakaukau; i ka hele ana f iiia paha i ka hora 13 p. m. ua hooinakaukauiā kekālii kini i prha i na ; meaai mama, nolaila e ai mau ana i ka manawa e nee ai ahiki i kahi :fe*"ku\ai; e wēhe koke ana au i na noho no ka'u aliiwahinē e noho koke ai aihē ka wēhewehē ana i kona lole kaahele, a eia maua ke kukulu nei i ka halepe'a e kuke ai, a i ka paa ana e kukulu koke anā māua i ka halepe.'a e moe ai ,alaila hēle aku la kahi keiki e lnili wahie me ka hana ana i kahi e kuke ai; aia au ke halihali mai la i ka ukana i na halepē'a, ara ka'u leele ke lioomakaukau mai a i kahi e moe ai; ua a mai la ke ahi, a i ka maikai ana ō ke ahi aliala lilo aku la na ka lede ka hana ana i na mea pili kukē, alaila haiia mai la au i nia 'ipukukui ame kekahi mau hemahema e ae, no ka pule hookahi keia kulana i elua halepea e pono ai ,ina hookahi po e moe ai, a i ole elua, i hookahi no halepe'a e pono ai. Ma ke?« aao hele he oi mao)i no nolaila ua lawa like makou i na hana e pono ai ,aka ina e i®u-ēkekei na lima iluna, a waiho aku na kamaaina e hoo* ponopono māi, "a'ole 'loa e puni ana, no ka mea, o. kēla kūawili ame keia pauaka, o na puaa, a ihake mai la ka moa, leu'i mai la i ka-epihi, ilaila wale iho la ho oe e pauaka ia ai a kua ma'i maoli 1 ke kupele ia mai a nae Iki no ka nui aha o na meaai a kamaaina e hana mai ai.' Ma keia no helē he. oi maoli no keia ma na ano apau. E kala mai ia 'u ma Kalapana ua hanaia mai na mea apau *a o Ua-'u ihdā'i a!'o āku ai mai hookipā i ha mālihixji elike hie maua nei, n oka me'ā, uā kaulāna kahi Oahu maka ewaewa; hiai nāna no ia mea me ka 'u mau hoomaikai i na makamaka 0 ia kahā, pēla iīio: lā maha i poncr ai ma kēia huaka 'i, uā like' ina na>. mea "ipau/a 'i ka hiopau ana- i-Jio?u manao, e mahalo aku ;āna 'au "'i ka lehulehu o kuu .koko ame kuu,j'o no ka lilo ana o poōmanao .i -mea nūi i kuu lahui, ame na hoomaikai palena olē no kuu kenerala ole nanā'e hookele n'ēi 1 'lta ipukukhi malamalama apuni keia mau paemoku, ke āhōnui i ka ino amejja ua e haluku aha, heaha .Ia ia mea ia oe,.aia iloko ou ka iini e holomua keia hana 'nui a kou noonoo e hoohana ai, aka, uā lawe ae oe i na ko'i ko'i apau maluna o kou poohiwi a hoohana aku me ka manaolana mau iloko o ka makua ame Kristo e malu a 4 kaua, a maluna ae © ua mea apau, me oe ko'u puuwai me ka'u mau hoomanao ana nou. Me ke aloha. ,T. M. MŌKUMAIA.