Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 41, 10 October 1919 — He Moolelo no MAGURETA a i ole Iloko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha. [ARTICLE]

He Moolelo no MAGURETA a i ole Iloko o na Wiliau a ke Aloha. He Moolelo i Piha me na Haawina o ka Ehaeha.

t . MOKUNA XL. Aia no o Kanani maluha o kekahi noho haahaa kahi i noho ai, me ka hii ana no hoi i kana kaikamahine ma kona u-ha. a e heluhelu aku ana oia i kekuhi moolelo, no ka hoe»liala ana i kekahi manawa, oiai oia e kakali malie ana o ka hoea aku o kana I ka mānawa i weheia aku ai ka puka, a komo aku la hoi o Noela Kauwila iloko, ia wa hookuu malie iJio la o Kanani ia Alika ilalo v a ku mai la me ka hooho ana mai; "Auwe, o oe ka keia e Kauwila," me kona holo ana mai apo aku la no hoi o Kauwila, me -ki hoopili ana mai imua o kona umauma. ' Xo kekahi manawa loihi, aole e hiki i kekahi o laua ke pane ae, no ka mea, ua nohoalii iho la na manao aloha o ke kauinaha maluna o laua pakahi* a i ka hiki ana nae ia Kauwila, ke kamailio iho, ua noke ihoMa oia i ke kahea ia Kanani ma na inoa ana e noke mau#aku ana i ke kahea i kana wahine, aole nae ia he wahi mea e onioni ae ai o Kanani, nofeila hoonoho okoa aku la oia ilalo, a i ka ike ana mai hoi o Alika, ua noke mgi la oia i ka uwe,. me ke kahea ana mai,aole ona makemake c lawe aku keia kanaka i kona mama. L'a lilo i hana nui na Kanani ka hoakaka ana aku imua o Alika, o keia no kona makuakane, ua hoi hou mai o laua, aole nae ia he mea 'iio kela kaikamahine e manaoio iliai ai, no ka inea, aole loa no oia i hoomaopopo i kona makuakane, oiai he uuku loa kona wahi kino, ma ka manawa a Kauwila i holo mahuka ai. * Me ka hoomalimali nae, ma ka aoao o Kauwila i liana aku ai, me kekahi mau kanake iloko o kona pakeke, akahi no a hookokoke mai o Alika imua ona, a i ke kaawale ana aku o ke kaikamahine mai kona makuahine mai, akahi no a hiki i ua o Kanani ke hoomaopopo pono mai i ka loli maoli o ko Kauw.ila ano, mai kela ano mua i kamaaina iaia. . ICe nana la o Kanani, ua kaokoa loa he ko Kauwila tmau ano apau, mai kela kulana mai o ke kanaka keonimana. O ke kino keia, he keu aku a ka momona, ua hele no hoi a hakumakuma kona Jhelehelena, elike me ke ano o na kanaka i maa i ka hele i ka la, ame ka noke nui ana i ka inu rama; o ka lauoho keia. ua hele a pukalaki, he lole'kona e komo ana 0 na kanaka i piaa ole i ke komo i na lole maikai, oiai hoi kona kainaa e komo ana, ua hele a nahae, e hoike mai ana i ka halawai ana o Kauwila me na haawina pakalaki. Me kela mau ano'nae o Kauwila a Kanani e ike aku ana, aole no ia he mea nona e hoowahawaha ai iaia, no ka mea-ua liaawi aku oia i kana jioohiki imua o ke Akua. o ka make wale 110 ka mea nana e hookaawale iaia mai ke kanaka āna 1 ae aku ai e lawe mai i kane nana. Aia ua o Kauwila ke noke la i ka paani me Alika. oiai hoi 0 Kanani e nana maLana. O ke ano o ka Kauwila kamailio ana i keia manawa, aoie ia o ke ano o ke kamailio ana a ka poe 1 maa i ka launa mau ana me na pohai o ka poe maikai, o kana akjjtaka ana no hoi. me ka nui wale no o ka leo, a no kekahi mānawa loihi nae kelā noke ana a ua o Kauwila i keiamailio i kana kaikamahine, akahi no o Alika a kahea mai iaia he papa, e hoike mai ana hoi i kofta piha i ka makee, me he mea la, aole he nianawa a Kauwila i kaawale ai mai iaia aku. Ua a'o ikaika loa o Kanani ia Alika ma na rula o ka launa ana me na kanaka. nolaila ke kau aku la na manaolana o Kaiiani, e ike mai o Kauwila, ma o na ano auanei o kana kaikamahine. e hiki ai iaia ke akahele ma ke ano o kana mau olelo e kainailio mai ai, pela no hoi e noonoo iho ai i ke anō o kana mau mea apau e hana mai ai no kana kaikamahine. He mea pono i ka mea kakau moolelo. ke hoihoi hou aku ia oe e ka makamaka heluhelu ihope, i loaa ai ia kaua ka hoomaopopo ana, no haalele ana aku o Kauwila i ka hihiu o Aukekelalia. Ke hoomanao la no oe e ka makamaka heluhelu, mahope iho o ke kakali loihi ana o Kauwila, aole he loaa aku o kekahi • leka mai ia Kanani aku. ua uluahewa maoli kona noonoo, ahiki i kona hoolilo ana i kona manawa ma ka inu waiona, ka hana nana i kono aku i kona mau haku hana e kipaku iaia mai ka hann mai. Me kana mau elala o ka houluulu ana, i kuai ai oia i kekahi aina hanai hipa, a fioi aku la ma na apana kuaaina e noho ai, ma kahi he hookahi hanen mile ke kaawale mai ke kulanakai: - ha'e aku. O kela nolio £»na aku ma na walii kuaaina loa, a liui pu ?ioi «ne kona kaawale ana mai kona mau hoaloha aku, ame na hoowalewale he i>ui, ua hooikaika maoli oia ma kana oihana hanai hip'a, me kona-ukaliia e na haawina o ka holomuo. Oi«ti nae, lie kanaka o KauwHa i hoomaa ole ia i ka lioomanawainii mai kona mau la opio mai. aole hoi i maa i ka hooikaikn kino ana i ka hana, ua lilo kela holomua i mea ole. 110 ku mea i l;a wa i nui loa mai ai kana hipa, iw pau aku ia kona makaala ana. a~ waiho aku la i ka malama ana i ua hipa malalo o ka poe i maa ole i ka malama ana, nolaila i ka h'ala ana o kekahi manawa o ka hoohemahema wale ana, ua kau mai la ka_ma'i maluna o na hipa, a he heluna nui i pau i ka make, a o na huluhipa keia e akoia ana mai kana mau hipa mai. aole he makemake nui.ia, nolaila he uuku loa na elala e iiaawiia mai ana no kana mau huluhipa, oiai uae ina he kanaka akamai oia i ka malama ana i na hipa, me ke ano e maikai ai ka huluhipa, oia kekahi o na kanaka holomua loa, me kn o!ii pu i kekahi pomaikai nui. No kela ike ana i kona poho. ua hoomaka hou aku la oia e komo ma ka hana inu waiona, me ka manao, pela iho la e hoopoinaia ae āi kona mau manao kaumaha, a ma kahi o kona pii ana ae ma na anuu kiekie, e iho mau aku a-na oia ilalo, ahiki i ka pau ana o kda"ano kahiko iloko ona, he keonimana iwa ena o ka pohai o ka poe maikai, ke nana aku iaia, ua like pu me na kanaka kuewa, aohe maopopo iki o kalii e hoomoeia n,i ko lakou ppo, ame ko lakou wahi e ai ai. ? Ma kekahi la nae, ua iho kino.aku la ua o Kauwila no Kikane, me k.a lawe anā i kana maū huluhipa e kuai, me kona manao, he uuku loa na dala ē loaa mai ana iaia, eia nae ua halawai oia me ka ulia pomaikai. no ka nVea ua ukuia mai kana niau huluhipa me kekahi kumukuai maikai loa. Ua lipohala oia i kekahi niau la ma Kikane. a iaia e hele holoholo ana ma na uwapo. ike aku la oia i ke ku mai o ka mokuahi. ana i upu aku ai. e loaa mai lie leka mai ia Kanaiii mai, ma o ke kapeiia la o kela moku, o kona haupu ae la no ia, e hele e hui kino me ke kapena, a e ninau aku, ina paha h.e leka kekahi nana malalo o kona malu. aku la un o Kauwila i ka hopohopo, ka hilahila aine m ano no apau o ke kahaka hohewale, o kona pii aku la no ia j o ka moku.' a i kona halawai ana aku me ke kapena niiTHi aku la: ■ \ "He leka anei kekahi malalo o kou nialu, na kekaln kanaka ma ka inoa o Noela Kauwila?" wahi ana. "Ae, a ua kakali au no kekahi mau mahina loihi o ke ku m.'' o ka ona nona kela wāiwai, aple nae he ho.ea iki mai o, kekahi niea, ahiki i kou ninau ana niai la no kekalii leka,"j walii r ke kapena, me ka hakiio pono l'oa ana mai i ke ano ō

keia kanaka. *'īi anei ia oe ke hoakaka mai i na mea' e pili ana no Noela Kauwila ?" ■ " | "Owau O' Noela Kauwila; a ke kauoha aku nei au ia oe ej haawi mai i kela leka ia'u. no ka me.a ua hele au a piha īne ka • nauki," me ka hoike okoa ana aku o Kauwila i kona ano piho'hoi, e hiki ole ai i ke kapena ke kanalua aku, o keia maoli no, ke kanaka i kuleana i ka leka ana e malama ana. { Hoi aku la ke kapena noloko o kona keena, a /)ili niai la me| kekahi puolo, a o ia ka fcau\vila o ke ana aku: "Lla j olelo mai nei oe, aole kekāhi niea i hoea niai imua o kou alo. a! noi īuai i kekahi leka; o ka mea ōiaio nae, ua haawi au i ke j kauoha i kekahi o ko'u mau hoaloha e hele mai ē hui pu me oe,' ke ike nei nae au, aole oia i hele niai, a ua hoike mai oia i, ka niea hoopunipuni loa imua o'u." \ "Ke kgumaha loa nei au, no ka loaa koke ole ana āku o keia 1 puolo ia oe. no ka niea ua hoikeia mai ia'u. aia kekahi mēa ano nui maloko o keia puolo, a o ka maopopo ole iho no hoi ia.'u 0 kou wahi i noho ai, nolaila ua kanalua loa au i ka hoouna ana aku maloko* o ka haleleka; o ka'u hana no, o ka malama īnalie maluna nei o ka moku, iloko o keia mau mahina loihi, j me ko'u nianao no nae e hoea niai ana no ka la a'u e waiho aku ai i keia waiwai iloko o ka lima o ka niea i kuleana." Maopopo loa iho la ia Kauwila, aole i hoea aku ke kakauolelo o ka hui ana i noho hana pu ai me kona hoaloha, e ike j -i ke kapena o ka niokuahi, aka ua poina oia, a no kona ike i. kona hewa, he hookahi wale no hana ma kona aoao, o ka hoo : | •.uuiipuni mai. Haawi aku la o Kauwila i kona mahalo i-ke kapena, noi kona malama maikai ana i kela puolo, alaila |iaalele aku la i ka mokuahi, me ka hoi ana mai a ma kekahi wahi mehameha loa e ike olē ia n.ai ai oia e kekahi poe, wehe aē la i ka puolo, a hoomaka iho la e heluhelu i na leka a Kanani i kakau mau ai I 1 keja ame keia la, elike no hoi me ia a kaua e ka makamaka helulielu i ike ai ma kekaiii mokuna i hala hope aku nei. I Me na waimaka e kihe'ahe'a'ana ma kona inau papalina i heluhelu iho ai iTa o Kauwila i na huaolelo apau i kakauia e Kanani, he mau waimaka hoi, no ka lui ana mai o kona aloha. i na hana hoomanawanui a kana whme, a he mau waimaka hoi o ka mihi walania. no kana mau hana lokoino apau i hookau aku ai maluna o Kanani anie ka laUa kaikamahine, a i ka pau ana no o leela heluhelu ana a ua o Kauwila i kela niau leka, hooholo koke iho la oia, he mea makehewa wale no kona hoi liou ana aku i kona aina hanai hipa, aka e huli hoi pololei oia imua o kana -wahine ame ka laua kaikamahine, nie ka lana loa o kona manao e hiki ana no ke hooponopono maikai ia, nie na ona no laua ka hale hanako, no kona hoihoi aku i na dala apau a e hoomaka aku oia e ola nia ke ano i kaokoa mai kona ano | e uhauha ana nia na lealea waiwai ple o ka honuā nei. , ' •Aohe no'he pomaikai a ua o Kauwila e ake akū ai e loaa iaia mai kona aina ;hanai hipa mai, no ka mea ua komo aku oia iloko o ka moraki, a ua nui no hoi kona mau aie, ma kekahi j mau wahi e ae, ina po. e kuaiia aku ana kona aina, no ka uku ana i kona inau aie, aole no ana nana, wale no kona martip, 0 ka hoea aku imua o kana wahine me ka lau'a kaikamahine. Ua lawa oia i ke dala, no ka uku ana aku i kona mau -hoo!ilo a hoea i Kapalakiko, nolaila hooholo iho la oia, nia ka manawa a kela mokuahi, e haalele iho ai ia Kikane, e kau akij ana oia maluna olaila no Kapiilakiko. Me kela manao iloko ona, e haalele aku ia Kikane, waiho aku la uā o Kaiiwila i kona aina hanai hipa iloko o ka lima o kekahi kanaka kalepa, me ke a'o ana aku iaia, e hoolilo aku i kona aina hanai hipa, a o na dala e loaa niai ana, e ukuia aku 1 kona mau aie. , ' Nelaila h<: mau la mahope mai o kā loaa ana o na leka.a Kanani ia Kauwila, haalele aku la ua kanaka nei ia-.Ki.kane, a kāu mai la maluna o ka mokuahi, pelā iho la oia'i ai i Kapalakiko, me na wahi dala uuku iloko o na pākeke o kona lole, aka e kauka'i aku'ana nae maluna o kana wahine, iio ke kokua ana mai iaia, ma na mea apau e pono ai ko laua noho ana aku. ' • Ma ka la mahope iho o kela hoea ana aku o Kauwila iinua' 0 kana wahine. ua hele kino niai la ka Poropeka Kāelina no ka hui pu ana nie na opio, me ke koi ana mai o ua poropeka nei e hoi aku o.Kauwila a noho hana nialalo ona, elilee me na mea i hoolalalnua ia e laua nie Laulani, no ke kokua ana mai no ia i ko Kannni ma noho ana. /ole no i lilo,kela mau hoakaka a ka poropeka i mea m^ikai 1 k"> K;:i.iwil«! manao, aka i aku la nae oia: "No keia nianawa niiiiiao au ua hiki no keia hana. nialia hoi e lo«>a aku ana no kekahi hana oi ae o ke kupono ia'u ma keia mua aku." īloko o ka pule mua o kela hoi ana aku o Kauwila, ao'e oia i hele koke i ka hana. aka.ua hoi aku la laua a noho maloko o kekahi hale hoolimalima, me ka hoonaniia oloko i na mea apau e oluolu ai ka manao, a i ka lua mai'o ka pule, akahi no oia a hele i kela hana, e lawelawe mau ia ana e Kanani, malalo o |<a Poropeka Kadina. Iloko o na mahina mua o kela noho ana, e makaala mau ana o Kauwila ma kana niau hana, nie kona hoi pololei aku imua o kona ohana, i ka wa e pau ai o k# hana i ke ahiahi, a~ e akahele ana no hoi oia nia ke ano o kana mau mea e kaniailio ai, ua Lilo keia-i mau mea hoohauoli loa aku i ka manao o.Kanani, no ko laua noho aku ine ka oluolu. Mahope mai nae, ke hoomaopopo mai.la o Kanani, aia. no o Kauwila ke liooinau la i ka inu ana i ka rama, mai ka uuku mai ahiki i ka nui loa ana, me ka hiki ole ke hele i ka hana, a ua kono okoa ia aku o Kanani e hele oia i ka hana ma kahi o kana kane. 0 kela luhi no mai ka hana mai, i kona hoea ana aku .no ka hale, e hoomakaukau ana oia i mau meaai na e imi ana no hoi'i na mea e īke niai ai kana kane, a hoopau ae mau ano uhauha, a mamuli 0 kela mau ano, ua emi maoli, nia! la ka ikaika iloko o Kanani. 1 ka wa i lohe ai o ka Poropeka Kaelina i ko Kanani ma ano o ka noho ana, ua hooiwahuahua aē la oia i ka uku o Kaiiwila, me ka" manao he mea la hoi ia e makee ai keia kanaka i ka liana, no-ka pono o kona ohaua, he manawa wale 110 nae kela,, o kona makee ana i kona kulana, no ka mea ma kahi o kona hookaawale ana i kekahi hapa o kona uku, no ka hookaā ana j aku i na dala a na ona o ka hanako. e uhauha ana oia ma kona I mnu lealea ilio, me he mea la ua like pu ke dala iaia mclkj kahe ana a ka wai, ka hiki ole e paa iloko o kona pakeke. I kekahi ahiahi nae, ua hoolala iho la o Kanani e h'āawi i kekahi paina ma ke ano hookahaha aku i ka nianao o kana kane, me kona kono ana aku i kekahi mau hoqloha 0 laua, e liui.-pu.mai i hookahi ko lakou ai ana. a hoonanea iho «na kekahi aha paani pēpa hahau, no ka nianao o Kanani, o kp hui pu ana mai o kela niau hoaloha, he mea kokua aku ia 1 kann lt) kane, ma ka haalele ana aku i kona mau ano ino. maoli ka Kanani mau mea i hoomakaukau ai, a ua hoolilo 110 hoi; oia i kekahi nianawa nui, ma ka hoonani ana v ko lakou home, ina 110 ka hoi mai o Kauwila, a ike i ka mea a kana wahine i hana ai, aole ana e nele ke komohia aku .0 na manao hauoli iloko ona. O ka mea aniki nae, i ka wa i makaukau ai ka aina ahiahi, ua hoea mai ltoi na hoaloha i konoia, aolē i huli hoi mai o' Kauwūa, iia lilo keia i mea hookauniaha loa aku i ka manao 1 0 Kanani. me.koiia imi okoa ana aku i mau kumupale imua oj na ho£dpha. malia o ke kumu i hoi ole aku ai kana kane, mamuli no ia o ka nui o na hana a ka Poropeka Kadina 'o ka waiho ana niai na Kauyvila e lawfelawe ma kela ahiahi ; Uoko nae o ua o Kanāni, aia mau ka aole he kumu e ae o ka hoi ole ana āku o Kauwil i ma kek ahiahi, aka ua hele aku no oia i ka inu waiona. a i ka manawi i haa-k-le iho ai na hoaloha i ko laua hpme, akahi 1.10 a loaa I a maha 1 kona noonoō, no kona hopohopo loa, ma 110 ka hor k māi ;

• » • o Kauwila me ka ona, e lilo ana ia i mea hoohilahila mai iaia. Ua noke o Kanani i ke kakali a hala ae an aka hora unn kumamaiua ma kela po ,aole no he hoi iki mai o Kauwila. ua ! lilo kela i kumu nona e hiamoe ole ai, i ala wale ia.no eia ahiki i i ke ao ana ae ma kekahi kakahiaka a i wahi e hoopilikia ; ole ia aku ai na hana o ke keena o Ka Poropeka Kadina. :r.i | hele aku la no o Kanani i ka hana. me ka ninau ana aku i ka | I'oropeka Kadina, i kahi i hele ai o a o ia ka ua po-; I ropeka nei o k;t.pane ana mai: j | "Aole anei i huli hoi aku o Kauwila no ko oTua home ma i i;e ahiahi nei?" j } "Aole oia i hoi ae, a o ko'u ike hope loa ana iaia. ma kela manawa, 110 o kona haalele ana ae i ka hale, ma ke kakaliuikn ' j o l'eia la aku nei." ' ] "f ka hana no oia ma nehinei, a i ka ana no. o kana' j hana i ka hora eha, o kona haalele no ia i ke keena nei, m<* 1» 'u manao Ja, ua huli hoi pololei aku oia 110 ko olua home,; a ua hookahaha loa ia.mai ko'u noonoo no keia īioea okoa ana mai 1a ou, e ninau iaia. "Ma ka'u hoomaopopo aku, he ano hakananu oia nia nehinei, a koho wale aku la 110 ait. aole ]>aha he maikai o kona ola | kino. O oe'kekahi a'u e nana aku nei', aole he inaikai o'kou j ola kino; a ina he mau pilikia kekahi i loaa ia oe, mai hilahila | oe a hopohopo i ke kamailio ana mai 'ia'u, no ka mea ua ma- ! kaukau loa au e haawi aku i na kokua ana no kou pono e | kuu kaikamahine." I Me na waimaka e kihe'ahe'a ana ma kona mau papalina, i I hoakaka aku ai o Kanani i kona pilikia, o ia no kona hopohopo, e holo malmka hou ana o Kauwila mai-iaia aku. o kana mau hooikaika ana apau, e lilo kana'kane i kane maikai, a makee 1 kona ohana, e lilo ana ia i mea waiwai ole, no ka mea aole ona ike i ke aleakuu mai o Kauwila, aka e hoomau anā no oia ma ka inu ana i ka waiona. Ua'noke mai la-ka Poropeka ke kaamilio i na olelo e hoolanaia ai ko Kanani manao, aia ho nae iloko o ua kanaka nei, ke kanalija no ka hiki ke hoololiia ae ko Kauwila mau ano, no ka mea ua majf loa ka noho uhauha ana, a o na hana nraikai gpau e lawelaweia aku ana, he mea ole loa ia i kela kanaka. • - ' > % Ua hoike aku la o Kanani 110 kona makaukau e lawelawe i na hana a kana kane, ua hoole loa mai la nae.ka Poropeka Kadina. no ka ike maoli mai no i ke k'ulana nawaliwali o ko KaI nani ola kino. o kana i kauoha mai ai i'kia. e hoi'iio ka/liale e hoomaha ai oia ka mea nana e huli-aku i ko Kauwila wahi 0 ka nalowale ana. - Ma kela la, aole no i loaa o Kauwila, nolaila i ke ao ana ae ma kekahi kakahiaka mai, hoea hou aku la no o Kanani no ke | keena, a olelo aku la i ka poropeka, ua makaukau oia no ka hana, aole no nae he ae mai o kela kānaka, mamuli no o kona aloha ia Kanani. Ma ke kakahiaka nae o ka la Saba'ti, he hookahi pule irmi I kela manawa mai o koua nalowale ana, hoea aku la oia ma ka puka o kona home. ua hele no hoi kona lole a minomino, pukalakala ka lauoho, me ke kahi ole ia, o kona mau maka keia, e hoike okoa aku ana no kona inu fiui ana i ka waiona. No ka manawa mua loa, akahi no a ike okoa iho o Kanani 1 kona heowahawaha maoli ia Kauwila, iloko ka hoi o kana mau hana maikai, me kona hooikaika e haaiele aku kana kane i na ano lapuwale o kona ola ana, a e lilo oia i kanaka maikai. aohe \Vahi mea a maliu ia mai, eia nae uumi wale iho la no oia i kona mau manao maikai ole apau ona. I ka pau aira o Kauwila i loi auau, a komo maj la kona- mau !ole hou, ua hoohalaia kekahi manawa loihi e Kānani, ma ke Kamailio pu ana me kana kane me ka hoike okoa ana aku o Kānani, ua makaukau loa oia e auamo like i na ehaeha apau o l:a noho ana me kane, ina no ia he mea no laua e komo ai iioko o ka iiihune ame ka nele, ua niakaukau e hana •j like, i wahi 110 laua e pono ai, me ka hoikeikej»bā : mai j o ua o Kauahi. i komi makee e lilo o Kauwila i Kariajtā. ■ niē ka hookau liou oie aku i ke kaumaha ame tfa hilaliila maluīia.o kana wahine. J Ua hoohiki okoa aku la ua.o Kauwila iipua o Kanani, e hoao no oia e lilo i kanaka maikai ma*keiā aku, o kana hoohalahala wale 110. o ia kopa hoopaa k>a ia nialoko o ke keena, me he wahine la, e hana ai ahiki i ka po ana, aole he manawa nona'e hele hoomaha ai., i loaa mai ai na ea. oluolu. no ka mea ua maa oia i ka hele ana iwaho, me ka noho nui ole maloko o hale. No ka manaoio nei o Kanani he pono keia, ua hele aku la oia e hui pu meka Poropeka Kadina, a hoakaka aku la, ina he hana kekahi e loaa ana na kana kane. e noho paa ole ai maloko o ke keena, a mahope o ke kukakuka pu ana a ka poropeka me Laulani, ua loaa iho la kekahi hana kupono na ua o Kauwila, hoolimalima aku la no hoi o Kanani i kekahi fvahine nana e malama i ko lakou liome, a hoi hou ae la 110 oia i kāna hana kahiko, ma ke kakau ana i na meā a ka Poropeka apau e makemake ai 110 kana mau buke. No na mahina ekolu, ua ike maoli ia ka hoopono o Kauwila ma kana hana ho.u, ua lilo no hoi ia i meā hoohauoli nui .mai i ko Kanani noonoo, me kona hoea imai . ana i ka manawa e lilo ai kana'mau hooikaika ana i mea waiwai, eia nae, iloko o kona nanea. ua nalowale hou iho la 0 Kauwila 110 kekalii mau pule. No kela loihi loa o kona nalowale ana. ua komo mai la ka manao hopohopo iloko o Kanani, aole paha oia e huli hoi hou mai ana, aka naema kekahi kakahiaka, ua oili aku la oia, elike no me na manawa e ae ana i hoea aku ai no kona home, me ka niaopopo mua ole. Elike 110 me ko Kanani ano mau o ka hoomanawanui, aole i lilo kela māu hana a Kauw-ila i 'kumu nona e kaniuhu ai, aka ua noke aku la no oia i ke a'o me na olelo aloha ia Kauwila. e hoopau loa kona noonoo ana 110 na hana lealea ame ka inu waiona, o ka,Kauwila no ka hoohiki aku. aole eia e hana hou ana pela, polaila mamuli no o na hooikaika ana a Kanani, ua maliu hou mai la na haku hana o Kauwila, e hoihoi iaia i ka hana. I kekahi ahiajn nae, he ahiahi liu'ihu'i no hoi kela, oiai o Kanani i huli hoi .aku/ai no kona homl, iloko o 3<a ua liilii, . aole i hoi ae o*Kauwila mai kona wahi hana mai, uā noke oia i ke kakali ma kela po ahiki i ke ao' ana, aole no he hoi mai o kana kāne. he keu aku a ka nui o kona kaumaha, i ka noonoo ae, i ka maliu ole ana aki}-o Kauwilā i kana mau a'o ana, e liio ijcanaka maikai, a i kane makee no kona ohana. M O K U N A •&£ I. • " > Mamuli o keia mau hana .a "ijm%ila, ua aneane maoli o Kanani e haawipio i na hakoko āh% no kona ola, ua ahona ka make mamua o ka noho .hopris'n&>'anui ana, me kekahj kanaka aloha ole elike me kana kane, ua lilo hoi kaiia mau hooikaika apau, e lilo'o Kauwila i kanaka maikai, 1 mea o ka mea wale no nana i kaohi mai iaia, mai ka ! make mai, no kpna noonoo ae, aole he mea e pono ai o kana I kaikamahine, oia waie no. Ua,mappopo i-ua.o Kanani, ua aneane e pau ka hiki iaia ke ihoomanawanui hou aku i na hana ku i ke aloha ole ame ka lokoino o kana kane. aole nae oia i hoike okoa mai ma i'kona mau ano māwaho, aia no kona hilinai ana i ke Akua, . Oia ka mea i ike, i Kana mea e hana mai ai no ko»ia nei ! pono. 1 | Aia no o Kanani ke hoomau la i ka hele ana i kana hana, me ke kauka'i ole aku maluna o kana k'ane. no ka mea ina pela iho la ko Kauwila ano, o ka haalele mai i kona ohana, he mea maopopo loa, e halawai ana kana wahine ame kana kaikamahine me ka pilikia. oiai o kana mau dala apau e loaa mai ana, aia oia ke noke la i ka uhaiiha iloko o ka piliwaiwai ame ka inu waiona. lle elima la okpa kela, aole he huli hoi iki mai o Kauwila, a ma ka ēonp nae o ka la, oiai no o Kanani malokokona'

keena l.'ana, k»he aku la oia 'i ka liele atia aku o ka Port>peka Kaeiina. e kamailio me kekahi'mea, ma ke mawaho, aole «o hoi i loihu mahope iho o kela ana inai oka porop.eka .me kela mea, komo hau mai dia !iia« loko oke keena. n<) kahi a Kanani nohojāna*'i kona alAwa ana ;iku nae. ike aku la oia. i kekahi apana pepa e paa ana iloko o ka lima o ka poropeka. Alawa mai la kana nana ana ina na maka o kona haku. hana, aia hoi kekahi uanaina malihini loa maluna ona. ka mea nana i hookomo aku i ka manao hoohuoi iloko o ua o Kanani. aia kekahi nuhou maikai ole, i loaa mai i ka poropeka, a o ia kana o ka ninau koke ana mai: "O Noela Kauwila anei kou kokookia o ke kamailio ana mai nei?" "Aole, o Laulani mai la kela. a ua hala koke aku la no. nie ke kakali ole, no ka hele ana mai e ike ia oe." 'Pehea, he nuhou anei kekahi ana i lawe mai la e hoike ia oe no kahi o kuu kane i hele ai? lna he nuhou maikai ole kekahi e hoike koke mai ia'u i keia manawa ano!" wahi ! a Kanani, me ka hoomaopopo ana aku ma ke auo o ka po- ! ropeka. he nuhou maikai ole. ka Laulani i hele mai ai e hoike iaia. | "K noho malie oe e kuu kaikamahine. a e hoomakaukaU 1 ia'oe iho no kekahi nuhou nhaikai ole a'u e hoike aku ana imua ou. lwaena ona wahine apau, ooe hookahi ka wahine koa hookahi a'u i ike. i ka hakoko ana me na inea o keia noho honua ana; a ke kaumaha loa nei au i ka hoike ana aku ia oe, ua hoomahuahuaia ae kou mau ehaeha i keia manawa. no ka mea, ua haalele mai kau kane i keia ola ana." '"Ua make, anei kuu kane?" wahi a Kanani me ka piha me na ihanao pihoilioi, me ka noii pono ana mai ma na maka o ka Poropcka Kadina, me he mea la, aole i maopopt> jvmo iaia, na mea a ua poropeka nei i kamailio aku ai iaia. Kunou wale aku la no ke poo o ka Poropeka Kadina, ma ke ano e ae aku ana, 110 kela ninau a Kanani iaia, a o ke kumu o kona kamailio hou ole ana aku, no ka haawi 'aha aku 110 ia i manawa no Kanani, e hiK>malielie ai i kona mau manao pihōihoi apau, mamua o kona kamailio okoa ana aku i ka mea oiaio. "1 ka manawa hea, a pehea i make ai kuu kane?" i ninau lu»u aku ai o Kauani, me kela haka pono uo ma na maka 0 ka. poropeka. t > 4, Na keia apana pepa a'u e paa nei. e hoakaka mai ina mea apau, a e hoolohe mai no hoi oe, 110 ka mea he kelekalapa keia i hoounaia mai, a penei na mea i kakauia: "Ma keia la i make ai o Noela Kauwila, nana ponoi no i lawe ae 1 kona ola iho.'^ I ka lohe pono ana Kanani i na huaolelo i kakauia Nnaloko o ke kelekalapa, aole e hiki iaia ke pane ae i hookahi huaolelo, aole iio hoi he hiolo mai o kona niau waimaka, aka aia nae ka haikea ma kona helehelena, a no ka hopohopo loa o ka Poropeka Kadina, o maule iho auanei o Kanani, haalele iho la oia i kona noho, a kii aku la i kekahi omole waina, e kau ana ma ka holopapa. qinini iho la iloko o ke kiaha. lawe ana inai a haawi aku la ia Kanani. me ka hookikina pu ana aku e inu. "F, kala mai oe e kutt poropeka maikai ia'u, aole e hiki ia'u ke inu i kena kiaha waina au e haawi mai nei." wahi ana me ka hele a haalulu kona leo. "Heaha ka ka'u mea e haila ai no keia pilikia?" Ke kahaha loa la ka Kadina, no kona ike ole aku i kekahi kulu,waimaka mai ia Kanani mai. eia nae aolte hiki»iaia ke hoohewahewa aku, i ka hele o ke kiaha o kt kaumaha a hanini mawaho. Lalau aku la nae oia i kekah: noho, me ka uwai ana fhai a pili xria ka aoao o Kanani. noho iho la ilalo a hoomaka akn la.e kamaliio: "Aole he mea hiki ia oe ke hana no kau kane e kuu kai kamahine; o kau wale no e hoolana aku nei i kau manao, 0 ia ka hoao ana e houluulu mai i kou mau manao maikai apau, a e kakali aku, no ka lawelaweia o na mea apau e pono ai kau kane. "Mahope iho o ko Laulani hele ana mai e hui pu me a'u 1 na minuke aku nei i hala. ua haalele iho oia i keia kulanakauhale, ma ke alahele no Loki Anakala, kahi i make ai kau kane. a nia ko'u manaoio, e lawelawe ana oia i na mea apau elike me kau i makemake ai e hanaia aku maluna ona." "Ua halA i'o aku anei o Laulani, no ka hooponopono ana i ke kino o kuu kane?" wahi a Kanaui me kona piha loa i ke kahaha. "Ae, elike no me ia a'u i kamailio mua aku nei ia oe. Ma keia kakahiaka, ua hele ae oia no ko oukou home, no ka waiho ana aku i kekahi puolo meaai na Alika. laia nae i huli mai ai no ka hoi ana i kona hokele, oili aku la kekahi keiki elele me ke kelekalapa e paa ana iloko o kona lima. a kauoha aku la iaia e kakauinoa mai malalo o ka palapala, e hooia ana no ka haawiia ana aku o kela kelekalapa me ke koi koke ana aku o kela keiki, ua makemakeia e hoouna aku i ka pane, oiai he mea ano nui loa, ka i makemakeia. "Haawi aku la o Laulani i ka hoike i ke keiki elele, oia ponoi ka mea nana e lawe mai i ke kelekalapa, a mamuli o ko maua kukakuka ana, ua wehe ae la maua i ke kele- | kalapa e nana, a ike \ho la, i na mea a maua i hoohuoi mua ! ai. o ka waiwai hookahi ia maloko o ke kelekalapa, o ia j no ka make ana o kau kane ! "Ua hana maua i keia mea, mamuli oka manaoio ana, j he oi aku ka maalahi. ma o'u nej oe e lohe aku ai no keia nuhou, aole hoi me kou nanea no, a ike ana oe no ka make ! ana o kau kane. I ko maua manawa i maopopo ai, ua make | o Kauwila, ua hoike mai la o Laulani ia'u, oia ponoi ke i holo kino, a hooponopqjto i ke kino make, a ua olelo pu maa nei oia ia'u, e hoike aku ia oe. aole au mea e noonoo nui ai, oia ka mea nana e hooponopono i kela kino, ahiki i ka hoea ana mai no ko olua home nei. "He nani ia, ua hoea mai la v keia nuhou h<x)kaumaha ia oe, a ia kakou no hoi apau, e pani ana au i ka puka o ke keena i keia manawa, a e hoi pu aku au me oe no ko c»ltta home, he mea pono e loaa he hoomaha ana ia oe." Ku ae la ka Poropeka Kadina iluna, lalau aku la i ka papale o Kanani me kona kuka koloka. a kahiko iho la no hoi o Kanani iaia iho, me ka manao pihoihoi ole mawaho ke nana aku. o ka mea oiaio nae. aia kona noonoo. 'me kela kino e waiho oni ole mai la. nia kahi he mau mile lehulehu ka mamao. a i ka makaukau ana o na mea apau, kauoha aku la ka Poropeka Kadina i kekahi kaa e hoihoi ia laua no kahi i noho ai o Kanani, a iloko o ka manawa pokole loa, hoea aku la laua. me ke kaa ana na ka poropelca ka hooponopono ana ia Kanani, a kauoha pu aku la e hoi e hooluolu, me ka hoakaka pu ana aku o ua poropeka nei imua o ka wahine malama hale, i ka pilikia i kau inai maluna o kela lohana. I kona hook'okoke ana aku nae ma kalii a Kanani e hiamoe ana, ninau hou aku la oia; "He mea anei kekahi au e kuu kaikamahine i makemake ai na'u e hana aku npu: E kii anei au ia Mrs. Nohala, a i kekahi mau hoalpha e ae paha ou, no ka hele ana mai e noho pu me oe, a 4 ole, e noho no paha au iloko o keia mau hora o ke feaumaha?" * "E hookuu mai oe ia'u hookahi wale no." wahi a Kanani me ka leo haalulu. "He oi ae ko'u paio hookahi ana i keia pilikia, mamua o ka noho kokoke mai o ko'u mau hoaloha. Nou e ka Poropeka Kadina, ua aie nul au i kau mau hana kokua lehulehu no ko'u pono: aole nae he # mea hiki ia oe ke kokua mai ia'u i keia manawa, aka e hoao* au e paio.hookahi, ahiki i ko'u lanakila ana maluna o na mea maikai ole apau." (Aole i pau.)