Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 43, 24 October 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Lunakiai Low ma ka Hoemi i na meaai

            E liawiia na mahalo kiekie ana i ka Lunakiai @ Low. no na hooikaika pauaho ole ma kono aoao, e hana nei no ka hoemi ana  mai i ke kumukuai o na @ a kakou e ike maoli nei no i ka pipii ino loa i keia manawa. ka me nana i hoala aku i na manao @ o ke ohohia, aole wale iloko o kekahi mahele @ na kanaka hawaii, aka iloko pu kekahi o na haole, a makou e manaoio nei. in a e kokua like ana kakou a pau ma na hana i makemakeia mai ai kakou e hana  @ me ke kanalua ole ke olelo ae, e hoea mai ana. a ka la a kakou e ike ai, i ka loaa ia kakou o kekahi @ meakuai me ka oluolu, o ka oi loa aku, na mea e @ nei ia kakou ma Hawaii nei iho.Ua koho ae ka ahahui kalepa i komite o ekoly lala @ kela ahahui mai, no ka hui pu ana aku me ka unakiai Low. pela me ke Kalapu Rotary, ke Kalapu o @. a ma keia awakea e koho ae ai ke Kalapu o @ Hawaii i komite like o kela ano, he hoike ana mai keia i na manao ohohia. no ka hoea aku o na hooika-@ ana a ka Lunakiai Low i ka puu oioina o ka holo-ua. no ka hoopakele ana ae ia kakou, mai ka uku @ aku i na kumukuai i oi aku i ka waiwaii'o o na @ e loaa mai nei ia kakou i keia la. Ma ko makou hoomaopopo ana, o kahi i make-@ aku ai na makaainana o ke Kulanakauhale Kalana o HOnolulu nei e kokua mai, oia no kuai ana aku i na waiwai o na ano like ole, a hoo@ aku i ka lehulehu me ka oluolu; o keia kekahi @ mau la no ke kuleana o kela ame keia i hoahu @ like me ka nui o kana mau kea o ke kuai ana; o @ pomaikai nae e loaa ana ia kakou. o ia no ka loaa @ o na meakuai me ka oluolu. I wahi e hiki ai ke hoolakoia ka makeke me na waiwai o na ano like ole mai na huaai ahiki aku i ka @ pela iho la i makemakeia aku ai keia waihona o @lima kaukani dala,, me ia mau dala e kuai aku ai @ waiwai no ka hoolako ana i ka makeke, a hoo-@ aku i ka lehulehu me kahi puka liilii loa, no ka uku ana i kekahi mau hoolilo. E loaa ana no ka pono nui i ka poe he mau waiwai lalepa ka lakou. no ka mea o ka lakou kumukuai e @ aku ai i kekahi mau makeke e ae, o ia kumukuai @ ka ka makeke o ke aupuni e uku aku ai; a ma kahi @ o ka holo aku o kekahi mau pomaikai nui i ka @ hoopukapuka. elike me ia e ikeia nei i keia malawa. ke kumu hoi i kauia iho ai ke kumukuai a @ loa e kiolaia ae ana ia ma keia makeke. a e @ @ ka waiwaii'l o ke dala a kekahi mea e uku @ waiwai ma keia makeke aupuni. @ nei makou na lokahi like kakou @. @ ka pipii maoli o ke kumukuai a kakou e uku nei i @ meaai i keia manawa ; me ia manao lokahi no aua @. e hooikaika kakou apau. e haawi aku i na kokua @ ma na alahele apau. e haawi aku i na kokua @ ma na alahele apau e hoemi hou ia mai ai ke @nukuai. a e koe ai ia kakou kekahi huina dala @ mai ka haawi ana aku no na pakeke o ka @ @ o na makeke, e pulapu nei i ka @.

 

E Kokua i na Opio Hawaii

Ua lehulehu wale na manao hoeueu i kamaikilo nui ma na manawa paina o ke Kalapu o na Hawaii, @@ na awakea I'oalima, in a nae aia ka makee kui'o @ ko o na lala o kela kalapu, no ke kokua ana i na @@@@@ alaila ke manao nei keia pepa, o kekahi o na @na kokua pookela loa, o ia no ka hoahu ana i wai @@@ mahuahua kupono, e loaa ai na hoonaauao kie@ ia i kekahi heluna nui o ko kakou poe keikikane ame na kaikamahine opio, e haaheo ai kakou ma ke @@@ he lahui ma keia hope aku. I ka loaa ana o kekahi waihona o keia ano no ka hoonaauao ana i na keiki opio, e hoopaaia lakou no ka hoihoi hou ana mai i ka huina dala i hoonaauaoia @@ lakou, me ka uku pu mai i kekahi pakeneka kupo@o o na dala i laweia e lakou, ma ia ano, e mahuahua ma na opio e hoonaauaoia i kela ame keia manawa; o na keiki i loaa na hoonaauao ana ma keia ano iho @ aole ana e nele ke komohia o ka noonoo iloko o lakou, e kokua aku i ka hoonaauao ana i kekahi poe @@io e ae, ma ka hoihoi hou ana mai i ka huina dala i @@ho aie ai lakou no kela hoonaauaoia ana. O ka loaa ole i na opio Hawaii, na hoonaauao kielaeia, e hiki ai ke pii aku ma na oihana ano nui iloko nei o ka aina, o kekahi kumu ia nana e hoemi nei i keia lahui ihope, oiai hoi na keiki opio o na lahui e e oni ana imua, mamuli o ka hiki i ko lakou mau makua e hoonaauao ia lakou ma na ike ikeike o keia ae naauao. in a he makee i'o ko ke Kalapu o na Hawaii. e hapai i keia lahui iluma, alaila o keia ke anuu @@@ loa e hoea mai ai i ka hookoia ana o ia iini, e @@@ahu i kekahi waihona no ka hoonaauao ana i ko kakou poe keiki opio e noho mai nei maloko o na kula kiekie ma Hawaii nei.

 

Ka La Hoomaemae Kulanakauhale

Ua hoea hou mai kakou i ka manawa noo ka hoomaemae ana aku i keia kulanakauhale, elike me ke kuahaua a Kiaaina McCarthy, e hoolilo ana i ka Poaono. ka la 8 o keia mahina ae, i la hoomaemae, no na makaainana i ko lakou mau pa, o keia kekahi o na haawina maikai loa. no ka mea ua hele maoli a pelapela kekahi mau wahi o keia kulanakauhale. Ke lana nei nae ko makou manao, mamuli o keia kuahaua a ke Kiaaina. e hooko ae ana ka papa o na lunakiai. ma ka hoomaemae ana i na alanui, i hele a inoino maol. o na wahi mua ia e pono ai ke hoomaemaeia, a mahope aku na wahi e ae, no ka mea, o na alanui na wahi hele mua ia e na kanaka, aole o ka hoopololei wale no a na alanui i nohoia e na haole malaila iho la ka hoohinuhinu mau. a ma na wahi i nohoia e na lahui e ae. ka poe i kuleana i ka pono

 

Mai Koho ma ke Ano Ohohia Wale No

Ma kekahi wahi o keia pepa e ike io ai ko ke Kuokoa poe heluhelu. i ka hoolaha no ka weheia aku o na aina aupuni ma Wailua, Kauai, no ka hookuaonoono ana, a oia o kakou o na kanaka Hawaii kekahi poe ohohia wale ma na hoolaha o keia ano, ke makemake nei makou e hoonaauao e aku ia kakou Hawaii e noonoo me ke akahela, a mai koho ma ke ano ohohia wale no. Aole paha he kanaka hawaii a he wahine Hawaii, i nele ka makemake ame ka makee e loaa he home hookuonoono nona. aku ana, o ka pilikia nui nae a makou i ike ai. o ia no na kumu aelike, ma ka aozo o ka poe e kho ana i kela mau aina, e hooko aku ai;a ma kekahi olelo maoli ana ae hoi, ua aneane e hiki ole i ka mea i nele i ke dala ke aa aku e hookomo i kana palapla noi, me kona ike maopopo no. aole e hiki ana iaia ke hooko aku i ka aelike e hanaia ana me ke aupuni. Ua nui e lehulehu wale o na Hawaii i waiho aku i ka lakou mau palapala noi, ma na manawa i weheia ai kekahi mau aina aupuni no ka hookuonoono ana, o kekahi hapa o lakou ua haalele okoa i ko lakou mau aina, mamuli o ka nele ame ka hemahema maoli ma ko lakou aoao, no ka hooko ana aku i na kumu aelike, i koiia mai ai lakou e hooko aku; aka o ka poe no i makaukau, a i kaa aku paha malalo o na mahiko, ka mahi ana mai i ko lakou mau aina. o lakou ia e noho mai nei ma ko lakou mau home hookuonoono ; no keia kumu la. i ala mai ai ka mano iloko o @nakou e noonoo mau kakou na Hawaii. no ka hiki ame ka hiki ole ke komo aku a noi i kela mau aina o Wailua, Kauai. Ua pii maoili ka waiwaiio o kela mau apana, i kauia ai. ma kahi o ka elua kaukani ahiki i ka eha kaukani dala o ka apana hookahi ; malia ua kupono no ia elike me ka momona o kela mau apana aina, o ka pilikia wale no ma ka aoao o na Hawaii, o ia kahi e loaa ai ke dala e uku mua aku ai i ke aupuni, a e hoohana aku ai no hoi i ka aina. Ma ka aelike no ka lawe ana i kela mau aina hookuonoono. e koiia ana ka mea noi,  e uku mua  oia ma ka manawa e kakauinoaia ai ke aelike, he umi pakeneka o ke kumukuai i kauia no ka aina ; a iloko o kela ame keia makahiki mhope mai, no na makahiki eono, e uku oia i umu-kumamalima pakeneka o ke koena aku o ke kumukuai, me ka uku pu i ka ukupanee o eono kenka o ke dala no ka makahiki. Aole he olelo ana no ka poe lako a i makaukau me ke dala. e lanakila ana lakou maluna o kela kumu aelike, aka no ka poe @ele maoli. na ahona ka @@@@ malie ma aole e hookomo i na palapla noi, kue wale no. a maopopo ia lakou na alahele, e hiki ai ke hooko i na kumu aelike ma ko lakou aoao.Eia hou keika pilikia ; ua koiia ka mea e koho ana i apana aina nona, e hoi oia a noho maluna o kona aina ioko o kanaiwa la. mai ka la aku i kakauia ai ka aelike o ia hoi e kukulu koke aku oia i home nona e noho ai. a e hoomaka koke no kona mahi ana i ka aina elike ka nui me ia i hoakakaia ma ka hoolaha, no kela ame keia makahiki ahiki i ka uku piha ia ana o ke kukukuai o ka aina.  Ua papa loa ia kekahi me mai ke kuai ana aku, a i ole hoolimalima ana aku paha i kona ainahookuonoono i ka mea okoa akao na hoohana ana apau i ka aina, malalo no ia on a, a i ole malalo  paha o kana kauoha. nolaila e ike mai kakou i ka puikaika maoli, e hiki ole ai i na Hawaii i makaukau ole me ke dala a i ole me kekahi mau lako e ae paha, e hiki ai ke hoohana aku i ka aina mek pilikia ole. Ua aeia kela kane, keia wahine e hookomo i ka laku palapala noi no kela mau apana aina, eia nae aole e hiki i ke kane mare kehookomo i kana plapala noi. in a ua hookomo mua kana wahine i kana noi. pela hoi ka hiki ole i ka wahine mare ke hookomo i kana moi. in a he palapala noi ka kana kane i hookomo ai, a ma kekahi olelo ana ae, aole ehiki i ke kane ame ka wahine i mareia, ke hookomo like i ka laua mau hoi no kela mau aina hookuonoono, a in a no e loaa ana ke kuleana koho i kekahi o luaa, e uele ana ka loaa ana o kela pono mamuli ae la o kela kumu maluna ; nolaila e hoomaoppop ka poe noi i keia mea ano nui. ua nui ko makou makee e hoi na Hawaii ma na kuaaina e noho ai, a e iho na lima ilalo o ka honua, no ka huli ana i  na pomaikai, aole nae makou i makemake e hookikina wale aku, e komom oukou iloko o na noi ana no kela mau aina, ke ole oukou e ike, ua lako a ua hiki ke hooko i na koi ana apau a ka aelike a oukou e hana aku ana me ke komisina o na aina au puini ; in a aole pela , alaila ua ahona ka noho hoomanawanui ana, me ka hooikika ma ka oukou mau hana, e lawelawe nei i keia manawa, no ka malama ana i ko oukou ola ana, ame ko oukou mau ohana, mamua o ka piikoi wale ana aku no i na pono ame na pomaikai i hiki ole ke  loaa mai ; aka e hookomoia aku ana oukou iloko o ka poino ame ka pilikia. E noonoo me ke akahele, e heluhelu pono i na kumuaelike apau no ka lawe ana i kela mau aina hookuonoono, a in a ua malaelae ke alahele nomua, alaila mai kanalua i  ka hookomo ana i na noi, a in a no ka loaa i'o o ke kuleana, e koho a e wae ai i kela mau aina, e hooko aku me ka mano kui''o, e hoea mai ka la enoho mana hou ai na kanaka Hawaii, maluna o ko lakou aina aka hoi in a no ua pohihihi na alahele no ka waiho ana aku i na palapala noi, ua oi aku ka pono o ka noho malie ana, a e lilo ia nele, i mea e a'o mai ai ia kakou, e hoomakaukau e mamua, no kekahimau aina aupuni e wehe hou ia aku ana no ka hookuonoono ana. Koho baloka, aohe he maliuia aku. A hoea mai i ka la 8 o Nevemaba, mai poina i ka hoomaemae ana i na pa ame na wahi apau e ikeia ana ka maika ole, he mea kokua mai ia i ke ola ana.

 

 

Nuhou Kuwaho

WAKINEKONA, Oct. 17. @ Ua Loaa mai ka ono i ke keena aupuni mai ke kahi kanikela amerika mi ma Suedena e hookaka ana no ka lilo ana o ke kulanakauhale o Petrograd ame ka Papu o Kronstadt mai na Bolshe@iki aku i na pualikoa o ke Aupuni Kuikawa ma ka hapa akau o Rusia malolo o ke akai ana a ke Kenerala Yudentich. Aole i loaa mai kekahi lono ianei e hooiaio ana i ka lono a ke kanikela Amerika i hoouna mai ai, eia nae ma ke hoakaka a ke kanikela ua hooiaiola ia lono maloko iho o Suedena. CINICINTI, oct. 12. Eha mau kanaka i kukonuko@#@@@ ka eha ma ke ahiaahi loa ana iho o uehinei iloko o ka manawa o ka hakai a ana mawaeua o na kanaka hana oloh@@@ o na halehana hao ma kekahi aoao, ama una kanaka haia i pani mai ai ma @ o lakou mau wahi o ka hana ame na @ai ma kekahi noao. ma Nupota, Kenetake @@@ piia ua pu raifela ame na pu panapana. He 100 a oi aku mau poku i @@@. Ua ala ae kela hakaka mamuli o ke komo ana mai o na kauaka hana @@@@@ e akeakea i ka poe i ohiia e pau ma ko lakou mau wahi aole e hana. WAKINEKONA, Oct. 17. Uakanoe haia mai o ka @@@@@hina Palmer no ka hoolahaia ae @@ ke@akea ka moolelo no ka hana huli a ke aupuni ahiki i keia manawa no ka hoemi ana mai i na  hoolilo o ke ola @@@@ hoike ana he 86 poe i hopuia no @@ @@na i na lako meaai. a he 22 mau hihia hou aku o ka poe huna meaai i nina@na@ia, me ka lehulehu pu o kekahi P@@ i hoopiiia ae. MANILA, Oct. @@. Ua hakuia e na koa Amerika kahiko o ke kaua nui o ke ao e noho nei maauei kekahi palapala hoohalahala e ku e ana i ka hoi hou mai o na lahui enemi, a ka oi aku oia na Kelemania, i na Mokupuni Pilipino, i kipakuia ai mai ka ama aku mahope o ke kukala ana ae o Amerika i ke kaua, he poe i hoi hou mai i Mapila nei mahope iho o ko lakou hookuuia ana mai na halepaahao hoomualu mai. Ua hoohiki aku na koa kahiko imua o ko lakou mau haku aole lakou e lawe ana i kekahi hana a na lahui e, a pela hoi me na hana kalepa. MARIANNA @@@ Elike me ka  @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ Ruth Murrah, he wahine ili keokeo, ma o ke ki ana iaia a make, ua a@aia aku ia hoopa'i like maluna on a e kekahi mau kanaka ma ka p@ i hala. Mahope iho o kona paa ana i ka hopuia ua laweia aku oia no kahi ana i ki ai i ka whine a malaila i kikiia aku ai kona kino ahiki i ka puka aua i na poka.

 

E HAIOLELO ANA O LOW NO NA MEAKUAI I KEIA AWAKEA.

Ma ka paina awakea a ke Kalapu o na Hawaii, e malama ae ana maloko o ko lakou keena aina, ma keia la, e hooea ae ana ka Lunkiai Eben Low ma ia paina, me ka haawi ana i kekahi haiolelo, maluna o ke kumuhana, ka pipii o ke kumukuai o na meakuai, ame ke alahele e hoemaiia mai ai ke kumukuai. No kekahi mau pule lehulehu i hooikaika ai ka Lunakini Ehen Low, ma ka wehe ana i mau haiolelo akea, e hoeueu aku ana i ka manao o na kanaka, e ike mai i na alahele, e hoopakeleia ae ai kalehulehu mai ka uku ana i na kumukuai  kiekie, mamuli o ia mau hooikaika ana, ua loaa he makeke no ke aupuni, eia iloko o ka lima o ka me aelike ka hana no ke kukulu aua aku. Ua hoea kino o Mr low imua o ka ahahui kalepa, imua o ke Kalapu Rotery, ke Kalapu Hoolaha, ua haawi mai kela mau ahahui i na kakoo piha ana no na alahele apau a Mr. Low e hooikaika nei, a ma keia awakea o hoea kino aku ai oia imua o ke Kalapu o na Hawaii, ma ka mano hookahi no elike me ia ana i hoea aku ai imua o na kalapu e ae. maMa ka mauaoio o Mr. Low, i wahi e hiki ai ke hoohanaia a@u ka makeke o ka lehulehu, e loaa kekahi waihona o kanalima kaukani dala, i hoahu ponoi ia e ka lehulehu, ma o na kea la, ma ka hookahi dala no ke kea la, ma ka hookahi dala no ke kea, me kela waihona dala e hiki ai ke kuaiia aku na meakuai a hoolako mai ka makeke. O kona manao nae, ma o ke kohoia ana o na komite o ekolu lala mai kela ame keia kalapu mai, n ka noonoo ana no ia i na alahele kupono loa, e imi aku ai i wahi e loaa mai ai ka waihona dala i makemakeia, aia a hooholo kela komite i ka me pono e hana ai, alaila e hele kaahele aku ana oia ma na apaua kuaaina, no ka hoomalamalama ana i na kanaka, e hoopauia ae ai ko lakou pohihihi, no kela wahou kokua, pela hoi me ke kulana o ka makeke o ke aupuni. No ka lohe pono ana i kona mau manao hoakaka, ua makeniakeia na lala o kela kalapu e hoea ae wa keia awakea, no ka mea o keia kekahi o ua kumuhana ano nui loa, i pili loa aku i ka hana a kela kalapu, ame kekahi mau kalapu e ae, i loaa na manao makee no ka pono o ka lehulehu.

 

Nuhou Kuloko

Ke pii hou ae nei ke kumukuai o kekahi mau mea i keia manawa, ame ka maopopo ole o ka hoemi hou ia iho @alo. I kulike ai me na hoike i loaa mai i Honolulu nei, aia no ka pele ke kahe la mai Mauna Loa mai, ma kekahi mau lua liilii okoa ae, e huli la ma ka aoao o na Kona, Hawaii. Maloko o ka halekoa ma ke awakea o ka la apopo e malamaia ae ana he paina no ka hanohano o ka Adimarala Jellicoe, e hoea ae ai he heluna nui o ko ke kulanakauhale nei ma ia paina. I kulike ai me ka lohe i hoikeia mai i Honolulu nei, e hoea mai ana ka Elele Kalanianaole no keia Kalanakauhele ma keia pule ae. Ma ka Poalua nei i hoea mai ai oia no Kapalakiko mai Wakinekona mai. Ma ka paina awakea a ke Kalapu o na Hawaii ma keia la e hoea ae ana ka lunakiai Eben Low me ka haiolelo ana maluna o ke kumuhana, ka pipii o na meakuai, ame ke alahele e hoemiia mai ai na kumukuai.Maloko o Wakinekoua Hale, ka home o Kianina, McCarthe e noho nei i keia manawa, i malamaia ae ai ka mare o ke kaikamahine muli loa a ke Kiaaina, ma ka hora ewalu me ka hapa o ka po aku la o ka Poaha i hala. Ma ka hookuku kinipopo peku wawae o ka malamaia ana ma ka Poaono aku nei i hala, mwaena o ka hui o ke Kulu Kamehameha me ko ke Kula McKinley, ua kaa ka lanakila i ka hui o Kamehameha, me ka loaa helu ole ma ka aoao o na keiki o ka McKinley. E kipa mai ana ka mokukaua New Zealand ma keia kakahiaka, me kana malihini hanohano ka Adimarala Jellico o ke aumokukaua o Pelekane, a e hookipaia mai ana oia me ke ohohia e koonei poe, i kulike ai me kona kulana kiekie. No ka noonoo ana i ka ninau hoomahuahua i ka ukuhana o na  limahaua ma keia mua aku, e noho ae ana na Kepani o keia kulanakauhale, ma kekahi halawai, e malamaia ana ma ka hora ehiku o keia po Poakahi ae, maloko o ka halekula Kepani ma ke alanui Nuuanu. @@@@@@@@@@@@@@@@@ loko o kauui e kunei ka kumukiawe mua loa i kanuia ma keia kulanakauhale, ua hooholo ae na poo o ka hoomana Kakolika, e okiia kela kumulaau, ma ka Poaha aku la, eia nae ua hoalaia mai na ku-e ana no kela hana ma ka aoao o ka Ahahui Out door Circle. He ahamele ke haawiia ae ana e ka Ahahui C. E. Makua o Kawaiahao, maloko o ka Hale Hui (Club House) e pili kokoke la me ka luakini o Kawaiahao, ma ka hora ehiku me ka hapa o keia ahiahi Poaono iho, no ka pomaikai o ka ahahui. E hoea ae ana he mau kalapu himeni lehulehu ma ia ahamele, a e lokeia ana no hoi kekahi mau puukani ma ka ahamele o kela po. He ahamele me na hana hoohauoli ka i weheia ae e ka Ahahui Lunalilo maloko o ka Halekeaka Bijou, me ka po nei, e hoomauia aku ai ma keia po, ame ka po o ka la apopo, me ka nui o ke ohohiaia. He ahamele keia no ka imi ana i kekahi waihona, no kahookipa ana mai i na elele o na mokupuni mai, ma ka halawai e malamaia aku ana iloko o ka mahina Iune o keia makahiki ae.

 

EIWA POE I HOOPII HOAHEWAIA AE E KE KIURE KIEKIE.

He eiwa mau palapala hoopii hoahewa i hoihoiia ae iua o ka aha kaapuni e ke Kiure kiekie teritore ma ka auwina la Poalua nei e kue ana i keia malalo nei: No Chas. Kamauoha ame John Kaena i hoopiiia ae ai no ka hewa wawahi hale ma ke degere elua, no ke komo ana iloko o ka haleaina o See hop, ka haleaina CHerry ame ke komo ana iloko o ka halenoho o Iehiro Sato. Ma na manawa like ole ke komo ana o keia mau Hawaii iloko o keia mau hale ae la a ma ka oleloia ua nui na waiwai i aihueia e laua. No B. Loquino, he elua mau kumuhoopii hue ia lua, ka mua, no ka wawahi hale ma ke degere ekahi, a o ka lua no ka wawahi hale ma ke degere elua. Ua hooiaio pu ia ae kona komo ana iloko o na hale o Joseph Silba, J. Kaakua ame S. Terry. No H. Williams ame A. Randolph Tai i hoopiiia ae ai no ka aihue ma ke degere ekahi. Ua hooia nu ia ae ko laua hoeha ana ia K. Kudo a lilo he $50 mai iaia aku. No G. Muller, H. Williams ame A. R. Tai. I hoopiiia ae ai no ka aihue ma ke degere ekahi. Ua hooia pu ia ae ko lakou hoeha ana ia S. Sawa me ka laweia mai iaia aku he $10 ma ke dala pepa a he $5.75 ma ke dala keokeo. No Takahashi i hoopiiia ae ai no ka pepehikanaka ma ke degere ekahi, ua hooiaio ae kona pepehi ana i kana wahine, me ka pohku hoana, a make loa.

 

KUU KAIKAINA ALOHA UA HALA.

 

Lizzie K. Kaaikapu

Mr. Lunahooponopono, welina nui kaua: E oluolu mai oe i kekahi wahi rami kaawale o ka kaua milimili no ke poomanao e kau ae la maluna: Ma na hora kakahiaka o ka Poalua, la 30 o Sepatemaba, i niau palanehe aku ai ka uahane aloha o kuu kaikaina hele loa, Lizzie Keakaokalani Kaaikapu, ma ka home noho o kana mau kaikamahine ma Honolulu, alanui Kamehameha IV. Ua hanauia oia i Wailuanui, Maui. I ka la 15 o Sepatemaba, 1869, nolaila ua piha iaia na makahiki he kaualima a oi. I kona mau la opia, ua lawe ia Aku oia i Honolulu, a na Kalua Kaune oia i hanai a hoonaauao ma ke kula o Kawaiahao. He kakaikahi loa kona holo mai i ka aina hanau nei; ma Honolulu mau oia ahiki i kona hooluolu ana aku la. I kona mau la nawaliwali, ua kaa aku ke ko'iko'i o kona  malamaia ana ma laio o na kaikamahine puuwai aloha a Mrs. Aha Ayau ame kana mea aloha ke kane. Ua hiki aku au i Honolulu mahope o ka loaa ana mai ia'u o ka lono kaumaha ma ke kelekalapa, a he manawa pokole wale no ko maua papaleo ana, a moe aku la kuu kaikaina aloha. Luuluu wale au i ko aloha, ke hoonana ae nei ka ua koko wa ia ka opua, ke hoohanini nei i ka makana he waimaka. Nolaila, ua hala, ua nalo, ua mae ka pua o ka laniuma, ua pau kou pine ana ma ko umauma. E ka wai kau o Keanae, na wai kaulana apau o ka  na pali huli aku, huli mai. aloha wale! Me @@@@@@@@@@@@ pokole, ke haawi nei au i ka'u mau hoomaikai palena ole mai ko'u puuwai mai, i na hoaloha, na makamaka, na kaikamahine apau i akoakoa ae, ke kane, kuu moopuna hookahi, i ka oukou mau makana pua, ame ka ukali ana i kana huaka'i hope no kona home lua, no ka wa mau loa. Ke haawi pu nei au i ko'u mahalo me ka hoomaikai nui i na keiki o ka papapa'i. Owau me ka luuluu, KAHALEHINA HIGGINS.

 

MAI KAU MALUNA O NA PAPA MA KA AOAO O NA KAA UWILA.

He mea mea mau ka ikeia o ka piha o na kaa uwila i ka hapanui o ka manawa i na kanaka a kuku kekahi poe maluna o na papa ma na aoao maloko o Honolulu mai ka manawa mai o ka hooholoia ana o na kaa uwila, o ka oi loa aku ma na kakahiaka, ka manawa a na kane, na wahine e hele mai ai i ka hana, a pela hoi me na keiki e hele mai ai i ke kula, a pela no ma ke ahiahi ma ka manawa e pau ai ka hana, o ka oi aku nae o na manawa piha loa o na kaa oia ka manawa hookuku kinipopo ame na la kulaia. No ka palekana o na mea apau e kau ana maluna o na kaa uwila mai ku kekahi maluna o na papa ma ka aoao, no ka mea he mau la kakaikahi wale aku nei no i hala ua hooku'i mai la kekahi otomobile e ka ikaika i hiki ole ke hoopaaia, ma ka aoao o ke kaa uwila, a eha kekahi mau keiki ekolu e hele ana i ke kula oiai lakou e ku ana maluna o ka papa ma ka aoao o ke kaa uwila mamuli o ka hookuiia ana mai. Aole keia o ka pilikia waie no i ikeia. He makahiki a oi i hala aku nei, oiai kekahi kanaka e kau ana maluna o ka papa ma ka aoao makai o kekahi o na kaa uwila e holo hikina ana maluna  o ke alanui Moi, mamuli o ka lewalewa loa o kana ku ana iwaho ua pa mai la kona poo i kekahi o na pou kelepona mahai'i o ke alanui a haule ilalo me ka loaa iaia o ka eha kukonu loa. Aole keia o na manawa wale no i loaa ai na ulia, e i hou aku no, i ka manawa i maopopo ole. Oloko o na kaa kahi i hanaia no kelaame keia e kau ai. Ina ua piha na noho e aho ke ku ana ma ke alanui mawaena o ke kaa, kahi o ka pelekana, mamua o ke kau ana maluna o na papa ma na aoao o ke kaa. I ka manawa e piha ai na noho ame na wahi omua ame hope o ke kaa ua lawa loa ia kaa me na kanaka e ae ole mai ai ke kanaka ohi ukukaa e kau hou aku a he mea maikai no hoi in a kanaka oluna o na kaa uwila, aule e ae mai i kekahi kanaka a keiki paha e kau maluna, o na papa ma na aoao o ke kaa uwila.

 

HE PANE IA KAMAKEEALII

Mr. Lunahooponopono, Aloha nui: Ike iho la au ma ka papa o ka la 3 o Okatoba, ma ka aoao 4 kolamu 4, me ke ppmanao, "Puiwa hikilele i ka oiaio ole." Mahalo a nui ia oe e ka mamo o na pali nihoniho o Kalalau i ka make ole ana i ka puiwa hikilele. Ke hoole nei oe aole o Naaiokalani na Kekau like ame Kekuiapoiwa, alaila nawai oia i kau like @ Aole no paha oe i maopopo, no ka mea, ua kau ka ole ma Ladana, wahi au; pololei oe ma ia wahi. no ka mae, no Hawaii nei no ko naaiokalani mau makua ame na kupuna, aole no Ladana mai, a o kou mau kupuna no ko ladana mai no, no ka mea, aole i kau ka ole malaila, no lakou he poe kenikila ai oolea, wahi a ka Buke Nui. O Naaiokalani he hanaumua ia no Kalola, a mamuli o ko Kalola moe ana i ke alii aimoku ia Kaleiopuu, ma ia kumu i kapaia ai o Naaiokalani he muli pokii no Kalola, aliiwahine o Honokawailoa. Haalele o Naaiokalani i ke alo alii o Maui a holo ahiki i Kau, Hawaii, a hoao me Puunui, a mailoko mai o laua i loaa ai eha keiki. Ka hanaumua oia no o Kaheananui, kupunakane kuakahi o Mary Hanauumia Kanoena Bridges Pahau; ka lua o na keiki, oia o Kamakelemakule (k), ke kolu o nakeiki, oia o Kekuahilo (w); ka ha o ka hanau ana oia o Molowa (w), moe ia Kapulenui, hanau mai o Nalimuao Kiope. Nalimuao Kiope moe ia Kanihomauole, hanau ka Mea Hanohano Edward Kamakau Lilikalani, ka mea i ike nui ia mai ka mea kiekie a ka haahaa a i kama aina, a i ikeia hoi, aia kke koko o na alii aimoku iloko on a, malia o hoole hou mai no oe aole o Lilikalani he alii, no ka mea, ua kau no ka ole ma Ladana ia Naaiokalani kona kupunawahine kuakahi, hu ka aka a kamalii! Ke hoole nei oe aole i paa ko Naaiokalani mookuauhau, ke olelo aku nei au ia oe uappa, a aia i kana mau mamo kahi i hiipoi ai; e ninau no hoi paha i pau ke kuhihewa, a in a no na manao oe ua pau loa i ka paa ia oe ka moohuauhau o Hawaii nei, alila e pono e loaa ia oe ka inoa hanohano "Ka Polopeka o na Ole ma Ladana." He molelo mai kai a loihi ko Naaiokalani, aole nae i makemake ka mea kakau e hoike wale aku ia mau mea. No kanoena, ke hooia aku nei au ua hewa ka hoopukaia ana ma na makua la, aka, o kona moe ana ia Keawepoepoe a hanau mai kana mau mamo ahiki i keia au he pololei loa, aole ia he mea hoopaapaa. No kona lilo ana he kane iloko o ka nupepa a hu ai ka aka a ka poe hupo o Kawaihae, me ka ike aku nae o ka poe naauao no ke pa iia ana ka hewa, ia Waawaniki ma hoi keia lie mea iho la ia e ko'u ai ka waha i ka puahiohio. Ke hoopukaia aku nei ka mookuauhau o Kanoena, aole nae i ka nui loa ma kahi mea kupono no, i ike mai ai oe, ua paa no ia makou ka mookuauhau. Liloa moe ia Akahiakuleana, hanau o Umi; Umi moe ia Kapulani, hanau o Keawenuiaumi; Keawenuiaumi moe ia Hoapilia-Hae, hanau o Umiokalani; Umiokalani moe ia Piimauilani, hanau o HOolaaikaiwi; hoolaaikaiwi moe ia Kanaloauoo, hanau o Hiki @@analoauoo; Hikukanaloauoo moe ia Lonoa nahulu, hanau o Manohili; Manohili moe ia Haloa, hanau o Kanoena; Kanoena moe ia Keawepoepoe, hanau o Kameeiamoku; Kammeiamou moe i Kamakahehikuli, hanau o Kepookalani; Kepookalani moe ia Alapai (w), hanau o Kapelakapuokakae; Kapelakapuokakae moe ia Kauakukapu, hanau o Kamakea; Kamakea moe ia Kalei makalii, hanau o Kaainahuna; Kaainahuna moe ia Geo. A. Bridges, hanau o Mary Hanauumia Kanoena Bridges Pahau. Eia hhe mau hoike e ola nei i ike a kamaaina i keia ohana, ua pau nae ka hapanui i ka make. Ina i makemake loa oe e ike i ka oiaio e hookolo i ka nui manu, aole o ka wahakole iloko o ka pepa. Ke olelo hou mai nei oe i ka lohe ole ia o keia mau puaalii a kahi wale no; pololei oe ma ia wahi, aole o keia ohana wale noe, eia iho no a nui loa, i ike ia ae la keia ohana, no ka wahaa o kapaialii ma, aole i maopop i ko ha'i poopoo kapalili e ka olelo a kamalii. Nalowale ole no kamalii o Kawaihapai, i ka pai wale iho la no ia lakou i ke alii, ke alii aole wahi mea a pilipili kepau iho. O ka makamua loa keia o ka'u pane ame ka hope maluna o keia kumuhana, he wahako'u ka pane mau. Ina no oe e makemake e pane hou mai nou ia kuleana; aloha nui kaua. Me ka mahalo a nui i ka Lunahooponopono ame na keiki hoonoho hua kepau. Me ka mahalo,

KAPUAOKUAKEAIKALAO KAʻU ALII.

 

NA LEKA KII OLE IA MAI E WAI HO ANA MA KA HALELEKA AHIKI I OCT. 18, 1919.

Alao, Daniel

Iaea, David

OHia, Mrs Apae

Keawe, Mrs Kalia

(3)

Kanekoa (Nui) Mr Keawe, Mrs Abraham

Kalani, Harry

Kameahou, Ana

Keliipuleole, J M

Kelepine, Mrs Philomena Keawehaku, D P Kama, Miss Virginia

Keliihookano, Mrs Kia, Mrs Elizabeth

Maie, Mr nuuanu Mrs Sam Wakana, Mrs

E ninau ma na leka hoolahaia ke kii mai.

D H. MacADAM, Lunaleka.