Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 41, 10 October 1919 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOLOMUA IA OPIO HAWAII MA

            KA HANA KIIONIONI

            Kau Dear Solomon Hano Hano, Aloha kana: -- E kala mai no boi kou hanohano īa 'u e maalo hou aku nei imua o kou alo, manao no au e oluolu mai anu no oe i keia wahi poomanao e kau ae la maluna.

            Ia 'u ame ko'u mau hoa e noho noa i Napoopoo, Kona, hui iho la au me Mr. Hauale Kapea, he opiopio kona kulana, ua kamaaina no hoi maua ma ke kula nakauhale alii nei a hu iho la au me ia ma kahi i hoikeia ae la me ka nauon piha no hoi, ua loihi maoli kela palowale ana, a ninau aku la au iaia: Heaha kou pono o kou noho ana ma kei aina? Olelo mai la no hoi kela ia' he mea hoike kiionioni oia me ka holopono loa.

            Ua nui maoli ko'u kahaha i na mea ana e kamailio mai ana ia'u, me ke kuhikuhi pu mai i na mea e pono ai ia hana o ia na mikini hoolelekii, na paku keokeo no hoi ame kekahi mau noho, na mea no e pono ai, aia iluna o kekahi kaa otomobile i hanaia ua mea a makaukau maoli no ka nee aua ma kela wahi keia wahi, me ka holopono maoli.

            E kuu Solomon, e kala mai, i kuu lawe ana mai a noonoo me ke akahele no na mea pili no keia opio Hawaii, he koko elike me ko'u ame kou e kuu kenerals; ua hoopiiia ae ka uilani o ko'u manao e kakau i kekahi manao nona, me ko'u hilahila ole, ua kupono maoli i ko'u iini e ike aku i na keiki hanau o ka aina e imi ana i pa mea a ka Makua Lani i waiho mai ai nau e hana sku e kuu lahui.

            E nana mai i keia hana hou maluna o ka lepo o na kupuna i hala aku ahiki mai nei ia kaua. E wehewehe aku au i ka'u mea i ike ai no keia opio Hawaii, i kona hiki ana mai i Napoopoo, Kona, ua komo aku la oia i na kauhale Kepani ame Pukiki, Pake, Haole, ame kona koko ponoi o ia ka lahui Hawaii, ua hiki aku keia paipai ana i Honaunau, ua hoounaia na kaa otomobile no ka lawe ana mai i na kamaaina, e ike mai e ka lahui o ka makamau loa keia o ka hoikeikeia ana o kii i kai o Napoopoo, o kana hana mua e hui aku oia me na kamaaina e noho ana ma ia mau kaha, i ka lawa ana o 'na hoolilo, a loaa kahi ola alaila e imi oia i hale e lana ai, a e lawa ai i haneri a oi poe makaikai, pela oia i hana ai, i kona ike ana ua lawa na mean e pono ai kona luhi, ua hui aku la oia me ka hui hana kope, no ka hale e kaulaiia ai ke kope me ka loaa mai iaia, a o ka hoomakaukau no ia no ka wehe ana i na hana hoikeike.

            I ka manawa i ha'iia ai, o ia ka hora 7:30 p.m., i ko'u hiki ana aku me ko'u mau hoa ame ko maua kamaaina, ua piha maoli i na lahui like ole; e a mai ana ka uwila me he la ma ka'u nana aku, aia i Waipahu, Ewa. He laukauaka maoli me ka launa aku no hoi me na kamaaina, he ulumahiehie maoli, a hui hou iho la au me ua opio nei, ua nui ko'u nana i na mea ana kuhikuhi mai ana.

            E ike mai e ka lahui, iloko o keia hana hou iloko o ka aina, o ka hoomanawanui ame ka hoopono ame ka mikiala i na mea e pono ai, e nana mai e kuu lahui i keia opio, e hana ana i ka mea a ka Makua Lani i haawi mai ai iaia, e lawe mai i keia hana ko 'īko'i, e kaahele ana apuni ka mokupuni o Hawaii, e nee ana i na manawa apau.

            I kou ike ana i kana hana am kona wehewehe mai i ke ano o kela kii ame keia kii, o kekahi ana i olelo mai ai ia'u, o ia na mea e pili ana i ka moolelo i hoopukaia ai ma ke Kilohana, oia o Tazana o na mapu, ua nui ka pomaikai i loaa iaia ma ia kii, e piha mau ana i na manawa apau, no ka mea ua nui ka ike o ka lahui Hawaii i kela moolelo, a i ka manawa i ha'iia aku ai e pili ana no kela kii, ua nui ka poe makemake e ike i ke kii o ua kanaka ikaika nei, elike me ka mea i hoopukaia ma ke Kuokoa.

            Nolaila e kuu lahui, aole mea e nele ai, in a aia iloko o kou noonoo ka maka'u ole e hana i kekahi hana e kaulana ai oe, a i oi loa aku ma keia ola honua ana; kuokoa ma ka hana ame ka nohona ulakolako ame ka hauoli, no ka mea, aole mea nana e hookikina mai ia oe, no ka me ua loaa ia oe o hoiliili i na mea liilii, a i ka hoohuihui ana, ua lilo i mea nui,  i mea i'o, no ka mea, aia me oe o hoopono, e ikeia mai ai, no ka mea, ua hana aku oe i ka mea e hilinaiia mai ai oe, aole na ha'i e hapai ia oe, aka nau no, o ia ko kakou kumu pilikia, in a e haule mai, mai kahi kula na mai, o kou hana aku i ka mea e pii hou ai oe iluna, o ka mea nae au i hana hou aku ai, o ia no ka lu wale i a manawa ma na hana i'o ole.

            E kuu Solomon âme kuu lahui, o keia makapeni ua ike a ua kamaaina i keia opio, o kuu koko, i kona manawa e paa ana i kekahi oihana ko'iko'i iloko o keia teritore, a na haku i hilinai aku ai, aka ua nui na mea nana e luaiele i ka manao a poholo iloko o ke pohopho, ua emi aku kona kino ahiki i ke koe ana mai o kona maka me na pepeiao ame kona noonoo, a ku hou oia maluna o kona wawae a nee imua me ka nana ole i na mea i hala mahope, a nana i na mea omua e nee mai ana me ka malie. Heaha ka mea i ikeia? Ua loaa hou kela hilinaiia ame ka mahalo pu'ia, a loaa ae la kela olelo kaulana i nui ke a keohekei mananAoomeekalashrd ke aho e ke keiki a pa ka ili i ke kai, loaa mai na mea apau, o ke aho loa, o ia no ka hoomanawanui ame ka hoopono.

            Nolaila i kuu ike ana i ka holomua o keia opio Hawaii, aole he mea pono na'u e huna i na mea a ko'u maka i ike ai me ka oiaio loa, mai maka'u i ka hana i ka mea pono, no ka mea e loaa mai ana no na mea au i iini ai e holomua; e nana me ke akahele loa me kou kaupaona ana i kau mea e hana ai, no ka mea in a no oe e malama ana elima haneri dala me kou manao aole oe e hoolilo ana, o ka mea apiki ua lilo aku la i ka mea i makemake ole ia aole e hiki ke hoihoi hou mai, aka, in a oe e noonoo me ke akahele e hoolilo i ka mea e hoi mai ai me kou hoopono, e hoi hou mai ana me ka maikai.

            Nolaita, e ka lahui, e nana i keia opio, ua haule iloko o ke pohopoho, a ku hou mai maluna o kona wawae a hana mai i keia hana ano nui e kaahele ana mai kela kihi o ka aina, a keia kihi o ka aina, aole keia he pai, aka he haawina e a'o mai ana ia kaua e hana aku, i loaa ko kaua hilinaiia mai, pela me keia makapeni, i ko'u manawa e noho ana i ka oihana makai, ua manao maoli au ua pomaikai au, no ka mea e loaa ana ia'u he haneri dala o ka mahina, aka, i ka manawa o'u i kaawa'e mai ai, a hoi ae la au i ke kalaiwa kaapio, ua oi loa aku ka mea i loaa a'u ua manao maoli au o ka oi aku ia; eia ka aole. Ua hilinaiia mai la no hoi a loaa mai la ke kaa otomobile, ua maka'u no, aka e hoao ka mea e pono ai. Heaha ka mea i ikeia, ua lanakila maluna o na mea apau, me ka nana mau aku imua i na mauna, e loaa mai na mea apau au i iini ai, pela no me keia opio e hana mai ne, aia iloko o ka hoolilo a i ka puka ana mai na hoollo mai a koe ke koena, o koena, o kona ola ia ame kona ohana.

            Nolaila ke paipai nei keia makapeni e ala, e ku iluna e nana i na mauna, aia iloko on a ke ola mau a huli ae i ka moana kai nui, aia iloko on a ka maha ame ka hauoli, a huli ae ia na ao kaalewa lani, aia ka Makua Lani e nana iho ana me ka oluolu, me ka hauoli, no ka mea ua hana aku oe i na mea apau i ku i kona makemake, e hoolaupa'i mai ana Oia ia kaua i ka lahui Hawaii, ka mea nona keia lepo mai Kona mau kupuna mai ahiki mai ia kaua a ka lahui e noho mai nei, a hana i na mea no e hiki ana ia kaua ke hana.

            Mai hilahila, mai maka'u; a olelo iho, aole e hiki ke hana, o ka mea, ua nee, mai lawe mai la ano manao, e hana mua oe elike me lakou la ma, ahiki i kou hilinaiia ana mai, alaila ia manawa oe e hapa ai i kau mea i noonoo ai, a e loaa ana ia oe kela kulana elike me keia opio Hawaii.

            I ka hoopau ana i keia mau manao, e kala mai no hoi oe e kuu Solomon, i ha hemahema, manao no au e oluolu mai ana no oe, no ka mea, ma kahi o na kiko ua pakika loa aku ia imua.

            Me oe ko'u welina pau ole ame na keiki limahei na lakou e hooponopono na kaula keleawe nana e hoomalamalama apuni neia Paeaina ko'u iini pau ole. Kou haahaa

                                                                                    J. K. MOKUMAIA

Moanalua, Oct. 5, 1919

HOOLEIA KE NOI A E KALANA HAWAII

            O ka makemake o ke Kalana o Hawaii, no ka huina o iwakalua kamamalima kaukani daln, e haawaiia aku e ke Teritore, i wahi e hoomoeia ai na paipu, no ka hoolako ana i ko Honokaa poe me ka awai, ua hooleia aku ia e ke kiaaina, mamuli o kona manaoio ana, he hana kela i pili wale no i ke Kalana o Hawaii, e pono ai na kela kalana no e huli aku i ke dal, me ke kuleana ole o ke Teritore, e hoolawa aku I ka huina i makemakeia.

            Ma kekahi halawi a ka papa lunakiai o ke Kalana o Hawaii i malama ai, mamua aku nei, ua hookomoia ae he olelo hooholo, e ka Lunakiai Cabrinha, e kauoha ana e imi aku ke Kiaaina i na alahele e loaa ai he haawina dala, no ka hoolako ana i mau paipu wai, e lawa ai na makaainaua ma Honokaa, Hawaii, me ka wai.

            Ua hookomoia ae kela olelo hooholo, mamuli o ka manaoio o ka Lunakiai Cabrinha, he kuleana kekahi o ke Teritore, i kela kumuhana, ma o kekahi aelike i hanain, mawaena o ka hui Hawaiian Irrigation Co., ame ke Teritore, o ia ko ka hui Hawaiian Irrigation Co., hoolako ana i ka wai, a na ke aupuni hoi ka hoolako ana i na paipuwai.

            I ka manawa i hoea mai ai ai ke noi a ke Kalana o Hawaii no kekahi haawina dala, ua hoakaka ae o Kiaaina McCarthy, aole e hiki iaia ke haawi aku i ka huina i makemakeia mai ai e loaa aku, mailoko ae o ka haawina i hookaawaleia no na pilikia, no ka mea, wahi ana, ma na hana pili wale no i na pilikia o ke Teritore e hiki ai iaia ke ne aku, aole hoi ma na pilikia pili i na kalana.

            O ke alahele e loaa ai kela huina dala a ke Kalana o Hawaii i makemake ai, wahi hou ana, o ia no ka hoopuka ana i kekahi mau hona aie, a e malamaia hoi he koho haloka, no ka hooholo ana o na makaainana no ke kupono a kupono ole paha o ka hoopuka ana aku i hona, a i ole, e hoomanawanui pela ahiki i ka noho hou ana mai o ka ahaolelo alaila e noi ae i kekahi haawina dala iloko o ka hila haawina aie, alaila e hiki ana e loaa ke dala mai ke Teritore aku, a e kakiia aku hoi i ke Kalana o Hawaii.

ELIMA I MAKE MA KA HEIHEI MOKULELE.

            O ka hopena o ka heihei mokulele o ka malama ana mai nei ma Amerika ma ka Poakolu nei i kulike ai me ka lono kelekalapa i loaa mai i keia kulanakauhale, o ia no ka halawai ana o kekahi poe he elima me ka make, a loaa no hoi he mau poino kukonukonu i kekahi poe.

            He kanaono kumamakolu ka nui o na mokulele i komo ma kela heihei ana, a he elua hoi mau wahi o ka hoomaka on a o na mokulele e haalele iku ma kela lele heihei ana, ma Kapa@kiko a ma Mineola.

            Ma ka po ana o ka la ma kela Poakolu, mailoko mai o na mokūlele ho umi kumamalima, o ka haalele ana iho ia Kapalakiko, he umi kumamakahi i hoea aku ma Loko Paakai, he mamao i leleia e keja mau moku o 755 mile.

            O kekahi mau make elua iwaena o na ulia o na kamaka oluns o na mokulele, ma Loko Paakai no ia, ma ka manawa i hookuu iho ai i ko laua moku ilalo, mahope o ka lele ana me ka holopono loa. I ka manawa i hoomakaukau iho ai o kela mau kanaka e hookuu i ko laua mokulele ilalo, o ka manawa iho la no ia i haule ino iho ai o ka mokulele a hooku'i i ka honua, me ko laua make ana i ka manawa pokole loa.

            He hoike kekahi i lona mai Nu Ioka mai, e hoakaka ana no ka lona ana i kekahi mau mokulele ewalu na ulia, a he ekolu poe i make ma kela mau ulia. me hookahi mea i lona i ka poino.

            Mailoko mai hoi o na mokulele he 47 i haalele iho ia Mineola, he hookahi wale no mokulele, ua kipa ma kekahi mau kulanakauhale.

            E hoomau ana kela mau kanaka lele moku i ka lele ana aliki i ka hoea ana i ka pahu hopu, me ka kipa ana aku ma na wahi apau i hoakakaia, pela wale no e kaa ai ke oe i ka mokulele mua loa e holopono ana kona lele ana ma kela heihei.

NA MARE

            Manuel Souza ia Clara Kuaana, Sept 28.

            J. Akoni Jr. ia Henrietta Adams Sept 28.

            Samuel B. Lee ia Mary K. Crawford Oct. 2.

            A. P. O'Brien ia Jennie Kawai Oct. 4.

            A. Canalo ia Rose K. Kekuewa Oct. 6.

            Loo Hoon ia Annie Perego Oct. 6.

NA HANAU

            Na Herman Miller âme Luey Kamau he kaikamahine Iulai I,

            Na John P. Mattson ame Minnie Rose hin he kaikamahine Sept. 29.

            Na George Kekaula Jr. ame Kalehua Kuikioewa he keikikane Sept. 30.

            Na John Makakoa âme Mabel Hilo he Kaikikane Oct. 3.

            Na Kalua Kaawaloa ame Lily Kaomea he kaikamahine Oct. 5.

            Na John Luna âme Alice McDougall he keikikane Oct. 5.

            Na Solomon Kua âme Elisabeth Fulver he kaikamahine Oct. 5.

NA MAKE

            Lizzie Lani Laaikapu ma ke alanui Kamehameha IV Sept. 30.

            Sam Kahalepouli, ma ka Halema'i Moiwahine Sept. 30.

            Ernest Legros, ia a ke alanui Moi Sept. 30.

            K. Haaheo ma ke alanui Waiakakamilo, Oct. 3.

            Mareka K. Nao, ma ke alanui Waiaka milo Oct. 3.

            Caroline Miller ma ke alanui Laimi Oct. 3.

            Mrs Kaulaloa Kuhaulua, ma ka halema'i Moiwahine Oct. 5.

            Ellen Mahoi, ma ke alanui Leilani Oct. 6.

            E. N. Catheart ma ke alanui kula Akau Oct. 6.

            Iloko o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai John De Bolt ma ka auwina la Poalua nei he ewalu mau paa mare i hooko oia ka pili a e mana ana ia hookaawaleia ana mahope aku o ka hala ana o na la he umi mai ka manawa inai o ka puka ana o ka olelo hooholo.

            Aole ka i hiki iki ke Kiaaina McCarthy iluna o ke kuahiwi o Haleakala ma Maui, nolaila ma kana hoolala ana, iua ka e loaa ana i manawa nona ke pau kana haiolelo ana i ka Ahahui Civic ma Kahalui, a pau no hoi kana makaikai ana i na mea hoikeike o ka @ea a ke Kalana o Maui e malamaia ana ma Wailuku e hoomanuiu ana ma ka Poaha, Poalima ame ka Poano, alaila e pii aku ana oia e ike i ka "hale a ka la."

HANAIA HE PEPEHIKANAKA MA KAHUKU.

(Mai ka aoao Ekahi mai)

kumu, i ala mai ai kona manao inaina, a hooko aku la ia manao, ma ka hou ana iaia me ka pahi a make.

            O kona manao maoli, elike me kana i kumaililo aku ai i na makai, o ia no ka pepehi ana i kana wahine a make, alaila pepehi pu aku i ka mea nana ua hana hoowalewale i kana wahine.

            He iwakalua kumamahiku makahiki o kela Pilipino pepehikanaka, o he hookahi hoi makahiki ke emi iho o kana wahine, he mau Pilipino malihini loa laua ma Hawaii nei, no ka mea he ekolu wale no o laua mahina o ka noho hana ana aku ma ka mahiko o Kahuku, a loaa iho la keia, poino, mawaena ko laua noho ana.

OLELO HOALOHAALOHA NO MISS RACHEL KAKINA.

            I ka makou kaikamahine i aloha nui ia iloko o ka olelo hoopomaikai a ko kakou Haku Iesu Kristo, Miss Charlotte Kakina, walohia wale:

            Oiai ua oluolu i ka Makau nana loa ka lawe ana kau i ke ola maiamae o kou kaikuan@a aloha, Miss Rachel Kakina, ma na hors poniponi o ka wa@aao Poalima, la 26 o Sepatemabe, 1919, ma loko o ka haukipila o Lihue, Kauai, a waiho iho la i ke kino paunuani e @oe oni ole ana no ka wa mau loa, ahiki i ka wa a ka Haku e kahea mai ai, a o ka ahaue hoi aku no ia me ka Mea Nana i hana ma kela Edena nani ma o, a ko ai ka mea i palapala ia, o ke kanaka i hauaia e ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha i na popilikia, puka mai no ia me he pua la, a okiia aku, a holo aku no ia me he aka la, aole ia e mau. A oiai o kakou apau ke hele aku ana i on a la, aole ia e hoi hou mai no ke mea,

            Ma ka lani he hale mau nou, kuu hoa,

            Ma ka lani he hale mau nou;

            Na Iesu no ia i hoomakaukau,

            Ma ka lani he hale mau nou.

            O Miss Rachael akin he honahanau no ka Ekalesia o Lihue, he haumana Kula Sabati, he lala C. E., he lala no ka Hui Aloha Kokua Manawalea, a he lala no ka Ahui Kaahumani a haalele wale mai la i keia ola ana.

            Nolaila, e hooholoia, o makou o ka Ekalesia o Lihue, ke Kula Sabati, na C. E. ekolu, ka Ahahui Kaahumanu, ma o ko makou mau komite la i koho pono ia, ke komo pu aku nei me oe e ke kaikamahine i hooneleia i ke kaikuaana, ame ka ohana apua, e auamo pu i ana, ame ka ohana apau, e auamo pu i na kaumaha ame na luuluu.

            E hooholo hou ia ke pule nei makou i ka Makua mana loa, e hoomama mai i na naau ehaeha, a maluna ae o na mea apau, ke kahea mai nei ka leo o ko kakou Iesu, "E hele mai oukou apau loa io'u nei, ka poe luhi ame ka poe kaumaha a na'u no oukou e hoomaha aku.

            E hooholoja, e hoounaia i hookahi kope o keia hoalohaloha i ke kaikaina ame ka ohana, a i hookahi i ka Nupepa Kuokoa, i hookahi i ka Nupepa Ka Hoku o Hawaii.

            Ma o ko makou mau komite la,

            WM. KAIAWE,

                        Komite Ekalesia;

            MRS. ENOKA LOVELL,

                        Komite Kula Sabati,

            HENRY W. WAIAU,

                        Komite C. E. Kuwaena;

            MRS. ISABELLA K. WAIAU,

                        Komite C. E. Pokii;

            MRS. W.M. KAIAWE,

                        Komite Hui Aloha;

            MRS. K. MONTOGOMERY,

                        Komite Hui Kaahumanu.

Lihue, Kauai, Sept. 28, 1919.

 

HOEA KA POE NO WAIKIKI NO KA IKE ANA I KA WAIPUILANI.

            He ekolu mau Waipuilani i ikeaia mawaho ae o na Kapakai o Waikiki ma ke ahiahi loa ana iho o ka Poalua nei a no ka nani o ko lakou mau hiohiona ke nana aku i momoku ae ei kekahi lehulehu ma na kapokai o Waikiki no ka nana ana aku ia mau meakamahao.

            E holo ae ana ka Mikahala ia manawa a ua a neane loa ka e kokoe aku ka waipuilani ia moku ia manawa eia nae no ka holo paha o ka Mikahala ua mamano loa aku la ka waipuilani mai ka moku eku.

            O ka waipuilani mua ua pii ae la ke ke kai a ku pololei a nee aku la me ka hikiwawe loa maluna o ka ilikai, a ua ukaliia aku ia e kekahi waipuilau hou. I ka manawa o ke kolu o na waipuilani i pii ae ai mai ke kai ne ua nalowale aku la ka ka waipuilani mua a hoomau aku la ka lua ame ke kolu ka keia o ka manawa o ka ikeia ana o na waipuilani ma ia la, e like me ka olelo a ka poe o Waikiki, i like maka.

            He pouli uwahi pele ma na kapakai o ka mokupuni a ma na awawa o Manoa Palolo ame Nuuanu he pouli uwahi wale no ka mea ikeia aku nana i hana ne a pau ka ikeia ana aku o na kualono ame ka piko o ka lalani mauna i hui pu ia me na ao eleele e umalu iho ana maluna. Aneane hiki ole i na kanaka o Manoa ke ike pno aku ia Kaimuki ame Laeahi no kekahi manawa, a oiai ia uwahi e halii ana e lohe mau ia aku ana ka nu hekili mai ma ka huli Koo lau me ka olapa pu o ka uwila i kela ame keia hapaha hora 5 ahiahi. Ma ka olelo a ka poe e noho ana maluna o na kiekiena ua like ka ka ula o ka la o aneane aku ana e napoo me ke koko mamuli o ka paa o ka lewa i ka uwahi pele, ua like ka ka la me kokahi popo ahi ulaula nui, i ka lewa.

            Aneane he 20 makahiki i hala aku nei iloko o ka manawa i pahu ai ke pele o Mokuaweweo ua laweia aku ka uwahi pele a hiki i ka hikina akau, a i ka lona ana mai i ka makani akau ua laweia mai la ka uwahi i ke komohana hema a hoopuni ae la i ka Mokupuni o Oahu. No kekahi manawa ka uhiia ana o ke kulanakauhale o Honolulu e ka ohu manoanoa mau uwehi. He mau hiohiona kamahao wale no keia o keia au e nee nei.

KO'IKO'I KE KUAUA O KA PO SABATI NEI.

            Mahope iho o na la hahana o kawela ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, no kekahi mau la lehulehu aku nei i hala, ua haule mai la he kuaua ko'i ko'i ma ka po o ke Savati aku la i hala, ke hele la a halana pu ka wai ma kekahi mau wahi lehulehu.

            Ua ukaliia mai kela kuaua ko'iko'i e na alelo manamana o ka uwila ame ka haku'i ana a ka leo nakolokolo o ka hekili, e hoopilipu ana i ka hanu o na mea apau.

            Ua hoomaka mai ka haule ana o ka ua mahope iho o ka hora ehiku o kela po Sabati, i ka manawa o na kanaka i hoea ai maloko o na halepule, ame na hale kiionioni, a no kekahi mau hora lehulehu ka haule ana mai o ka ua, ua hiki ole kekahi poe ke kakili ahakik i ka malie ana, nolaila i wahi e hoea ai no ko lakou mau home, ua hoolimalima okoa i na kaa, a ua hoomanawanui no hoi e kau malauna o na kaa uwile, aia ka pono o ka hoea aku i ka hale, me ka nana ole i ka pulu o ko lakou mau lole.

            O ka põe keia e noho ana ma na home i kaawale mai kahi aku e ku ai o na kaa uwila, ua kono okoa ia aku lakou e kau maluna o na kaa otomobile, mamua o ka hoi wawae aku iloko o ka ua ame ka wai e kabe ana ma na alanui.

            Iloko o ka hele o na alanui ma kekahi mau wahi a halanaia e ka wai, aole i ku wale na kaa uwile, aka ua hoomau no ka holo ana, me ka loaa ole o kekahi mau ulia.

          Ma ke kihi o na alanui, kahi i hana ia ai o na puka wai, ua hiki ole i kela mau puka wai, ke omo aku i ka wai me ka hikiwawe, no ka mea ua oi ae ka nui o ka wai mamua o ka hiki i kela mau wahi ke omo aku, eia nae i ka manawa i akakuu mai ai ka ikaika o ka haule ana a ka ua, ua emi mai ka wai, ahiki i ka maloo ana o na alanui.

          He hookahi kumu nui nana i hoopakele ae i kekahi mau wahi ma ke kaona nei, ma o kela wai la, o ia no ka hoomaemae mua ia ana o na paipu e holo ai ka wai, he mau la lehulehu mamua aku, nolaila i ka hoea ana mai la o ka ino, ua maalahi loa ka holo ana aku o ka wai he keehina hoomakaukau e keia i laweia ae e ke keena o ka enekinia kalana ma mamuli no o ka hopohopoia o hoea mai kekahi ua nui elike me kela.

          Mauka ae nei o Kalihi, ma na hoike i loaa mai ma ka Poakahi ae, ua komo okoa ka wai iloko o kekahi mau halekuai, a ua halana pu ia hoi ke alanui e ka wai, me ke kahe ana aku ma na wahi haahaa, o ka mea laki loa nae, nole he mau poino i ikeia.

          Mawaho ae ne hoi o Pawaa, ua uhi pu ia ke alanui e ka wai, eia nae aole no he mau ulia poino i ikeia.

          Ma kekahi mau wahi haahaa ma Kakaako, ua halana pu ia e ka wai, a ua hoopakeleia hoi kekahi mau wahi, mamuli o ka hanaia ana iho nei o ke alanui a kiekie, aka no na wahi i hana ole ia, ua hooliloia i mau lokowai, e maloo ole ai no kekahi mau la loihi.

          Ma ka manao kohokoho wale o kekahi poe, ua hoea mai kela kuaua, mamuli o na hana a Pele e hoolalelale mai la ma Kona, a ma ka manao hoi o kekahi poe, aole he kuleana o ka pele i keia ua, aka no ka hoea mai no i kona manawa, oiai he wa ino aku keia, a ua kamaaina no ko Honolulu nei poe i na kuaua ko'iko'i o keia ano, iloko o keia manawa o ka makahiki.

PIHA KA FEA A NA KAIKUAHINE KAKOLIKA.

          O ka fea a na Kaikuahine Kakolika o ka malama ana ae majoko o ka Bihopa Paka. ma ka Poaono aku la i hala, o kekahi ia o na fea i hoomaopopoia ka holopono, no ka mea ua hele maoli a piha i na kanaka, mai na hora mai o ke kakahiaka, ahiki wale i na hora o ke aumoe.

          Ua kukuluia he mau halepe'a lehulehu maloko o ka paka, a maloko o kela mau halepe'a na wahine lehulehu, me ka lakou mau pakaukau o na meakuai like ole i hele a luluu i na meakuai.

          O ka halepe'a i hoolakoia me na meaai, malaila ka momoku nui o na kanaka, no ka hoopiha ana ia lakou iho me ua meaai maluna o ka nui a uuku paha waho ae o kela mau mea na eiga no hoi.

          Ma ke paniia ana o na wahi kuai ma kela po, aole e hiki ke hoomaopopoia ka nui o na dala i loaa, mai na meakuai mai, aka nae, ma na mea i kohoia aku, ua oi mamua o ka hookahi kaukaui dala.

          O na dala i loaa mai ma o keia fea, e komo aku ana ia iloko o ka waihona no ke kukulu ana i home hou no na Kaikuahine Kakolika, ma kahi o ko lakou home, i hele a alu'a, mamuli o ke kahiko loa o ke ku ana, a no kela hana no hoi i haawi ae ai he heluna nui o ko Honolulu nei poe i ka lakou mau kokua, me na manao ohohia.

HELENA, ARKANSAS, Oct. 4. -- E

lua mau paele i hoikeia mai ua pepehi ia a make ma ka la aku la i nehinei iloko o ka manawa i hoopuniia ai na apana o HeJena ame Elaine e na makai ame na koa iloko o ka manawa o ka haunaele i ulu ae ai mawaena o na paele ame na ili keokeo, a i ala hou ae ai mai ka Poakolu mai.

          Ma na wahi e ae ua loaa hou ka maluhia. Ua hoomakaia ka ninanianu ana no ke kumu i ala mai ai o na haunele e ka loio Kalana.

HAKAKA KA POE OLOHANI ME NA MAKAI.

          GARY, Inidiana, Oct, 5. --He mau kaukani o ka poe olohani oloko o na halehana hao kila i hakaka me na makai ma nehinei, na hope makai nui ame na kanaka kinauahi, mamuli o ka hoao ana o na luna oihana e ake'ake'a i ka hoopilikia ana aku o ka puulu kanaka maluna o na haku hana o na hale hana hao kila lehulehu ma Gary, ka poe i hooloho ole i ke kauoha e olohani laula ma na wahi apau, no ka hookoia o kela hana ma ka la 22 o Sepatemaba.

          Ua hoohanaia na pohaku e ka poe olohani, pela pu no hoi ma ke aoao o na luma oihana, me ka nui o ka poe i hoehaia. Aole he mau poka i kiia.

          Ua hele na halema'i apau maloko o ke kulanakauhale ame na halepaahao a piha ma ka po nei, me na kanaka i hopuia no ka hoohaunaele, a no na palapu paha i loaa aku ia lakou, no ka lapaauia mai.

          Me ka nana ole ia o ke kauoha i hoopukaia ae e ka Meia William F. Hodges, ma ka hoomaka ana o ka olohani, e mau ka nee ana o na kanaka imua, ua hoakoakoa ae la no nae kekahi mau puulu kanaka ia lakou iho ma kekahi mau hale hana, e lawlawe ana i ka lakou mau hana, a hoao aku la e lele maluna o na limahana, ka poe i hoolohe ole i ke kauoha laula e olohani. He hookahi kaukani ka nui o na luna oihaua, i hoea mai no ka pane ana i ke kauoha, mahope iho o ka ikeia ana, aole i lawa ka puali makai mua o ka hoounaia ana mai.

Kauoha Okoa ia na Pualikoa

          O ka lohe i hoikeia mai Inidianapoli ma ka po nei, e hoakaka ana ia no ke kauoha ana aku o ke Kiaaina Goodrich i umi kumamakahi mau pualikoa no ka hoouna ana mai ma Kikako Hikina ame Gary, mahope iho o ka loaa ana mai he hoike mai ka makai nui mai, aia ke hoeueu la na alakai i ka poe olohani, e hoohaunaele, a ua hophopia, e ala mai ana kekahi pilikia pili lahui.

          I kulike ai me na hoakaka a ka poe olohani, he nui na Niga i hoohanaia maloko o na hale hana hao kila ma Gary. Aia ma kahi o ka 3000 poe kanaka hana mailoko mai o 8000, e hoohanaia ana ma ka la i hui ole aku me ka poe olohani; a i kulike ai me na hoakaka a na alakai o ka poe olohani, aia ma kahi o ke kanawalu-kumamalima pakeneka o na limahana i olohani. I kulike nae me na hoakaka a na lunanui o na hui, ma kahi o ka hookahi hapa-kolu o ka poe hana mau i hoea aku i ka hana, ma ke kakahiaka o ke kaheaia ana o ka olohani, ma ka hui hana hao kila Amerika, a he pakeneka kiekie hoi maloko o ka hale hana kini.

          Ke hoohanaia nei na halahana lehulehu, me ua limahana emi mai, eia nae aole he mau pilikia i ikeia.

LILO I KA ATHERTON ESTATE HE 1 EKA AINA MA KAKAAKO.

          O kela apana aina i ikeia ma ka inoa o Kaikainahaole mamua ma ke kihi o na alanui Moiwahine ame Misiona, ua lilo ae ia i ka Atherton Estate ma ke kuai mai ka hui papa ae o Allen & Robinson, ma ka Poalua nei ka holopono anan o ia kuai, ma o ka Hui Guardian Trust la, ka mea nana i kuai.

          He umi mau halenoho liilii e ku nei maluna o kekahi hapa o keia apana aina, he eka hookahi a keu aku ka ili, a ma kekahi hapa o ua apana aina la he wahi hoahu papa na ka hui o Allen & Robinson. O ke kumukuai i lilo ai keia wahi he $25,000. O ka hana i manaoia maluna o keia apana aina no na mea no ia e pili ana i ka hoolaula ana aku i na hana no ka misiona e ku nei ma Kakaako.

          O keia kekahi o na hoolilo aina nui loa i hanaia mai ka manawa mai o kela apana aina he mau eka ka nui i hooliloia aku ai ma ke kuai e waiho ne mawaena o Punahou ame Moiliili, kela aina i ikeia ka mahiia i ka laiki, ame na mea kanui e ae, he mahina i hala aku nei. Pii ino ka waiwaiio o na aina i keia mau la.

E HAALELE ANA O BOWMAN I KA HANA A KA PAPA OLA.

          E waiho ae ana o Konela D. S. Bowman i ka hana a ka Papa Ola ma ke ano he poo lunanaua no ka Mokupuni o Hawaii, a e hui ae ana oia me ka Ahahui o na Mahiko mahope koke iho o kona waiho ana aku ia hanu, he lono keia i loaa ae mai kekahi mea mai i hiki ke hilinaiia aku ma ka Poalua nei. aole o Bowman i hoihoi ae i kona hookohu i keia manawa, elike me ka Kauka F. E. Trotter, ka persidena ho@ o ka Papa Ola, o ka hoike ana ae, mahope o kona hoi ana mai Hilo mai ma ke kakahiaka Poalua iho nei. No ka manawa nae a Mr. Bowman e hoihoi mai ai i kona hookohu aohe maopopo i ke Kauka Trotter.

          Mai kekahi mau alahele mai i loaa mai ai ka ike no ko Mr. Bowman waiho koke mai i ka hana a ke Teritore a mahope koke iho o ia hoihoi ana mai ana i kona hookohu e hui ae ai oia me ka ahahui o ka poe mhiko. Ua loaa nae kekahi hoomaopopoia e ko Hilo poe me he mea la i kali wale no oia i ka waiho mai i kona hookohu ahiki i ka hoomaemaeia ana o ka ma'i e pahola mai la ma Hawaii i nei manawa. No ke kanaka e pani ae ana ma kona hakahaka aohe inoa i hoopukaia ae, e i aku no paha i ka wa a oili ae.

HOPOHOPOIA NO KE KAHE O KA PELE MA HOOKENA.

            E hoakaka ana kekahi meahu o ka hoounaia ana mai no keia kulanakauhale mai Hilo, Hawaii mai, i ke Star Bulletin, ma ka Poakolu nei, aia na manao hopohopo o ko Hawaii poe, no ke kahe o ka pele ma kekahi alahele okoa, e hoea aku ai i Hookena, a ma kekahi mau wahi e ae paha ma Kona. Penei iho ua lono kelekalapa uwea ole la:

            Hilo, Hawaii, Oct. 8. --Ke pii mahuahua nei ka nui o ke kahe ana o ka pele o Mauna Loa, ma kahi mua. Ua hoomaka nae ka pele e kahe ma kekahi mana hou, e holo la i Kau, aka ua pau koke no. Ua hiki ke hoohanaia ke kelepona mawaena o Kona ame Hilo.

            Ua ala ae na manao pihoihoi no ka hu ae o ka pele a kahe aku i Hookena, me ka pii mai o kekahi kaihoee i keia po.

            He kuaua ko'iko'i ka i haule iho ma Alika, ma na kapakai o Kona, ma kahi o ka pele i kahe ai a komo iloko o ke kai, a ua hiki ole ia R. K. Bonine, ke kanaka pa'ikii o Honolulu ke pa'i i na kiionioni o ka pele, mamuli o ka phina ame ka ua. Ua hoolalaia maanei, e holo aku kekahi moku no ka hoohikihiki hou ana i ka poe makaikai.

            Ina e hoea mai ana na mokuahi mai Kapalakiko mai iloko o keia mau la aku me na ukana meeai no keia kulana kauhale, ua manaoia, pela wale no e hoopakeleia ae ai na makaainana manei nei, mai ka uku ana aku i na kumukuai kiekie loa no kekahi mau meaai.

            HALIFAX, Oct. 9. --He lono kelekalapa uwea ole ka i loaa mai ianei i nehinei mai ka mokuahi Afel mai e hoike mai ana no ke piholo ana o ka mokuahi Pelekane Sizergh Castle i ka moana. Aia na kanaka o ka moku i piholo maluna o ka mokuahi Afel.

OLELO HOOLAHA.

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i ka poe apau he mau kuleana ko lakou i ka Pailina o Maemae, a i ole ia, he mau iwiw paha ka lakou waiho nei malaila, e hiki kino ae ma ka halawai a ke Komite o ka Papa Kahuwaiwai o ka Ekalesia o Kaumakapili, e malamaia ana ma ka auwina la Sabati, Oct. 19, 1919, hora 3, maloko o ka hale halawai o Maemae, no ka hoomaopopo ana i ko oukou mau kuleana iloko o ka Pailina i oleloia. Ke hiki kino ole mai oukou mamuli o keia leo poloai e manaoia ua haalele loa ia na kuleana ame na iwi e waiho nei maloko o ka Pailina i oleloia.

JOESPH K. KANEPUU,

Lunahoomalu o ke Komite.

6369 --- Oct. 10, 17.

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na mea apau ma keia hoolaha, o maua o na mea no laua na inoa malalo nei, ke papa a hookapu loa aku nei maua i na kanaka @pau, aole e hele, kii a lawe i na meaulu o ko maua mau aina e waiho ana ma Pakaikai, iloko o ka Ahuphaa o Waialua, Molokai, ame Kahawaiiki, ame kekahi mau aina e ae i onaia e maua, e waiho ana malaila; ua kapu pu hoi me na holoholona hele wale, a ke hoonoho nei maua ia James Smith ame Levi Kanekalolo ame Wm. Kahinalua Kaahanui i poe na lakou e nana i ka poe e komohewa ana; a o Wm. K. Kaahanui i poe na lakou e nana i ka poe e komohewa ana; a o Wm. K. Kaahanui wale no ka mea mana e ae a hoole paha i ka poe noi apau e komo iluna o kekahi o keia mau aina, pela pu hoi me ka poe e pii ana i Pakaikai i ka makaikai. O ka poe apau he mau holoholona ko lakou e hele ana, e hui ae lakou me Wm. K. Kaahanui, i loko o na la he 15, a mahope aku, aole loa e ae ia kekahi; o na mea apau e ku'e ana i keia e hoopiiia no elike me ke kanawai.

O maua no,

SAMUEL K. KEKOAWAI.

AIKAKE SMITH,

6367 --Sept. 26; Oct. 3, 10.

Hoomanao i Kahi

156-158 Alanui Hotele

Mauka o ka Hokele Young.

Ua hoao kekahi poe e hana i wahi no oukou e noonoo iho ai, ua nee makou mai ko makou wahi kahiko mai, o ka mea oiaio aole makou i nee.

            O Kauka Capps ua kamaaina oukou, Mrs. Correa, Kauka Rushforth ame ka poe e ae, he o ia mau no lakou. Aole he kuleana o kekahi kanaka okoa aku o Thompson me ko makou wahi. Hiki ia makou ke olelo Hawaii.

Dr. Lewis Edwin Capps

KAUKA RUSHFORTH,

                        Kokua.

Thompson Optical Institute Co.

156-158 Alanui Hokele

Mauka o ka Hokele Young.