Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 38, 19 September 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA. POALIMA APAU.

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H.. POALIMA. SEPATEMABA 19, 1919   NA HELU APAU 6306

 

HANAIA HE KI PU WELIWELI E IA KANAKA HAWAII

Lilo Elua Mau Ola i Luahi na ka Manao Inaina o Joseph B. Olepau ma Kapahulu

NO KA HOOPII OKI MARE MAI KE KUMU O KA PILIKIA

Ki i Kana Wahine me ka Makuahine a ki No laia Iho-Elua i Make i ka wa pokolew

            @awaho ae nei o Kapahulu, ma ke @ah@aka o ka Poakahi aku la i hala @law@ia ai he ki pu ku i ka weliweli e Joseph B. Olepau, maluna o ka-@ wahine ame kona makuahunowai wahine, a ki no iaia iho a make loa.

            M@ ka nagea a'me ka noonoo ole ae @ @koke loa mai ka make ia laua, i @ aku ai o Mr. J. B. Olepau imua o @ wahine, ame ka makuahunowai wahine, ma kela kakahiaka Poakahi, a @pe iho o ka papa olelo pu ana me @ wahine, i unuhi aw ai oia i kana @ panapana, a ki aku la i ka wahine @ @kahi manawa, a hoohuli aku la i @ @ i kona makuahunoawai, a o ku @ loa, o ia no ka hoohuli ana mai @ ka pu iaia iho, a ki ue la ma kona @.

            E holoi ana o Mrs. Alice Olepau, ka wahine mare a Joseph B. Olepau ame kona makuahine, o Mrs. Nahuina Apa ka inoa, malalo o ke kumu kiawe, ma @a manawa a Olepau o ka hoea ana aku, a no kekahi manawa pokole ka papa olelo pu ana me kana wahine, o ka hoomaka aku la no ia e ki i kana pu pauapana i ka wahine, @o elua manawa, a ki aku la no hoi @ kona makua @ loa iaia iho no.

            @a make koke o mRs.Nahuina, nona @ makahiki ma kahi o ke kanaono, a @ko hoi o ka halema 'i o na ulia poino i haalele mai ai o Olepau i keia ola ana, aka no Mrs. Olepau, ua hoihoi loa ia aku oia noloko a ka Halema‘i Moiwahine, malaila ilawelaweia ai na hana apau e hoopakeleia ai kona ola,  ma ka weheia ana o na poka, mailoko aku o kona kino.

Ke kumu O Kela Ki Pu

         Ma ka oleloia, he hoopii oki mare @ Mrs. Olepau i hoomakaukau ai, no ka hookaawale ana iaia mai kaua kane aku, no kekahi mau kumu ana i manao @, ua lawa ko laua noho pu ana; a he hoopii hou aw no kekahi e ku-e ana ia Olepau o ia ka hooweliweli e hoopoino @ ke ola o kana wahine, a o ka hookuuia @a mai no ia mailoko mai o ka halepaahao, malalo o ka loaa ana he mea @ e bona iala.

         I kulike ai me ka hoakaka a Mrs. Aliee Olepau, i ka manawa i hoi mai ai kona noonoo maikai, maloko a ka halema 'i o na ulia poino, ua hoea aku o Olepau ma kela kakahiaka imua on a, a hoike aku la i kona makemake e ike i ka laua kaikamahine uuku, o eono wale @ makahiki. O ka pane a ka wahine, o ia no ka olelo ana mai, ua aelike laua, aole e hookokoke aku ua o Olepau @ kaua kaikamahine, aka e waiho maile @ pela.

         Ma kela wahi i kamailio aku ai o Olepau, e hoopau i na manao maikai @ mawaena o laua, a e hoi hou laua a noho like, aole nae he pane mai o ka wahine. Koi aku la ua @ Olepau i ka wahine e hoi laua i ka hale, aole no @ pane mai ka wahine mai, ia wa i kamailio hou aku ai o Olepau me keia mau olelo maopopo loa:

         Ina aole oe e ae ana e hoi hou me a 'u e ike ana oe, " o ka manawa no ia unuhi ae ai o Olpau i kana pu panapana, a hoomaka aku la e ki i kana wahine, a he elua poka i ku ma ke poo a @ ka a i kekahi, alaila hoohuli ae la @ @ pu panapana a ki aku la ia Mrs. @ Apa.

         I kona wa i ike ai, ua pau na poka @ o kana pu, ua hoopiha hou iho la @a i ka poka, me ka hiki ole nae i kokahi poe ke hookoke mai inia, a no kona kuhiewa, ua make loa paha ka@a @ahiue, @olaila ki ae la i ka pu ma kona p@, a hina aku la oia ilalo.

Loberia Kana Mau Olelo Hooweliweli

         Ma ka olelo aka poe e noho ana ma kela @ahi, he olelo hooweliweli ka Ole@u i hoopaka ae ai, ma kona manawa i @aia ai he mau pule ae nei i hala @ ka hewa hoeha. in a no kona hookuui, mai, alaila e popehi aku aua oia i kela ohana holookoa a pau i ka make.

         (E nana ma ka Aono Elua.)

         O KE KII MALALO IHO NEI NO N AWAAPA IA E ALUALU AKU ANA I KA LANAKILA MA NA HEIHEI O KA LA APOPO MALOKO AE NEI O KE AWA. O NA WAAPA KEIA O KA PAPA ELUA, ME KO LAKOU MAU KEIKI I HOOMAAMAA MAU IHO NEI A OLU NA LIMA I KA HCE ANA. ILOKO AKU LA O NA LA I HALA. O KA WAAPA MALUNA LOA, NO NA KEIKI IA O KA UAKANILEHUA O HILO. NA KEIKI NA LAKOU I AHA‘I I KE EO, MA NA HEIHEI I MALAMAIA MA HILO I KA MAKAHIKI I HALA KA LA APOPO, A O NA KEIKI IHO HOI O KA HUI HEALANI MALALO LOA.

MAKAUKAU NA HEIHEI WAAPA NO KA LA APOPO

Hoea Mai na Keiki o Hilo  me ka Manao e Aha‘i i ka Lanakila ma ko Lakou Aoao

AOLE I HOPO IHO NA KEIKI O KA MAKALA ME KA HEALANI

Paa ka Manao o ko Honolulu Nei Poe e Hookahaha Aku i na Keiki o ka Uakanilehua

         Ma ka la a @ e @ mai ana, e malamaia ae ai u aheihei waapa maloko o ke awa, a ke nana aku, eia ko Honolulu nei pow, me na manao kuaki ke kakali aku nei o ka hoea mai i ka manawa e ike kumaka aku ai, i ka hui hoehoe waapa, nana e aha‘i ae ana i ke eo o na heihei ano nui o ka la.

         Ma ka Mauna Kea o ka Poaono aku la i hala i hoea mai ai na keiki heihei waapa o Hilo, o ka papa ekahi ame ka papa elua, na keiki hoi na lakou i aha‘i i ke eo, ma na heihei i malamaia ma Hilo, i ka makahiki aku nei i hala.

         Iloko o keia mau ahiahi, e piha mau ana na hale waapa, ame na uwapo ua hoi i ka poe makaikai, no ka nana ana i ke kulana o na keiki hoehoe waapa c Honolulu nei me kko Hilo, me ka lilo i hana paakiki na kekahi poe o lakou ke koho e ana aku, i ka hui nana ka lanakila o ka la.

         O na hoaloha nae o na keiki o Hilo, ame ka poe i ike i ke kulana o kela poe keiki, aole loa o lakou kanalua no ka aha‘i o na keiki o ka Ua Kanilehua i ka lanakila maluna o ko lakou mau hoa paio; aka nae o ka poe i hoea mau aku no ka nana ana i na keiki o kaa Makala, ua paa lou ko lakou manao, na ka Makala ka lanakila ma na heihei o ka la apopo, a me ka hana nui wale no e hiki ai i ko Hilo mau keiki e kaili i kela honohono mai ia lakou aku.

Makaikai i na Keiki o Hilo

         No ka manawa mua loa, ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, i hoawu ae ai na keiki o Hilo me ko lakou waapa i ke kahua heihei, a ua momoku aku he heluna nui o ka poe makaikai no ke kilohi ana i ko lakou lunana, a ilokko no hoi o i a manawa hookahi i hoomaamaa pu ai na keiki o ka Makala ame ka Healani.

         Ua hunakele loa kela ame keia hui waapa i ko lakou manawa me ka holo ana aku, a oi he mau mile ka mamao, ma ke ano e nana ana i ko lakou ikaika hoe, ame ke aholoa, aia nae iloko o kela ame keia hui waapa ka mano paa e hookahaha aku i ka lehulehu, no ka hopena o na heihei ma ka la apopo.

Na Wahi Noho

         E kukuluia ana i mau noho loloa ma na uwapo, no ka lehulehu e noho ai, a naua aku i na heihei waapa o kela la, me ka uka ana uae he hapalua ke noho ma kela mau wahi.

         E hoomaka ana na heihei ma ka hora eiwa ponoi o ke kakahiaka, a elike me ka eleu a ulolohi paha o ka hoomaka ana o na heihei, pela iho la no ka hikiwawe a ulolohi paha o ka pau anan o na heihei ma kela la.

         O keia malalo iho nei ka papakuhikuhi o na heihei e malamaia aku ana:

         O ka heihei mua loa, maluna o ka papakuhikuhi o na lealea o kela la, he heihei o na waapa o na mokuahi. He (E nana ma ka Aoao 2)

         HOOKU‘IIA E KE KAA OTOMOBILE HOOPINO KE CLA‘I I KA MAHI.

         Mawaho ae nei o Kapahulu, na ka auwina la o ka Poaono aku nei i hala i halawai ae ai he keiki Pake, me kekahi ulia manuli o kona hoku‘iia ana aku e ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Bert S. Nott; o kahi nae o ka laki, aole i nui loa ka poino i kau aku maluna o kela keiki, aka nae he poino no, me ka lawelaweia o na lapaau ana no kona pono.

         Mahope iho o ka hooku‘iia ana aku o kela keiki e ke kaa otomobile, ua hookau awiwi ia oia maluna o kela kaa otomobile, no nana i hooku‘i aku iaia, a laweia mai la no ka halema‘i o na ulia poino, a malaila i lawelaweia aku ai na lapaau ana no kona pono.

         Ma ka olelo a Mr. Bert S. Nott, oia ame kana wahine koluna o ko laua kaa, a e holo ana laua nowaho o Waialae, i ke kokoke ana aku nae o ko laua kaa ma kahi e ku ana o kekahi kaa i piha me ka ipu, o ka manawa ia i oili ae ai kela keiki Pake a kaa pono ae la mamua o ke alahele a ko laua kaa e holo aku ana, o ka hookui aku la no ia, me ka hina ana o kela keiki halo, a waiho maile mawaena o na huila o ke kaa.

         Ua hoopakeleia ke ola o keia keiki, ma o kel ahiua ana niawaena o na hila, in a no ke kaa o kona kino ma kahi o ka huila e pii aku ai maluna on a, in a aole he manaolana, no ka pakele o kona ola, aole nae pela, o kahi no o ka laki, ua hala aku la ke laa, me ka pilole o na huila maluna on a, o kona pilikia wale no, o ia ka hooku ‘ila ana aku a hina iluna o ke alanui paakiki

         MAKAUKAU NA KOA KELEMANIA E KAUA IA POLANI

         PARIS, Sept. 15.-he pualikoa Kelemania o 200, 000 koa ka i hoakoakoaia aku ma ka mokuna aiua Silesia i makaukau n oke ka‘i ana aku noloko o Palani, elike me ka hoakoks a ka lono kelekalapa i loaa mai i ka ohaolelo a na Aupuni Hiia mai So@mowiee mai, he kulanakauhale Polani ma ka mokuna aino. Ua ikeia ma ka lono kelekalapa i hooumaia mai ua m@oaoia he kaua ke hooukaia aku ana e Kelemania.

         Ma ka hook no na hanau ame na make, no ka mahina aku la i hala, u a oi ae na hanau mamua o na make. He 264 ka nui o na hanau, a he 101 hoi ka nui o na make.

HOOPOINO KE OLA‘I I KA MAHI-KO MA KAU.

         I kulike ai me kekahi meahou o kaloaa ana mai i keia kulanakauhale, ua nui ka poino i kau aku maluna o ka mahiko ma Kau, Hawaii, mamuli o ka hoo naue ola‘i malaila, ma ka hora eono o ke kakahiaka o ke Sabati aku nei i hala.

         Ma ka leka a ka lunanui o ka mahiko i hoouna awiwi mai ai i ka hui o Burua ma maanei, ma ka poakahi nei, e hoakaka ana ia ia ka ili ana aku o kekahi mau poino i ka halewili, a, i na hawai, pela me na luawai, eia nae, aole, i hoomaopopoia ka nui o na poino ame na poho.

         Mamuli o ka ikaika loa o ka hoonauweuwe ana a i ke ola‘i, ua nakaka ke kahi mau luawai hooki‘o, a ua hiolo hoi kekahi mau hawai, a o kekahi mau paipu keia oloko o ka halewili, ua hele a lapuu, a ua haki okao hoi kekahi mau paipu

         Ua ikeia kela hoone i ola“i ma ua wahi apau o ka Mokupuni o Hawaii, eia nae aole he mau poino i hoikeia mai ianei ma kekahi mau mahiko ma Kau, malia paha aole no i oi loa aku ka ikaika ma na wahi e ae, elike me ia ana ka mahiko o ka hui o ka Hawaiian Agricultural.

         H@EHAIA HE KOREA KIAKAA

         Ma ka po o ka Poaono aku nei i hala i hoea ae ai he Korea kiakaa otomo bile, no ka halema‘i o na ulia poino, me kekahi eha ma kona poo, a malaila i lawelaweia mai ai na mea apau e pono ai oia, mai ke kau aua aku o kekahi poino maluna on a.

         I kulike ai me na mea i hoikeia ae i na kauka o ka halema‘i; ua papaolelo pu kela Korea me kekahi o kona ahana, a una ia noke ana o laua i ka hoopaapaa i hahauia mai ai keia Korea i ka pauka laau, pela iho la i loaa ai kela eha laia.

         No ka hapalua hora ka malamaia ana o kela Korea ma kona hale, me ka lawelaweia ana o kekahi mau hana maamau ekona ohana, o ia ke kau ana i ka laau, aka no ka ikeia e nui loa mai ana kona pilikia, pela iho la i laweia mai ai no ka halema‘i o na ulia poino.

         Ua hopuia ka mea nana i hahau i kela Korea me ka‘laau a hoopaaia ae maloko o ka halewai, no ke kakali ana ahiki i ka lona ana o ka palekana i ka mea i hoehaia, ia wa e hooloheia ai kona hihia.

AHA‘I O JOHN KALOHA I KE EO O KA HEIHEI AU.

         Iloko o na heihei au lehulehu o ka malamaia ana mai nei ma ke kapakai Neptune, Kapalakiko, i kulike ai me ka lono meahou i hoea mai i keia kulanakauhale, he elua mau heihei i aha‘i  ae ai o John Kealoha, i ke eo mai na moho e ae i komo iloko o kela mau heihei au.

         O John Kealoha kekahi o na k@iki i ikeia kona mama i ka au ma Honol@ nei, a i ka manawa i haalele iho ai ka mokukaua Nu Ioka, nana i lawe mai i ke Kakauolelo Josephus Daniels no Hawaii nei, oia kekahi i kau aku maluna o kela mokukaua, me na keiki Hawaii e ae he nui.

         Ma na heihei au o ka malamia @na ma ka la 5 iho nei o keia mahina, ua komo aku o John Kealoha a hookuku me na moh oe ae, a ma kela meahou e hoakaka ana ia i ka lilo ana o na keiki Hawaii i mea hialaai nui ia e ka poe makaikai.

         No na pahu o kanalima i-a ame hookahi haneri i a, ua kaa waale no ke eo o kela mau heihei  ia John Kealoha, ka mea nana i hookahaha aku i ka manao o kona mau hoa heihei, ame ka lehulehu pu o ka poe makaikai

         O ka manawa i auia e John Kealoha no ka pahu o kanalima i-a, he iwakalua-kumamaha sekona me elua hapaliima o ke sekona, a o ka manawa hoi no ka pahu o hookahi naheri i a, he kanalima-kumaiwa sekona.

MAKE MAMULI O KA ULIA KAA OTOMOBILE

         Mamuli o ka make ana o kekahi Pukiki nona ka inoa o Amerika Souza, ma ka wanaao o ka Poaono aku nei i hala, maloko o ka Halema‘i Moiwahine, ma o na palapu i kau aku maluna o kona kino, ma o ka hookuiia ana e ke kaa otomobile, i hopuia ae ai he Kepani o W. Suemori kona inoa, no ka hewa lawe ola.

         Ma ka oleloia, e holo ana ke kaa otomobile ma ke alanui Nuuanu, a i ka wa i alo ae ai, i ole ai e hooku‘i me ke kaa uwila, o ka manawa ia i hooku‘i me ke kaa uwila, o ka manawa ia i hooku‘i akau ai me kela Pukiki, ka mea o ka holo pololei ana ae mamua pono o ke kaa otomobile.

LOAA PONO KA OIKO OAU IOLE ME KA HIKIWAWE

Na morris Stratemeyer he Paahao i Komo Aihue i na Home Ekole Mauka o Manoa

HOIKE OKOA OIA I KANA KARAIMA IMUA O JARRETT

Hoihoi Hau ia na Waiwai Apau i na On a he Mau Uwaki Pakeke me Kekahi Mau Dala

         No kekahi @nau la pokole wale no ka noho hamau ana o ka mea a@ nana i komo aihue ae kekahi mau home ekolu mauka e nei o Manoa, ua hoea mai la i ka manawa ana e hoike okoa ae ai i kona hewa, oia no o Morris Stratemeyer, kekahi o ua paahao, a i @ hoi i ka aihue, ka hewa nana i hoonoho aku iuia maloko o ka halepaahao.

         He paahao o Morris Stratemeyer e noho hana ana ma kahi hana o na paahao ma ka Round Top, a oial e halii paa ana ka pouli o ka po maluna o ka aina, ua haalele aku la oia i kona wahi i hoopaaia ai, mamuli o ke kokua ana a kekahi paahao okoa aku, a iho mai la no Manoa, me ke komo aihue ana maloko o na home o Charles Baldwin, A. P. Taylor ame Mrs. Mary J. mantano.

         O kela po a Morris Stratemeyer o ka iho ana mai ma kana misiona aihue, o ka po no ia o ka Poakahi, o ka pule aku nei i  hala, a huli hoi aku la me na waiwai ana o ka aihue ana.

         I ke ao ana ae ma ka Poalua, ua ha‘o ha‘o na on a no lakou kela mau home no ka nalowele ana o ko lakou mau waiwai, a waihoia mai la ka hoike i ka oihana kakai.

         Ua noke na makaikiu i ka huli me ka hookolo ana mahope o ka meheu o ka piko pau iole, aole nae he loaa iki: ahiki i ka hoea okoa na mai o ka Makai Kiekie W. J. Jarrett, a hoike mai la, o ka mea nana i komo aihue i na home ekolu mauka o Manoa, na kekahi paahao no ia o Morris, Stratemeyer kona inoa.

         He hookahi pae kumu o ka ikeia ana na kela paahao i aihue i na home ma Manoa, o ia no ka hoike okoa ana ae o ka lua o na paahao i na mes. i hanaia e Stratemeyer, no ka mea, ma ke Poaono o ka pule aku nei i hala, ua huli hoi mai la na paahao apau noloko o ka halepaahao, a ma ke kakahiaka o kela la, ua ulu ae la he hoopaapaa a he hakaka mawaena o laua, abiki i ka hooholo okoa ana o ke kokoolua o Stratemeyer, e hele oia e hoike i ka Makai Kiekie Jarrett, o Stratemeyer ka mea nana kela hana aihue ma Manoa.

         Wahi a kela pahao o ke kamailio ana kau i aMr. Jarrett, oia ka mea na he i hookuu aku ia Stratemeyer, ma ka po o ka poakahi ehemo iwaho mai kona wahi aku i hoopaaia ai, a me ka hora elu@ o ka wanaao, i huli hoi hou aku ai ua o Stratemeyer me na waiwai ana o ka aihue ana.

         Ma ka hoea ana hoi no ka halepaahao ma kela Poaono, a i ka manawa i ninau okoa ia aku ai iaia, na mea a ka lua o na paah=ao o ke hoikje ana imua o ka Makai Kiekie Jarrett, ua hoike okoa ae la o Stratemeyer i ke karaima ana i hana ai, o ia kona lawe aihue ana he uwaki mai ka home aku o Charles

         (E nana ma ka aoao 2.)

HULI HOI HOU NA LIMAHANA O NA HALE HANAHAO

Hooholo na kanaka Hawaii e Hoi ma ka Lakou Mau Hana ma Kela Mau Halehana

HIKI HOU OLE IA LAKOU. KE HOOMAU I KA OLOHANI

Ku no na Alakai Olohani ma ko Lakou Kahua Mua me ka Hoi Hou Ole e Noho Hana

         Ma ka kakahiaka o ka Poalua aku la i hala i hoi hou ae ai he heluna o na kana hana oloko o na hale hana hao Catton Neill ame ka Honolulu Iron Works, me ke koe no nae o kekahi poe i oluhani, aole i hoi i ka lakou mau hana, ame ka poe i lona he mau hana okoa ea lakou mau hana, ame ka poe i lona he mau hana okoa pa lakou ma kekahi mau wahi o ae.

         Ma kahi o ke kanaono a oi poe kauaka o ke Catton Neill, a he kanalima hoi o ka Honolulu Iron Works i @ hou ae i ka hana o ka hapanui o lakou he poe kanaka Hawaii wale no, a ua manaoia, e huli hoi aku ana ka hapanui o na kanaka iloko o keia mau @

         I ka manawa i hoomaopopia ai @ hoi hou ana kekahi poe kanaka i ka hana u ahoea ae la he poe makai no kela mau halehana, no ka hopohopo ia o ala mai kekahi haunaele, mawaena o kela poe kanaka, ame na lala o ka hui uniona eia nae aole he mea i keia o kela ano.

         Ua hoouna okoa ia kekahi mau kanaka maiwaena mai@o kela puulu o ka hoi hou ana e hana o na hale hanahao a elua, no ka @au ana i ka poe apau e makemake ana e huli hoi hou i ka hena a ma ka nora umi @ aku no ka halehona.

         No ka lawe ana ae i na alahele apau e palekana ai kela poe kanaka, ua paaia no lakou maloko o na halehana i ka wa i hoea ai i ka aina awakea, me ko lakou ai maloko olaila, no ka mea ua ala ae he mau anao hopohopo, i ka wa e hoi ai kela mau kanaka no ko lakou mau home e ai ai, a no na hale aina paha, e kaohila ana ko lakou hoi hou ana i ka hana, en alaia o ka hui uniona.

         I ka manawa i jpau ai ka hana ma ka hora elima o ke ahiahi, ua hoea ae kekahi mau haole o ka hui uniona mawaho o ka halehana o ke Cattou Neill, aole nae he mau hoopilikia ana mai ia lakou aku ; a malalo o na hoopakele ana a kekahi mau makai elua, ame ka hoi pualu ana o na kanaka i ka wa hookahi i huli hoi aku ai lakou no ko lakou mau home ma ia ahiahi

Ke kumu i Hoi Hou Ai e Hana

         Ma ka oleloia mamuli o na ao ana a kekahi o na Hawaii e noho hana nei maloko o ka halehan aCatton Neill, i na Hawaii apau, ua ka oi los. aku o ka pono, o ko lakou hoi hou ana i ka hana, i ae aku ai kela poe kanaka e hoi i ka hana, aiai no nae u akakou lakou i ko lakou mau inoa elilo i mau lala no ka hui uniona.

         Ua ku a pilikia maoli kekah: mau ohana lehulehu, ma o ka loaa olu he hana iloko o keia mau pule, o kekahi keia o na kumu o ko lakou manao ana ua lawa ko lakou noho wale aua, a hooholo iho la, o ka lakou hoi wale aku no i ka hana, ka mea nana e hoopakele ae ia lakou mai ka pilikia mai.

Ua Hamama Ka Puka

         I ka manawa i loaa kau ai ke lohe i na haku o na hale hanahao a elua, ua noho ae la ka lakou aha kukakuka, a hooholo, ewehe hamama i ua puka o kela pau hale hana, i ka poe apau e makmake ana ehoi hou i ka hana a o ka poe e makemake ole ana, ua hiki no ia lakou ka noho mawaho

E HANAIA ANA KA MAKEKE O KA LEHULEHU I KEIA PULE AE.

         I kulike me ka Meia Joseph J. Fern o ka hoakaka ana ae me ke kakahiaka Poakahi nei, ua hoopuka i amai ka hoolaha no na koho na ka makeka hou o ka lehulehu e kukulia aku ana ma kahi kokoke mai i ka Makeke o ka Mahele Teritore no a hoomakaia ana aku o ka hana ma kekahi la o keia pule ae. O na lilo apau i manaola e hiki aku ana ma kahi o ka $20,000, a o na hoolala nana apau no ka naha aia iloko o na lima o ke komite o ka papa lunakiai i noho lunahomalu ia e Lunakiai Jonah Kumalae. O na hoe e ae o ia komite oia o Eben Low ame W@ McClellan.