Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 41, 10 October 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

Mc ka uiinoaka nia k'ona mau papalina, haawi aku la ua o ()liva i kona ae, o ka lilo mai la 110 ia o kona ka?.. me he mea la nae kc lohe la no oia i ka leo mali o Mr Denka mai<ona mau pepeiao. pela hoi me ka akā o ke ano pahenehene o ka Lede Polena. . , "L'a palekana anei oia. Ua auhee aku anei na ao omamalu 0 ke kaumaha mai iaia aku? O keia na ninau a Ohva o ka hoala ana mai, iaia e huli hoi hookahi la no ke kakel.i. me ka heopilikia nui ia aku o kona noonoo, ahiki i kona hooho okoa a ia &e: -O. e kuu kane aloha. Mai ae aku i keia mau niea, e pahele mai i kou noonoo, ahiki i kou huli ku-e ana mai ia u! Ua hoopiha loa ia aku ka Haku Kale i ka olioli i ke ohohia maoli o ka Lede Polena i kana wahine, me kona moeuhaiie Mua ole nae, he mau hana hoomala'e wale no ka kela wanine mawaho, aia aku maloko o kona naau, ua piha i ka lili ame ka hoowahawaha no 01iva. Me kela manao kuKihewa o ua haku nei, i hele pu aku ai oia me Mr- Derika no ka hale hui, me ke apoia ana mai me na manao hoihoi e kona mau hoaloha, ia laua i hoea aku ai. "lui, he keu aku maoli ko'u mahalo i ka Lede Polena, e kuhihewa ana ka hoi au, e hoomaka-e mai ana la oia i kuu wahine, eia ka aole, a ua hoohauoli !oa ia mei ko 11 manao, i I*ane aku ai ka Haku Kale ia Mr. Derika, oiai laua e hele ana ma ke alanui 110 ka hoea ana aku i ka hale hui. llene malie iho la ka aka a Mr. Derika, a i aku la: O he wahine inaikai maoli ka Lede Polena," wahi ana me ka hoomaka ana ae e akaaka me ka leo nui, 110 kona ike i ka liolojx)no o kana mau mea apau i hoolala ai me kela wahine. **He manao maikai maoli kela ou e Mr. Derika, o ke kāmailio ana mai nei no ka hele i ka nana keaka, aohe o u wahi mea a hoomanao iki ae no na hana keaka. Mai lohi loa no hoi paha oe, a i wahi e maopopo ai, o kakou pu ana ke hele 1 ka nana keaka ea. e hoea inai oe no ke kakela a i hookahi ko kakou hele like ana aku i ka nana keaka, ke pau ko kakou ai ana. Ina oe e noho iho ana i ka hale hui, he mea maopopo loa, aole oe e kaawale ana mailaila mai. E hui pu mai oe ine makou ma ka aina ahiahi!" *Mle inea maikai ole pa'ha no'u, ka hoea mau aku i ke kakel<t i kela aine keia manawa, ua maopOffb no ia oe ke ano o na kanaka, aole e nele ana ko lakou kamailio no'u," i hookanaaho wale aku ai no o Mr. Derika, oiai no nae, o ka iini ia a kona puuwai e noho'aku ana, o ka noho kokoke mau aku ia 01iva. **Aole au.mea e hopohopo ai, no ka mea ua ike n£> oe i ka nui mikemake o 01iva i kou hoea mau ae i ke kakela, a ua kamailio okoa mai o Kakalina Hadina ia'u. i kona hauoll maoli i na nianawa apau au e hoea ae ai i ke kakela, no kou akamai maoli no kekahi e Mr. Derika i ke kamailio." "No kou paakiki loa hoi e knu haku, ke haawi aku nei au ; ko'u ae. e ai pu me oe ma ka aina aliiahi, a o kaua like no ke huli hoi aku no ke kakela i keia ahiahi." MOKUNA XXXI. - Ma kela po, ua hele oloko o ka halekeaka a piha i ka Jioe makaikai. inai ka poe hanohano ahiki aku i ka poe haahaa, ua hele na pa]iu apau loa i ka lilo, a i ka manawa i komo mai ai ka pohai o ka poe hanohano noloko o ko lakou maii pahu i kuai ai, he kau pono hoi ia o na ohenana mai na wahi like ole mai oloko o ka halekeaka"E hoea mai ana ka I.jede Kale i keia po," i pane ae ai kekahi niea iwaena o ka puulu o.ka poe makaikai. N'olaila ke haka pono la na-mea apau no kahi o ka puka, no ke ake e ike i ke komo mai o Oliva me kana kane, no ka mea he nui ka poe iwaena o kela anaina i ike mua ole ia OHva, a o ka poe no hoi i ike mua iaia, ua makemake no lakou e ike hou aku, no ke ku maoli no o ka helehelena o kela wahine i ka luiapala me ka u'i. a hui pu iho me ka hiehie o kona kulana. ua lawa ia no ke kaili ana mai i na manao hoohihi o na mea apau iaia. I ke komo ana mai hoi o OHva me ka Haku Kale, a hoi ae la noloko o ko laua walii i hookaawaleia ai, ua hiki loa ke loheia aku na walaau ma na wahi like ole-o kela hale, aole no nae he mau mea okoa ae ka lakou e walaau ana, aka e noke ana no i ka mahalo i ka u'i o ka helehelena o 01iva. I ka wa hoi i noho iho ai o Oiiva maluna o konā noho, a wehe ae la ka Haku Kale i ke koloka a kau inai la mahope 0 k'a noho, i aku la oia ia OHva i keia mau olelo: "Me he mea la, i kela ame keia la, ke oi mau ae nei kou u'i, a ua haaheo kuu naau. i ke kau mai o na maka o ka lehulehu maluna ou, me na manao mahalo iloko o lakou," ua lohe mai la nae ka I-ede Polena i kela mau olelo, aia hoi ka lili ame ka hoowahawaha ke halii la ma kona helehelena, aole no kela mau olelo wale no a ka Haku Kale. aka no kona ike maoli aku no hoi kekahi. ua oi pakela aku ko 01iva u'i mamua ona. Aia hoi iloko o ke anaina o ka poe makaikai e noho ana he elua niau keonimana. he hookahi he mea kahakii, a he haku mele hoi kona lua. Ia laua i nana mai ai i ka noho aku o OHva me ka Lede Polena. kamailio ae la ke kanaka kahakii: "Ua hele no hoi au e makaikai ma na wahi apau o ka honua nei, aole he manawa a'u i ike ai i ka noho like o kekahi mau wahine u'i elike me ia a'u e ike nei i keia po. **Ma ka'u oihana he kahakii, ua komo mai ka makemake iloko o'u, e kaha i ke kii o keia mau wahine. Owai o kela mau wahine ka oi aku ma kau hookuku ana ?" "Ile mau wahine u'i like no kela a elua. aka nae, ua kaOkoa no ka u'i o kekahi mai kekahi mai, a ke koho nei au i ko'u m?ikela lede ma ka aoao mauka ka' hehi ekalii o ka u'i, aole wale ma kona helehelena, aka ma kana mau hana pu kekahi," 1 pane ae ai ke kanaka haku mele, a no OHva kana mea e kamailio ana i kona hoaloha. Aia ka Haku Kalē ame Mr. Derika ke noho pono aku la mahope o na lede. me ke kunou ana i ka nui ame ka lehulehu o kana poe e ike aku ana maloko o ko lakou mau pahu, a iwaena no hoi kekahi o ke anaina, a no Mr. Derika hoi, he noho kauaheahe wale iho-no kana hana. me ka nana pololei ana imua o kahi o ka poe hanakeaka. I ka manawa i hoomaka mai ai na hana keaka, aole a 01iva mea e ae e noonoo ai, aia wale no iluna o na mea apau e hanaia mai ana. ua hoopoinia loa ae la oia i ka noonoo ana no kona mau hoa. a no ka poe paha e nana mai ana iaia, he hookahi wale no ana. raea noonoo. o ia ka poe na lakou e hana keaka mai ana, a e mele mai ana hoi i na iiimeni i kupono no ke keaka. no ka mea he kawa ia na ua o 01iva i lele a opu. I ka pau ana o ke keaka mua loa, hdalele iho la ka Haku Kale i kona wahi e noho ana. a hele aku 1a no ka hui pu ana me ka Haku Hamilakona, ma kekahi wahi mamao aku, a i ka waiho hakahnka ana iho o kona noho. hoi ae la o Mr. Derika malaila, i h'ki ai *'a«a ke kamailio aku ia 01iva, no ka mea o ka iini nui ja o ua kanakaleolohe nei e noho aku ana o ka papaolelo pu no me OHva. **He keu ka nani o ke keaka i keia po," wahi a iia o Mr. Derika, o ka hawanawana ana aku mahope o OUva, ka mea

I lioi nana i hoohikilele aku i kona noonoo, a o ia ka uu o Oliva 'o ka i ana mai: .... I | "Ae, he ku i ka nani na mea apau ī hanaia mai nei, a ua ' hele no hoi oloko nei o ka halekeaka a piha i ka poe makaikai." i Ua noke wale aku la no o Mr. Derika i ke kamaiho. aole no kona inakemake, e pane mai o 01iva, a.ka no kona manao no, ma kona aoao wale no ke kamailio ana, i hua'i pau aku ai oia i na mea apau ana i hoolala ai, no ka holopono o kana papahana epa o ke kolohe. I ka hoi hou ana mai hoi o ka Haku Kale no kona wahi, ua ku ae la o Mr. Derika iluna, a o ia ka ua haku nei o ka pane anamai: ■ i i "E hoomau aku oe i ka noho ana ma kou noho, no ka mea e ' liele mau ana au iwaho a iloko nei, e noh'o malie aku oe malaila. kau ike i na hana keaka i keia po r" I i Ke olu la ko Mr. Derika manao, nolaila nohp hou iho la oia ilalo, me ka hoomau hou ana aku i kana kamailio ana, ā ke nana aku i ua kanaka nei, ua kohu ipo maoli no na 01iva, i ka hele a o ka pili wale aku no koe o kona poo ma ka papalina o 01iva, aia hoi ka Lede Polena, ke leha iki mai la kana nana ana i keia inau mea me ka piha hoowahawaha iloko ona. O ka hele hoi ia ahiki i ka pau ana o na hana keaka ma kela po, a oiai na kanaka e noke ana i ka pa'ipa'i, ku ae la o Mr. Derika iluna, a hoaahu' aku la i ke kuka koloka o 01iva, a hoomaka mai la e pukā mai ko lakou wahi i no!io ai, aia hoi ka Lede Polena mamua kahi i hele ai. o 01i\ a aku, a. o Mr. Derika mahope loa. fa lakou nae i hele aku ai ahiki i kahi nui o na kanaka, ia wa i hawanawana aku ai ua o Mr. Derika ma na ]>epeiao o Oliva, e lohe ole ia mai ai kana mau olelo: "Aole anei i pololei ka'u mau niea i kamailio mua aku nei ia oe ?" i Aohe a OHva pane, aka nae haikea ae la kona helehelena, me ka nana ana aku i ka hoi o ka Lede Polena mamua o laua, ia wa i pane hou aku ai o Mr. Derika: "Aohe au mea e maka'u ai, a e hopohopo ai paha, no ka mea ua makaukau-aii i na manawa apau no ka haawi ana aku i na kokua ia oe. L waiho mai oe i na mea apau ia'u, a na'u ia e hana aku, me ka makaala loa, i ole e kau mai na hoopilikia ana maluna ou." la lakou nei nae i oili akii ai iwaho, he ua liilii ko keia manawa, a e ku lalani ana hoi na kaa, no ke kakali ana i na ohua, ia wa i oili mai ai ka Haku Kale, a hookomo ae la i ka lima o kana wahine malalo o kona poaeae, a o ia ka 01iva o ka i ana mai: 1 "L hana pono mai oe i kuu koloka, a e hoopinana ae i ka a-ikala iluna, he keu keia a ka po hu'ihu'i," me ke kauka'i ole aku na Mr. Derika e hana mai i kona koloka. Hele pololei aku la ka Haku Kale me kana wahine ahiki i kahi i ku ai o ko laua kaa, aia no hoi o Mr- Derika ke ukali la mahope o laua, ia wa i haawi ae ai ke aloha poeleele, a huli hoi pololei aku la o 01iva ma no ke kakela, a ku hookaln' iho la 0 Mr. Derika, me ka noouoo ana i kana wahi e hele aku ai o kela po. Oiai no uae oia e ku malie ana, ua hoopuiwa loa ia mai ua kanaka nei i ka hoopa ana aku o'kekahi inea ma kona lima, a pane mai la he leo i a'na mai: "K oluolu anei oe e hoike mai ia'u,, i ka inoa o kela lede o ke kau ana aku la maluna o ke kaa e holo la?" \ Iluli ino mai la o Mr. Derika. a i ka wa i ike mai ai i kā mea e ku aku ana e kamailio iaia, ua hele kona helehelena a haikea, o ia no oe o ka mea i halavvai me kekahi kino make, no ka mea o keia kanaka. aole ia he mea oleoa aku, aka o Mr. Radona no ia, kela kanaka o ka holo mahuka pu ana nie 01iva, ma ka hāpa mua o keia moolelo, a o'ke kanaka no ho 1 hoolala ai e powa ia Mr. Derika, i kani inau elala, ma ke a'o ana ia 01iva, e hookomo i ka laau h6ohiamoc iloko o ke-pola-kope o ua kanaka nei. • Uaj)uiwa hikilele maoli o Mr. Derika. o keia no hoi ka makati#ffp&a ka ikeia ana aku o kekahi hiona maikai ole ma kon'ā aka nae i ka hala ana o kekahi mau sekona, »a wa J.h6pti mai ai oia i ka lima o Mr. Radona. auhee koke i ku la hoi kela nanaina maikai ole mai kona helehelena āl*u. I * MOKUNA XXXII. "Ua hookaliaha loa mai oe ia'u e Kivini Radona," wahi a Mr. Derika i pane mai ai. "He jvāni ia, ua halawai iho la kaua ma keia wahi, me ko kaua noonoo mua ole, ke kono aku nei au ia I oe, e hoi kaua no ko'u wahj e noho nei, a malaila kaua e noke ai i ke kamailio no kau mau mea apau i makemake ai e ike." Iwaena o na hoaloha lehulehu o Mr. Derika, he kakaikahi : loa ka poe i hoea kino aku noloko o na keena o keia kanaka, e : ike ai i ke ano o kona noho ana, a o kekahi poe o lakou i aole loa no i maopopo i kona wahi i noho ai. »| O ka hapanui o ka hiamoe ana o Mr- Derika, ma ka hale II hui no ia, a ma ke kakela no hoi o ka I laku Kale, nolaila ua i 'manao maoli kekahi poe, o kona wahi maoli e noho ai, ma- . loko no ia o ka hokele, elike no hoi me ke ano nui o ka poe, ! aole o lakou mau ohana. i' O ka mea oiaio maoli, he mau rttmi nani ko Mr. Derika i : hoolimalima ai maloko o kekahi hale, iwaena o ka nui o na i hale nani, e nohoia ana e ka poe waiwai, a ua hoolakoia oloko I o kona gjau rumi, ma na mea apau, e oluolu ai ka manao, a I no kela mau rumi, i alakai pololei aku ai ua o Mr. Derika ia ; | Radona, inahope o kela halawai hou ana o laua ma ke alanui t me ka maopopo mua ole. >1 Ia laua i Hoea aku ai noīoko o ke keena hookipa, a i ka wa ,' hoi i ho-a ia ae ai ke kukui, ku mai la o Mr. Derika a noke mai i la i ka nana ia Radona mailuna mai o ke poo ahiki ilalo o na ■ wawae, alaila kauoha aku la iaia e hoi aku a noho maluna o ) kekahi noho, mamua pono mai o ke kapuahi hoopumehana me i ka i pu ana aku: | "Ke ike aku nei au, ua hele maoli oe a anuanu. nolaila e ; nolio aku oe mamua pono o ke kapuahi hoopumehana'," o ka II wehe ae la no ia o Radona i kona kuka i hele a pulu, a kau i aku la hoi i kona mau lima mamua o ke kapuahi no ka hoot pumehana ana iaia iho. Hele aku la hoi ua o Mr. Derika no kahi o kekahi holopapa e waiho mai ana, a lawe mai-la he elua mau omole rama, me I na kiaha a waiho aku la maluna o kekahi pakaukau uuku, me : ka i pu ana aku ia t^adona: i "Aole wale no o ke anuanu ka'u mea i hoomaopopo aku ia j oe, aka o ka makewai pu no kekahi, eia mai na omole i wela, e hoopumehana aku ai i kou kino, e inu aku elike ifie - kou makemake, a mai hqpohopo kou manao no kekahi mea." : u Ua hele i'o ka puu e noho aku la a malohaha, akahi iho la no a pau ka pilikia, ua lako oe e ka hoa -i ka wai wela," i'pāne ae ai o Radonā,*me kona ku okoa ana ae mai kona iwahi mai e noho ana, $ hele mai la no kahi o na omole e - kuku ana maluna o n O ka omole hea o keia ) mau omole elua ka oAle^halani?" i "O ka omole loihi #vu, pehea ka hoi oe i ka waina Ke- - lemania?" ) Aole ua lawa au i ka balani, a no kekahi manawa okoa aku no hoi paha ka waina',' me ka lalau ana aku o Radona i i ka omole, a wehe ae la i ka umoki, no ka ninini ana iloko i o ke kiaha. i "Pehea, e kii ae nae paha au i mau meaai nau ea>" 1 , "^ 01 , 6, , ua ai no , au ' ko>u aina ahiahi » a ke komo akn kahi i kiana halam, ua lawa loa ia," o ka ninini iho la no ia o - Radona i ka halani iloko o ke kiaha, o ka hele no ia a piha ī k<f hhilihi, a o la ka Mr. Derika o ka i ana mai: i Mpa ī maa kekahi kanaka i ka inu halani, a poina oia i i ka at ana aku i kekahi mau meaai, alaila Ua hookomo aku 1 ° ,a TT ia o kekahi kulana maikai ole e kuu hoaloha " 1 . U , a maopopo ia u ke ano o kau mea e kamailio mai nei, ī o īa hoi o ka ai ana mahope iho o ka inu ana i ka halani, - he hookahi no hana o ke kamailio, aohe nae he waiwai e loiia mai ana ma .a hana," aMa lalāu liou mai la o Radona I ka omole, me ka manao e hoōpiha ho uiho i ke kiaha no ka i lua p ka manawa, aka nae, ua lalau e āku la o Mr. Derika,

i ka omole a kaili mai la. me ke kamailio ana aku: | "Aole au e ae aku ana ia oe v e inu hou no keia manawa, aka āia a pau ka'u mau mea i ai pe. Aole kumu e ae o ko'u kono ana aku nei ia oe ? alh Radona, i e hoea mai no ko'u wahi nei, mamuli mai no ia o ka iini j uui e loaa he manawa no kaua e kamailio pu ai, nplaila mamua ke kamailio, a mahope aku oe e inu ai a ona. ' I Hilinai aku la o Kadona ihope o kona noho, me ka piha hoonaukiuki 110 ka hooko.ole ia ana mai o kona makemake j uwai aku la hoi i kona noho ja kokoke i ke kapuahi hoome-j hana, me ka nana aija o na māka i ke kapuahi, a i ae la: "E hoomau aku i kau kamailio ana, no na mea au i make-| make ai na'u e hana aku, eia au ke hoolohe aku nei i kau j mau olelo!" I "E huikala mai oe ia'u e \lr. Radona* owau o kaua ka mea oi loa aku o ka pono, e lilo i mea hoolohe, no na | hoakaka mai ia oe mai, o ka mua, e ninau akif ana au ia oe, healia kau hana ma Ladana nei?" "Ua like 110 kou kuleana e ninau mai ai ia'u i ka'u hana ma | Ladana nei. elike me ko'u kuleana e ninau aku ai i kau : hana ma keia kulanakauhale. 1,1 e kuleana ko kela. ame, keia kanaka, e noho ai ma Enelani holookoa, a ma kana | mau wahi paha i makemake ai, me ka lilo ole i mea e ninau ia ai ke kumu o kona noho ana ma ia mau wahi." "Ke mahalo lr a aku nei au ia oe. i kou pane ana mai la ma ke ano ninau, no ka mea he kuleana nui kou ma na mea i pili aku i ke kuleana o ke kanaka," alaila pahola ae la ka minoaka ma na papalina o. Mr. Derika me kona hoala hou ole aku nae i kekahi ninau, a ia wa i panē mai ai o Radona. _ , i "Aole 110 he hana nui e ae o ko'u hoea ana mai no keia kulanakauhale, koe wale no, ka hoaa hele ana ma o a maa-' nei. me ke kakali ana o ka hoea mai i ka la e lilo aku ai au i kanaka makilo." "l'ehea i'o no ka'u hoomaopopo aku, o kou kulana oiaio ia; a ke hopohopo pu nei no 1101 au, aole oe e lilo aku ana i mea makilo, aka i kanaka aihue, a hana karaima paha, i wahi e loaa ai ke dala, ia oe no ke kuai ana i kau mau meaai." - . "Nanakee mai la o Radona ma na maka o kona kokoolua, a kamailio mai la ma ke ano kuoo i ka i ana mai: "I lawe mai nei anei oe ia'u i keia wahi. 110 ke kamailio ana mai i na olelo elike ine kena, me ke ku i ka hoonaukiuki, e hoopiiia ae ai ka manao inaina iloko o'ut?" Aohe nae o Mr. Derika i pane aku i kela mau olelo, no ka mea he kanaka oia i piha loa i ka maalea, o ka hoala ana aku i na olelo e hooi loa ia ai ka inaina iloko Radona, he mea īa 110 iaua e heie ai i ka hoopaapaa ahiki i ka nui loa ana, e hoea ole mai ai i ka hookoia ana o kona makemake, aka hoohele hou mai'la oia i kana kamailio ana: "Pehea ka le-ihi o kou noho ana ma Enelani nei ?" "'Aole he maopo]>o iki ia'u o kau mea i manao ai, oiai aole he manawa o'u i kaawale aku ai mai Enelani aku nei, aka o ko'u wahi.no keia i noho ai„ ahiki i keia halawai ana la o kaua ma ke ano ulia." "Ke ma'keniake nei au e pane mai oe i keia ninau, me kou hoolalau ole e hoalaia mai ai ko'u inaina nou, o ia keia: "I'eaha ke kumu nui o kou ninau ana mai ia'u i keia po, i ka inoa o ka lede o ka hoi ana aku maluna o ke kaa, o kela wahine no hoi o ka hemo like ana mai me a'u, mailoko ma : i,o ka halekeaka?" "I ninau wale aku 110 hoi au ia oe, mamuli o ke ake e ike pono i ka helehelena o kela wahine. Ua ike no oe, o na kanaka apau i pololi, e ake ana lakou o ka loaa mai o kekahi iiiea e hoonaloia ae ai ko lakou pololi." 1 "Aole o'u manao, o kena ka mea oiaio au e kamailio 'mai, nei e Radona, aka he mea auo nui loa'kau i makemake u ai e' ; flxe, ma o kela ninau au i waiho mai ai ia'u," ' ke noke hou inai nei i ka ninau ia'u, i ka mea 'ilvulea'ua'dld ai oē,"'wahi a ua o Radona, me ka nana pono r ana mai ma 'iia maka o Derika, a hoomau . hou mai la i |kana kapiailio ana: "Ua maopopo no ia oe e Derika, he ku]eana ko'u e ninau ai 110 kela wahine. Ua hele au a pololi, ua nui .no hoi ka'u halani o ka inu ana, a ia'll i ike aku a'i i kona hemo ana mai iwaho, aole ia me oe e Derika, ua hewa oe ma ia wahi. I ko'u wa i ike akii ai iaia, ua heje a luluu i na pohaku daimana, a o ka moiwahine kona hoā e kohu ai, ua kuhihewa maoli no au,*o kekahi o ka'u mau moeuhane lehulehu e ike mau aku ana iaia me kela ano," alaila ku pololei ae la ua o Radona iluna, kikoo ae la hoi kona mau lima i o a ia nei, a i hou mai la: | "Ae, e ike mau ana au iaia iloko o ka moeuhane, elike no me ia a'u i ike aku ai raa keia po. Ua loli loa ae oia mai kela po a'u i lawe mai ai iaia i kokoolua no'u, eia nae, aole i loa au i hoohewahewa i kona mau maka," alaila noho inoj iho la ua o Radona ilalo, me ka puili ana ae i kona mau I lima a elua mamua o kona alo, a kulou aku la hoi imua o ! ke kapuahi hoopumehana, | "O, ua maopopo loa ia'll, oia no kela,'.' i hooho hou ae ai ua o Radona, me he mea la, e kamailio ana 110 oia iaia i iho. Aia o Mr. Derika ke hamohamo wale la no i ke komo (laimana ma koifli mau manainanalima, a i ka noho malie ana iho nae o Radona, ia wa i pane mai ai ua kanaka nei: "Owai kau mea e kamailio mai nei? O kela lede anei o ka liemo pu ana mai me a'll mailoko mai o ka halekeaka, a Uiookau aku maluna o ke kaapio?" ,J "Ae, no kela lede ka'u mea e kamailio nei, a owai ka inoa 0 ua lede nei?" wahi a Radona, me ka piha pihoihoi. I 4, 0 ka wahine au e kamailio mai nei e Radona, o ka wahine ia a ka Haku Kale," wahi a Derika, me ka minoaka ma kona mau papalina, aia nae oia ke hakilo pono mai la ia Radona. No kekahi niau minuke aole e hiki ia Radona ke pane aku, 110 ka.mea ua hookahaha loa ia mai oia, i ka lohe ana aku, eia ka he wahine kela na ka Haku Kale, a no kona noho ; kukule loa hoi, ua pane hou mai la o Mr. Derika i ka i ,; ana mai: I "O keia wale ae la 110 anei kau mau mea i makemake ai e ike .no kela lede? 'Malia paha o kona wahi noho nei, • kekahi mea au i ake loa ai e maopopo?" | "Ae, e hoike mai oe ia'u, eia kela lede ihea i keia manaIwa e noho nei?" wahi a Radona, me ka piha hoihoi. I 'Eia oia ma ke kakela o ka makuakane o ka Haku Kalej e nolio nei i keia manawa. He mea hou ae anei kekahi att i makenaake ai e ike?" "Aole, ua nui kena mau mea au e kamailio mai nei ia'u e Derika. Pehea aole anei a laua mau keiki?" j | "Aole a laua keiki i keia wa," wahi a Derika, me ka leo malie o ke ano kuoo. t , j | No kekahi mau ininuke, aole 1 kamailio hou ia kekahi' niau olelo mawaena o kela mau kanaka, aia wale no ke poo o Radona ilalo kahi i kulou ai, a iaia 110 paha ka ike, 1 ua maopopo iaia kekahi mea e hana aku ai, aea ae la kona , poo iluna, lalau mai la hoi i ka omole barani, a ninihi iho I la a piha ke kiaha, o lea inu ae la no ia, a i ka waiho hou ana mai i ke kiaha maluna o ke pakaukau, akahi no a kamailio mai: i "Ina aole au mau mea i makemake ai e niele mai ia'u ea. alaila ke nonoi aku nei au ia oe e hookuu mai ia'u e hele." Pahola ae la ka minoaka ma na papalina o Mr. Derika, a 1 aku la: "Aole i pau ka'u mau mea i makemake ai e kamailio aku, a o kekahi no- hoi. aole 110 paha au hana e puai oe i ka hele! Aole i pau ka rama oloko nei o ka hale, he mau omole no koe aia iloko o ka pahuume. He makpmake ko'u e maopopo, heaha kau mea i manao ai e hana aku.: Ua manao anei oe, e hele aku e ike i kela lede ma kona wahi e noho nei?" . . Aj)le o Radona i pane koke aku i kela mau olelo a Darika,'

aka nana pono loa aku la'ia nia na maka o Mr. Dcrika, a c liooinaka aku ana nae oia e kamailio, ua pane e mai la nae o Mr. Derika : "Ina ua manao oe, e hele aku e ike i kela lede ea, o ka'u wale no e a'o mua aku nei ia oe, e hoopau loa kou noonoo ' ana ia mea f ,o ike auanei oe, aole loa he hana maalahi ua kekahi kanaka ka hookokoke ana aku i ke kakela e noho nei o kela lede. Ma ka'u mau mea i kamaaina no ka Haku Kale, oia kekahi o na kanaka oluolu loa; aka iloko no o ia manawa hookahi, oia kekahl o na kanaka huhu ino, a ina e maopopo ana iaia, aia kekahi kanaka ke hoohalua nei i | kana wahine, e ala mai auanei i kona in&ina, a o ka hopena, I o ia no ke kau ana mai o ka poino maluna ou." I Ke hana la ka barani iloko o Radona, ke iho mai la ka ! noe maluna ona, a o ia kani o ka pane ana aku: | "Ke olelo mai nei oe, he kanaka huhu loa ka Haku Kale, aole nae au i manao, e aa ana oia e hookau mai i kona lima maluna o'u." "O kau palia kena e manao nei e Radona, no kou kuhiI hewa, lie kuleana kekahi ou i kela wahine; o ka mea oiaio ! lea, aole ou wahi lihi kuleana iki iaia. Ua ike no oe e ! Radona, no kona ike, ua na olelo apau a Derika e kamailio aku nei. iaia. ia wa i huli aku ai ua kanaka nei i ke kapuahi hoopumehana e hoolalau wale ai no, a ninau j mai la nae i ka i ana mai: I "Ala|la, ua hoike aku anei kela lede ika Ilakn Kale, i na inea apau i hanaia aku maluna ona?" "F.ia ka'u mea i hot maopopo. ua loaa aku ka ike i ka Haku Kaie. no ke komohia ana o kana wahine, iloko o ke,'kahi hana pauaka, o ke paheleia ana aku o kona noonoo, e i kekahi kanaka epa ino loa. a o ua kanaka nei, o oe 110 ia, j e hiki ole ai ia oe. ke hookokoke aku no kahi o kela mau . mea e noho mai nei." I % | MOKUNA XXXIII. ! Pupuku iho l.i na maka o Radona', no kela mau olelo a ( Derika iaia, me ka eueu ana ae hoi o kona mau lehelehe, • alaila i aku la : 1 "Ua hoike i'o aku anei oe ina mea apau e pili ana iaia iho i I<a Haku Kale? O ka'u no ia i noonoo iho nei, a pehea la, ua hoakaka aku anei oia i na mea apau loa mai kinohi mai? Ma ko'u manao nae, ua huna oia i kekahi mea | i pili aku i kekahi hapa o kona moolelo. He mea pono i'o anei ia'u ke hele ole aku no kona wahi e noho mai nei?" ! "Ina i paakiki loa kou manao, me ka makemake e hahau--1 ia mai oe i ka pauku laau, aia no ia ia oe, o ka'u nae e a'o ! riku nei, mai hoao oe e hookokoke aku i kela hale." | "Ua paa loa ko'u manao e hele aku a koi i ko'u kuleana ; ma ke ano he kane mare, maluna o ka'u wahine, ua ike | il>) oe e Derika, he mana ko'u ma ke kanawai e hana ai | pela." j "Auhea oe e Radona, o kou hoao ana e hooko aku i kena manao ou, ua ike no oe, aole loa ou wahi lihi kuleana iki I i kela wahine, no ka mea aole oia he wahine mare nau." ' "Mai hoao oe e Derika, e pulapu ia'u, no ka mea ua ike tur oe, owau kana kane mare," alaila puliki ae la o Radona i kona mau liina mamua o ka umauma, n noho iho la me ke, kuoo. | "Mai hoao oe e Radona, e hoonana mai, me kou ike no, I aole e kaa ana ka lanakila ma kou aoao, ina nei no ka hele 1 aku o kena hana imua, a ina no kou kiia mai i ka pu a make, ; alaila ua pono no koii make ana he kolohe i ka ha'i wahine. , Ke hoomanao nei au, he hookahi po mahina konane, ia'u |e ana, i ike aku ai au i kekahi kanaka opio kolohe, e hoowalewale ana i kekahi hewa ole, e holo ' mahuka me ia, a ua lohe pono au i na olelo apau e kamailio I ia.ana e laua, no ka mea ua kokoke loa ko'u wahi e ku ana, |iaJaua. j "Aole loa oe e Radona, i poina i kela po, au i hoowaleI wale aku ai ia 01iva ICsekota e liolo mahuka me oe, au I no e ike mai la. ke kamailio aku nei au i ka mea oiaio loa." • "Aole au e hoole aku ana ika oiaio o kena mau olelo jau e Derika, aka e hooia aku ana au imua ou, no kela j kaikamahine no kekahi manao e haalele aku i kona noho paaua ana malalo o kona makuahine, nolaila maluna oua I na ahewa e pono ai ke hookauia aku." j "Ae. oka iini maoli no nae ia o kou pUuwai eleele, oka maalahi o kela manao epa iloko ou, e hoopoino aku i kela wahine opio, mamuli o kona ae ana mai me ka maikai, e holo mahuka pu me oe." "Heaha iho la ka mea loaa ia oe e ,Derika ma kena mau mea au e ahewa mai nei maluna o'u, no ka mea ua liolo mahuka i'o aku au me 01iva, a ua hookoia ka mare maluna o maua, nolaila he kuleana ko'u, ma ke ano he kane mare maluna ona." Aohe wahi mea a kamailio mai o Derika, he ano hoka kona ke nana aku, no ka mea eia o Radona, ke hoikeike aku nei i kona mana piha maluna o OHva, a no ka manao ua kanaka nei, he mea pono iaia, ke hoomau aku i ke kamailio ana aliiki i ka wa e noho malie loa ai o Derika, ua, i hou aku la oia; "Ua hooko i'o ia ka mare maluna o maua, e Eduada Keokeo, ke hoomanao la no oe, he hoakula oia nou maloko 0 ke kula hookahi. He kahunapule oia no kekahi o na halepule o Enelani nei, a ua mare mai oia ia maua, he ekolu la mahope iho, o kela hoomakakiu an:i au ia maua malok( o ka pa o ka luakmi." "O krna mau mea apau au e Radon:i e kamailio mai nei. aolē loa he hookahi kanaka i hiki ke hilinai aku, a o ia ka'u e olelo aku nei ia oe no ka lua o ka manawa, he keu aku oe e Radona, a ke kanaka hoopunipuni." "O kau paha ia e kapa mai nei ia'u, a ua nolio aku au me ka hoomanawanui maloko nei o kou rumi, aka ua kokoke loa mai nae ko'u manawa e haalele iho ai, mamua nae o ko'u haalele ana iho ia oe, aia hou ae no kekahi mea mawaho o'u, i lilo i hoike no kela mareia ana o maua." "Pela i o ka lioi, a ihea kahi o ka hookoia ana o keia mare,- ke makemake nei au e hoike mai oe i ka mea oiaio loa ?" "Ua hookoia kela mare maloko o kekahi hale hoolimalima ma ka Helu kanahiku-kumamalua, ma ke Alanui Akau | He mau rumi ka'u i hoolimalima ai maloko o kela hale, a j na ko hoaloha na Eduada Keokeo maua i mare, a o ka ona •nona kela hale hoolimalima ame kana wahine na hoike." I "He keu aku no paha kou piha akamai e Radona i ka hoopunipuni. waiho aku la hoi ke akamai ahea! No ko ike j paha ua make ke kahunapule Eduada Keokeo, pela hoi na hoike au e wahawai mai nei, pela iho la oe i manao ai, e | hiki ia'u ke manaoio aku i kau mau olelo." ' "Ela no ke kahunapule ke ola mai nei, pela me na hoike 1 kakau i ko laua mau inoa maluna o ka palapala mare, 1 a aia no ka hale a niaua i noho ai, ke ku la, me ka hana hou ia ana a oi aku ka maikai; a o ia ka'u e minamina loa nei, i kou paakiki, mamuli o kou mau manao kuhihewa, ua hoao aku au rna na ano kolohe, ma ke koi i ko'u kuleana maluna o 01iva Esekota." i "Pehea ka nui o kou noke ana mai i ka hoakaka, no kou kuleana i kela wahine, ke hoole loa aku nei au ma na ano apau, aole he oiaio hookahi iloko o. kau mau mea e hoakaka mai nei." "Ua hiki hoi paha oe e noke ana i ka hoole, malia o keia ka mea nou e manaoio mai ai i ka'u mau olelo," alaila wehe ae la o Radona mailoko ae o kona pakeke ikekahi pepa i <nviliia. a kiola aku la imua o Derika, me ka i ana aku: "E heluhelu iho ina nnea apau i kakauia maloko o kena pepa, e ike auanei oe, i ka oiaio o ka'u mau olelo apau- i kamailio mua aku nei ia oe." - _ (Aole i pau.j A .. ,