Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 42, 17 October 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

"Aoīe o'u makemake e nana i keia pepa, aka hoi. 110 Ka ; r.«»oko ana aku i kou n.akemaKe, pela.;np a.i e liana nei, ! wahi a Derika. me ka hopu ana iho i ka palapala, a wehe . ae la no ka nana ana. . . S No kekahi mau minuke*kela nana ana iho a Derika i ka ; palapala, alaiia pahola ae la ka minoāka ma kona mau papalina. a kiola hou mai ia i ka palāpala imūa o Radpna, me ; ka pane ana mai: | "Akahi no au a manaoio aku i kau niau mea apau i ka- | mailio mai nei, he palapala ku i'o keia i ke kanawai. O na palapala apau i apukaia, ua hiki loa ia'u ke ike, i ko u \va 110 e nana iho ai, a ke ike nei au, o keia no ka limakakau 0 kuu hoaloha o Kduada Keokeo, nolaila o oe i'o ka inea i 1 kuleāna ia ( Jliva Ksekota, aole oka Haku Ka!<'. Ke no-; noi akiunei ia oe." No kTla oluolu loa o ke kamailio ana mai a Derika, nana pono loa aku lā o Radona, maluna o kona mau maka, aia iloko o ua kanaka, nei, na hoōhuoi. aka nae lalau aku la no oia i ka palapala, a hookomo iho la iloko o kona pakeke, me ka i ana aku nae: j "Pehea. mamuli o kau mau mea i ike iho la maloko o keia j palapala. e hoole hou mai ana no anei oe. no ko'u hele ana' aku e koi i ka'u wahine, e hoi mai me ā'u e noho ai ?" ! "Elike 110 me ia a'u i olel» aku nei ia oe mamua, pela no au e kamaiiio hou aku nei, aole oe e hoao e koi aku i kou ; kuleana maliina o kela wahine, a i paakiki loa oe ea, owau j ponoi n<f ka mea nana e ku-e aku i kou hele ana ona,", me ka pahola ana ae o ka minoaka ma na papalina , o Derika. MOKUNA XXXIV. ; ''Alaila e manao ana ka paha oe, e hookomo aku i kekahi • hoopii. e ku-e ana ia'u, no kela hana i lawelaweia oiai kaua! e paani pepa hahau ana. ma ka po, mamua o ko haalele ana , iho ia Ladana nei 110 Inia ea. Aole loa au i poina iki i na j mea i hanaia ma kela po. aka nae, ina o kau kuniu hoopii ia ! ia'u. alaila aole he mea loaa ia oe, no ka mea ua hoakaka ; maopopo loa ke kanawai, aole loa e h'iki i ka olelōfkfle a ka ! wahine, ke hoahewa i kana kane, nolaila o oe hookahi wa-1 le no ka hoike ma kou aoao, a o ka lanakila ma kela hihia ; no'u ki e Derika.'' me ke kuwakuwai ana iho o Radona i ko : t na mau lima. j Kalele aku la kekahi lima o Derika maluna o ke pākau-1 kau, i kela manawa a Radona e kamailio mai ana. a o ia ka j au kanaka piha maalea nei. o ka pane ana mai: j '"Ple keu aku mai nei ka hoi kou makaukau e Radona i; ke kanawai. Pehea ua like no anei kou i na j kanawai o Enelani nei, me kou makaukau i na kanawai- o na aina e? Ua lohe iki 110 nae paha oe 110 kekahi hana ka- 1 raima i hookoia ma Belegiuma ea?" I O kela minoaka ma na papalina o Radona, kela minoaka | ana i manao ai, afa ka lanakila ma kona aoao. ua auheē | koke aku la ia. mai iaia aku, a no\ioalii iho la ke kUoo, me 1 kona ninau koke aua niai: "Heaha iho la ka nianaei o kau | mea i kamaiīio mai nei, no na kanawai o na aina e, ame ke, .karaima i hanaia ma Beligiuma ?'' Eiike me kekalii kanaka i maopopo ke ano o ke kuu r»na; aku i kana may pepa hahau. no ke kaa o ka lanakila ma ko- 1 na aoao, pela īho ta ko Derika kulana i kela manawa, a o | ia ka ua kanaka nej o ka \ ana mai: j "O kekahi o ka'u mau ninau i makemake ai e waiho aku j imua 011. i keia po. ua palaka ioa hoi au, akahi no a haupu j mai la, o ia no ka loihi o kou manawa o ka noho ana ma j Unelani nei, mai kou manawa o ka haalele ana iho i keia ] aina?" * ; "Ua ninau mua mai nei 110 hoi oe ia'u, a ua pane aku nei au. aole he manawa a'u i iho ai ia Enelani nei." "O kela pane au ea, he pane hoopunipuni loa ia, ua ike no oe: 110 ka mea, ma o kekahi mau mea oiaio e waiho nei malālo o ko'u malu. he manawa pokole wale 110 kou. o ka hoea ana-,mai no Enelani hei.'o ia hoi, ma kekāhi Olelo ana ae, he mali mahina kakaikahi waJe no. Puupuu ae-la o Radona i kona mau Hnia. aaki iho la' hoi Kona mau ku'i. a me ka hookuanui kona kamailio ana mai, i hiki e.puka ka oleīo mai kona wahi mai, i ka#pane ana aku: "Aole he maopopo iki ia'u o kau mea e ake mai nei e lohe; ua ku Hlaoli no kau mau hana, i ka hoohaahaa ia'u e Derika ikeia po, ua hiki nae hoi, e ike āna oe i ko hoka. E haawi hou mai oe i barani no'u, ke mahie loa ae nei ka. hoolulumi ana a ka waiona/' "Ria ae no hoi ke koena o ko oniole barani iluna (3 ke pakaukau. e inu aku oe. eīike me kou maketnake. ua noa ia oe ke hana ina no ia he mea e pau loa.ai ka wai oloko 0 kena omole." o ka lalau aku la no ia o Rādona i ka omole, a ninini iho la iloko o ke kiaha. a ia pau ana ae o kona kiaha rama i ka inuia. nana mai la maluna o Derikfc, a pane aku la: "Ina aia iloko ou kekahi liana nui i makemake ai, o keia ka manawa.e kamailio mai ai ia'u me ka hoohākalia hou'ole aku!" * "Alia oe e pulcijle koke mai, e hoomauawanui mai no oe pela, no ka.inea. aole ioa e holopono kekahi hana nui i ka pupuahuln, aka me ke akahele wale no e pono ai. Ke h<k>manao la oe. i ieo'u hoio ana aku t\o lnia he rifaau ae nei i hala. a ua ike no oe i na aina elike me kelā, aole he nui o na wahi e hoohauoliia ai o ka manao elike me Ladalia nei. aka riae e. hoao ana au e koino aku iloko o na hana like ole. e hoohuikau ana no hoi ia'-u iho ine kekahi poe ma kela aina tnāVnao. "Ma keia huikau pu ana aku o'u me fta kanaka opio ina kela aina. a he mau mahina, mai o ko'u hoea ana aleu. halawai iho la au me kekahi kanaka opio kaahele honua, ana keia kanaka i lawe x ae i kēkahi raau nupepa me ka hoik.e pu anā ae no hoi i na meahou 'o kana māu wahi apau 1 kaahele ai. "E kamau wahi balani hou akti oe e Radona, oiai aole i laua aku keia mea a'u i makemak-e ai e Kamailio ia oe," o lea wa no ia i hoohuli iho ai o Radona r ka omole halani i!6ko o'ke kiaha, no ka mea aia mau no ka lihia o ua k'anālōi nei. ke pāa la i ka omole, oiai e hoolohe aku ana i ka nok.e mai o Mr. Derika i ke kamailio. "Maloko o kekahi nupepa o Burukela. i ike iho ai au i ka moolelo ho ka <#hueia ana o kekahi mau bila hānako lehu--Idiu. o ka iiiea nana i aihue, ria kekāhi kanaka Pelekane opio. i kapa i leona inoa o Keoni Kamika, he inoa malihini nae kela no na kanaka Pelēkane. o ila kanaka Amenka, ka poe i ike māu ia ma ia inoa. 4 !Ua hoea keia opio ma kela leiilahakauhale, a i hoike aku au ia oe e kUu hoaioha. he mea maikai nou ka hele makaikai aiia e ike maka nou iho ia Burukela, no ka inea he keu kela a ke kulanakauhale nani," alaila hoomaha iho la ka Mr. Derika kamailio ana mai. no ka niea ke lohe , •

mai la oia i kā nui ana iho o ka hanu o Radona, me ke aki hoi o kona ku'i, no kekahi mea nui ana i makemake ole ai. ;'Oiai -kela hoaloha opio o'u ma ke kulanakauhale o Burukela, a no 'kana hana ole ma kekahi auwina la, ua kipa aku la oia ma ka hale hookolokolo, no ka hoolohe ana i ka =. hihia. o ke kanaka Pelekane opio, a i kona ike ana i kela kanaiea. ua hookahaha loa ia aku kona manao, i ka u'i maoli 0 ke'la kanaka, a hoakaka mai la oia i kona maū ano apau iinua o makou, aole no ka manawa hookahi v\*ale no, aka no kekahi mau mānawa lehulēhu mahope mai. "Me he mea la nae. no na la kakaikahi wale no ka lilo ! ana o ka hana aihue, i mea nui iloko o ko makou noonoo. ua nalohia aku la me he puahiohio la, aka ma ko'u alahele 1 huli hoi mai no Enelani nei, kipa ae la au ma kela kulana- • kauhale, me ko'u noonoo ole no. e pili ana i kela hihia aihue, iaka nae e nanea* ana no au i ka hele, heaha la ia alawa ana lae mawaho o kekahi hale, eia ka'o ka hale hookolokolo ia. ; ike aku la au i ke kau mai o kekahi pepa hoolaha, e hoaIkaka anā no ka holo iuahuka ana Keoni Kamika, mailoko aku o ka hale paahao, me ka palamimo loa, elike no me !ka palamimo o kana aihue ana i na bila dala banako. ! ' Aole nae, o kelā wale ae la 110 ka'u mea ike. aka he mau |mēa hou āē 110 kekahi, e hiki ana anei ia oe e Radona, ke koho mai i ua mea la?" me ke kakali ana mai o ka pane |āku o kona hoa. aia hoi-ka minoaka ma na papalina o ua ! o Mr. Derika. % ! Aole wahi mea a pane mai o RadOna, ke puliki la no 'kona lima i-ke kiaha rama, aole nae he wai oloko, a ma ko- ■ na mau maka, e hoike okoa mai ana i kona hoihoi ole, i na i olelo apau e kamailioia aku nei e Derika. | "No kou pane ole mai hoi ea. e hoike okoa aku no au i ka mea a'u i ike ai mawaho ae o ka hoakaka e pili ana ! i ka holo niahuka ana o kā paahao, o ia hoi, e ( kau pu ana ke kii o KēOni Kamika," ma kela wahi, i haule wale aku ai | no ke kiaha mai ka paa ana a Radona, me kona ku ana ae I iluna. a holo mai la imua o Mr. Derika. me ka piha inaina, j no ka hoopoino ana mai i kona ' - i Ua hoomakaukau mua nae o Mr. Derika, iaia iho. 110 ka i meā o kana wāhi e noho ana. maluna pono ae, kahi i Ikau ai o kana pu panapana. i kela manawa a Radona i ku āe ai iluna. no ka hele ana mai e hoopoino ia Mr. Derika, ua ku pu ae la oia iluna, me ka lalau ana ae i kana pu panaj pana. a kau a)<u la imua o Radona, a hoomau hou aku la ! no i kana kamailio ana. "O ke kii o ke kanaka i kapa iaia iho o Keoni Kamika.* ka niea nana i aihue i na bila dala banako ma Burukela, i aole no oia< he mea okoa aku, aka o kuu hoaloha no o I Kivini Radona," alaila hookuu iho .la oia i kana pu pana- ! pana ilalo, no ka mea, i ka ike ana aku o Radona, aohe mea I hiki iaia ke hana mai, ua noho hou aku la oia ilalo, me na j manaolana poho, oiai ua/ ahuwale kana karaima i hana ai. ja he na ke kanawai. ' Ke puliki wale la no ua o Radona i jka niao o ke pakaukau, i ole ai e ike aku o Derika i kona haalulu, aole no rfae j ia he niea e nalowale ai, no ka mea, ua oi aku ka makaala | ame ka ike o Mr. Derika i na ano o na kanaka, mamua o Radona, a i ka nana aku ia Rādona, ua like loa oia me kekahi ilio, i pa i ka huipa, ka hoopepe, me.ka pilīa i' ka ! maka'u, 'o. hooka'u hou ia aku auanei ka hoppa'i maluna i ona. ! MOKUNA XXXV. | Aia hoi o Mrs. Derika ke milimili wale la n'o i ka pu, me ] ka piha loa i ka hauoli, i kona ike aku ia Radona. me kela Ikulana hoopepe, ālaila i ka hala ana o kekahi māu nlinukē, iia wa i kamailio hou aku ai, me kela mau 110 o ka triirtoaka ' nia kona mau papalina: ' ;• • I "Aole no i pau ka rama o kauā, eia aku no iluna o ka j holopapa, e lalau aku i kiaha'hou nou, alaila noho hou mai |kaua kaniailio. no ke koena aku i koe, o na meā au iimakeinnake ai e lohe," o ke ku ae la no ia o Radona ilunaj v lalau laku Ia hoi i ka omole rama, oiai o konā aho ia o ka rania, !o kā wala ae lā no ia, he mauu 'hoi ia 0' ka piiu. ; f ka waiho arta aku i ke kiaha iluna b kē pakaukau, haule ! iho 1ā māliina o kona noho, a aku la e uwe, me I he keiki uuku la. Aohe ā Mr. Derika nana. aku i ka uwe o Radona, o kana I e hauoli la, o ia ka hoea mai i e lilo ai keia 1 kanaka i meapaahana no ka ana i kona īiiau makeianake apau. nola|la liemo ae la he ciga mailoko ae o kona kuka. ā noho aku la nana i kona hoa, me he mea maikāi I loa ia i*kona manao. | 4< Ke kakāli aku nei au ia oe e Radona, ina e pau kou maii ano maikai ole, ālaila e hoolohe hou mai oe i ke koena | o na liiea i koe a'u i makemāke ai e kamailio aku." j Ke naka haalulu wale la no o Radona, me li£ inea la i kona ! lohe hou ana mai i ka leo o Derika, ua like me kekahi pahi je okioki aku ana i kona i'o, aka nae aea ae la kona poo ilu--1 na, me ka paa ana ae i kekahi lima malalo o kona 'āuwae, ia no ka manao o Derika. ua īiiakaukau paha b Radona, e 1 hoolohe mai iaia. ia wa i homaka hou aku ai ē kaniailio: i ''E ike giai oe e Radona. o kela manao mua ou, e koi aku ! i kou kii.Kāna maluna o ka I ,ede Kale, he liana paakiki. loa I ia, 110 ka mea ma ka inanawa a'u e hoea ai ma ka hohje. o I kela wahine, o ka manawa hookāhi 110 iā. o ka oihana niakaikiu o Burukela, e lohe aku ai nou, a ma kahi o kou po- - maikai. oloko o ka halepaahao kou wahi e noho ai; a i makee oe i'.kou hele lanakila ea, e hoopau loa kou noonoo aua. e hoopilikia aku i ka wahine i kuleana ole ai oe ma iia ano I apau." ! ''Inr. pehi, ke hoohiki aku nei au'. aole loa ,a'u mau hoo- • pilikia aUa aku maluna o kela wahine, a oki loa hoi ko'u koi ■ ana aku i ko'u kuleana maluna ona," wahi ā Radona. me i ka pāhola ana mai i-kona mau lima iniuā o Dērika, oiai ua I hele mai la na ipuka o ka ha'lepaahao a kau lea weli iaia. 1 "Aole o'u makemake i kau hoohiki;' oiāi he kanaka oe i hiki ole keliilmaiia. aka he .mau niea okoa ae ka'u i make- ! make ai. au e liana mai ai īio'u, alaila ae au, e hunakele i 1 kou kuleana me kela paahao mahuka ō Burukela. O ka I mua.eia oe ihea e noho nei?" | "Eia au ke noho nei, ma kekahi hale hoolirrtalima haai haa loa, ma ka Helu 24, hia ke Alanui Mēka.'' j "Ke maOpopo la kela helu ia'u. aole aii e poina, nolaila j j e hiki ana»oē e loaa ia'u, ke hele au e huli iā oe'ma kela hale j 1 hoolimalima. O kela palapala māre au o kalioikeike ana ! mai nei ia'u, e haawi mai oe na'u e inalama," o ka nanao iho. j la no ia o Radona .i ka palapala mare, mak)ko o ka pakeke jo'kona kiika, a haawi mai la ia Derika. • j "Manao au, ua pau ae la no ka'U mau mea i makemake j j ai ia oe e Radana no keia manawā," me ke kulou ana iho j j o ke po>> o Derika ilalo. "ya hiki ia ke hoi aku no kou lua j le ai. rtiiālia o hiii hou aku no kaua-ma ka la apopo." | |. Ku ae la o Radona iluna, nie ka haalulu, āia hoi kekahi j ! lima ona ke paa lā i ke pakaukau, a i mai la: "E ae mai ana j 'i anei oe. e Mr. Derika i hookahi a'u ilinau i koe, mamua o j | ko'u h'aalele ana iho i keia hale?" j j "Ina We iwakalua āu mau nihau, i manao āi e waiho niai j i imua o'ū. ua hiki no. e ninau mai i keia manawa!"] ! "Eia ka Hiēa a'u i makemake āi e liihau aku ia oe. No j koij komo kuhohonu ana iloko o kēla mea i pili ia'u amej ka'u wāHihe. heāha la ke kumu ntii, 110 koU hoowahawaha! aiiei ia'u, ā i ole no kou haulēhia ana paha i ke aloha noi OHva?" ' | j Ive hoōpiia'i la b Derika i ka uwaKi o kona ciga. a ke nii-' i' noaka pu la hoi, o'iai oia e nana ana i ka wili o ka uwahi o j kona ciga, a pane aku la: ! "O kēna kekahi o na ninau maikai ioa au 1. waiho nrai mai ko'u manao no keia kumuhana. a kāua i keia po, ma o, Radcyia la, na'u e pane aku, a eia no ka haina. " Ua hoala- j ia ntai ko'u manao 110 keia kumuhana a kaua i keia po, ma-

muli o kahi manao hoowahawaha uuku iloko- o'u no.u, me ka nui nae o kō*u aloha no 01iva." i "Ina no ke aloha inai ke kumu o kou makeniake ana c j kaa aku kela wahine malalo o kou malu. alaila ke ae nei au ma ka inoa o na.lani, ua oi loa aku kona n>aluhiaj i malalo o ko'u malu, mamua o kona kaa ana aku, £ mea paani na kekahi moo nahesa elike me oe e Derika." j "Eia. ua lawa. aole a kaua kamailio hou ana no.keia ku-, muhana, o ulu mai auanei kekahi hoopaapaa o ko kaua . lilo no ia i mau enemi ino loa," me ke kuhikuhi ana aku o j ! ka lima o Derika i kahi o ka puka. j "Mamulj hoi o kou haalele ana mai ea, e kamau wahi ba-j lani hou, a e lawp pu aku i keia wahi makana. malia he mea • kokua aku ia, i kou wa e makewai hou ai," me ka unuhi ana ae o ua o. Derika mailoko ae o kona pakeke; a haawi | ku la he elima dala ia Radona. j Me ka haawi ole mai i k»na hoomaikai ana ia Derika no kela mau dala, lalau mai la oia, a hookomo aku la maloko, o kona pakeke, inu ana ae hoi he hookahi kiaha ba-j lani, o kona oili aku la no ia hemo iwaho, me ka haawi ole | mai i kona aloha, no ka mea aole oia i moeuhane, pela iho j la oia e aku ai, ahiki i kona ike maoli ana iho, j yohe wahi ona e -pakele ai, ina e manao ana p Derika, e! haawi iaia iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni. ; r kela noho hopkahi ana iho hoi o Derika, mahope o ka; liala ana aku o Radona, ua noho malie loa iho la ua kanaka nei me ka nui o kana mau inea e noonoo ana iloko o kona poo. aka nae i ka hala ana o ka hapaha hora, ku ae la oia iluna. me ka hele ana aku a wehe ae la i ke pani o kekahi pahuku mahope, ma ke kihi o ka j-umi a i ka hamama ana ae o ua pahu nei,. aia hoi. e ku mai ana ke kii o kekahi wahine u'i, a no na minuke elima ka nana ana o Mr. Derika, pani hou aku la oia i ua pahu nei a paa, nie ka hooho ana ae; "L'a alqha au ia oe. e ka mea nona keia kii, a i kekahi la. e lilo mai ana oe i waiwai makāmae loa na'u.". 0 ke kii a Derika o ke kilohi aua aku no na minuke elima o ke kii no ia o 01iva, ka wahine a ka Haku Kale. a o ka mea hookahi no hoi ana i kuko mau ai i ke ao ame ka po, eMeaa aku malalo t> kona mana, a e hoohoka aku i ka Hakui Kale, o ka hoea ana mai nae i ka hookoia ana o kela moeuhane. na keia mua aku ia e hoike mai. MOKUNA XXXVI. w * He ekolu po, mahope mai o kela halawai pu ana o Radona me Derika, maloko o ka hale hoolimalima o Mr. Derika, ua. malamaia kekahi paina nui maloko o ke kakela, o ka Hāku Kale, ua hele kela paina a piha i na kanaka ko'iko'i a hanohano o ka aina, pela hoi na lede o na kulana kiekie a hanohano. Aole nae keia o ka paina hanohano hookahi i malamaia maloko o kela kakela, aka he nui a lehulehu. a ua hoohanohano loa ia mai hoi kela paina, ma 'O ke komo pu ana aku o ka makuakane o ka Haku Kale. He nui na manawa a kana keiki i hoeueu aku ai i ka manao o kona inakuakane, e k-omo mai iloko o na ahā hoohauoli o kela ano, aole nae he ae iki o kona makuaka&el, lea meā wahi ana, ua hala kona mau la, ua elemakule oia, e kupono ole ai konā koino ana aku e hokai iwaena o opiopio. 1 ka manawa n'at a 01iva,' i koi aku ai iaia e komo pii mai iloko o ha hoohauoli ana, tia 'haawi koke mai la oia y kona ae, no ka mea, ua lilo maoli no o 01ivā, i mea nui T ka nooiioo o konā inakuahonawai, a e kana mau mea apaii e makemake mai ai, aole he hooleia ākti, a ua nana akii no hōi oia ia OHva, me he kaikamāhine ponoi- loa nana. Ua li)6 i'o kela i paina hui, nō ka mea ua hoea mai na kānaka ko'iko-ii tne ka lakou matfc wahine, no ka ike ana i ka Ela Livamoa, ua hoea pu māiiilo hoi na kānaka 00, na hoa o ua ha,ku aoo nei, iloko o i-koUakou mau la e noho ana he mau hoa nōloko o ka hale kaukanawai. Uā hoea ae ka Lede Polena ma kela paina, pela hoi me na wahine hanohano e ae i like, ,mfc; kona *kufana, a o Kakalina. Hadina pu kekahi, oiai mo na'e ua hoole paakiki aku Oia imua 9 C)liya anie ka Haku Kale, aole ona makemake e komo pu mai iloko 0 ke anaina o ka poe hanohano mamuli 0 kona ike maoli iho no i kona kupono ole, oiai he wahine keaka ola, aole nae he ae iki o Oliva, e koi ana 110 oia, e komo pu mai me na malihini apaii i konoia. 1 ko Kakalina Hadiua haawi ana aku nae i kona ae. aole ia malalo o kekahi kumu okoa ku aka, no ke āloha wale mai no ia 01iva, ka me'a ana i kapa'mau aku ai he kaikaina nona, oiai iloko o kela mau la'o ko laua 'noho pu ana, ua ike oia, ke hookokoke loa mai la kekahi pilikia i kona kaikaina, ana nae i hiki ole ai ke ike ia pilikia, koe wale no ka nui o kona mau manao hoohuoi, no ke kiimu hoopipili inau o Mr, Derika. ia 01iva, i na manawa apau. Ua hoomaopopo mau o K.akalina, ma na manawa apau ana -e noho aku ai imuā o ke alo o 01iva, o ka manawa wale 110 ia ana e ike >aku ai i ka-lamalama o kona mau papalina, aka ma na manawa no ana e kaawale aku ai, a noho hookahi aku la.'o Oilva, e halii ae ana ke kaumaha ma kona mau | maka, a o ia ka i nalu mau ai iloko. ona, aia ke- | kāhi pilikia iloko o ka noonoo o kona'kaikaina, ka mea nana] 1 hoopilikia aku iaia', ma kekahi ano. Oiai hoi o Kakalina, e niakaāla nei me na manao makee 110 ka pono o kona kaikaina, aia hoi*he hookahi wahine hou aku mawaho aē ona, e hakilo pu mai ana.ia 01iva, aole me kela manao hiipoi, e makee āk'u āna. 110 ka ukali mau ia 1 0 ko OHva ola āna me na- haawina pookela o ke aloha, aka 1 me na manao lil; 0 ka hoowāhawaha, me I<a iini iloko o i kona puuwai, e kau aku na hoopilikia ana maluna o kela wahine, ka mea nana i kāili aku i ka manaolana hookahi a kona puuwai i li'a mau ai i ke ao ame kā 'po. o ua wahine la o ia no ka Lede Polena. . Iloko nae o ka hi-o o na mea āpau hele holoholo aku la ka j makuakane o ka Haku Kale a loap kana leeiki, hookomo mai la i ka lima o Kāle malalo o kona poaeae, a u haele like aku la i ka holoholo māloko o'ka rūmi hookipa nui, me ka' pane ana aku i ke keiki: t "Ma ka'u hoomaopopo, he keu aku ka maikai o ko 01iva nanaina ma keia āhiālii, a me he nieā lk, aole he māHāwa le ae a'u i ike ai i Uonā u'i elike me keia po." " Ua like pu no ko kaua noonoo e pili ana iaia. aka nae,! . ua loaa ka manao liopohpo o'u, aole paha he njaikai o kona i noho ana ma keia wahi, a ua alā ae manao iloko o'u, e| lawe aku iaiā no ka hoomaha ana m kekalii wahi okoa loa," j 1 pane akii ai 110 hoi ka Hāku Kāle. ! j Ma kela wāhi nae o ka laua maii kamailio, hoea aku la i ka- j ! hi o kekahi puulu e noho ana, a o; OHva kekālii o lakou. i e hoopuniia ana ua wahihe opio nei, e na wahine ame na j kāne pu, aia hoi mamua pōno māi o ka piano, ma kekahi j wahi kaawale aku, kā Lede Polenā, a he nui okoa 110 ka | i poe e hoopuni anā iaia. me ka hooikaika ana i ua lede nei, | <* paani mai oia i kekahi mau mele hoonanea imua o lakou. No kela ike aha ākU hoi o ka Haku Kāle i ka Lede Pailena, hele āku la oia. a nōho ho la ma kekahi noho ma ka ! aoao akau o ua lede nei, a no kona mākuahine hoi, helo loa mai la oia no kahi a 01iva ma e noho'anā. a i ka ike j ana māi o OHva, ku ae la oia iluna,«me ke kahea ana mai i ikona mākuāhōhawai, e hele āku ā noho pu me ia ma kona jaoao, he kono'hoi i hooko koke ia āku e ka-hāku aoo, me • ka piha hoihoi. ' He loaā mau k'e kuleana i na elemakule iloko o na ana iina a ka leumuhana e noke nei i kecmfwvphrdl ina a-ka i pane aku -tfi Ua hakU aoo nei, >tna ke ■ ano hoomakeaka. "Heaha ka oukou kumuhana e noke nei ji ke kamailio?" 1 "E kamailio ae ana hoi makou, no kekahi mau hana ko-

kua aloha, a he.nani ia, na hoea mai Ja ot\ nolaila e lilo oc i mea kokua nui mai no ka holomitfa o n.i mea a makuu i hoolala ai," i pane mai ai kekahi haku aoo. "() ka mako-u i makemake ai, «> ia uo ke komo pu an.i tn«i; o ka Lcde Kale e kokua. ma kekahi mau hana keaka. pehoa la ia i kou noonoo?" i pane niai ai hoi kekahi liaku okoa aku "Aole o'u apono i keia mau hoolala ana a oukou. iu. ka mea iloko o ko'u mau la opio. ua komo me kekahi poe v .hoolala 1 na mea elike loa me ia ? oukou e hoolala ium i keia manawa. a ua ike au, aole he holopoiio iki, no ka ttua 0 ka poe i maa ole i na hana keaka, e hilahila wale aua lakou, a hiki ole ke hooko aku i ka lakou mahele o ka hana. a o ia ka'u e kauohā aku nei ia oukou, e hoopau loa ka noonoo ana no kekahi hana keaka^ "He'hoopohala ka hoi kau, he keu no e kokua mai , loaa ai kekahi waihona kokua. no kekahi' halema'i tto ka p OC ilihune," i pane hou mai ai okoa aki* "Jna nei no ke komo pu mai o ka l-ede Kale me Kakalin;; ime makou ma na hana keaka, aole loa he hophopo ana m., |no ka holopono ona mea apau, me nui pu no hoi «, na 1 dala e loaa no'ke kokua ana aku i ka halema i. ! ;•() ka' pilikia hoi paha, aole au he'mea hou loa. e alu waia | mai ana au ke komo pu aku me oukou, i pane ae ai u . Kakalina.

"()wau no lioi kekahi, aole uo au he mea hou. nolaila aole e hi'ki ia'u ke ae aku i ko oukou manao," wahi a ()!iva i pane ae ai. "Ua pololei kena ,mau pane a olua e kuu mau kaikamahine, e- w3iho aku no i ka lakou hana, na lakou no e !a\\o lawe, i ike iho 110 keia poe kamipulu i ko lakou hawawa, 1110 lakou iho no ia, aole e ili mai na ahewa ana maluna o < »ln;i "Aole o'u manao, he hookahi iwaena o oukou e hiki ke Im olala i kekahi hana keaka me ka holopono, o ke kanaka hokahi wale 110 a'u.i hilinai ai, oia 110 o Mr. Derika. oia nae Aoi, aole o'ii ike iaia i'keia po," me ka leha ana mai kana nana ana ia 01iva, me he mea la. e ninau okna ntai ana iaia ina paha na ike oia i kahi i hele ai o kela keoiiimana. "Aole i'o o Mr. Derika i hoea x mai nei i keia p«». Ina hoopohihihiia mai ikl hoi ko'u noonoo, no ke kumu <> kmu hele ole aha mai, oiai ua konoia aku oia, no keia anaina i keia po," i pane ae fii no hoi o 01iva. "Ke kaumaha loa nei au no kona hoea ole ana mai." wa !hi hou a ka haku aoo. "K hooikaika oukou e k«mio pu ' mai o Mr. Derika ma ka hana keaka a oukou i manao ai. a I mai ae aku i ka Haku Kale e komo pu mai, no ka mea aolo loa e hiki iaia ke hoomanao i umi huaolelo o kana ■uialu'U' ke haawiia aku nana e hana mai. oiai he kanaka poina \va!o oia. a o kekahi no hoi, aole kona noonoo ma na hana keaka." "Ua pololei na mea a kuu makuakane e kamailio aku uei. mai hoao oukou o ka Haku Kale kekahi iloko o ka nukou hana, o lilo auanei na mea apau i hoolalaia, i niau mea p-'li" wale." wahi a 01iva, alaila noke okoa ae 1S na keonimana i ka akaaka. I kela manawa nae i ku ae ai o OHva iluna, a hele hol«»hoi«"» aku la no kekahi aoao o ka rtimi, no ka mea' aole he niaikiii ! nona. ma ke ano ka lede nona ka home, e noho ai ma kalii | hookahi. a i kona hoea ana aku no k£hi a ka Lede Polena e : noho ana mamua o ka Piano, oiai htM-ka -Haku Kale. e n<»li<» j ana me ke kikoo kna o kona mau wawae Joihi i o a ia 1101. a o kona iuau tima, mahope o kona poo, ia wa i ku iho ai ' oia. a leha ae la kd nana ana a ka Lede Polena iluna. me , ka pane ana ae: !■ "E oluolu hoi oe e ka Lede Kale, e himeni mai ia kakon i- keia po. mamua o ko'u hele ana aku i ka nana keaka. a ' peheā 0 oe 110 nae paha kekahi e hele ana' ea .**" ! "Ae, e hele aku ana no au i ka-nana nae i fcfla : manawa, aka iloko. o kekahi manawa, mamua aku o ka ! hookuu ana o na hana keaka." I "Ke hauoli loa nei au, no ko kakou hele pu ika nana ke- ; aka ma keia po nolaila ua hiki ia'u ke kakali a i hookahi no ko kakou hele like ana aku, nolaila e himeni mua inai hoi oe ia kakou !" < ■ ■ . "Ua-pono kela. mai hoole oe e .Oliva, i keia leo n<»i. 1 komo inai ai ka Hakti Kale, ma ke kokua ana i ka niana" 0 ka Lede Polena. • • No kela koi ana mai hoi a kana kane e ae aku oia e mmeni, o ka hookokoke aku la no ia o OHva ma kalii o ka piano, a i ka ike ana mai o ka nui o na malihini i kela ntc ana aku o ka Lede Kale no ka hoomakāuk**i ana. e hookaiii 1 ka piano, ua momoku mai la lakou a kokoke iaia. no ko Uwai mai la ka Lede Polena a kaawale mai ka piano mai. me ka hoopili loa ana aku hoi i kona noho ma ka aoao o ka I Haku Ka]e, a nana mai la me na maka kokoe ia C)liva. a u 11 ! hae kana o Ka pane ana aku ia Kale: I "He leeu maoli 110 ka u'i oka Ledc Kale i keia po. a<> kau 1 meā e niinamina loa nei. o ia no ka hoea ole ana mai uei o Mr. Derika, eia la kela kanaka ihea kahi i nalowale ai?" "Kia i'o hoi oia ihea kahi i nalowale ai. no ka mea ua knuōha aku au iaia e hele mai, a ua ae mai 110 hoi oia, o k'i mei apiki nae. aole oia me kakou. a o keiā nohoi ka manawa niua loa. o kona nalowale ana. ma na anaina o keia ano." "Malia paha. ua halawai oia me kekahi ulia; a he niea Im '- kaumaha kona hoea ole ana mai i ka manao o kekahi iliea. "i'" lie mea maa loa kona hiki mau mai ma ke kakela nei. 1 kna hana ana nae hoi, ua nalo kona mau maka. Ma ka 11 l)'»"; maopo])o. aōle ana wahi oi aku o ka hauoli i ka hoohala ana 1 kona manawa, ma I<e kakela wale nei no. aole anei 0 keia k.i mea oiaio e kuu haku ?" "Ae, ua hauōli i'o oia i ka hele mau mai i nei nei. i iliai ai ka Haku Kale. me ka maopopo ole nae iaia o ka nao o na mea a ka Lede Polena e noke aku nei i ke kamaili" "Ma ka'u hoomaopopo v . he mau hoaloha kahiko ka Le<k i" lena me Mr. Derika. a o ke kumu nui paha ia A ka hele ui iii inai o kela kan'aka i ke kakeja nei." i hoomau aku ai n' l Leele Polena i kana kamailio ana, me ka leha «.na aku o k'»n;i mau maka. ma kahi a 01iva e nōho mai ana ma ka piaiio "Ae, he mau hoaloha laua, a ua kaumaha loa au i kona l'i'ia ole ana mai,nei i keia ])o. a ma)ia e loaa āku aua oia ia kakou maloko oka halekeaka. Heaha'ana !a ka himeni a ka lnle Kale e mele mai arfa i keia manawa ia kākou," i hoolalau aku ai ke kamailio ana a ka Haku Kale. :; Ua hole lea Lede Polena a piHa loa i ka hoonaukiuki. mamuli ankonarh6omao.popo ana aku, aia ka noonoo nui o ka llakii Kale maluna o kana wahine, a ua āloha aku hoi iaia me kuiia puuwai apau. " Iloko nae o kela mnnawa i hoomaka mai ai o <Jliva e paani i ka piāno. o kekahi himeni punihele loa a kana kane. a hope iho o ke kikoni ana o kona mau manamanalima i ke ki o ka piano, alawa mai la kana uana ana ma kahi a kana k;ine e noho aku ana, mie he mea la e kono okoa mai ana i ka Hak'U Kale e hele aku. o ke ku ae la 110 ia o ua-haku nei iluna, a hele aku la a ku ae la ma ka aoao o ()liva, me -ka haka pono ana aku o kana nana ana maluna o na maka nohea o ka wahiue hookahi ana i aloha ai. 1 . T kela ike ana mai o C)liva i ke ku aku o kana kane ina aoao. o kona hoomaka ae la no ia e himeni i ka pauku ekahi a e hoomaka ae ana nae e himeni i ka lua o ka pauku. ua ike e aku la oia i ke aka 6'<Mr. Derika iloko o ke aniani nui e kau mai ana maluna ae o ka piano e ahuwale ai oloko o kela keena. nolaila ua.hoemaka w*ale aku la no oia e liookaili i ka pinno no ka hoolalau ana. XXXVII. No ka nianawa wale no nae i nohoalii iho ai ka manaO ho|*>hopo iloko oua o Oliva. aole e liiki iaia ke hōike akea i kona mau ano pihoihoi, a maka'u paha i kela kaiiāka. ndl«te liooi.iaka hou aku la oia e jiimeni i ka lua ō ka pauku, ahiki i ka pau aua. (Aole i pau.) < x