Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 43, 24 October 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Mai Ike Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Mai Ike Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

~ — i I kda manawa a ua o < )liva i himeni ae ai, ke ku malie wale ia 110 o Mr. Derika i kahi hookahi, me ke kulou ana o kona poo ilalo, e noonoo nui ana no- na olelo o ka himeni a OHva o ke mele ana mai, a i ka pau ana no hoi, ia wa i hele pololei mai :ij oia imua, a ku iho !a ma ka aoao o ka piano, a ke nana aku i na ano o ua kanaka nei ma kela po, me lie mea la, aia kekahi mea nuii loa iloko o kona noonoo, he mea e hoohauoliia aku ai ( l.ona puuwai. ka mea hoi i ike ole ia ma kona he'/jhelena i na' manawa e ae mamua aku, e ka poe apau i kamaaina iaia. j I kela ku ana iho a ua o Mr. Derika me kela ano uluma-j iiiehie o ua kanaka nei, ia manawa i hele mai ai kekalii poe e lululima. pu me ia, aia hoi ma kahi mamao aku, ke liaka pono mai la kekahi mau maka maluna ona, o na mea no laua kela mau maka, oia no ka Lele Polena ame Kakalina Haelina. j lloko nae o ka noonoo o Kakalina e nana mai la ia Mr. De-; r«ka, ua he-le oia a piha me ka pohihihi i na ano o kela kanaka, o ka mea oiaio, mai kinohi niai no o kona ike ana iaia, ahiki ( wale i kela manawa, aole he wa i hiki ai iaia ke koho aku i k? hana ame ka manao maoli o Mr. Derika, 110 ka mea ua piha L ela kanaka me ka maalea. | Ua hoowahawaha maoli o Kakalina i kela kanaka, o ka mea kupaianaha nae, i ka manawa a Mr. Derika e hookokoke aku ai ma kona aoao, ua auhee aku la ia ano hoowahawaha ona, me he mea la, he maikai wale no na mea apau a kela kanaka e kamailio mai ai iaia. j Ō kela hoopipili man aku o ua o Mr. Derika ia Ōliva, o kekahi mea oi loa aku ia o ka hoowahawaha iloko o Kakalina,' eia nae ua hele oia a piha i ka pohihihi, 110 ke kumu o ka pipili loa oko (>liva 11001100 no keia kanaka. * I L'a maopopo ia Kakalina, he hookahi wale no mea nui iloko o k«> < >liva nopnoo, oia no kana kane, ka Haku Kale, pela no hoi ka llaku Kale, o Oliva wale 110 ka mea nui iloko ona, eia | nae o ka mea apiki, i ka manawa e hoea mai ai o Mr. Derika, i e ka hu'kiia mai la no ia o ka noonoo o C)liva i keia kanaka, me he inea la ua j)oiua loa ae la kona noonoo 110 kana kane.! L'a lilo keia .i liiea hooj)ohihihi loa aku i ka noonoo o ua o j Kakalina. aka nae, ma kekalii ano ke uana aku, he hookahij mea ana i hoomaopoj)o loa, o ia no ka haulehia ana o Mr. Derika i ke aloha no ()liva. a o ke kumu hookahi wale no kela 0 ka hoopipili mau aku-o ua kanaka nei i kela wahine opio, me ka nana ole ae, ina paha e komohia aku ana na manao hoolnioi iloko o kana kane. • 1 kela pau ana- hoi o ka lululima ana o Mr. Derika me na keonimana.-ia wā i a 4 i oia imua, me ka haawi ana ivai i kona lnna ia ()Uva, a hoomaka koke mai la no e kamailio elike me kona ano liiau, o ka pahele i ka noonoo o kela wahine oj)io. • Aia liui ka I.e<le Polena ke liakilo pono mai la. nn ka mea ua maojkipo- iaia ka maiiao ame ka hanā- a Mr. Dētlkii 1 Fiōoi;,la ai, O ia no ka imi i na alahele apau e hoopoino aku ai ia ()liva.. nolaila ke noho hoekepue malie la oia. me ka noho;,!ii o na manao lili maliuia ona, 110 ka hoea mai i ka manawa ana e ike aku ai i ka hoohilahilaia o ka wahine, nana i kaili aku i ka Haku Kale mai iaia aku. "Ae, ua lolii loa ko'u hoea ana mai nei, mamuli no hoi o ke-j kahi mau hana a'u i maopopo mua ole ai, nolaila e huikala I mai no oe ia'u e kuu haku," wahi a ua o Mr. Derika, o kā huli i ;ma ae a kamailio aku la i ka Haku Kale, i ka manawa i ninauia mai a> no ke kumu o kona hoea mua ole ana mai. "O oe no ka kuu makuakane o ka ninau ana iho nei, nolaila e hele mai kaua e ike iaia." i kamailio hou mai ai ka Haku Kale. o ka huli mai la 110 ia o Mr. Derika ukali mahope o ka llaku Kale. a u haele mai la no kahi a ka haku aoo e noho aku ana iliahina o kekahi noho ma kahi kaawale.aku o ka rumi. Xo kela hele ana mai hoi o kana kane, ku ae la o Oliva mai kona wahi e noho āna i ka jnano, a noho ae la he mea okoa ma kona wahi. me kona hookani ana aku i ka piano a hele holoholo mai la o Oliva, e kamailio aku ana he mau olelo uuku me kekahi inea, a kamailio aku ana me kekahi, pela iho la kona hele ana. ahiki i kona hoea ana aku i kahi a Kakalina e nolio ana me ka nana ana i kekahi mau kii. I kela alawa ana mai nae a Kakalina a ike i ke ku aku o Ōliva, alawa pu aku la oia ma kahi a ka Lede Polena e noho ana. aia wale no na maka o kela wahine maluna o Ohva, a ia alawa aina aku hoi ana ma kahi a Mr. Derika e ku mai ana kamailio me-ka makuakane o ka Haku Kale, o ua kanaka nei pu kekallii e nana mai ana. ff "Ke ano mehameha mai nei olgko nei o keia keena, 1 kamailio aku ai o 01iva iniua o Kakalina, ma ke ano i loaa kana mea e kamaillio aku ai. . "O ke kvimu ea, no kela aha hulahula o keia po, a no na hana keaka 110 hoi kekahi, ua j)au aku nei paha ka nui o na kanaka 1 ka hele i kekahi o kela mau' wahi," i pane ae ai o Kakahna iloko nae o Uela manawa, i ku mai ai ka Lede Polena mahope pono o laua nei, a i mai la: "Fa ina i makemake kakou e loaa na wahi'kupono maloko o lea hale keaka. a ma ka aha hulahula paha., aolie he wa hou 'aku i koe e houlolohi ai. He keu nae a ka mea maikai ole. ko kakou haalele ana iho i keia anaina maikai aole nae hoi e hihi, ua paa mua ka manao o ka hapanui, e nele ma kela mau hans hoohauoli. Pehea, e hele ana anei oe e ka I,ede Kale. "Ae. e hele aku ana kakou apau loa. ua lawa ae la no hoi ko kakou hoohauoli ana maanei nei." wahi a ōliva o ka pane ana mai. me ka hoikeike mau mai 110 i kona ano hoihoi. Ke liaalele liilii mai la na kanaka no ka hele ana 1 kela mau anaina hoohauoli. ahiki i ke koe kakaikahi loa ana iho o ka poe maloko o kela keena. Aia no ka Lede P o lena ke kamailio pu la me ka makuakane o ka Haku Kaleai ka ike ana mai hoi o Mr. Derika i ke ku 9 Olna .ne Kakalnia lie e a, la oia. ma kahi a ua niau wahine opio nei e ku ana, nae o kolia hoea ana aku imua o laua. ku 1110 la oia ma ka aoan kekahi pakaukau uuku. e kau ana o kekal)! ho-ke pua aiC«iva. o koma lalau iho la no ia. a paa ae la iloko o kona hina me t:a hele an 3 mai a haawi mai la 1 kona kunou īmua o na !ede me ka pane ana mai: . s "Ua laki maoli Wo'u hoea ana niai nei 1 ka wa kupono mamua o ka inehameha loa ana oloko nei o keia keena. l ame minamina nui au e hoike aku nei imua o olua e na ledc op.a ~0 ko'u hiki ole 'm inai i ka wa kupono, 1 Kookahi ko kakou ha "uā mlnamina loa au no kou hoea mua ole ana mai aka nae he mea hiki ole ke alo ae. ke halawai ,4tie kekah. mau pihkia. wahi a OHva. me ka minoaka pu ana īnai. "He keu aku a ka o ka hanaia ana 0 keia Iw-ke pua a i hele mai la au e ninau aku ia olua e na lede, owai ka me t nana keia hana maiau loa?" „ . ' "O ka I.ede Kale, ka 'mea nana 1 hana 1 kena bo-ke, i pan< mai ai o Kakalina, , . ~ . « Minoaka iho la ua kanaka maalea nei, alaila pane aku la

"Ke ike nei aii i kekahi mau pua punahel? loa a ka Ledc Kāle,. maloko o keia bo : ke, nolaila, e ae mai oe e ka Lede Kale, e hoihoi hou aku i keiā bo-ke, i ka ona nana iā waiwai," me ka hookomo ma-lu ana iho o ua kanaka nei i kekahi leka, iwaena 0 ( ! na pua, me ka leha koke ana aku o kana ana ma na maka I o OHva, a hoomaopopo koke iho la no hoi oia, ma ka mae o! j ko Oliya helehelena, ua ike mai oia i ko ia nei hookomo ana iho j i kela leka. » | No ka lilo loa nae o ka noonoo o Mr. Derika, no ka nalo o kana mea i hana ai, aole ona alaalawa ae ma o a maanei, aka | i ka manawa a Kakalina i nana aku ai maloko o kekahi aniani, I kilohi nui e kau ana ma ka paia, ike koke aku la oia, i kelaj i hookomo ana iho a Mr. Derika i ka leka iloko o ka bo-ke pua.j ; Ke miliapa wale la no ua o Derika i ka bo-kd pua ma ke ano hoolalau, alaila hooho ae la: • | | "He mea minamina ka mae wale aku o keia mau pua, ina| owau kā ona nona keia waiwai, e hookomo koke no au maloko o ka wai, i m'au ai ke koii no kekahi mau hora loihi," j alaila haawi hou aku la i ka bo-ke pua ia OHva. \ I ka loaa ana aku o kela bo-ke pua ia Oiiva, o ka huli koke niai la no ia o Kakalina e kamailio, no kona manao, pela wale no e loaa ai ka manawa kaāwale ia 01iva e hele aku ai ma kahi, kaawale no ka nana apa i ka manao o ka leka, a Mr. Derika, j o ka 011011 ana iwaena o na pua. I ■ MOKUNA XXXVIII. j No kekahi inau sekona pokole ko 01iva ku malie ana iho ma kela walii me ka j)aa no o ka bo-ke pua iloko o kona lima, a 110 ka nana ole aku o.Kakalina iaia, hoomaka aku lā oia e hele no kekahi aoao o kela rumi, a iaia i kaa ae ai mahope o kekahi pa-ku manoanoa, o kona lalau iho la no ia i kā leka, e [ waiho ae ana, me he inoo nahesa la i lapuu iloko o kona punana. Me ka pupuahulu i wehe awiwi ae ai o Oliva i ka leka, 'i hekihelu iho la me ka awiwi loa, a o keia na manao ana o k.i helu}ielu ana iho: 1 "K k:i Leele Kale, ma ke ano owau hookahi wale 110 kou hoaloha, ua konoia mai au e hoike aku ia oe, ua kokoke loa I mai ka pilikia, 110 ka mea eia o Kivini Radona ma kahi kokoke ' loa ia oe. Mamuli wale no o ka'u mau hooikaika anā, i maliu mai ai oia aole e hoopilikia ia oe, koe wale no nae, ka hiki olē 'an;uia'u ke hookaawale aku iaia, no ka mea ua paa kona mav nao e ike iji oe i keiu-po. I "Ua makaukau au e molia aku i ko'u ola iho, no ke kaohi ana iaia mai ka hui pu ana me oe, o ka'u nae e a'o aku nei, e 1 ae mai oe me ka manao maikai e halawai pu me ia he alo a he alo i keia po a'u e hooia aku nei imua ou, aole loa he pilikia, u | he j)oino paha e kau aku ana maluna ou. "Ua hooponoj)ono au me ia me ka maikai, a ua ae mai inuia o'u, ina 110 kou ae, e hui me ia he alo a he alō i keia po, ! alaila e haalele iho no oia ia Enelani nei, a holo aku no kekāhi 1 wahi mainao loa, me ka hoopilikia hou ole mai ia oe. . "Ina i aj)ono oe i keia mea a'u e kakau akii nei, alaila ma ka | haj)alua o ka hora umi o kfcia po, e hele mai ai oe no ka helu , 51 ma ke Alanui Kalaka. F loaa ana kekahi kaa ma ke kihi j o ke kuea e kakali aku ana ia 'oe, a malūna o kela kaa oe ē hele mai ai. i ole ai e kuhihewa kau wahi e-kipa >māi āi. Ina nae, ua manao oe, he oi ae ka maalahi o ka hēlewawae ana mai, he oi loa aku ia o ka pono. Ke hana wajc.!.ner no au i keia mea 110 kou j)ono e 01iva, no ka mea ua ike 116 oe, inā eikeia ae ana, he kane muā ho kau I mare āi, a hauhoaia oe a paa mamua o kou lawe ana -mai i' kaHa^lkKale,i # ' Hiine. nau, alaila, ehia hoi mea āloha, 0 ka ili aku o naawina oi aku 0 ke ko'iko'i-malunā o kau kane. ame kona 'inākuakane, a o ka hoowahawahaia ame ka hoohilāhilaia m^lunai 011. —- -•. — ~ .... '.'lna ua j ia apono, ma ke kau ana i KeKāhi j]jua 0 keia bo-kē ttid kou umauma." Ke ku malie la ua o 01iva \\oorfoo i kana māu mea o ka heluhelu ana iho, lohe koke aku la no oia i ka leo 0 kana kane, e kamailio ana me kekahi haku opio okoa aku, $ e .npke ana no, hoi i ka akaaka, hu mai la kona aloha no kana >āhft kupouli koke ae la kona noonoo, me kona aneane e maule. aka hih'nai: wale aku la no oia kalele i kekahi p6u nui, % Uoko o mahiwa pokole, auhee aku la kela ano hoopoluluhi mai iaia aku, ā hoi mai la no hoi kona noonoo inaikai. " . . .. • : Me he niea la. iaia e nana aku ta ma ka paia o kela keena. ke ike okoa aku la no oia i na kahoākā o na ; rniea e ho*ā itfai ! ana, me'he mea la ke ike la no' oia i kana kāne, ua hele a ka helehelena. a e nanakee mai ana iaia neij me he wāhine la i loaa i ka ma'i hookaawale. * No kela hiona e ala mai la iloko o kona noonoo, hooholo iho la oia, aole loa he mea pono e ike kana kāne i ka meahunā i pili i kona ola ana, a e lilo oia i mea hoehaeha aku i k*a manap o ke kaiiaka kilakila hookahi ana i aloha ai. Hoala mai la nae oia i ka ninau ma kekahi ano,.ina paha. he 1 mea hiki iaia ke hilinai aku ia Mr. Derika, aia kela kanaka ma ka aoao e kokua mai ana iaia nei, a i ole, he alāhel? wals po 1 paha keia e hookoia ai 'na man.ao epa ilokp 0 kela kanaka. 1 li hik'i anei e ki-peia aku 0 Radona, ma kekāhi mau ano lehulehu. i walii nona e haalele iho ai ia Enelani a holo aku he wahi okoa loa e noho ai? He ninau pohihihi \oa keia i konā nponoo ?.na. Ua lohi loa keia manawa nona e moe' okoa aku ai ma.lalo 0 na wawae o kana kane, a hoike aku imua ona i ka nieāhuna ana i hunakele ai mai iaia mai no keia manawa loihi, nolaila 1 o ke alahele pono hookahi wale no 0 ke ala ana'mai iloko o kona noonoo, o ia no ka ae āna aku, elike me na manao a Mr. 1 Derika i hoakaka mai ai maloko 0 kana leka, 1 Ae, e hele aku oia e hooko elike me ke kauoha a kelā kanaka 1 ino, ka mea nana e puliki la i ko ia nei ano o ke ola ana ilokg J o kona mau lima, a e ae aku e hpea mai' i ke- kau ana mai o kekahi hopena awahia maluna iho ona, no ka pono wale no o * ke kanaka hookahi ana i aloha ai,. oia ka Waku : Kāle. 1 Aole oia i nana no kona pono-, ua hiki: raia keraraanjo: T ka l hopena awahia o kana mea i hana ai, a tto wale ; ii tia ae no i ka Haku Kale, ua mākaukau oia nia ria ! e hooko aku i na hana e hoopakeleia ae ai oia mai nā āu>ve māi. 5 No ka manao 0 ua o 01iva, ke ha'oha'oia mai piāha pia i ka nalowale loihi loa, hookomo awiwi ihpja oia j ka,ieka ilpko 1 o kona umauma, lalau aku la i kekahi pqa a.kau. ae la mapiua x ' 0 kona lole, o ka paa ana ae'no nae ia, a 4a/ua <? OHva iluna. 110 ka puka ana maj i>vaho, ku ana no ka Cede Polena, . | ke kiu a Mr. Derika, me ka pane ole aku he hookahi huaoldQ, aka 110 kekahi mau sekona ko laua. ku malie ana me ka pat*£ I ole aku o kekahi i kekahi, alaila kaa aku ja ma ka aoao o ka Lede Polena ke kamailio ana: y 44 Ua makaukau kakou no kā hele ana aku i kā nana keaka, -' aka ke ike aku nei nae au i kou hele a luhi maoli, e hiki ponp e ole ai paha ia oe ke liele, aka nae, e hooniapawanui e kuu Lede e Kale, aia no hoi a huli hoi mai i keia po, no ka hoomaha āku • k.a nui o ka manawa." . , "Ae, e hele i'o-aku kakou/' wahi a Oliva me ke kau at\ā a mai i kona lima imua. a lalau aku la no hōi ka Lede Polena, 1, me ka honi ana iho, i ka honi kumakaia, a ilOko no hoi 0 kela li manawa hookahi, i kulou māi ai o 01iva imua, ma ia.hana ana nae, i liaule aku ai ka leka a Derika iluna o j>apāhe)e, jne !. ka ike ana mai o ka Lede Po'lena. nolaila iloko o ka piha maa- " ka 0 uā wahine nei, hoohaule iho la oia i kona hainaka, a lalau iho la me ka lawe ana mai i ka leka, a paa iloko o kona lima, 1, 0 ka huli mai la 110 ia hele no kahi a ka Makuikā Flinoka e a k.ikali mai la. o ka lalau aku la no ia i kona lima, a puka aku la laua hele no kahi o ke kaa e ku mai ana mawaho 0 ke alanui. e I kela hala ana aku hoi o ka Lede Polena, ku iki iho la o (")liva ahiki i ka puka ana akm o kela wahine iwaho o Jcona hele aku la no ia no ke pakaukau a Kakalina ame Mr. Derika e

ridiū Uii like'/nā, a i lia alawa anā tnai a Mr. Derika a ike i ke kau aku o ka pua raa ka uniauma o 01i\'5i, pii koke ae la ka wla ma ka helehelena © ua kanaka kolohe nei, me ka pane I koke ana mai: | "E huikala mai olua ena lede ia'u, ua nanea loa ka hoi au, ' no ka mea ke kakali mai la paha kekahi o ko'u mau hoaloha .o ka hoea aku, no mea ua hooholo maua e hele no kekahi wahi i keia po, a o iā ka\i e hopohopo loa nei, aole anii paha • e hiki ia'u hele ika nana keaka i keia po, nolaila oke aloh? i i no, 'k? olua," me ka wehe ana ae oua kanaka nei i kona papale, . a oili aku la iwaho, ine k£ kakali ole a haawi i kona aloha hope : i ka Hakti Kale, a i konā makuakane paha. j I .pa komo aku ka Haku Kale maloko o kona keena, aka iaia i oili mai ai iwaho, a ike mai la i ke ku aku o kana wahine mej Kakalina, hele mai la oia a kau aku la i kona lima maluna oj I ka poohiwi o kana wahine; me ka pane awa iho i keia mau olelo: j "Ma ka'u hoomaopopo aku ia pe, ua luhi maoli, ma ke ano | o kou hetehelena, nolaila ina ua manao oe, āole kaua e hele i keia po, ua hiki no,. aole ia he mea pilikia, i ku ho paha ka hoihoi o ka hēle aku, i ka maikai o kou ano, he hookahi ke ( komo like ana iloko o ka hauoli, me ka nui ae o na kanaka." I '*Ae, ua maluhiluhi i'o au," wahi aua o 01iva, me ke ano eeke ana aku, no kona ike maoli ana iho 110 i kana mea i hana ai. e hoehaehaia ai ka noonoo o kana kane. N r o ko laua nei lilo hoi i ke kamailio, huli aku la o Kakalina, no ka manao e hele, ia y/a i pane mai ai: "K haalele ana ia oluā, ia wa nāe i pane koke aku ai o Oliva: | "Mai hele oe," wahi ana.-ine ka hoao ana ae e minoaka, a i | hou aku la. "Ae. ua hiki, ua. kuhihewa ko'u au'a ana aku la ia oe e mai." i Jka hah ana aku hoi o Kakalina kamailio aku la ka Haku Kale, i na olelo hoomalielie i kana wahine, aole nae i loihi i'k-u ia nalowale ana a Kakalina, komo hou ni.ai la oia iloko a hookaawale iki aku la ka Haku Kale inai ia 01iva aku, nolaila hele mai la o Kaka|ina a noho iho la ma ka aoao o OHva, me ka pane ana aku: "O ka'u-a'o ia oe e ()liva, mai hoao oe e hele i na hana hoohauoli o keia po." "lleaha iho la kō'u kuniu e hele ole ai e Kakalina?" wahi a 01iva me ka nana pono ana aku ma na maka o kona kaikuaana hookama. "Ua knlike ko'u manao me ka manao o kau kane, ua liele maoli oe a luhi, e. pono ai e loaa ka hoomaha ana ia oe. Nolaila mai hele oe no ka āha hulahula, aole hoi i na hana keaka." Ma kela wahi i eu ae ai ka liaku Kale iluna, apo mai li> no hoi/ma ka puhaka o Oliv.a, o ko laua hoi aku la 110 ia no loko o ke keena hOokipa a o Kakalina aku no hoj mahopi o laua. Ja hoea ana aku no kahi o ke ko-ki, e waiho mai ana, nolio ino.iho la ka llaku Kāle ilalo, ke kikoo la na lima ame na wawae, a pane 3te la: "Manao au, ua pau ae la no ko'u hoihoi e hele i keia po," mi? ka noke okoa ana aC o ua haku opio nei i ka akaaka. "h pono o oe o kaua ke hele," wahi a 01iva. 4, Heaha iho la na kumu e pono ai ia'u ke hele?" "No ka me,a ua hooia aku oe e hoea aku ana kaua ma keia po, he rnea maikai ole, i ko kaua mau hoa, ke ike mai, āole o kaua kekahi me lakou iloko o na haūoli aiia o keia po." ■'O ,kaiva tike no a elua ka i hooia aku imua o lakou, nolai)iaole no e Jilo ana ko'u hele āna aku i'mea nou e pakele ai. v - 1 " ''lna hoi paha o oe o kaua ke hoea aku imua o kel.i aiia iioohaUpli/ Alaila nau ia e kamailio aku i ko kāin mau hoaau e hiki aku, no kā inea, e noho ana au, ma--1 ina oe e noho r ana. alaila owan W* • "Jie keu aku no kā hoi ā kou paakiki e OHva, he oi at ko'u makemake e hoomaha, mamua o na hana hoohauoli o keia po.*' , . "Ina he mau ri?anawa okpa aku i olelo mai la, ina ' 113. ae aku aii i kou rrCaßaOi aka no keia po» e .oluolu oe e hele aku, ho ka hooko ana k,o'u „ >.->'jTuā- pil»,'ija. poiiō,' tio kau kaUōhā e pono i'o ia'u ke hele," iilaila 'lete la oia e Honi i ka ihu o kana wahine, me ka āpo aitā?mai uo hoi o o}iya m£ ka a-i o kana kane, nana mai ; ,ia nia koha'hiau maWā tiHuJi r . a ninau mai la : "O e kuu , iiaku, he alpha no anei -oe ia'u?" 4 -K<a, o kei\a pa]\a kekahi ninau ano ole. loa e kuu Ohva, no ' ka mea \iā ike no oe, ua oj aku kuu aloha ia oe, mamua o kuu alohā ia'il iho," alaila hoopili loa mai la o OHva iaia iho iloko 0 kana kane. "Ua maopopo ia'u ka nui ame'ka hohonu o kpu aloha now »j aka e kuu kane aloha, nie ia nui no o kou aole anei ou manao, e hoea mai ana ka manawa, e hoemiia mai ai ia aloha ?|oko ou, no kau wahine?" me ka puliki loa ana mai o 01iva ma na poohiwi o kana kane, me he mea la, ua hopohopo loa oia, no ke kaawale aku o ka Kale mai iaia mai. "K kuu aloha, heaha la ka mea au e noonoo nei i keia ma-. nawa, i hoala mai ai oe i kena ninau? ike no oe e kuu 01iva, pehea la ka niea e hoea mai ana mawaena o kaua, aole loa ia hē kumu e hoemiia iho ai kuu aloha ia oe i hookahi iniha." "Ua pau ae la no ko'u hoouluhua ana aku ia oe, nolaila e hookuu mai oe ia'u, e hoi noloko o ko'u rumi no ka hooluolu ana, a i hoea aku oe imua o na hoaloha, nau ia e hoakaka aku i I ke.kumu i liiki ole aku ai au," alaila puili hou mai la oia i kana i kane, ine ka honi ana inai, ia wa i huli aku oia pii no ka hale, maluna, no ka hoi ana iloko o kona rumi. ! Ku malie aku la ka Haku Kale nana i ka pii o kana wahine, a i ka nalo ana aku mai ka ike ana a kona mau maka, ia wa i : kaomi aku ai i ka bele kahea, no ke kauoha 'ana aku i ke kauwa lawelawe, e hoomakaukau mai i konā no ka lawe ana aku iaia no kahi o ka aha hulalmla e malamaia ana ma kela po. a O}iva;mj kona rumfrc kakali maf atrakona kaikamahine lawelawe rtp ke kākāli ana no .p ko ta nei hpi aku, no ke kokua āna māi, nia kā hookomp ana i lole o' kōna.hāku, aka i aku la nae o' 01iya i kā pānē ana āku iaia: "11 hoi oe. no kou rumi, no ka ipeā aole au e hele ana i keia > po f ua hooholo au i ko'u manao e hoomaha, no ka mea .ua nui ko'u li|Vii ,e hikr ole ai ia'u ke aka o ka Haku Kale, o maua ka mea i h£le aku nei, nb hoike ana aku ina hoaloha , po ko'u hiki oie e' hoea' aku ma k.a o keia po." 1 kela halaana akuo ke kāikanjahine ihp la o 01iva maīuna o ke ko-ki, nie ka wehewene ole i kona mau lole, al* aia leona mau maka ke napa ia ilunai o ka uwaki no ka hapahia hora kela noho malie ?na ona pela, o kona ku ae la no , ia. a. kii aku la maloko o kahi vvaiho lole, a lawe mai la i ke- > kahi lole eleele> , Me ka awiwi loa i wehewehe ae ai oia i kona lole e komo L ana, a komo mai la i kela lole eleele, wehe pu ae la no hoi i kona lei daimana, a waiho aku la maluna o ka pahuume. aahu l iho la i kekahi koloka, me ke kau ana ae i ka papale ma kona , poo. a kau-niai la hoi i kekahi uhimaka manoanpa. a iaia i nana, : aku āi-maloko o ke aniāni kilohi, aole loa e hiki iaia ke hool maopopo aku. o ka Lede Kale oia, nolaila ina no e ike mai aha !: kekahi poe iaia ma ke alanui, aole no- lakou e manao mai ana o keia ka u'i a ka Haku Kale. i • I kona makaukau pono ana, a oiai.ke nee mau Ia ka manawa , imua, kinai iho la oia ike kukui a pio, ki aku la hoi i ka puka ; n oai. o kona ih© mai la no ia me na kaina wawae palaimmo i loa. me ka ike ole ia e kekahi mea, ahiki i kona hoea aiia nowa- . ho o kt alanui. . > Nana aku la ua o Oliva i kahi oka paka r waiho ai. eku ; ana kekahi kaa, o ko ia nei hoomaka»aku la no ia e hele, me ; ka nihi ana ma kahi umalū o ke alanui, i ke aka o na laau, a 1

oiai ua ka'uaaina no oiu i kc alaimi i kuhikuliiia inai ai nialoko o ka leka a Mr.,l)cika, uolaila aole ona Uoi>oho]»o no kona hoaa, aka, hele aku la no oia. me ka noonoo ole.uiai no kela kaa. lloko no nae o kela nanea o 01iva i ka hele, oili ae la kekahi wahine inamua ona, mailoko ae o ka maluinalu o kekahi kumulaau, me he mea la he wahine kela i kauohaia e hakilo iaia nei, aone no nae ona nana aku no kela wahme, ak{r ke hoomau la 110 oia 1 ka hele ana nnua. MOKUNA XXXIX. % He malamalama aku kela wahi o ke alanui,, nolaila i ua o Oiiva e heie la ke nana mau la no oia i ke kau niai o na heln nia na puka-pa, a iloko o ka nianawa pokole, inaho[>e o kona haaiele ana ino 1 ke kuea, ku ana keia mawaho pono o ka llehi M, a komo aku la iloko, me ka pii ana aku a kau ana iluna 41 ka lanai o ka hale. E hoomaka aku ana nae oia e kaomi i ke pihi o ka bcle kahea, hemo e mai la ka puka, a oili mai la ke kauwa lawelawe a AJr. berika, a hookipa aku ia ia Uliva iloko. O ka paa ana mai 110 hoi ia 0 ka puka i ke pani, ku ana 110 kela wainne o ka ukali ana mai manope o Ohva ma na anuu 0 ke alapii, a e makaukau aku ana oia e pii noluna o ka lanai, ua paa e aku la kona lima i ka hopuia, e kekahi mea ana i ike oie ai, aka iaia i huli mai ai ihope, wehe ae la oia i ka uhimaka e paa ana ina kona heleheiena, a 1 mai ia: "O oe no anei keia e ka Haku Kale?" "Ae, owau 110 keia, a e heluhelu mai oe i na manao i kakauia maloko o keia leka, me ka wehe ana ae o ua haku nei 1 keleahi palapala a haawi aku Ia i ka wahine, me ka hoomau hou ana aku: "Ua loaa kena palapala i ka L<ede Tolena maloko 0 ke keena hookipa i keia po, a mai iaia inai nei i loaa ai ia'u." () keia wahine e kamailio pu nei me ka Haku Kale, 0 Kakalina l laelina no ia, ua hohuoi mua oia aia kekahi hana nui ma kela po, nolaila ua hoea mua oia kekahi wahi kupono, no ka liakiio ana, ina paha e hoao ana o 01iva e hele ma kela po, alaila e lioomakakiu'ana oia, ahiki i kona ike ana i na mea oiaio e hanaia ana. Me ka helehelena haikea, lalau aku la o Kakalina i ka palapala a hoomaka iho la e heluhelu me ka malamalama o ke kukui, a i ka maopopo pono ana o na mea apau maloko, nana ae la oia i ka haku opio, me ka pane ole mai he hookahi huaolelo a o ia nae ka ka 1 laku Kale i ninau aku ai: "Ua v ike pono iho la anei oe ina mea apau i kakauia maloko o,kena palapala?" "Ae, ua maopopo ia'u na mea apau, aka, owai ka mea nana i haawi mai ia oe i keia palapala?" ■ () ka Kede Polena ka mea nana i haawi mai ia'u. ua loaa iaia maloko o kuu home i keia po, a ia'u i hele aku nei no ka aha hulahula, i haawi mai ai oia, a mailaila loa mai nei no au, no ka ike ana ika mea oiaio. Ua mahu'i mua anei oe i kekahi hana i hoolalaia?" "Aole he mea i maopopo iki ia'u e kuu haku," wahi a Kakalina i pane mai ai, mahope iho o kona noonoo ana i kana nie? e kamailio mai ai. "Ina aole he tnea i maopJTpo ia oe, malia paha ua hoohuoi wale no oe no kekahi mea, pela wale no oe i hoea mai ai ma keia wahi i keia po, aole ma kekahi ano e ae." "He nui ka'u inau mea i hoohuoi ai, me ka maopopo ole nae ia'u, ina paha he mau hoohuoi polo|ei ia, aole paha. Ua ike au i ka haawiia ana aku o keia palaf>ala e Mr. Derika iloko o jji;a.4ima q OHva i keia po, me kona inanao nae, ua nalo kana me.i i hana ai." "O Mr. Derika i'o anoi ka mea nana i haawi aku i keia k.r ho<iko llaku Kale, me ka pii ana ae o kona okalakala huhu. 4, E hamau, mai kamailio nui ae oe, a mai pupuahulu hoi i ka hoahewa wale ana aku i kau wahine, malia paha ua ike no oia i kana mea e hana nei, nolaila e hoomanawanui!" "Aole anei. eia o ()liva maloko o keh hale?'' "Ae, o kona komo koke ana akn nei 110 ia iloko, aka, ))taha ke kumu 0 kou ninau ana inai la?" "O ka hele ana inai o kuu wahine ma keia hale i ka wa poeleele, a no ka liooko ana hoi i ke kauoha a kekahi kanaka e loa, ua lilo ia i mea e hoopii ia mai ai ka inaina wela iloko o'u ; a ke ninau aku nei au ia oe: Heaha ke kumu o kou hoea ana mai nei ma keia wahi ?" "Aole i maopopo ia'u ke kumu oiaio loa, koe wale no, mahope iho o kuu haalele ana aku ia olua nialoko o ke keena hookipa, aole loa e hiki ia'u ke hoi noloko o ko'u rumi e hooluolu ai, me he mea la, e kono mau ae ana kekahi mea ia'u, aia kekahi pilikia e hoea mai ana, a i ole kekahi niea ia'u, aia paha e hanaia ana i keia po. No ko'u uluhua ika noho i kahi hookahi, me ka ulu mau ae o na noonoo like ole, komo iho la au i lole hou no'u a hele holoholo aku la iwaho o ke alanui, a 0 ko'u huli hoi aku ia no ka hale, ike ana 110 au i ka oili ana mai o OHva a ku ana iwaho o ke alanui, o ko'u emi aku la no ia ihope, me ka pee ana malalo o ke aka o na kumulaau, ahiki i kona kaalo ana ae niamua o'u, o ko'u hoomaka mai la no ia e hahai mahope ona. "Ua ike no ka hoi oe i kona hele ana mai, heaha kou kumu 0 ke kaohi ole ana aku iaia iho, a koi aku e hoi hou no ka hale?" me ka hooko'iko'i ana o ka llaku Kale i kana mau olelo. "Ina au i ake'ake'a aku iaia, e lilo ana.no na hooikaika ana 1 mea waiwai ole, no ka mea ua kamaaina au i koua mau ano apau, ua ahona ka hoao ana e ka i ke kai o ka moana, mainua 0 kā hoao ana aku e lanakila kou manao maluna o kana niea 1 paakiki loa ai." "He keu aku maoli keia a ka mea pohihihi, o oe 0 kaua ka i kamaaina iaia, mamua o ko maua mareia ana, malia o hiki ia oe ke hoopau ae i kekahi pohihihi, no kana mea i maka'u loa al i kera kanaka." Hopu mai la ka Haku Kale.i ka linia o Kakalina, me ka huki ana aku no kekahi wahi kaawale mai ka puka-pa aku, nana mai la hoi ma na niaka o Kakalina, alaila i mai la: "Ua ike no oe e Kakalina, i ka nui o kuu aloha no 01iva, pehea la keia ano hana ana i .keia po?" Hiolo ipai la na waimaka ma na papalina o Kakalina, aohe nae he puka o kekahi huaolelo mai kona waha mai, alaila hoo mau hou aku la ua haku nei i ka pane ana mai: "] waena o na kanaka apau ma ka honua nei, manao au, ao!c loa he hookahi kanaka i oi aku ke aloha no kana wahine, elike ]me a'u nei. Iloko oko maua mau la apau oka noJio mare ana, me he mea la, ua hiki no ia'u ke olelo ae, he kulana ipo maoli ko maua. aole hoi he wahine a he kane i mareia; a ua • t" ,; nai piha aku au maluna ona, elike me ka nui o kuu aloha 'iaia. | "Me kuu hilinai piha apau maluna o kuu Oliva, e lilo ana au i i kanaka hana hewa loa, ina penei iho la ko'u ano, e hoomakakiĀ ai iaia; nolaila e hoomanawanuj ana au. ahiki i kona hoa- % , kaka oiha ana mai ia'u i na mea apau, nolaila e hoi ana au, a kakali mai iaia," o ka huH aku la no ia o ua haku nei, me ka ! manno. ua lawa kona ku ana ma kela wahi. f "Mai hoi oe!" i kauoha aku ai o Kakalina. "Ke lokahi pu | aku nei au me kou mau manao apau no kau wahine: he oiaio, j 0 oe ka mea i hilinai no ke oiaio o kau Oliva; aWa nae tin poina oe i ka hoomanao aria ae, aia he poe fnawaho ae ou. i iii'inoi o*e iaia, o kekahi o lakou. oia no o Mr. Derika." 1 "O Mr. Derika. o kuu hoaloha no ia. mai ko*u mau la opio j īnni. o'*a nnH ka inea nana e kii mai a poalo ae i kuu onohi maka," alaila haikea ae la kona helehekna, me ke nahu ana : iho o na niho i kona mau lehelehe. (Aole i pau.)