Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 40, 3 October 1919 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

Pehea e maopopo ai ia kaua mai ka Pa Kapilimoku Sekotia ma.i keia kelekalapa o ka hoounaia ana mai, oia hoi, mai na luna aupuni mai malaila? ina e manao jho ana kaua ua maopopo i kekahi o na kanaka hana kaiaima e hopkoloia mai ana kekahi o lakou e kekahi o na makaikiu akāmai loa. he hana paakiki anei na lakou ke kelekalapa ana aku i kekahi o ni makaikiu, ma ka inoa o na luna aupuni kiekie maluna ae ona. e kauoha niai i keia kauaka e noho iho nia Do\ a nei, a ma ia auo e hiki ai i ko lakou kanaka ke kau mai maluna o ka moku a hoJo aku 110 Palani me ka paa ole i ka hopuia, me na waiwai apau maluna okona kino. Oka mea wale no i maopopo ia'u i keia manawa mai kekahi aku o na kiai o ke I<aaahi, a i ole 0 ka inoku paha e loaa aku ai ke kelekalapa i ke kanaka i makemakeia mai e na luna aupuni ma ka Pa Kapilimoku Sekotia ; aka auhea oia ? Owai ia ? "He wahi ano pololei iki elike me kau i kamailio Inai la; koe wale no, ma ia ano he pane ia i hoomakaukau mua. ole ia aole i haawiia mai ke kauoha i keia kanaka au e haphao nei, e hoike aku i kona mau pe/o ma ka oihana pela, o ka hana i kauohaia mai ai iaia e huli oia i ka mea a mau mea aihue | ahiki i ka loaa'aaa, aohe ana hoi liope hou na ihope, me ka loaa ole oka mea i makemake ia. Ma ia ano e nele ai ka i hookoia o ka makemake o ka poe hantv karaima e manao ana e hoopuhili i ka hana a ka makai." j "Aole lakou e hana ana elike me kekahi .mea makapo, oia anei?" ' j Mahope o ko ke kapena haawi ana- aku i ke kauoha i ka I wiliki, huli hou mai la oia e kainailiol ke kiai i ka i ana mai: i "Ke makemake nei au e ike ika mole o keia hana. Owai aua- j nei ka mea hiki o kaua ke olelo ae, malia palia ke hookolo! nei keia poe mahope oka meheu ona kanaka Amerika. Aohv j o'u nana ina aole lakou e hoopa-hu ana i keia moku." "Pehea ka moana i kou manao, nui aku la paha ka ino ea?" 4< o, nui ku la ka ino! Ke ike e nei no kaua ika nui oka ino mauka nei oka aina oi loa aku la ma ke Kowa Enelani. Ilaawi mai la ke kapena i kekahi kunou i ke kiai*» a liaawi aku la 1 ke kauoha ma kekahi wahi. a o kona pii aku la no ia noluna l 0 kekahi wahi kiekie. Ike kani ana oka hele oka rumi ene- j kini o ka oni ae la no ia o na hao, a o ka hoomaka aku la no ia o ka Mokuahi Setata e nee. "Ke hoomaka nei ka moku e holo!" i ])ane ae ai kekahi o na ohua elua e noho ana maluna o ka oneki ia manawa, "he iwakalua minuke ko kakou haule hope niahope o ka mauawa e holo ai." "Heaha auanei kau nana no ia haule hope ana o ka manawa, hookahi wale no au mea nana o ka hoea aku i Palani me ka pālekana," i pane ae ai ke kanaka i paa kona kino holookoa mai>ke poo a na wawae i ka uhiia me ka papale kapii huluhulu hoopiimehana nie na opi e uhi iho aha a paa kona maU wawae. kokoolua e noho pu ana he poupou iho.-kona wahi kinp, ā-oiai' ua hukiia iho na kihikihi o kona pāpale a nalowale konāimau maka, lie hana liiki ole ke ike pono aku i kona helel- - O k& mea e nana kahola wale mai ana no maluna o laua āole hiki iaia ke hooinaopppo mai he mau kanaka keia i kamaaina ia laua iho. Ke nanaia mai me he mea la he mau kanaka malihini loa laua kekahi i kekahi. "Ua inaopopo no anei ia oe eia oia maluna nei o keia moku 1 manawa?'| i ninau ae 'ai ke kanaka loihi o laua i ke kaoaka poupou. **Aole hiki ia'u ke hooiaio aku, oiai no kuu lilo loa i ka noonoo no ka'u kanaka hoomaopopo ole aku au iaia. A pehea, ua maopopo anei ia oe?" "Ae; ua maopopo loa ko'u ike ana iaia," i pane as ai kekalii no ka ninau a kekahi. "Ua haki'lo loa au iaia i ilio aku ai nolalo ahiki i kuu ike ana aku i kona kau ana aku iliina o kekahi jrce." % "Ina hoi ha pela, e iho aku hpi pe, e Beka a e hakilo loa aku iaia. Hele mua aku pe e wawahi i kekahi mau dala keokeo me ke kuene ma ia manawa hookahi, i manao ole ia mai he hakilo kau hana o ka iho ana aku. E makemake ana kaua i kekahi mau dal» Palani ma ke alahele, pela kuu manao, a ina hoi e loaa mai ana ea, aohe hoi he hana nui ana aku mahope." "O oe ke ihp aku, aole owau! Malia ua alo ae na maka o ka makaikiu ia oe a ua iho aku oia ilalo. Aole o'u makemake iaia e ike mai ia'u—peliea kou manao? Ina owau ke iho aku ana iloko o ke ana o ka liona i nei manawa, aole anei ou manao e halawai aku ana au me ka poino? O, aole owau ke iho aku.,ua like no ia me ka iho ana aku ilokp pka umii. O, aole au e iho aku ana, e Mr. Wilikinā!" "E, auhea oe, aole i alo ae ka ike a ko'u mau maka i ka inakaikiu, ua maopopo loa ko'u ike ana aku iaia, aia oia iloko 0 kekahi ona rumi kapena ma ka nimi mahope loa. E hakilo loa aku ana au iaia aliiki i ko kaua hoea ana aku i Kalaisa. He oi aku ka pono e iho aku oe ilalo a nana aku i ka kaua kanaka e liakilo nei no kana mea e hana ana. Malia paha e inu lama ana oia. He oi āku ka pono e lioea koke aku kaua i Kalaisa maloko o ka hapalua hora, i ole kaua e paa iaia." "Ina kaua e hoea aku i Kalaisa, ea, hele ae oea ma kuu pakaukau e noho ana maloko o ka haleaina. No ke aha ihe la, heaha kau mea e maka'u ai ,aohe mea e ku-e aku ana ia oe.' "Aohe a'u mea e maka'u ai, e kali hoi paha a hoea aku ilaila. Ua liina aku la ka mea e kamailio ana a pili ika paehumu 1 ka manawa i hoohuli ae ai ka moku mawahp o ka nuku o ke. awa, a ia manawa i loaa pono mai ai i kekahi ale nui, a loia ino ae la ka moku me ka pii ana niai o ka ehukai iluna oka oneki. Hapapa ae la kona lima a paa i kekahi kaulā e lewalewa ih oana, a ina paha aole ia kaula ina auau wahi kai. "Ē lioi oe ilalo e Beka> o ka'u no hoi ia i olelo mua aku nei ia oe e hoi ilalo, alaa ko imlu la," i pane mai ai kona kpkoolua, nie he mea la o ke kanaka palia ia o~teua i ike i ka holomoku, a no kekahi nianawa ko Beka paa ana ia kaula. Ma ia wahi aku hele no na ale a uhi iluna o ka moku; he kuakea wale no omua aku o ka moku ke nana aku; |ce hoomau mai la no ka ua i kana hana me ka hele pu niai nie ka makani. 1 fe halulu ka mea i loheia aku a lele ana na huna kai iluna o ka oneki mai niua a halā ihope, i like ka huihui me ko ka hau. , . "Il'e mea pololei palia kau i olelp inai nei, e Sa Keoni," i pane ae ai o Beka me kahi leo nawali, "Iv aho i'o paha kahi kiaha barani mai ke kuene mai, pumehana ae." Ma keia manawa i hookaawale ae a keia mau kanaka. Ko Sa Keoni, hoomau iho la no oia i ka nolio ana uia kahi a laua o ka noho ana. o Beka o laua ka mea i iho iloko o ka rumi o ke kuene no ke kamau wahi oplopu harani ana. aole i loaa koke mai koua kialia baram mamuli o ka nui loa o ka hana a ke kuene ame kona kokua ia manawa; i ka loaa ana he manawā kupono i ke kuene ua haawiia mai la kona kiaha barani, a iai.a « vvala ae ai a pau,' huli ae la oia e nana mā na wahi apau e hpopuni mai aua iaia. He kanaka ke noho mai aua ma ke pakaukau iwaenakonu o ka runiiama; e wailio ana mamua o kpna alo he pa Uipi i kujiaia. ua maalili me kahi apana palaoa a'me ka omōlē lama, a e uana āna i ka nupepa ana e paa ana i kona maii liina, a ua o 'Uek'a e mānao aiia he kaiiakā kalepa paha. oia āupuni e 1 mai ma ke ano* hē kanaka kaahele.

Ma wahi aku ua nui ka lola o ka moku. e lohe mau ia 1 aku ana ka halulu omua ke poi niai ka ale, e hi-o ana ka moku i o a ianei, e auku aoa hoi iluna ā ilalo, a i kekahi manawa me he mea la- e holoaia atku ana ia iloko o ka op« o ka moana. No kekahi manawa kona ku ana nana maluna o ka helehelena o Reniinetona,. oia? ia keonimana e noho mai ana' maluna o kekahi noho nui ma ke poo loa o ka rumi kaperf&, a e haka pono hoi .kona mau maka maluna o ke kanaka e moe mai ana maluna o ka moe, a no ke ku aku o e nana pono iaia. hoolele pau mai la oia i kana nana ana maluna 0 Beka. , - | Ia halawai ana ae o ko laua mau maka, no kekahi mauAwa ko laua nana ana aku a nana mai ma ke ano hoohuoi, alaila. hoolele like ae la ka laua nana ana maluna o ke kanaka e mo'e mai ana maluna o ka moe. ; "He mea hou anei kekahi iloko o ka nupepa e pili ana i kela mau daimana i aihueia mai nei ma Laelana. oia ka moolelo kamailio nui ia ma Dova?" i ninau aku ai ke kuene i ke kanaka kalepa kaahele e noho ana ma ke pakaukau a e okioki ana : ka i'o bipi iloko o ke pa inamua o kona alo, i ka manawa i. hooinaha iho ai ke kuene i kana hana. "Nui ko lakou kama-! ilio no ia mea ma Dova. O kekahi o na kiai ka i kamailio inavia'u ua-paa kekahi kanaka aihue malaila i ka hopuia, i ka j īnanawa o ke kaaahi laweleka o ke ku ana mai ilaila." [ '• Aohe hoakaka a ka nupepa i kekahi mea e pili ana ia hopuia . ana o ka mea aihue ma Dova," i pane mai ai ke kanaka kalepa i, Kaahele, a ke hoomau la no oia i ka okioki ana i ka io l)ipi;j "ma ka nana aku me he mea la he mea huna loa kela me ka: makemake ole ia e hoike ae ma ke akea. Ma kekahi manawa ■ he hana maikai 110 ia, ina nae e hiki ana i kela mau luna aupuni ma ka Pa Kapilimoku Sekotia ke kau mai i ko lakou mau lima maluna o ke kanaka a lakou i makemake ai; ua hana J lakou i kekahi hana akamai a maalea loa i keia manawa ine j ka palanehe loa elike me ia au e makemake iho ai e ike." "He hana akamai kela," wahi a kekahi kanaka e aku o ka ( pane ana mai. "Ma ko'u lohe mai he iwakalua kaukani paona ka ka waiwaiio o kela mau elaimana i aihuēia ai. Manao anei oe aia ma kona kino kela mau (laimana apau kahi i hunaia ai "Pela ko'u koho iho. Ma ko'u manao me he mea la oia ke kumu o kona makemake ana e holo i ka Ainapuniole. Eia nae, e loaa aku ana no ia mau daimana ke huliia mai oia maloko o ka halepaahao. I ka nana aku me'he mea la aohe ana pahulole maloko o ka rumi e waihoia ai na pahiulole, he wahi paiki iole wale no ka mea i ikeia aku ma kona lima i kona manawa i ka'iia ae ai e na makai. , Ua pau aku la paha oia i ka huliia i nei manawa, pela ko'u manao." Alaila welie ae la oia i kana uwaki a nana iho la i ka mauawa. "O ka'u e makemake nei e ike he mau mea gula paha j kela mai na ohana mua inai i hala aku ma kela aoao, oia na i apolima, na leia-i daimana, na komolima, a pela aku, a i ole, | he mau puupuu daimana paha i hana ole ia no kekahi mau mea 0 ia ano. () na ohana no lakou kela mau waiwai he inakee loa lakou ia mau mea, e haawiia ai na hooikaika ana apau i mea e loaa hou ai, a e paa pu ai hoi me ka mea aihue. no ia mau mea nae hfc hiki loa'ke hookoloia aku ahiki i ka'loaa ana, oiai hoi na puupuu daimana i hana olē ia me kekahi mea he— M "Pehea e hiki ai ia oe ke ike i na daimana i hana ole ia*. me kekahi mea? Iliā'e lilo aku ana kekahi o ia mau daimana mai kou lima aku, ma ke ano he ae hiki ai ia oe ke ikē ihp nau ia, ina elua a ekolu la paha ka lilo ana mai a oe aku? "He elua mau komolima daitnana a'u e waiho nei me a'u, he umkumanialima'.makahiki ka loihi o ko'u komo ana i kekahi," alaila weiie ae la oia ia komo inai kona lima ae. "Oia , mau 110 ka maikai elike me ia i kinohi aole anei pela.i kiu nana iho? . ; "O keia ko'mo hoi he umi makahiki ko'u komo ana ia; iha, uo ka lilo o keia komo i kekahi mea hiki loa ia'u ke koke aku na'u ia komo, ina no e wailio ana ia mawaena o ka\ikani mau komolima e ae. O keia komo'la ēa, me na dala n|i!i> 1 lilo mai ai ia'u. l'na e weheia aua ke daimana mailoko ae o ke; komo a waiho pu aku mē īia pohak'u e āe i like ka nui me ia'ua hiki loa ia'u ke kohoi aku nā'ii no kā nieā, ; jole.like o ;ka opakaia āna'o keiā kPmo me na kpmt> e : a<ff,?ā.J i oie ine. na dāimana a ae paha e opakaia ihai ana» •' Aole nae-ē I hi'ki ia'u ke-hooliikv aku iniua ou no kā liiki ia'u ke hooia kpke iho na'u.ia me ka loaa ole ia'u he manawa nui e nana pono ito ;\i no'u iho. . . -. . "Ua pinepine na manāwa a'u o ka ike ana aku i kena niāu komo ma kou lima i na manawa apau e kau mai ai ihaluna o keia moku. Aole anei ou mānao, he mea hoowalewalē keila i ka manap o ka poe kolohe e powaia ai oe i kekahi manawa au e īiiakaala ole ai ?" "O, aohē poino iki i halawai mai me a'u, a aole no au e a'o aku ana i kekahi mea e hoao aku ia hana; aole-o'u kaahele ma kela ame keia wahi m'e ka Uiko ole i kekahi pu panapana. 0 keia kanaka kalepa kaahele ke kino nui a ikaika kona i ka nana aku, a no ia ike iho paha ona i kona ikaika nee ae la i ka akaaka ma ke auo hooio.. "No keia daimana e wahi hou ana, "i hoalaia ae la ka'u hoomanao ana no 'kekahi hoaloha o'u, he kanaka kalepa 110, a e hana mau ana oia, i keia hana o ke kalepa daimana mawaena o Amasatema f anje Amerika. "Ma kela manawa he koikoi ke dute 'maluna o na daimana e komo aku ana i Amenka, a oiai keia hoaloha o'u he kanaka Pelekane e lioao mau ana oia e komo aku kana mau daimana iloko o ka halekule me ke dutc ole. Elike me ka loihi o kana hui e ae aku ai iaia, e kipe i na lunakuke, pela ka holoppno o kana hana ana. eia nae, e pii mau aku ana ka huina o ke dala kipe a aneane elike aku me ko ke dute, a ua ike na kahaka o Va haledute aoJe e hoihoi mai ana na kanaka o ka hui maAmasa"tēma. "No ia'kumu ua hoopau na kanaka o ka hui i ka haawi ana māi i na dala kipe, a mahope mai ua hoopa'iia ua hoaloha la o'u i kona manawa i hoea hou aku ai i Amasatema. Aohe ana hana pono e ae o ka ae wale aku no i ka manao o ka hui, aka aole liiki i kona uhane ke hoomanawanui liou aku, nolaiīa ua hoopau oia i ke kalepa ana i ke daimana no ka hui. O ka'u! mea i niakenlake ai e hoakaka aku ia oe oia keia, o kana hana hope i hana, ai. v "N T ci kona inakemake no e lawelawe i ka hana kalepa noiia poupi ita,lawe mai la oia i kekahi huina nui o na daimana | mai Amasatema mai a i Amerika. Ua maopopo i na k inaka o! ka halekuke ma Amei ika ua uuku loa*ka huina aua o ka hoike } :mā aku ia lakou. a he mea oiāio no ia. no ka mea. ua nui i'p , no kana mau daimana o ka lawe ana mai. "Nolaila ua hiiliia oloko o kana paiki lole, lioaoia na aoao apau o kana pahuloīe, kauohaia oia ewehewehe ialoko o na wahi apau o kana pahulole, a hahaia me ka loleloleia o na pale apau oloko o na kuka, na ame na wahi e ae apau e hiki j ana e 'maimoia ua hunaia pajia ke daimana' malpko olailā, eia I nae, aohe niea i loaa a hoopau >vāle no kanaka. o ka hale.(hite j 1 ka huli ann. * ; • # j "No ka nele ana o ka loaa ua kauohaia niai oia e wehewehe i i kona mau lole oluna a koe kona lolewawae no l?a huli ana e maopopo ina paha he apo ili pahā kekahi'ma koua*puhaka. ai ua hoowomoia la tia daimana maloko o ia apoili. 'Ua ku-e aku oia i ka makeinake <> na kanaka o ka haleduj:e e weheweheia kona mau lole oluna. a maniuli o'ke noi a n;i kanaka o ka hu.le dute me ko lakou hoakaka pu mai i ka lakou mau mea o; liaua ana. nona i iia manawa i hala a i loaa ai hoi kā pomaikai iaia, ua haawipio aku la oia a weheweheia ae la mau (o!e, aka nae ma ia huliia ana aphe no he daimauā I loaa i na kanaka o ka haledute. ; He laau lioopipili nae ke paa ana maluna- o kona maū pophiwi, a o kekahi o. lia kanaka o ka haledute ka i ike mai ia k>le i hoopipiliia nia kekahi o kona mau pooliiwi. "Alia oe e komo e ae i kou māu lole." wāh'i ana. "aole i pau ka makou huli ;.na aku ia oe." Ua mai la kalii o kōna pophiwi i hoo-

pipiliia ai me ka īole a jie oiaio ua loaa mai la kekahi mea oolea i hookomoia mawaena o ka ili ame ka lole hoopipili. | I "Ua weheia ae la ka lole me ka laau i hoopifrtlna ai me ka ) waiwela a waihoia aku la me na pohaku malalo iho, a noiia mai la oia e hoike aku i kona \vahi e noho ana no kona kiiia! ' ana mai e hopu a hookolokoloia mai no ka hewa apuka 1 na loaa o ke aupuni. Eia nae, o i kali aku ua kanaka la a hala; ae ana he la, a hala ae na he la, aohe ona kiiia inai e ka ma-! kai, a ua lilo ia i mea nana e haohao ai> oiai.ya kona inoa ame kona wahi i noho ai aohe nae hoi he kiiia mai e hopu. j | "'Eia ke kumu, ma kela nanaia ana o *i!ta pohaku- i hopuia ai . e na kanaka o ka hale dute ua ike lakeu hie ka hoohewahe\\a"j o!e i ko lakou kuhihewa,. no ka mea aole ia māu pohaku he dai-1 inana elike r Jt ka lakou i manao ai ; akā he mau apana aniani, ; ua hanaia a like loa me ke daimana ka opakiia ana, he daima- i na hoohalike, wahi a ka oleioia. '. I "Me he mea la o keia no ke ano elaimana paha a keia hoa-| loha o'u .o ke kalepa mau ana mamua aku a i loaa ai i kona hui na dala nui, ike ole ia; o keia ke kumil 0 ko'u akaaka' . ana iho nei no ko'u hoomanao ana ae ia moolelo/' * I ! "A mahea la ka oia i huna ai i na da:mana oiaio i pakele ai ! i na kanaka o ka hale dute?" ' • 4 j "Oia.hoi ke akamai o kēla kanaka o kā h'una ana. He uwaki | kahiko kana e hooinaopopo ole ia aku ai he daimana kekahi. j r hookomoia iloko olaila, he uwaki o ke ano ka.hiko loa a i\a I j,.waiho hemahema w:ale ia aTat no me na mea ano ole e ae he | lehulehu. He oiaio, iaia i hoea akii ai i koua wahi o ka noho • ana ua hele koke aku oia e hoolilo i ka poe haha gula a mau : pohaku momi, no ka mea, ua niappopo iaia e hiki mai ana kekahi mea e hviH hou iaia, nolaila o kana hana pono wale no oia ka hoohlo koke ana aku ia maii daimana, a ma ia hana ana J ua loaa nui iaia na dala." ; "Akamai no ka hoi ka noonoo ana o ia kanaka a pela e hana ai," wahi a ke kuene o ka pane ana mai. i , Ia manawa nana aku .a nana nwi o Beka ame Reminetona kekahi i kekahi. He nanaina ano-e ko laua iiiai'ia manawa aku, i aohe ike aku i ka inanao o kekahi, ā pela no hoi kekahi i ko | kekahi. Ua loaa pono mai la ka aoao o ka moku i ka alq ia mmuiwu a haalulu ae la a mahiuli o m haalulu T meha loa īho ai ka lohe h.ou ia aku o kekāhi leo hiā ia hope iho. Oiai ke kai e hana mai ana i kona makemake mawaho o ka • moku hopu .aku la ke kuene i ka nupepa a hoomaka iho la e ; lieluhelu i na meahou nona'iho.' He marihā iloko o kona aahu • lapolena ka i jho mai ilalo ia manawa a inu ae la'i kekahi mea i hoopumehana, p.ela ka nana.aku a na ohlia iloko o ka rumi ia manawa. ' " "E i ala, he mamao loa no ānei kahi i kōe mai'Palani mai?" | " Aohe no i mamao loa ?" wahi a kana p^ne. | "(). ine ka mahalo! Nui niaoli ka ino-ma keia holo ana j mai la!" j "Ae; nui ka ino; ooloku loa ka moana no ka ikaika mai o ka nou ana a ka makani," wahi a ka itiarina. He hapaha hora ma ia hope iho ua«akakuu ola mai lā ka auku ana a ka' moku a ua maikai loa ka holo ana aku ma ia wahi, eia ka ua kokoke loa aku ka moku Af>etata r ke awa ma ke kapakai o. Palani. Maluna āe ,o ka oneki o kā moku ua loheia ae lā ka nakulu r ame ka halulu o na wawae o na* kanakai .a maloko hoi o na rumr malalo lehulehu waie o na ohua j e:%eia aku ahā e' liuliu niai ana i ko lakou mau wahi paiki nq ka piī ana aku iluna o ka oneki o*ka moku. "Ua loihi' hb keia holo ana mai la. a» kakou a ku i ke awa; ehiā la hora, b keia liolo ana m'ai la?"'wahi a'kekahiohua o ka hinaii ana ae. Pehea la kou mafiāo no keia ino, e malie ana ānei liiā ka la apopo ?" ' , " Eoi 'loā.aku ana ka ino ma ia la, pehi ko'u manao," i pāne aku ai kekahi. I O'ka hoomaka aku Ia no ia o na ohua e pii noliuia o ka oheki hie ka la.kou mau paiki lole e paa ana i na lima, a einoole hoea aku.lā ma'mua o ke kupakako no ka nana ana mai i ko lakou niau tikiki ukumoku. Ia lakou no a haulē aku ilalo o o ko lakou puni koke mai la no iā i;. kā poē kalaiwa kaā amie nu keiki hapai" puolo, a n<?i mai lā na lakou e law'e vk\i i' oa puola iioliina o lia kaa otomobile. . O kēkahi poC pluia uā.liaawi aku i l<a lakou rnāu paiki, a o kekahi poe. aohe ae ē laweia akvt ko lakōu māii f)ftiki, no ka mākā'u /hai iio o aihueia ka lakoh mau nt«a māilPko aku p ka pniki.a i'ole' aihueia aku ka paiki ame im .iiiea āpau iloko. Uā komo aku la o Beka iloko o kekahi rufwiiālha«nui a akea n'.aia iw'aenakonu kekahi puulu kanaka'nui. O lakou ka poe i hiki hope aku, a inahope o kona kali ana no kekahi sekona, hele pololei aku la oia no kekahi pakaukāu ma kekahi kihi aneane e hiki ole ke ikeia aku< a 'ma ia pakaukau o ka hele ana aku no ia o kekahi kanaka a noho iho la malaila. Nolio iho (:a o Beka, e ikeia aku ana ma nei mua aku o Batelemaio kona inoa ma kekahi noho ma kekahi aoao mai 'o ke pakaukau, a huli pono mai la kona alo i ke kanaka i noho mua malaila. : "Pehea oe?" i ninau mai ai kekahi, ine ka mau no nae o ke kulou o kona niau maka ilala O Mr. Peresa keia i ninau aku la. ke kanaka e holo ana no ka hema o Palani. O kona leo ka loheia aku oia mau no nae ke kulou o kona mau mak ailalo. "Pehea au? O, maikai! He hana maikai ole keia a Kele- ! menete o ka hoouna ana mar"nei ia'u % e hele m.ii e huli. No ke aha no la kona hele kino ole mai e huli ia mea? Aole hiki ia oe ke hana ilio ia mea mawaena iho p kaua, a ua manao iho au aohe waiwai o kou hele aniLniai a māmao loa elike me keia, alaila huli aku i o a ianei me ka nui o ka hana i mea e loaa ai kekahi hana maikai. "Inā aole 0:a i uku mua i ko'u mau hoolilo apau, a i hoohiki mai hoi e haawi inai ana oia i uku nui i ka manawa e holopono ai keia hana, iha aole au e hele mai. I K.anatile au i ka nana heihei lio a i kāhi hoikeike nui pu o Parisa, no ka Svae ana i kekahi poe i eo ai ia lakou kaheihei, aole nae au i halawai me kekahi ino nui nia kekahi nianawa o ka .makahiki elike me ke ; a mamua. "E Mr. Kuene, haawi mai i omcrte barani uuku—heaha ka j inoa i na knnaka Palani ? Koniaka! Na'u e a'o aku ia lakou J i ka olelo Palani. IvSa Keoni, e manaolana aku kaua e loaa mai ana kekahi mea no ko kaua luhi; mai kan.alua oe!" iho kou leo a mai kamailo nui loa mai oe ia'u. E i nei. eia anei ianei kau kanaka o ka hele ana niai- nei e huli ?" "I nei? Ae, ke manao nei au pela eia oia ianei, nolaila. e |jnu kaua noha, nou āme a'u pu. Ua ike koke ilvp an i ko'u ' nololi i ko'u mauawa e ike'aku ai iaia—koe wals n.o a e hana | wāle ann lio oia ma ke .ano e inu. Aia oia fna o e l nolio. niai la—kē ike aku la no oe iaia i l<a hoho mair Hopkahi ] a'u mea makemake ole e pili ana no ia 'mea. I nana aku 'aia me he niea la ua on: ia o,ia—nana akii paha oe iaia la e ; noho mai la nia o? Ke haka i>ono mai la kona mau maka ir.aluna o kaua a elua,. Auhea kau kanaka?" j "Aohe au i ike," l wahi a kekahi o ka ptme ana mai tnej ki hikiwawe loa. me ka wala ana ae i kona kialia barani ei !:tt ana marpun o kona alo. Ua kiai loa au i ka runti kapena elike iiie ka hiki ia'u me ka nana ole 'mai o kekahi mea, eii| ! nae, aoie oia i oili iki mai iwaho o ia runti elike me ka hiki ii ko'u mau maka ame ko'u noonoo ke hoonlanao ae. j I "O ka'u e .noonoo nei, malia ua hoohuoi fiaha oiā a i ole ua ike p'?ha o>a i kalii mea .e pili ana nona? . lle keonimana akamai keh la la ; ae. he akainai oia me ka pu, ua like T \ me na nuikaikiu an 'U o ka. Pa Kapilimoku ma Sekotia . ke lK>ohuiia. }le kanaka akamai oia." "(">ia* ka helu ekahi ma keia hana o ka hanu ana ma|iope o ka poe hana. karaima, aohe hoopaapaa ana ho ia mea," i pane inn? ni o Bateleniaio nie ka hoonilimeaai 'ole. j "Ina peīa e poino ha auanei ka kaua hana?" "O, āole i maopopo ia'u ia inea! Malia paha ua like no hoi kona maalea ame ke akamai me e Sr Keoni, a i o!e aku ho paha mamua'o koha ; malia ua oi āku kona akaniāi mamua o ko'u. aka nae, aole e oi aku ana kona akamai j mamuā o kou, ke hui pu mai me ko Kupuna. Iha e holopono

aiia ka kaua tiana ana, a e biki aiia ia Kupun» k& liui mai mc kaua ma ka hale hoolulu kaaahi. elike nie ia a Kelemenele o ka hoolala ana, aiaila e holoppno ana "ka kaua hana." " Kpono no c holopono ia hana. Aohe nō ht m?a niaikai ia lakou ka hoogilik,ia ana iilai ia kaua\ rto ka'ipea, aole keia o Enelani." * "A pela no hoi me. kaua, aole maloko o Endani. Mai hana oe me ka ia haua i nei manawa, lf?a e ntlt ka holopo.no o ka kaua haila ana i keia la e loaa aku ana ia ia kaua ika la apopo. E hoomana'o oe i keia. aohe hookuu ;ma i mea mailoko aku o keia. Ua ha'i aku au ia K&emenete aōiie hookuu ana aku i kekahi ma keia hana, no ka niea h;e hana'kulike ole ia me kona makemake. Au iea kela omole komiaka ? E heonuu ana.laua i na ineaai ono ,e ahu ana mamua o ko laua inau alo, me kē kulolou o na poo ilalo, me ka hoop -.ka ole ia o kekahi mau olelo mawaena iho o laua, ma ka mannwa a ka makal oiuna o ke kaaahi i holo pu mai at mai Dova iiai a i Paris;a o ka hele ana mai a hoopa iho la ma ka poolnwi 0 Peresa» o Sa Keoni kekahi inoa ona. Aohe i lilo kela hoopaia ana iho la o ka poohiwi o rercsa 1 mea nona e puiwa ae ai, aohe no lioi h enana ae iluna, nau no kona kulau ilalo e hoonuu ai i na meaai. eia nae, i ka hala ana o kekahi manawa ma ia hope iho haalele iho la oia i k .na ai ana, a haikea ae la kona heleheh?na. la nianawa kulou iho la ka makai o ke kaaahi ilalo a hawanawana iho* la i kekahi mau olelo ma kona pepeiao. "E kala mai oe ia'u," waW a ka makai; "ina o. oe ka ohua mai ka Pa KapiKmoku mai nei o Sekotia ea, eia keia kelekalapa hou nau, elike mp k? olelo a kela kanaka o ke kūhikuhi ana mai nei, mai 1.-adania inah oe. "U<i, kelekalapa aku au ia iakou mai Dover aku, a o keia ka'pane; no ka'u kelew|apa o ka hoouna ana aku. a he kelēkalapa hOU'no ka i .ie i lvalaisa, malalo o ka malama ana a ka inakai o ke kaa lawēleka oka po." - "Ma kelekalapa i hooiuiaia mai nei iau aole kela kanaka me ka paalole makaainana i lele ak un<ji i Doya ka lakou 1 manao ai, aka he kanaka oUoi iho np, a no ko'u kuhikuhiia ana mai nei hoi ia oe o oe ke kahaka nana keia kelekalapa, pela au i hele mai la e ninau āku ia oe. Aohe kanaka eae i ike i keia kelekalapa, no ka mea, ma ka olēlo, mai nei a kela keonimana i manao iho ai aU o oe paha ke kanAka i makemakeia mai nei a nau keia kelekalapa." ... Malalo iho o ka iliwai o ke pakaukau a ē ike ole ui mai ai hoi e kekahi poe, i paa ai oia i ka wa-hi leka polu a ke keena kelekalapa Palani o ka loaa kni mai iaia. Nana mua ae la o Pcfesa nia o a maanei, a ia nianwa ku ae la o lialolo niai kona nolio ae a lalau aku hi 1 kekahi popo palaoa ma kekahi.»pakaukau e aku. • "No kau ninaū e ka hoaloha ke ae aku nei au mai ka Pa Kapilinioku i'o mai aū'.o Sekotia, a me he mea la maloko o kena kelekaiama he mea nui loa kekahi i kauohaia mai la ia'u. Eia au ke hanu nei inaHope o kekahi hihia auo nui a ktiikoi, a ke noi aku nei au ia oe mai noho oe a hoike iki ae i kekahi mea e pili ana no'u—e ukuia mai ana oe eke keena oihana kikowaena no kou luhi. 'A ka mhnawa hea de i manao ai 110 ka l«oi hou anā aku?" - v "Ma kekahi kāaahi laweleka hou e holO āūa niai Parisa aku," i pane akU ai ka makai o ke kaaahi. "'Ūa pono; ia oe e hoea akū Ladana ea, hoike koke aku oe ia oe iho i ke keena oihana kikōwaena o ka oihana makaikiu ma, LaUaūa. e like me ka nianawa kupono e loaa aua ia oe. noi ia oe, mai"|iele'mau iftarde imiia o'u, hookaawali' loa oe, o lilo koū hele nlairthāi i mea e hoopūhiliia ai ka'u lvma." " > f \ • . "O, pololei! E kalaumāi oe ia'u—ma kela hihia hookahi no anei? Ma ka, Paki Leūi^'' : 'A pela aka makaikiu oka pane ana aku. * I ka makai o ke kaaahi i hala aku ai hoi hou mai la o BaU> lomaio a hui • īne. kona, kokoohia a hoom!aka hou iho la«-ko la.ua ai ana nb. h>anawft me ko laua kamailio ole aku kekulii i. kekahi, 'ka pono a piha aku ka lua oka iuaina maikaina mak£ -aku. "Aole anei e 06 ke wehe ae i kena wahi-leka?" i ninau mai ai o i k;ona hoa, no kona ano ulūhua iho la. he loā /pla i ka manao maloko o ke kelēkalapa ia manawa. • / •*/' "1 ka manawa e loāa.ai he manawa ia'u, ia wa e wehe ae ai." i pane aku ai o Peresa. E, Beka, aia ko kanaka ke heie la— hookolo koke ku oē iliahope oūa i keia manawa! Na'u e uku ak.u ka bila o ka kaua ai ana iho la." Mamuli o ko eu mua ana ae a haalele iho la i ke pakaukau u.a mamAo loa oia mai a Ratolomaio aku, <ija nae, aole no oia i hoeā aku i'ka puka loaa aku la oia ia Bitolomaio, a oiāi he opio nialihlni o Batoloinaio. i kela aina, alo.ik) mua ae la kona maū Ūiaka ma 0 a maanei a kiola la ika omole koniaka wai elēmalalo o kekahi pahu hakahaka e waiho mai ana, a hoomau akii ia no kana hele ana no ka puka owaho loa 0 ka hale aina, Ia oili loa ana aku ana iwaho, lohe aku la oia i ke kahea mai a na kauwa oluna o na kaaahi ma ka olelo Palani no na oinua e makemake ana e kau aku e pii aku ia manawa. I ka lohe ana aku o na ohua ua momo]ku aku la lakou no kahi o ke kaaahi. I ka loaa ana hoi lie manawa kupono i ka Makaikiu Pei;esa. a i ole ka Makaikiu Makeneki, wehe ae la oia i ka wa-hi o ke kelekalapa a hooinaka iho la e heluhelu i na mea i kakauia maloko a penei na plelo: "O ka lua keia o ua palapala i hoonnaia aku ia Oe. Ua Kelēkaiapaia aku nei ka Makaikiu Topina, ko kakou kanaka maloko 0 Pat*isa, e h.ele ae e hui me oe ma ke kaaahi au e leau aku ai. a e hana aku oia elike me kau mau mea apau e kauoha aku ai.iaia. "E makaala loa oe ina ke alahele. Ua haalele inai nia loe kaaahi laweleka ekolu mau makaikiu me na likiki ukUnioku ame kaa no ke kulanakauhale o Kana. lle kuinu 110 kau e manaoio iho ai no ka hana no ko lakou kuuiu o ke kau ana aku la. Mai hoohala oe ika ike aku ia lakou, ē mau oe elil e me ka hiki e hui mau aku me lakou.. "L'a manaoia oe e kekahi poe ua hala i Ladana 110 kekahi haua. a inamuli o ia kumu i man.ao ai makou tna keia arvj »ho la e loaa aku ai kē kelēkalapa ia oe me ka ike ole ia, maniuli 0 ka hilinai aku iko ke kiai huiia loa i keia mea huna. Ua rtinauia mai oe e kekāhi poē a ua ha'iia aku ia lakou ua hala oe i l .ailana no kekal»i hana. he hoopunipuni keia. aka. pela wale 110 ē nalo ai kau w'a.hi 0 ka fiele aiia aku. i ole ai oe e hoohu-ii ia." , ' . "'No Parisa keia kaaalii!" walii ana kanaka olUna oke kaa nlii o ke kahea ana mai'niua, a hala ihope, a he mau minuke nokole loa ma ia hope iho ua ku iho la ke kaaahi a hoomakn aku la ūa oliiia e lele noUinn o ka awai me na paiki a lakou e ] aa āna ma ko.lakou niau lima. I * MOKUNA 111. L ':a lele akn la na ohua apau me ka. nana ole ae i ka ua e iho ana ia nianawa, aka, no Reminetona, iho iki aku la oia a ku iho la m ake kaē o ka awai he wah»Snalu ia, me ka naiia aku i na kaalio e kuku mai a»a. Oiai oia e ku ana mulaila. e'.O'ii mnu ohua i kaalo ae m.aha'i ona a i ke kau ana aku iluna o ka awai. wehe li.ke ae la lakou i na mamalu. a hoomaka aku j Ij. e liele kiau maluna aku o na kiowai e laua aua, no ka huli ann al;u i kekahi wahi e ai lakou k:i mau p ū'^i. I nā kanaka ekolu \ kaalo ae ai 3 hele aku la nam uku \a e Rēuiineiona nlahof>e o lakau me ke ano e ae la o Kona hole-hele-na ?a manawa, n\e he rriea la ua maka'u oia i kekahi o lakoū. «Nana ae la oia mā 0 a inaanei, alaila hoomaka aku lu ka ..hele ana..imua mai ke kae aku o> ka awai maluna aVu o ke -»la- | hāo. m ēkona haupu ole ae ke nana ia mai la' oia e Miiau kanaka me ka manaoino iaia. [ (Aole i pau.) . ,