Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 38, 19 September 1919 — Page 7

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

MAGURETA

a i ole

Noko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i

Piha me na Haawina o ka Ehaeha.

 

            "Ma koʻu noonoo, he hana maalahi wale no kela, ua hiki iaʻu ke waiho aku i kaʻu koi imua o na kahuwaiwai, na lakou e malama nei i kela mau kii, aole he mea e ae i kuleana i kela kii, o oe wale no, a oiai ua apono mai nei ka aha hookolokolo o oe iʻo no ke keiki a ka mea nona kela kii, he hana maalahi wale no ma ko kaua aoao ke koi ana aku i kela waiwai."

            "Ua hele au a makemake loa e lilo mai kela kii iaʻu," wahi a Magureta me kona piha hoihoi me ka hoomau hou and aku i kana kamailio ana:

"Oiai ua kamailio mai o Jeneta iaʻu, no ka holo ana o koʻu makuahine me kekahi kanaka Amerika, aole anei he mea maikai, ka hookomo ana aku i mau hoolaha maloko o ua nupea Amerika, e ninau ana no kela kanakaʻi mare ai me Magureta Delavina o Parisa?"

            "O kena kekahi o na manao maikai loa, a i ikeia la no, e hele aku ana au e hui pu me ka loio, a haawi aku i ke kauoha elike me kau e hoakaka mai nei iaʻu; he keu aku maoli no koʻu lolo, o ka noonoo mua ole ana i keia mea, a kaa aku la nau e noonoo mai keia hana naauao loa."

            "Nani maoli no kou oluolu ame ka maikai o kau mau hana iaʻu," wahi a Magureta, me ke kulouana mai imua, a paa mai la kona mau lima, ma na kuli o kana kane. Ua hele au a piha me na manao hoomaikai nou," me kona mihi koke ana iho nae no kona kamailio ana aku i kela mau olelo, no ka ike ana aku, aole i lilo kela mau olelo i mea hoihoi na Reginola, oiai ua pupuku ae la kona mau kuʻemaka, a nohoalii iho la hoi kona mau ano kuoo apau: aole kela o kana mau mea i ake mai ai e hanaia aku e kana wahine, aka o ka hoike aku, in a he aloha kekahi iloko o ua o Magureta nona.

            "He mea noʻu e hauoli ai, ka hana mau ana aku i na mea apau e pono ai oe e Magureta," i pane mai ai o Reginola. "Ua ili iho maluna oʻu ma ke ano he kane nau, ka hooko ana aku i na mea apau i pili ia oe; o kaʻu wale no e aʻo aku ne ia oe, mai kau nui aku i kou mau manaolana ma keia hoolaha ana aku maloko o na nupepa Amerika, o lilo auanei ia i mea hoopilikia mai i kou noonoo ma keia hope aku. Ke kani mai la ka hele, e hookuu mai oe iaʻu," o ke ku ae la no ia o Reginola, a haalele iho la ia Magureta.

            I ka hala ana aku hoi o ke kauka opio, noho iho la o Magureta a hoomaka aku la e hoomaamaa i kana mau haawina ma ka hookani ana i ka piano, me ka hilahila nae iloko ona, no kana mau mea i hana aku ai no kana kane.

            "Ke hopohopo loa nei au, aole loa he manawa e loaa ai he nohona oluolu ana mawaena o maua, me he mea la, ua nana wale mai no oia iaʻu, ma ke ano he hoaloha nona, a i ole, ua hoohalike mai oia iaʻu me he keiki la, i kona hana wale mai no i na mea e hauoli ai au," alaila haloʻiloʻi mai la na kulu waimaka ma kona mau lihilihi.

            "Pehea la oia i noho pouliuli ai, me ka ike ole mai i ka loli ana o koʻu mau ano apau, aole kela ano kahiko o ka eena ame ka hilinai ole iaia. Ua auhee loa aku ia mau ano apau mai iaʻu aku, he hookahi mea iloko o kuu puuwai, o ia no ke aloha iaia, a ua piha hoi kuu uhane me na haawina kilakila loa o ka mahalo nona.

            "Aole e hiki iaʻu ke hoike aku imua ona, me ka olelo ana aku, a aloha au iaia, a e mihi aku imua on a no kaʻu mau hana hoouluhua he nui imua ona, na hana i hoehaehaia ai kona noonoo. Ke hoomanao nei au i kana mau mea i kamailio mai ai, ua nana wale mai no oia iaʻu ma ke ano he mea i mareia aku me ia. Ua konoia mai au e manaoio aku, ua nana wale mai no oia iaʻu, me he mea la i kaa aku malalo o kana malama ana, me ka maikai ole no o kona noonoo, no ke koʻikoʻi o kana hana maluna oʻu.

            Ua oho pouliuli like no ke kane me ka wahine i ko laua mau ano oiaio iho, aole he hoikeike aku o kekahi imua o kekahi i na mea oiaio iloko o laua pakahi, nolaila, ua hiki ole i kekahi ke ike aku i ka noonoo oiaio loa iloko o kekahi me ko laua manao, e mau loa aku ana ko laua noho ana ma kela ano, oiai nae he kane a he wahine ko laua kulana, i mareia malalo o na kanawai o ka aina, a malalo pu hoi o na kanawai o ke Akua.

            Iloko o kela manawa, ke mau la no ko Reginola hooikaika ana i ke aʻo i ka oihana kauka, me kona makaukau ma ia oihana, a i ka wa i loaa mai ai ke kauoha i kekahi o na kauka poo maloko o ka halemaʻi, e hoi aku oia a noho hana maloko o kekahi halemaʻi okoa aku, ua hooakahakaia iho la kona wahi; me ka noonoo nui ana o na kahuwaiwai o ka halemaʻi, i ka mea kupono ma kona wahi e hookohuia mai ai.

            Ua nui na kauka e noho hana ana maloko o ka halemaʻi, aka nae maiwaena mai o lakou apau, o ka inoa o Kauka Noka Alika ka mea i waeia ae, a ua lokahi na kahuwaiwai, ma ka hookohu ana mai iaia i pani ma kahi o kela kauka, me ka loaa ana o ka uku kiekie ae, i papalua i kona uku mua, oiai ola e noho ana ma ke kulana haahaa iho.

            Ua lilo ke kohoia ana mai o Reginola ma kekahi kulana ano nui iloko o ka halemaʻi, i mea na Magureta e haaheo loa ai, me kona huna ole iho i kona piha olioli imua o kana kane no kelahookiekieia ana ae, ua nana wale aku no nae o Reginola ma ke ano, o kela hauoli o Magureta, no ka inoa wale no ame ka hanohano i holo aku maluna on a, aole ma kekahi ano okoa ae.

            No keia loaa ana mai o kekahi uku mahina maikai loa ia Reginola, me ka loaa pu hoi o ke kulana ano nui maloko o ka halemaʻi, hoike mai la oia i kona manao imua o Magureta i kekahi la, no ko laua hoi ana aku a noho ma kekahi home, i oi ae ka maikai i ko laua home e noho ana, a ua hookahaha loa ia aku nae kona noonoo, i ka hoole paakiki loa o Magureta, me kona makemake ole e hoi aku ma kekahi wahi okoa loa e noho ai, aka ua lawa iho la no kela wahi no laau e noho ai.

            "Ua loaa aku oe e Magureta iaʻu maloko o kekahi home i hoolakoia me na mea nani he nui, a oiai ua hiki iaʻu ke hoonoho aku ia oe maloko o kekahi home o kela ano, ua konoia mai au, he hana ma koʻu aoao ka hoolako ana aku i kekahi home nani nou e noho ai."

            "Malia paha no kou manao wale iho no, he hana kupono nau ke hooko mai elike me kau e manao nei." i pane aku ai o Magureta ma ke ano pikanana, me ka hele a pii ka ula ma na papalina.

            "Aole pela, aka no koʻu makemake no, e hoonoho aku ia oe maloko o kekahi home nani."

            "Aole loa au i hoikeike ae i koʻu mau manao hoohalahala a hoowahawaha no keia home a kaua e noho nei, ua lawa maoli keia home noʻu, a ua ike au i ko u hauoli maloko olaila."

            "Ua ike no au aole loa he hookahi manawa au i hoohalahala ma ai imua oʻu no keia home a kaua e noho nei, ua hauoli iʻo no oe maloko o keia home, ma ka lawelawe ana i kau mau hana apau; aka nae in a he nui kaʻu mau lala ma ka manawa mua loa o ko laua hoea ana mai ma keia kulana kauhale, in a no, ua loaa he hale oi ae o ka maikai @ nani no kaua e noho ai. I keia manawa have, ua loaa iaʻu he uku mahina maikai, nolaila e pono no kaua e hoololi i ko kaua home."

            "Ina ua manao oe, he mea pono e loaa he home nani nou, i kulike ai me kou kulana a i kaulike aku ai no hoi me kou mau hoa kauka ma ke ano o ka noho ana, alaila ke haawi aku nei au i koʻu ae, aole nae ia, mamuli o koʻu makemake maoli i home oi ae koʻu e noho ai, aka no ka hooko wale ana aku no i kou makemake," wahi a ua o Magureta me ka minamina no nae i ka haalele iho i kona home kahiko, kela home ana i noho ai a kamaaina, a i ike ai no hoi i ke alohao kana kane. ina paha no ko laua noho aku ma keia wahi hou, a kemo nui aku laua iloko o na anaina hoohauoli, e hoomamao aku ana o Reginola mai iaia aku, o ka pau no ia o kona manaolana, no ka hoea mai i ka manawa e loaa maoli ai ia laua ka noho oluolu ana.

            "Manao au, o ka hoololi ana i wahi hou no kaua e noho ai, he mea ia e loaa mai ai ua ano maikai ia kaua a elua e Magureta, o kaʻu wale no e kauoha aku nei ia oe, o ia ka hoomakaukau ana no ko kaua nee aku he wahi okoa e noho ai," a he oiaio, ua hoomaka koke aku la o Magureta e hoomakaukau i ko laua mau ukana, a he hookahi mahina mahope mai, aia laua ke noho la maloko o kekahi hale i hoolakoia me na mea nani he nui.

 

MOKUNA XXXVI

 

            E waiho iki aku kaua e kuu makamaka heluhelu ia Magureta me kana kane ma keia home hou o laua, a e hoi hou aku kaua ihope, e kilohi ai no Kanani, pehea aku nei la oia, e noho mai la ma Kapalakiko, e hooikaika ana i ka hana malalo o kona haku.

            Ke hoomanao la no oe, o ka manawa a kaua i ike hope ai ia Kanani, o ia no kela la a Laulani Evareta o ka lawe ana iaia i ka holokaa, a hoihoi pololei aku ai iaia no kona hale hoolimalima.

            I ua o Kanani e noho ana maloko o kana rumi, ke noonoo nui la oia no na mea a ka Poropeka Kadina i kamailio aku ai iaia, e pili ana i ke oki mare ana, pela hoi me na mea a Laulani i kamailio aku ai iaia maluna no o kela kumuhana hookahi, me ka hoikeike ana aku o Laulani i kona aloha no ua o Kanani, a ina hoi no ka hookaawaleia o Kauwila mai iaia aku, alaila e hoohuiia laua iloko o ka berita mare.

            "Aole loa au e ae ana e hookaawale ia'u iho mai ia Kauwila mai, ka mea a'u i mare aku ai i kane na'u, aka e kupaa ana no au mahope ona, a na ka make wale no e hookaawale ia maua. He mea oiaio, ua hana hewa loa o Kauwila, aka nae in a no oia e huli hoi mai ana i kekahi la, me ka mihi ana i kana mau hewa apau i hana ai, ua mkaukua loa au e huikala aku iaia.

            "E hoomaka ana au e kakau i leka iaia, e hoomaka ana mai keia po aku, a i na la no apau ma keia hope aku, a ke maopopo ia'u kona wahi i noho ai, e hoouna aku no au i kela mau leka apau iaia, no ka hoikeike ana aku iaia, he o ia mau no ko'u kupaa mahope ona, o ka make wale no ka mea nana e hookaawale ae ia maua."

            He oiaio, ua hoomaka aku la ua o Kanani e kakau i kana leka mua loa i kana kane, a ma na la apau mahope mai, i kona huli hoi ana aku no kona home, mahope iho o ka pau ana o kana hana, e kakau ana no oia i kana mau mea apau i hana ai ma kela la, pela me kona ola kino, ame ke kulana o kana kaikamahine.

            Hala ae ana he pule, oili mai ana he mahina, pela a pau okoa ka makahiki, aole he wahi mea a lohe iki ia aku kahi i noho ai o Kauwila, aole no nae ia he mea no Kanani e hoopau ai i kana kakau ana, a ua paa okoa kekahi buke nui iaia i ke kakauia, no kana mau hana no kela ame keia la, ina no he mau olelo uuku, ua lawa ia, me ka mau no o kona hoomanao ana no kana kane, no ka mea aia no he manaolana iloko on a, e hoea mai ana no o Kauwila i ka manawa ana i maonono ole ai.

            Ke hoomau la no o Kanani i ka noho hana ana malalo o ka Poropeka Delavina ahiki i ka paa ana o kana buke mua loa, a komo aku la ka laua hana ana i ka lua o ka buke, me ka nui o ka mahalo, i hoomahuahua ae ai oia i ko Kanani uku he elua manawa iloko o kela makahiki mua o ko laua noho ana.

            No ka nui loa o kona uku e haawiia aku ana, ua ku-e okoa aku o Kanani imua o ka Poropeka Kadina, aole nae ia he mea no ua kanaka nei e hoolohe mai ai, no ka mea aia ka manao aloha me ka makee iloko on a no keia wahine opio, a ua kohu makuakane maoli no oia no Kanani, i ka hana mai i na mea apau e hoomamaia ae ai keia wahine opio, mai kona mau kaumaha mai.

            E malama mau ana no o Kanani i kana mau dala, me ka hoahu ana maloko o ka banako, a i ka piha ana o ka makahiki hookahi, ua piha iho la iaia ka huina o elua haneri dala, a lawe aku la no ka hookaa ana i ka aie o Kauwila imua o Mr. Wokina.

            "Aole he mea maikai naʻu ka lawe ana mai i keia mau dala mai ia oe mai e Mrs. Kauwila, ke makemake nei au, aole oe e hele hou mai ima oʻu, ma kekahi hana o keia ano.'

            "Aole e hiki iaʻu ke noho malie me ka uku ole i na keneka apau o na dala a kuu kane o ka lawe ana mailoko aku o ka banako ma ke ano kolohe, a elike me ka loihi o ka loaa ana ia'u o ka ikaika, e hana aku i wahi e loaa mai ai ke dala, pela no koʻu hele mau mai e ike ia oe, no ka uku ana aku i ka aie o kuu kane."

            "Ina paha no ka hooili mai o kekahi hoaloha i kona mau waiwai maluna ou, ma ke ano kokua, he oi loa aku ia o ka pono, mamuli o ka hoopau koke ia ae o keia aie, aole hoi e nui ka mea e noonoo ai, me ka hookaumaha pu ia mai o kou manao," wahi a Mr. Wokina, me ka hoao ana mai e minoaka.

            "Mai hoopilikia i kou noonoo e Mr. Wokina, no ka mea ua paa loa kuu manao, e hiki ana iaʻu ke hookaa i keia mau dala apau, mamuli o ka hoomanawanui ana, a ua loaa no he nohona hauoli ana iaʻu i keia manawa, me na hoaloha e hooluolu mai ana i koʻu noonoo," eia nae aole no i nele ka hoohala ia o kekahi mau hora loloa o ka po iloko o ke kaumaha ame ke kaniuhu e Kanani.

            O ka mea hoehaeha loa aku i ka noonoo o ua o Kanani, o ia no ka manawa o kana kaikamahine e ninau mai ai iaia no kona papa, pela kona wahi i hele ai, ame ka manawa e hoi mai ai, he mau ninau kela e hiki ole ai iaia ke alo ae mai ke kaumaha mai.

            Iloko o kela ame keia pule, he elua a ekolu manawa a Laulani e hoea aku ai imua on a me na buke moolelo hou, i kekahi manawa me ke ie i piha me na huaai, a e hoohala ana laua i kekahi mau hora ma ke kamailio ana, nolaila, ua lilo kela hoea mau aku o Laulani, i mea hooluolu aku i kona manao, a elike me ia a Laulani i hoohiki aku ai, aole oia i hoala hou mai i ka noonoo no na mea i pili loa ia laua iho, koe wale no ko Laulani lilo ana i mea aʻo aku ia Kanani ma na alahele apau e loaa ai iaia ka hauoli, a ua nana mai no hoi o Kanani iaia, ma ke ano he kaikunane nona.

            I kekahi la nae, oiai no o Kanani maloko o kona keena hana, kikeke mai la kekahi mea ma ka puka o ke keena mawaho, aole i hoea mai ka Poropeka Kadina ia manawa, nolaila ua konoia aku o Kanani e hele mai e nana i ka mea nana i kikeke aku i ka puka.

            He Kanada Kino loihi ka i loaa mai iaia e ku ana ma ka puka, a i ka halawai ana ae o ka ike a ko laua mau maka, haawi aku la ke kanaka malihini i kana kunou ana imua o Kanani, me ka ninau pu ana aku: "Eia anei au ke kamailio pu nei me Mrs. Kauwila?"

            "Ae, o koʻu inoa ia," i pane mai ai no hoi o Kanani, me kona kahaha no ka hana a keia kanaka malihini i makemake ai e ike iaia.

            "O oe hookahi wale no anei ko ke keena i keia manawa?" wahi hou a ke kanaka malihini ma ka leo liilii, me ka alaalawa ana ae o kana nana ana ma o a maanei.

            "Owau wale no ko ke keena nei i keia manawa, a no ka hapaha hora paha i koe, alaila hoea mai ka Poropeka Kadina," me kona kahaha no ke ano o ka ninau a keia kanaka.

            "Ua laki maoli ka au o ka hoea kakahiaka ana mai la, no ka mea o oe hookahi wale no kaʻu i makemake ai e ike. O Sakona koʻu inoa, he hoaloha no kau kane no Kauwila, a he palapala kaʻu o ka lawe ana mai ia nau."

            "Na Noela Kauwila anei oe i hoouna mai nei?" wahi a Kanani me ka hele a haikea kona helehelena, me ka manao kuhihewa aku o kela kanaka malihini e maule iho ana paha o Kanani, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane ana aku:

            "Ae, nana au i hoouna mai nei e hele mai e hui pu me oe," me ke komo ana aku o ua kanaka nei noloko o ke keena, kona makemake e ike i kana wahine me kana kaikamahine,

            "E noho iho oe ilalo, a ke nonoi aku nei hoi ia oe e huikala mai iaʻu, no ka hookomo ana aku i na manao pihoihoi iloko ou. Mamuli no o ka makemake o Kauwila, pela oia i aʻo mai ai iaʻu e akahele loa ma ka hele ana mai e hui pu me oe, no ka mea aole on a makemake e loaa aku ka ike i kekahi mea maanei nei no kona wahi i noho ai."

            "Eia oia ihea e noho mai nei?" wahi a Kanani me kona piha loa i ke pihoihoi.

            "Aia oia i Aukekelalia e noho ma nei, a he maikai kona ola kino ma ka manawa aʻu i haalele aku ai iaia: ua nui kona makemake e ke i kana wahine ame kana kaikamahine, a no koʻu holo mai hoi i Kapalakiko ne, pela oia i haawi mai ai he leka iaʻu, no ka haawi ana aku ia oe."

            "O, e haawi koke mai oe i kela leka iaʻu, he makahiki okoa keia o koʻu lohe ole ana mai iaia mai," me ka pahola okoa ana aku o Kanani i kona mau lima imua, me ka piha i ka nauki, no ka ulolohi loa o ka haawi ana mai o kela kanaka i ka leka a kana kane.

            Nanao iho la ua kanaka nei i ka leka maloko o ka pakeke o kona kuka, a haawi aku la ia Kanani, me ka hoomau hou ana aku i kana kamailio ana. "E kakali kou heluhelu ana i na manao maloko o kena leka, ahiki i ka pau pono ana o na mea aʻu i makemake ai e kamailio aku ia oe, o ia no keia. Ua kauoha mai ne o Mr. Kauwila iaʻu, in a he mea kekahi au i makemake ai e kakau aku iaia, alaila e kipa hou mai au no ka ike ana ia oe, a naʻu e lawe aku i kau leka a hawi i ke kapena o ka moku, aʻu i kau mai nei, ua kamaaina o Kauwila i ke kapena o kela moku, a nana e lawe pololei loa aku i Aukekulia a haawi aku ia Kauwila me ka pilikia ole.

            "He leka iʻo kaʻu e kakau aku ana iaia, nolaila e hele hou mai oe e ike iaʻu i kekahi manawa, a e huikala mai no hoi oe no koʻu mau ano pihoihoi, pehea hoi e nele ole ai ka loaa o keia haawina iaʻu, no ka mea ua hoea mai nei oe me kekahi nuhou kamahao loa : a ke mahalo aku nei au no ka nui o kau mau hana kokua, ma ka lawe ana mai ne i keia leka a haawi iaʻu."

            "Ke hauoli loa nei au, in a ua lilo kahi hana uuku loa aʻu i hooko mai nei, i mea hoohauoli aku ia oe. Ua lawa paha keia kamailio ana iho la o kaua, aole oʻu makemake o ikeia mai au e kekahi poe i ka hela ana mai nei e hui pu me oe," alaila haawi mai la oia i kona aloha kakahiaka ia Kanani, o ke kaha aku la no ia hele, me na manao aloha no keia wahine opio, ana i ike pono ai, i ka nui o kona manao kaumaha me ke aloha pu no kana kane.

            No na mahina loihi, e upu mau aku ana o Kanani no ka loaa mai he leka mai kana kane mai, ua hoea mai nae i ka hookoia ana o kana pule, eia nae iloko o kona noho nanea, aole oia i hoomakaukau mua iaia iho no kekahi nuhou hauoli o kela ano, nolaila ua piha oia me na manao pioloke, me ka hiki ole iaia ke wehe koke ae a heluhelu iho i na manao o kana kane i kakau ai maloko o kela leka.

            I ke akakuu ana iho nae o kona mau manao pihoihoi, wehe ae la oia i ka leka e paa ana i kona lima, a heluhelu iho la i na manao a Kauwila o ke kakau ana mai iaia, a penei na mea ana i heluhelu iho ai:

            "E kuu Kanani aloha:--Ma ke poo o keia leka e ike iho ai oe i koʻu wahi e noho nei. No ka makahiki a oi aku koʻu noho ana ma keia wahi, a ke lawelawe nei au i ka oihana ako huluhipa, me ka laha o kuu manao ke ole e halawai me na ulia pakalaki, e loaa ana iaʻu he pomaikai nui.

            "Aole i maopopo iaʻu kou manao no keia leka, aia paha na manao maikai ole iloko ou noʻu, a i ole aia no paha na manao aloha iloko ou noʻu. Ua ike no au, ua hana aku au i ka hana lokoino loa maluna ou, ua holo mahuka hoi mai ia oe mai, in a nae au e hoakaka aku ana i ka hewa aʻu i hana ai, mamua o koʻu holo mahuka ana mai, he keu aku ka ehaeha ame ke kauimaha o na haawina e kau aku ano maluna ou.

            "O koʻu hoomau ana aku i ka noho ana ma Amerika, he hookahi wale no mea e hanaia mai ana noʻu, o ia no ka paa i ka hopuia, a hahaoia aku maloko o ka halepaahao, pela iho la au i holo mai ai no kekahi aina mamao, me ka manao, i ka manawa e holomua ai kaʻu oihana, e hoihoi aku no au i na dala apau aʻu i lawe mai ai mailoko mai o ka hale banako.

            "Aole e hiki iaʻu ke helupapa aku i ka nui o kaʻu mau hana lokoino o ke aloha ole ia oe e Kanani, aka nae eia mau no koʻu aloha nou ame ke kaikamahine a kaua ke loku hala ole nei iloko o kuu puuwai, a ke hoohiki aku nei au imua ou, in a he manawa kekahi ma keia mua aku, a kaua e noho hou ae ai ma ke ano he kane a he wahine, e ola aku no au, me ka waiho loa i na hana apau o ka wa i hala, kela mau hana, nana i alako ia kaua a elua iloko o ka ehaeha.

            "Ina aia no he wahi uwiuwiki o kela aloha kahiko ou koʻu nei, alaila mai poina i ka hoouna ana mai i leka naʻu, ma ka moku nana i lawe aku i keia leka imua ou ; a in a e huikala mai ana oe i koʻu mau hewa apau, a manao oe e holo mai no ka hui pu ana me aʻu ma keia aina, alaila e hoolala no au i na mea apau e holopono ai kau huakaʻi no Aukekelalia nei.

            "No keia makahiki ae, ua paa loa kuu manao, e ku aku ana koʻu mau wawae maluna o ke kahua paa. O kou noho kokoke ana mai imua o kuu alo, o ka ike aku i na maka o ka kaua kaikamahine aloha, e lilo auanei ia i mea nana e hapai aku iaʻu, ahiki i ke kau ana ma kekahi kulana ano nui ma keia ola ana. Me ka lana o kuu manao, e pane mai ana oe i ka leka a kau kane e noho aku nei me na manao makee nou."

            I ka hooki ana iho o ka Kanani heluhelu ana i kela leka, ua maopopo ole iaia kana mea e noonoo ai; aole he hauoli ma kona helehelena no ka lohe ana mai kana kane mai, aia oia ke ola mai la ma ka aina mamao me ka maikai, me kona iini pui, e ike hou i kana wahine ame kana kaikamahine, oiai nae e noonoo nui loa, ana ua o Kanani i na manawa mamua aku no kana kane.

            He hookahi wale no mea nana ihoohauoli mai i ka noo noonoo o ua o Kanani, o ia no kona mopopo ana aia no kana kane ke ola mai la, a ua mihi hoi oia no ke karaima ana i hana ai, ka mea nana i hookau mai i na hookaumaha ana maluna o kana wahine.

            Iaia nae i noonoo ae ai ma kekahi ano, ua hookaumaha loa ia mai kona manao, mamuli o kona hoomaopopo ana aku, he hana hewa loa na kana kane, ka holo ana no kekahi aina mamao loa e pee ai, a hoohana aku i na dala ana o ka aihue ana, ma kekahi oihana okoa loa, me ke kaukaʻi mai e hoi aku kana wahine ame ka laua kaikamahine, a noho me ka ai ana, na pomaikai i loaa mai ma ke ano hewa.

            Ua hoohauoli pu ia mai oia, no ka hoea koke ole mai o ka Poropeka Kadina ma kela kakahiaka, no ka mea aia oia ke hakoko la me na noonoo like ole, e hoala mai ana hoi i na ninau lehulehu, ina he mea maikai nona ka ae ana aku i ke kono a kana kane, e hoi aku e noho pu me ia, a i ole, e hoomau no paha i ka noho hana ana malalo o kona @.

            I ka hoea ana mai nae o ka Poropeka Kadina, ua ike mai la oia i ka nanaina haikea maluna o Kanani, a ike pu mai la no hoi i ka haalulu o kona lima, nolaila hele okoa mai la ua polopeka nei, a ku @ la ma ka aoao o ke pakaukau o Kanani, me ka i ana iho :

            "Ke hopohopo loa nei au, aole he maikai o kou ano i keia kakahiaka," wahi a ua polopeka nei me ka leo oluolu, a na kela ano oluolu iloko ona, i kono okoa aku ia Kanani @ hookahe mai i kona mau waimaka, no ka mea ua nana maoli aku no oia i kela kanaka, me he makuakane la @.

            "Ae, ua hookaumaha loa ia mai koʻu noonoo i keia kakao ke kaumaha.

            "Ua loohia oe i kekahi haawina kaumaha e kuu keiki i keia kakahiaka," i hoomau hou aku ai no ka Poropeka Kadina i ke kamailio ana, me ka paa ana iho ma kekahi lima o Kanani.

            "Ae, ua hookaumaha loa a mai koʻu noonoo i keia kakahiaka a oiai ua nana mau aku au maluna ou, me he ma ua kane la, nolaila e ike oe e pono ai i ke kumu o koʻu ano e au e ike mai nei," alaila haawi aku la ua o Kanani i ka ʻeka a Kauwila i kakau mai ai iaia, no ka heluhelu ana mai o ka polopeka i na manao i kakauia maloko.

            Lalau mai la no hoi ua polopeka nei i ka leka, a hoi aku ia ma kona pakaukau, me ka heluhelu ana iho i na mamao pau i kakauia maloko, me ka pane ole mai he hookahi haaolelo ia Kanani, aka nae i ka pau ana o ka heluhelu ana a ua polopeka nei i ka leka, waiho aku la oia maluna o ke pakaukau, me ke kakali ana mai, o ke kamailio aku o Kanani, he oiaio ua i aku la ka wahine opio :

            "He nani ia ua ike iho la no oe i na manao apau i kakauia maloko o kena leka, he mea kaumaha no ka manao ka hoike ana aku ia oe e Polopeka Kadina, ua hooholo au i kaʻu mea e hana aku ai, o ia no ka haalele ana i kaʻu i ana me oe, a e hooko aku ana au i ka manao o kuu kane, i kauoha mai nei e hoi aku me ia e noho ai."

            "Alaila ua paa anei kou manao e hoi aku e noho pa me kau kane, elike me kana i kauoha mai nei maloko o keia leka?" wahi a ka Polopeka Kadina me na maka aloha maluna o Kanani.

            "Pela koʻu manao, mamuli o koʻu noonoo ana iho nei, he hana pono na ka wahine, ka hooko ana aku elike me na mea a kana kane i makemake mai ai."

            "Ma keia manao ou e Mrs. Kauwila e hele aku e hui pu me kau kane, e loaa ana anei ka hauoli ia oe, ma ia hana ana aku au pela?"

            "Aole anei maopopo iaʻu, koe wale iho no keia, o ia koʻu manao ana ke hooko wale aku nei no au i ka hana, i pili i na wahine apau."

            "Auhea oe e kuu keiki, okaʻu aʻo wale no ia oe, o ia ka noonoo ana me ke akahele, mamua o kou hooko ana aku i kena manao. Ina e loaa iʻo ana he hauoli ia oe, ma ka hooko ana aku i kena manao, alaila ua lilo ia hooko ana i mea maikai, aka hoi, in a he kaumaha a he kaniu-hu ka mea e ukali mai ana mahope, alaila ua kuhihewa kela manao, e hooko aku, ma ke ano he hana ia nau e ka wahine e Lana aku ai.

            "E hoomanao oe, o ka hele ana aku e hui pu me kau kane, he alahele moana loihi ia, i kupono ole ia oe ke hele hookahi, a o ka mea oi loa aku o ka pilikia, o ia no ka hele i ka mea nana e malama maikai i kau kaikamahine maluna o ka moku, aole o kela wale no ka pilikia e loaa ana ia oe, aka he aina malihini kela, aole ou mau hoaloha, aole au poe i kamaaina ai, koe wale iho no kau kane, a aole he mau hooiaio maopopo loa i loaa mai ia oe, no ka hiki i ua kane nei au, ke malama mai a olua me ka lako ma na ano apau : aka e huikala mai nae oe iaʻu, ina e kamailio aku ana au i koʻu manao imua ou, me he mea la, he kaikamahine ponoi loa oe naʻu : o ia hoi, o keia manao ana ou, e hooko aku i ke kono a kau kane, malia he alahele no ia, e hokomo hou aku ana ia oe iloko o ka poino, elike me ia au i noho auwe ai maanei nei, no keia manawa loihi."

            "O kena mau mea apau au e kamalio mai nei iaʻu, ua noonoo mua no au, aole i noho nanea wale, me ke kaupaona ole i kaʻu mau mea e hana ai."

            "He hookahi mea i koe aʻu i makemake ai e kamailio aku ia oe, mamuli mai keia o koʻu noonoo wale no i kou pono e Mrs. Kauwila, o ia hoi, ua manao no anei oe, aia mau no kela aloha kahiko iloko ou no Kauwila, i nana ole ae ai oe i na haawina kaumaha apau e kau mai ana maluna ou, a koho kou manao e hele aku e halawai pu me ia? Aole anei i lilo kana mau hana apau i hooko aku ai, a i hookau mai ai i na hoehaeha ana maluna ou, a i hookomo aku ai hoi ia oe iloko o ka hoohilahila ia, i kumu e loli ae ai kou aloha nona? Ua loaa no anei ia oe ka hoomaopopo ana, o kou noho hou ana aku me kau kane, me ke kau mai o na hoomanao ana no kana karaima i hana ai, aole e loaa he nohona hauoli ana iloko ou? Nou iho e kuu kaikamahine, na maa oe i ka noho ana iloko o na mea maikai apau e hoohauoli ia ai ka manao, o ke ano maoli no ia o kou ola ana, a e hoopuniia oe e pono ai, e na hoaloha maikai, ame na mea maikai no he nui, e ike ole ai i na haawina hookaumaha.

            "Malia he kulana keonimana ko Mr. Kauwila ma kona mau ano apau ke nana aku mawaho i kou manawa i mare aku ai me ia ; he hookahi wale no kumu o kela ano keonimana iloko on a, o ia no ko olua pili me ka pohai o ka poe paa rula ; aka nae, ke kamailio wale aku nei no au imua ou, elike me kaʻu mau mea i ike, o ia hoi, i ka manawa o kekahi kanaka e noho ai ma Aukekelalia, kela aina i kaokoa loa kona mau ano o ka noho ana me Amerika nei, e konoia mai ana o Mr. Kauwila, e hana aku elike me ke ano o na kanaka hihiu, o ka mea wale no nana e hoopakele ae iaia mai kela ano mai, o ia no ka ikaika o kona noonoo. Kaʻu noi wale no ia oe, noonoo akahele loa oe i keia mau mea apau aʻu e hoakaka aku nei imua ou, mamua o kou hooko ana aku i kela manao ou, e hele aku e hui pu me kau kane."

            "Ua maopopo loa iaʻu, o kau mau olelo apau i kamailio mai nei, he mau mea oiaio wale no ia, aka nae na hiki ole iaʻu ke alo ae mai kaʻu hana aku, ke waiho okoa mai nei ia imua o kuu alo me ka moakaka loa. He kane mare o Mr. Kauwila naʻu, imua o ke alo o ke Akua, i haawi aku ai @ i kaʻu hoohiki, e pili mau aku au iaia, i ke kau maʻi, a i ke kau maʻi ole, iloko o ka hauoli, a iloko o ke kaumaha, nolaila ua hiki ole iaʻu ke alo ae mai kela hoohiki mai. Nolaila e kuu polopeka maikai, ua paa loa kuu manao e pili aku iaia, malia ma oʻu nei, e hoopakeleia ae ai oia, mai na alahele apau e alako aku ai iaia iloko o ka make mau loa, a e hoolilo ai i kona mau ano maikai apau loa i mau ano ino.

            "He mea pono iaʻu ke hooko i kaʻu mahele o ka hana, a na ke Akua aku ke koena o na hana e pono ai oia. Ina ua ae mai ke Akua, e hoolilo iaia i kanaka maikai ma keia hope aku, alaila e lilo au i meapaahana na ke Akua no ka hoopakele ana mai i kuu kane.

            "Mamua nae o kuu hele ana aku e hui pu me ia, e kakau aku ana au i kaʻu pane no keia leka, me ka hoakaka ana aku i keia mau mea apau aʻu e kamailio nei ia oe, a kakali aku i kana pane. Ua manao no au e kau aku maluna o ka moku nana i lawe mai nei i keia leka, in a aole kuu kaikamahine, aka nona wale no ke kumu i hookaʻulua iki ia ai kaʻu huakaʻi, ahiki i ka maopopo ana mai, o kana mea e hana mai ana no ko maua palekana maluna o ka moku."

 

MOKUNA XXVII

 

            Ke hoolohe malie mai la ka Polopeka Kadina i na hoakaka a Kanani, ahiki i ka pau ana, ia wa i pane mai ai oia i ka i ana mai:

(Aole i pau.)