Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 42, 17 October 1919 — KE OLA O IA KANAKA HAWAII AIA ILOKO O KA OIHANA LAWAI'A AME MAHIAI. [ARTICLE]

KE OLA O IA KANAKA HAWAII AIA ILOKO O KA OIHANA LAWAI'A AME MAHIAI.

Kuu Solomon Ilanohauo, Aloha kaun: —E kala hou mai kou hanohāno ia 'u e maalo hou āku nei imua o kou alo no keia mair mauao e kau ae la maluna. Ia 'u ame ko 'u mau hoa~~e noho ana i Kalapana, Puna. ua hui iho la au me ia niakamaka maikai ,oia o Mr. Mokemuumuu, ua kamaaina no hoi i ke kulānakauhale alii nei; i kuu hui ana me ia q ka'u mea i ike nona, ua muumuu ; iA kona wawae, a e paa ana kekahi lima hao i hookohioia mai malālo o kah'i i moku. E ka laliui, e naifa mai kakou i na mea a ka Makua Lani i haua mai ai i niea e loaa mai ai kona ola ana. Va nui - na moa i kamailioia mai ia '\i e pill ana nona ame kana mau hana kaulana, o ia ka lawai r a ana, eau anā oia ma kah'i . o nā niile elūā, ma kā iiaiia āku a ke!a inakapeni, i ke kīil.aha o 'ua kae'ao'a ! nei, uā kohu' mokuluū māol.i no i kn ;lana m'ai ilūna, a eiiii 'iho ilalo, \ kona ; manawa e. lawaPā āi, o ia no hoi ka' ;hinaleā ame'kā'i'ir poo apiki, a ina e p'āā mai kā"puhi e inake aha no ia pulii ;iaia, riō k'a inea, o jiH ano i'ā nō apa'u e ai mai /fnā i kāna hiakau, ua hana 'wale iā āku uo nie ka maikai nie. he la aia ilmia 6 ka aiiia nialoo. T'a ike īnnka maoli āu i kana liana : aiwaiwa, no ka mea, o ke kai'o kela kāha, he kai keikikane nuioli, aole oe e k'okoke aku i 'kuaau. He klekie manli ;kā 'nalu, o 'ka lAea liiki wale no, aia ōe'a āu iwaho aku o kuaau alaila loaa r iā oe kau "meā i niakeinake ai, ā i ole, iea waa: pāha i' ltekahi manawa,_ua i/iia'wa ke piika ivvaho, i kuu āna' i 'ka haha ā keia 'niakainaka ; niailKtij iYōltfiiā*-ua' aHa mai ka -nianao 'o ;&eiā makāpeni, "e pono e kiikuhi aku ;W»nia. o kuu lahui, a e ike mai i na hnna 'ā iee'kanāka o k'o'u koko Anie knu iwi, (ame liakoū apaū, e kaūpaōna iho i ka' hi.ki dn'a iaia, oiāi he hōokahi wale uo wa«ia(! e au ai i kela nui, a e iihi'ana'i koiia ola'o keia ūoho honua 'ana, a na kanalia elua wawae e h'oopa.laleha ana i na liana a na kupuna i hāi.a Aku. E ka lahui, e kala mai, ua noonoo au i na mea e pilj anā i keia oiwi ame kana , liana e pono ai, ua laua mai ko 'u manao e pono e hōolaha ia ae i ike mai ka lahui, i maari ka oihana lawai'a, e ihoi_ hou iliope, ,a ,e hana aku i na mea •ā keia oiwi'Hāwaii e hnna nei me kona kuokoa, me. ke kāuka 'i ole aku ia ha'i, i -lōaa, niai al kona'pōno. la'u ame na kamaaina e mākaikai ■ nua, i ke ana o Hakuma, a hele mai la īnakou a kuhikuhi ia mai la ia'u kahi • a ua kae'ae'a nei e iho 'ai ilalō'o ka pali lele, a, ke kōāō y ā ke kai e po'i niai e ku 'i ojjihi ai, i kūu ike ana oka luakūpapa''u,' : o kela, ua like pu, :me ku.u kahaha i rt na mea i oieloia mai ia'u; no ka mea, ,aiq ma' ia lae pali e loaa ai na opUif iiunui. Jle ike aku no oe i ke kau'mai ilunā .o kn pohaku, me ka nihinihi no hoi ke iho aku, ina no elua ou wawae e puikaika ana no ia.ne ke iho aku, ame ka pii ana tnai, ūā ikeniaka keia makapehi, iua no- ka haule o ua kae'ae'a nei iloko o ke kai, e aū ana no oia me ka nana ole ae ia Keaka (mano) ma; heaha la ia mea iala; ma ka nana nku a kou kiu, he ōhana pilikoko maoli no keia np ua kae'ae'a nei, a hoomanao ae la aū i na elemakule o kuu kaha. Ile i'a nui ka 'u, I paa iua ka hi 'u, I nn, K panau ae ana. Nolaila,'e ka lahui, e ala, he hiki no na mea apau ke hanaia, ina aia iloko • oii ka hoomanawanui ame ka hoopono, me ka lana man o ka nianao, e loaa N mai ana na mea maikai, aole o ke kau-'. lea'i aku i ka hana āupuni, o ia ke ala■nūi e pomaikai ai, aole o ia ka pololei, no ka mea, «aole e lawn ka noho anrfj. o au oe ma o a maanei o keia'honu&i 'a ka Makua Lāni i waiho iho ai nan e imi aku i na mea Ana i hoomakaukau ai, na kaua e 4mli akn e ka 'lalmi, mai manao mai oukou, he pai keia aine ka liookelakela, aole ia. o ka mh'nao o keia makapeni, no ka mea, ua nui na mea e pono ai keia ola honua ana, o ka mea apiki, na kaūa no' i lioopalaleha i na mea maikai apau, a kaukai akū la o ka hqna alānui ana me ke kipikua ana ina na alanui e ike mai ai na malihini o na

aina c, ame na lahui o na ai'na e, e 110lio pu nei me kafla, a e heie hookano mai ana maluna o na alanui a kāua e kipikua ana, me ke kahaha o ko lakou manao, no ka mea no kaua keia lepo ame koia mau mauna uliuli, a ka Makua Lani i -ft-aiho iho ai r ko kaua mau kupuna; nolaila, e lea lahui, e pono oe e hoi aku e kipikua i na puu, a e ulaa aku i na pohaku o kou aina, a i ole, home hookuonoono, e ike auanei oe e kaulana āna oe, no lea mea e olelo aua ka moa olelo, nowai.lioi keia mahinaai? No mea no hoi, e kipikua alanui , Nowai hoi keia mau waa āme up£na? No mea no hoi e haua poola ana 110 ka mea ua hoi hou mai ihope iiei, a ua haua 'i na mea e hapaiia ai oe iluna, e hoohalike aku me keia makamaka maikai, hookahi no oia nei wawae, ua lofla maoli ke ola kino maikai piha pono ke nana aku me ka liauoli. Aole elike me hana alanui aupuhi me poola ano maloohaha ke nana aku, no ka mea e ku inai ana o Pake poi, e ku mai ana o rumi hoolimalima, nolaila o na manao maikai iloko on, ua .pepehiia iho no e oe, a hoomanao ae la au i ke?a

kanaenae aloha tt ke ltw 7 a®'a' o •«iemiioa o Hauvāktia: • Piipilie iho iu mawaho, Maloko o k4 rtiini; A'leani e iiora, elima, Ike iā ka pui* o Waūnakea; Manuwai rumi liiiii, Makani kuapuu iniainiai malie. Nolaila, e kuu lahui, *Eft, eku iluna me ka niaka 'u ole, e h&na elike me Mr. Moke Muumuu, a pela me ia opio Bobert Ahuna ame Hanale' KapeA, e hoopono, mai maka'u, e nana aku i na mauna, e loaa" mai ana na mea maikai, me ka iini. iloko o keia-makapeni, e ala ana kuu lahui., ] Mc oq e kuu kapena nana e hpokele • nei keia moku apuni neia paeaina i na ! manao maikai piha me ka naauao; e kal£ niai i na heiiiahema pu. K;oū \vctlina fisu ole ame' na kdki na na ki e malamalama aiiiii pāu ōlo. ~ . ! Kou haahaa, . ' J. MOKUMAIA. Moanalua, Oct. ]2,