Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 44, 31 October 1919 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HAINA NANE
E ke Kapena o ka Moku Nupepa Kuokoa; Solomon Hanohano, ALoha nui:-Nui ka hia-a o koʻu po i ka hoa lala a J. H. Kawelowai, ma kana o ka ls 4 iho nei o keia mahina, a i ikeia ma kau pepa o ka la. 10 koke iho la no aoao 2, kolama 6, hapahope, he nane, ai na ka noonoo a i giana pauda e weluwelu liilii ai ka pouli: Penei na hoohialaai ana:
He inoa koʻu ua kaulana apuni ke ao; ua maheleia nae kuu inoa elua mahele; o ka mua, aia au me na lahui kanaka apau o ke ao nei; o ka lua, he milimili au na ka poe naauao mai ke kiekie a ka haahaa, a he hoahana pu me lakou; a in a e huiia na mahele a elua, alaila, ua loaa kuu inoa, ua kaulana apuni ke ao nei.
O wai au me na lehui kanaka apau; o wai hoi au me milimili na ka naauao mai ke kiekie a ka haahaa, a he hoahana pu me lakou.
Ka hua mua i ka umauma la e o Makasila no ka mea, me na kaulana a haaheo oia apuni ke ao, penei. "Ua oi aku ka mana o ka maasila mamua o ka pahi-kaua". HE ole kaulana ia la.
Ka hua elua i ka umauma la e o Maka, no ka mea aia o maka ma ka akau ame ka hema o ka ihu o kela ame keia kanaka mea kino ola uhane.
Ka hua ekolu i ka umauma la e, o sila, no ka mea, he milimili oia na ka poe naauao, waiwai a ilihuna nae, mili mau ko lakou mau lima ia SIla (Stell) aole oia ka ohana o Waawaaikinaaupo.
Ke huiia o Maka me Sila, auwe no ka mahaoi e! Heaha hoi! Ua awaha mua ia ae nei. E awihi ae paha oe e Kawelowai la, a e ike no oe i ke kau kehakeha ao o Maka Sila oia mai hoi kou inoa; no ka mea, he hoahana pu o Maka Sila, (Makakila) me na lima o ka poe naauao i ka inika me pa pepa kakau.
Wahi mai no au, o ka wikiwiki aku ka mea pono, i hoi puolo. Eia hoi ka makou olelo hookaau i ke alo o na ʻlii oiai makou he poe anee umeke, ipukai, a wahi kuina oʻu holowai, "ma ka oioi no ka loaa!"
Lawa paha ea! Ko anei ka iini! E waiho ana au na ke Kianoa o ka waapa Nupepa a kaua e Kawelo nana e rula mai.He piha no nae au i ka noanaolana, oiai oe e lelele ana ka oili.
Eia iho no.
KUKAPAO,
Ke koa alo ehukai.
Hookena, Oct. 17, 1919
Ole mai la no ka loaa a ka oioi mua, na koheoheo loa aku la i na pali o Kaua. Aohe no nae he wa a pa pono mai la ke poo o ke keiki o Puaena a ke paʻi mahanahana aole wale iho la no ua eueu nei i ke ala iki a na kuhuna iliki hou ia mai a kanono!- L.H.
HAINA NANE
Mr. Solomon Hanohano, ke kapena nana e hookele nei ka moku uwila ka Nupepa Kuokoa, nana hoi e ahaʻi nei na meahou o keia au holomua ma na kaiaulu aloha o Hawaii nei; Aloha nui me ka mahiehie:-Eia hou ka makaikiu Pilipo Kekoa, imua o kou alo me kana haina nane ke loaa nae hoi kahi rumi kaawale. Eia iho ke kukulu ana o uanane nei.
He inoa koʻu, ua kaulana apuni ke ao, ua maheleia nae kuu inoa, elua mahele o ka mua o ka mahele, aia au me na lahui kanaka apau o ke ao nei, o ka lua o ka mahele, he milimili au na ka poe naauao ma ke kiekie a ka haahaa, a he hoa hana pu no lakou, in a e huiia ka mahele mua me ka mahele hope alila ua loaa kuu inoa, ua kaulana apuni ke ao nei.
Eia ka ninau owai au me na lahui kanaka apau! Owai hoi au he milimili na ka lahui a hoa hana pu no lakou!
Haina o ka mahele mua, maka oia ka mea e ike ai na lahui kanaka apau, eia no hoi o maka ke pili mau nei no ka mea ke olelo nei ka nane aia au me na lahui kanaka apau.
Mahele elua, haina aniani, o ia no ke aniani e kau nei mamua o ka maka o ka poe kiekie poe naauao, poe haahaa a pela wale aku, he hoa hana pu no lakou, in a e powehiwehi ka ike o kou maka, alaila e kau mai ana o aniani mamua he nele hana pu hoi ia la; i ka hoohui ana o na mahele elua o ke Kama a maua, me Kawelowai, e loaa no he inoa ua kaulana. Haina Makaaniani.
Ea loaa pono paha auanei ka polopeka o Waialua i ke kiu hana meheu pohihihi Pilipo Kekoa.
Me neia mau wehewehe ame keia mau haina, loaa pono aku la oi i ka poka uwila ahi Helene. Me oe e ka Lunahooponopono ka anoai ame kou mau keiki hoonoho hua.
Owau iho no me ka haahaa
PILIPO KEKOA,
Waianae, Oahu.
Ua halahu mai la ka ike o ka ilio hanu meheu o ka poe hakihaki kanawai, ua pulelo aku la ke kolohe ma ka puka mahope. Huui hou ia mai ke kolohe!-L.H
__________________________
HAINA NANE A PUUONALE BOY.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha kaua:-E Oluolu mai oe noʻu kahi wahi rumi aina o ka hokele nui o Hoonanea, no kaʻu haina o ka nane a ke keiki o ka makani apaapaa o Kohala. Haina Kiionioni.
Aia i Hawaii na luapele,
E hoaleale la i Kilauea.
Ua pii a piha hanini ka wai,
Kahe aku i kai Kona i ka laʻi.
Ua piha i ka laki i ka makaikai,
Na malihini au aku o ke aki.
I kahiki ka mikini i hanaia ai,
Ka uwila onioni o hoonanea.
Hanaia i ke kii hooleleaka,
Kamaaina kupa no Hawaii.
Ua ike aku oe e hoomahie,
I ka nani pau wale hulali ka hau
Pehea keia i kau ike,
Ua kulike paha me kalahiki.
Haina ko Nane e Kohala-waho
Ka ipo Kii Onioni o hoonaunea
Elua au Kama hele o Kahiki
Ka Uwila mikini hoonioni
Ka mikini hoolele aka o ka ike,
I hanaia iho i ke aniani.
Kamaaina i ke kau i ka Home,
I ka way pena like ku i ka neon,
O ka nani keia o au Kama,
E pii @ nei a o Hawaii.
Haina ko nane e Kohala loko,
O ke kii onioni hoowalewale.
Ike iho hoi au i ka Nupepa,
Ke kuokoa ahaʻi meahou.
I kau nane a e kowelo ana,
O ka au ana mai o ke kai loa.
I ke keena Nupepa nui o ke ao,
E uhola aku ai olinolino.
I na hoi paina ua kupono,
Ka piko hau aliali o Mauna kea.
I na hoi ua alo ia aku,
I ke kai o Maui me Hawaii.
E waiho i ke awa a pii hou eku,
I ke kelepa hou a Mauna Loa.
Haina e ka @ hoonioni,
Na kii wai o ke alii a Pele.
I. K. K. KAPUAIMAUI.
Hoi nele no ke keiki o Maui, ua halahu ka ike o kau ohenana kil hou ia mai kahi i pee ai ke kolohe!- L. H.
HAINA NANE
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha kaua:-Mamuli o ka ili ole ana mai nei o na owili pua leimamo o ke Ehukai o Puaena, i ke kelepa mua aku nei a ka S.S. Maui, nolaila, ke hoouna hou ia nei na likiki no na ohua eepakeke o Waialua, maluna mai ana o ke Kikila.
Kaulana mai oe a e Kikila,
I ka Mahimahi o ke kai ao Puaena.
He Eena na maka o kou lio,
He ane paha ua aʻe kahu hou ia.
Aole hoi pela mamua,
I ka laiwale no Haleauau.
I na paha ua ki pono oe,
I kau milimili kiwi home,
O ka nianawa keia o Hanale,
Ua Kaniku ka aina akakea.
Ua Kikoni pono aku i ka haimale,
I ka Pele kuilua o Kaukeano,
O ka haina o ka nane o Kawelowai.
Ua ki pono ia ka uawaki Kapalulu,
Kupai ke aloha me ka niahalo,
I ka Lunahooponopono o ke Kuokoa.
O ka mahele mua o ka nane he wa, pili ka wa i ua mea apau i hoikeia ma Kekahuna mokuna 3:1-8.
Mahele elua he Ki o ke ki ka mea paa ai a maluhia, a o ke ki ka mea e hemo ai.
I ka hoohui ana i na inoa elua uwaki, he mea nui ka poe hanohano he hulali launa ole mai a o ka hoahele pu ia o ka poe hana apua me na luna hana, he uwaki Kapulu.
Ea pehea aku la keia, kahe ana o ka wai kau o Maui i ka pua o ka Ohia. Ua Kapalulu aku la paha i ka wai hoolu o Anahulu ea.
Ina ua hu aku la ka wai i ke pili ea alaila, ua haaleale aku la i ka lau o ka hau.
Oia mau no ka hale o ka la.
I. K. K. KAPUAIMAUI,
Makiki, Honolulu, OCt. 20, 1919
Ua hu io mai la ka pele ma na Kona, ke kahe la i kai o Alika. Lihi ole mai la no ke keiki o Maui i kahi wai huikoni o Anahulu. Huli hou ia mai! -L.H.
NA LEKA KII OLE IA MAI E WAIHO ANA MA KA HALELEKA AHIKKI I OCT. 25, 1919
Aipia Mrs Sam Kamani, Kainoa
Aarona, WM Kamalu, Mrs. Rose
Au, Henry K Kanaina, Mrs Lucy
Aki, William Keuma, Henry
Iaea, David Keawe, Mrs. Helen
Haleamau, Julian K (2)
(3) Kea, John
Haili, J P Kuakaau, Miss Bossie
Kailioha, Mrs. Fannie Lilileu, Miss Rose
Kaili Mrs Ape Lui, Miss Mary
Kawahalau, S. Makanani, Mrs. Kalehua
Kahalewai, Mrs Poho Napoleon, Antone
Kahalama, Keliipo Polonako, Henry
(2) Piko, James
Kala, Moses Pa, James
Kalawaia, James Paahao, Sam
E ninau nia na leka hoolahaia, ke kii mai.
D.H. MacADAM,
Lunaleka
HE LEO PAʻIPAʻI E HOOMANA I KE AKUA OIAIO
Ke hoike aku nei au i ka poe apau i lohe i ka olelo o ka wanana o keia buke. Ina e hookuʻi mai kekahi i ka mea hou me keia mau olelo, na ke Akua no e hookui mai me ia kanaka i na mea ino i palapala ia maloko o keia buke. HOikeana 22:18
Mr. Lunahoopanopano o ke Kuokoa Aloha kaua: Ma ke aloha o ke AKua ka lokomaikai o ka Haku Iesu Kristo,ame ka launa ana mai o Kona Uhane Hemolele me kaua. Amene.
O ke pale i ka olelo a ke Akua, o ka hoolohe ole i ka olelo a ke Akua o ka manaoio ole i ka olelo a ke Akua, ame ka hoololi wale i ka olelo a ke Akua, ma o ko ke kanaka manao wale iho no, elike me ka mea i palapalaia in a ka mokuna 15:3 o Makaio, oia ia hoi, olelo aku la oia ia lakou; i aku la; no ke aha la hoi oukou e pale nei i ke kanawai o ke AKua ma ka oukou moolelo.
Ea kauoha mai ke Akua i ka i ana mai, e malama oe i ka makuakane ame ka makuahine; a o ka mea olelo hoino aku i ka makuakane, a i ka makuahine paha; e maka ia.
Ke olezzo nei oukou, o ka mea olelo aku i ka makuakane, a i ka makuahine paha; e make ia.
Ke olezzo nei oukou, o ka mea olelo aku i ka makuakane, a i ka makuahine, paha, ua laa, o kaʻu mea e pono ai oe
Aole ia e malama hou aku i kona makuakane ame kona makuahine Pela oukou, i hoole ai i ke kanawai o ke Akua ma ka oukou moolelo.
Makehewa ko lakou malama ana mai iaʻu i ka lakou aʻo ana aku i na kauoha a na kanaka i kumu e malama iaia.
Eia ka hoike no keia pale kauoha: Mahele 1 Ua poni mai ke Akua ia Saula alii maluna o ka Iseraela. Ua kauoha mai ke Akua ia Saula e luku loa aku i ka Amaleka, i ko lakou mea apau loa, mai minamina ia lakou aka e luku i ke kaneka wahine, ke keiki ame ka mea omo wain; i ka pipi, i ka hipa, kamelo, ame ka hoki.
Aka, i keia hele ana o Saula e hiku aku i ka Amaleka, aole oia i hooko i ke kauoha a ke AKua, ua hoopakele oia ia Agaga ke Alii o ka Amalekn ame na mea maikai o ka hipa, o ka pipi, ame na mea maikai no apau loa O ka Saula hookui ana aku ia i ke Akua; o ka ke Akua hookui ana aku ia Saula, o ia hoi ka lawe ana ae o ke AKua i ko Saula alii ana maluna o ka Israela, pela i hoikeia ai ma Samuela 15:3L9:23.
Mahele 2. O ka hookui o ke kanaka i ke Akua, penei: Iwaena o ka lahu kanaka Iseraela a ke AKua ame Mos@ i pii aku ai i ka mauna e kui me ke Akua, olelo ae la na kanaka ia Aalona e hana i akua no lakou no ka mea c MOse ke kanaka nana kakou i lawe mai nei mai ka aina mai o Aigupika aole kakou i ike i kona wahi i lilo aku ai. Ia manawa i hooheeia ai na mea gula o na wahine, a lilo i kii pipi keiki oiai o Mose me ke Akua ma ka mauna.
I mai la o Iehova ia Mose, e hele oe e iho ilalo ua hana hewa kou poe kanaka, ua huli ae lakou mai ke ala aku Aʻu i kauoha ai ia lakou. Mamuli @ka hookui o ka lahui kanaka Iseraela i ke Akua, pela ke Akua i luku mai ai ia lakou he aneane he ekolu tausani kanaka ame ko lakou hoauwanaia ma ka waonahele.
Mahele 3. I ko Kristo hiki ana mai i ke ao nei, ua hoike aku Oia i ka makemake o Kona Makua i ka lani i waena o kela lahui kanaka Iudaio, aka aole lakou i hoolohe, a manaoio o ko lakou hoopai, ua luku ia a ua hoopuehu liiliiia mao a maanei o ka aino ua hookoia keia iloko o ke kaua ana o ka poe Iudaio ame ka poe Roma, i ka makahiki o ka Haku 66 a i ka M. H. 70, ua hookahuliia ke kulana kauhale o Ierusalema, a puhiia ka luakini i ke ahi.
Mahele 4. Aole kela kauoha no kela lahui kanaka wale no, aka, ua pili mai no ke kanoha a ke Akua i na lahui kanaka apau no ka mea ua kaulia ia Oia ma ke keʻa no na kana ka apau, no ka mea, ke kauoha mai nei Oia, o ka mea lohe a malama i Kaʻu mau kauoha. Ua hoohalike @@ iaia me ke kanaka naauao. nana i kukulu i kona hale maluna o ka pohaku O ka mea i lohe a malama ole. Ua like o ia me ke kanaka naaupo, nana i ku kulu i kona hale maluna o ke one, o ia hoi o na meo apau e ku ana ma kahi e, aole maluna o Kristo ka Phaku o ko kakou ola o lakou no ka poe i oleloia maanei ka poe i malama ole i na leo a ka Haku he hope poina loa ko lakou elikeme hiolo ana o ka hale i kukului maluna o ke one o lakou no hoi ka poe i hookui i ka ke Akua olelo ua ike ia keia ano kue i ka olelo a ke akua ma o ka pii ana mai o ka Pope i ka M. H. 538 ma ke ano he Empera no ke ao holoakoa. me ke ano o ka hoomaua ua pale ae la oia i ke kanawai @ o ke Akua ma ka hoololi ana i ka la mua o ke heheoloma i la sabbati o ko ke Akua in sabati hoi i Poaono, ua ikeia keia ma ke kuahaua a Constantine, Kanui i ka A. D. 321; o constantine Kanui ka mea mua nana i hana i kanawai no ka mealama ana o ke Ekalesia i ka la mua o ka hebedoma i la Sabati, e kauoha ana e malama mania iala apuni ka Emepeea o Roma, e ae ananae i ko na kuaainae hana no i ka lakou mau hana ua malama ia ka hiku o ka la ke Sabati e Kristo, na lunaolelo am n aKristiano mua, ahiki wale i ka
UA HALA I KE ALA HOI OLE MAI
E ike auanei ka ohana o ka maua mau me aloha i hala aku ma kela ao mai ka la hiki mai ma Kumukahi a ka welona a ka la i Lehua o makou o na kupuna ame na makua i hooueleia i ke keiki no ka mea ma ka la 23 o Okakoba 1919 i kipa mai ai ka Anela o ka make a lawe palanehe aku la i ka hanu ola o ka maua moopuna i aloha nui ia oia hoi o Keonaona Wahieunileleioahu, mai ia maua aku imua oho la no o ko maua alo a make aku la.
Ua imi ia ke ola i na kauka a na hana iho la ke kauka i ko lakou ike a ua hiki ole, i ka mana o ke kanaka ke paa mai nolaila ua nui ko maua aloha nona oiai, ua hiki ia ia ke lawelawe i na mea apau au e hoounauna aku ai a he moopuna hoolohe i ko maua leo ko na Kupuna, oiai oia e liilii loa ana no.
Ua nui no hoi ko maua aloha nona no ka mea o na hoa aukai iho la no ia o ka'u wahina o na lei moopuna' ua pili ia na wahi apau e lakou ua au pu i ka moana o ALenuihaha, ame ke kai o Kau a ua au ia no hoi ke kai o Hilo, e ka'u wahine me na lei moopuna nolaila ua nui ko maua mi@aimna nona.
Ua hanauna mai ka maua moopuna mai ka puhaka mai o ka maua kaikamahine oia hoi o Mililaulani Livana Kaaona ame Martin Kalaukahi i ka la 15 o Augate, 1916. no laila ua piha aia no makahiki ekolu elua mahina ame ewalu la ame na hora keu o kona hana ana i na ea o keia ola ana a hala wa'e aku la no.
No laila, ua uui ko maua minamina nona a ke haawi pu aku nei no hoi maua i ko maua aloha a nui i ka poe i komo pu mai no ke kumakena ana @ona ame ka oukou mau makana pua @ ka maua mea aloha i hala aku ma @ ao.
No laila o ke Akua pu me oukou a Nana no e haawi mai i na hoopomaikai maluna iho o oukou me ka oukou mau makana pua no ka maua mea aloha i hala aku ma kela ao.
Hookahi awle no pule o kona kaa ma'i ana a hala wale aku la no nolaila ke haawi aku nei makou i ko makou mahalo a nui loa no ka poe i makana mai i ka lakou mau poke pua am ka poe i hele mai e kumakena nona. o makou apau i huipu ia apau loa na makua ame na kupuna i hooneleia i ke keiki Mr. a me Mrs. Kalaaukahi. Mr. ame Mrs. James Iwa me oukou ko makou aloha nui loa. na ke Akua e kokua mai ia kakou apau loa ma ka inoa o Iesu Kristo. Amene.
O makou iho no me ka luuluu
JAMES IWA NAPUAMAUU
me ke ohana
Kalihi, Okatoa, 27 1919
HOOMAIKAI NUI I KA AHAHUI LUNALILO
Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha kaua: E loaa hoi ia'u ke alohaia ame ka olulolu e kou puuwai ahonui no'u kahi wahi rumi no kela poomanao e kau ae la maluna
Ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai palena ole i ka Ahahui Lunalilo no ka lakou kokua ana mai ia'u ame ka'u mau keiki i hooneleia i ka makuakane me ko'u moeuhane mua ole i ka la 17 o Oct., 1919 ua loaa mai la na kokua ana a ka ahahui a kuu kane i ku ai ahiki i kona hala ana aku ma kela no haalele mai ia'u i wahine kane make ame ka'u mau keiki, aka, o ka Haku ko kakou makua e hilinai aku ai.
Nana no i hana mai ia kakou pakahi, nolaila e na opio o keia au hou ke paipai aku nei au ia oukou i ka Ahahui Lunalilo i kalaia na popilikia, ke hiki mai, aohe e hoopilikia ka ohana a hoopono i ka Ahahhui Lunahlilo, a peia no ouko ue ike ai i na pomaikai he nui.
Nolaila ke haawi aku nei ka'u mau hoomaikai palena ole ia Manuel Spencer no kana mau hooikaika ana' ke haawi uku nei au i ka'u leo pule i ko kakou Makua lani, no ka ahahui holookoa, mai na lunanui ahiki i na hoahanau, na ke Akua e kokua a kiai ia oukou pakahi a hooholomua ia ka Ahahui Lunalilo ma ka inoa o ko kakou Haku aloha, Amene.
Me a mahalo,
MRS. D. K. NAIPO
2061 S. Gulick Ave., Honolulu
Hoopauia ana o kona malamaia ana e ka Aha kuka malu o Laodikeia M. H. 364.
ka hoopauia ana o ke Sabati mua a ke Akua i hookumu ai, he hoike ia i ko ke kanaka hookui ana aku i ke Akua nolaila e hiki mai ana ka manawa a ke Akua e hookui mai ai i ke kanaka, ke noonoo ole ke kanaka a mihi. Pela i hoikeia ai ma Hoikeana, 2:5.
Nolaila, e hoomanao oe i kou wahi i haule ai, a e mihi hoi a i ole ea e hele koke aku au i ou la, a e lawe aku i kou ipukukui ke mihi ole oe.
Ma ke aloha, o ke Akua ke paipai aku nei au i kuu lahui, e hoomana ana i ke Akua oiaio o ka lani he mea pono e lilo ke Akua i alakai no kakou elike me Kaua olelo: E hele mai oikou i o'u nei e ka poe luhi ame ka poe kaumaha a na'u oukou e hoomaha aku.
Owau iho no me ka haahaa
JOSEPH K. KIHE,
Kipahulu, Maui, Oct. 21, 1919
HU KE GULA MA NA KONA NEI
E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: E oluolu mai hoi oe i rumi kaawale no hu ke gula. O ka ohi kope ka hana nui o na Kona nei i keia mau la. O ke kiekie o ke eke kope e ohi ia nei, $1.75; ka haahaa $1.50, in a makemake oe i ke eke nunui iki ae, $2.50 no ke eke hookahi. O kekahi Kepani iaia no ke kaa e lawe ai i ka poe ohi kope i kahi e ohi ai i ke kope.
Piha ke kalaka i na kamalii kula ame ka poe kanaka makua. O ka poe holo ma ka ohi ana i ke kope, loaa ekolu eke o ka la hookahi; ua like me $5.25 no ka la hookahi a in a he kane a wahine aole o kana mai ka olo o ke eke a Hagai.
Ke loaa mau nei i na kamaliiwahine hele kula apau ka pule he $21 ma ka hoopiha ana elua eke o kela ame keia la a pau ka pule. Na kamalii liilii iho loaa no ke $1.50.
Kamalii liilii loa o 5 a 6 makahiki loaa ne ko 75 keneka o ka hapa eke. I iho la au iloko o'u aole mai ka hookumu ana o ka honua, aole no paha ma keia hope aku a hulihia a ka honua. O keia no ka anakahiki helu ekahi o ke kope. He laki maoli keia no na Kona nei, oiai he pii loa ke eke kalo, $5 no ke eke hookahi. Loaa a loaa ole ia oe.
Me he mea la e hiki aku ana i ka $6 o ke eke kalo, pau loa na Kepani i ka hana kope.
O kekahi mea apiki no eha no paona i ka hapaha; ua hele a kakale aole no e loaa ana ia oe ka poi ke noho oe i ka hale; e hoolimalima ana oe i kaa atomobile e hele ai i kahi o ka ai no ehiku mile a oi elua ia mau dala e hele ai a hoi mai.
Ka i no hoi no na aina kaua ka pipii o ke eke kalo o ka $5 ame ke eke kopaa eia ka e hiki ana i Hawaii nei. No Honolulu ame Maui ka ai e loaa ai, aole no he lawa o ka lehulehu. nowai keia hewa? No kakou no.
Ke a'o mau mai nei ka Nupepa Kuokoa, Ka Hoku o Hawai ame Ke Alakai o Hawaii ia kakou e hana i ka hana a ko kakou mau kupuna he mahiai ame ka lawaia.
Aole o ka i'a he mea loaa wale no ia. Haalele na lole maikai i kauhale komo i ka lole inoino lep alaila loaa ke gula ame ke dala; mai ka lepo a mai ka inono i loaa ai ke gula ame ke dala. O ka poe mahiai mau aole loa lakou e wia pilikia ola no ka wahine ame ka ohana. He pololei ke a'o ana nupepa ia kakou i ka molowa maoli no. Mai kaukai a i na dala hana alanui a ilaila e lona ai ka pono he manawa wale no kona.
E a'o i ka hana a na kupuna he mahiai ame lawai'a.
Me na keiki o ka papapa'i ko'u welina a o kuualoha me ka Lunahooponopono.
Z.P.K.. KAWAIKAUIKAMAKAOKAOPUA.
Napoopoo, Oct. 23, 1919
KUKULUIA HE AHAHUI KAKOO HOOKAPU WAIONA
Maloko o ka Hale waiho uke o Hawaii nei, ma ka po'o ka Poakahi aku la i hala i aponoia ae ai ke kumukanawai o kekahi ahahui hou ma ka inoa ka Ahahui kakoo kanawai hookapu Waiona'o Hawaii (Prohibition Law Enforcement League of Hawaii), a e kuaku ana ia me kona mau lunanui i kohoia; me ka hooikaika aku e loaa he umi kaukani lala no keia ahahui hou.
Ua noho hoomaluia kela halawai e ka Revv. W.D. Westervelt, a o John F. Nelson, ka peresidena o ke Kula Mills ke kakauolelo.
Mawaena o ke kanalima ame ke kanahikukumamalima ka nui o ka poe i akoakoa ae maloko o kela halawai mai na kane a na wahine me ke ikiea o ko lakou mau manao ohohia no ke ku aku o kela ahahui a hoonee aku i kona mau hana imua me ka hoohaklia ole.
O na lunanui o keia ahahui hou i kohoia ma kela po o ia keia:
Hev. H. P. judd, peresidena; Mrs. W. F. Frear, Kauka W. C. Hobdy, E. C. Smith ame W. R. Farrington,nahope peresidena; W.L. Hopper,puuku; John F. Nelson, kakauolelo moolelo; ame Robert E. Stone, kakauleka.
Ma kelahalawai ana no hoi i kohoia ai kekahi komitehookoo ehiku lala. He ekole mau lalanoka Mokupuni o Oahu nei,he elua no ka Mokupuni o Hawaii, a he hookahi pakahi, no na Mokupuni o Maui ame Kauai.
Ua wehe hamamaia keia ahahui no ke komo ana mai o ka poe e makemakeanae lilo i mau lala, mai keia manawa aku ahiki i ka la ma o keia makhiki ae, me ka makemakeia, e hoea aku ua lala o keia ahahui ma kahi o ka umi kaukani apuni ke Teritore.
No ka hoonee ana aku i na hana o keia ahahui imua, ua waiho ae ke komite bila haawina, i na hoakaka ana o nahoolilo no ka makahiki mua, aia makahi o ka elima kaukani me hookahi haneri dala; o na wahi e hooliloia aku ai kela huina noka hope akena ka uku kaahele ame kekahi mau hoolilo e ae.
Ua nui ka poe i ku e hoakaka manao ma kela po, e kokua nui ana no ke kupono o kekahi ahahui o keia ano me ka haawi ana hoi i na mahalo i na luna oihana federala ma Hawaii nei, no ko lkou hoao ana ma naano apau e hooko i ke kanawai hookapu waiona, i kauia mai maluna o keia Teritore.
Ma ka Poakahi, la 11 o Iulai, ua kauia aku ma ka office me ka assembly hall he mau pepa hoolaha penei:
Camp hours: Rising bell, 7 am; breakfast, 7:30 pm, dinner, 12:30 pm, supper, 6 pm; retire, 9:30 pm; electric lights out, 10 pm.
Ma kekahi hora iloko o keia kakahiaka, ua malamaia he halawai e na kumu me ke kahukula, a iloko o keia halawai ua kohoia keia mau inoa i mau komite nana e hoomakaukau i na programs no ke kakahiaka ame ke ahiahi.
O keia mau inoa, o ia no o Miss Emma Porter, mea hookani piano; Miss Hattie Saffery ame Miss Kamaka i mau komite hoomaukaukau himeni; Mr. Bishop, hoa kuka a kokua; Mrs. Alice Carter i hoa kokua pu.
O ka hana a keia mau komite e makaala i na mea apau no ka hoomaka ana o na hana ma ka assembly hall i kela ame keia la, a ua holopono na hana apau i lawelaweia. Ua hanaia na hana me ka eleu oiai e hahai ana i ka manawa.
OpeopiWpohiaia o Cshrdlupupupuununnu
I ka hora 8 o keia kakahiaka o keia la, ua weheia na hana me ka himeni "Hawaii Ponoi" ua hahai ia keia himeni ana me ka hoomaikaiia ana o ke Akua e ke kahukula a nonoi aku oia Iaia e kakoo mai i keia hana nui o ke kula kumu ma Kilauea. He oiaio aole i hoonelela ka nonoi a ke kahu kula, ua hooko mai no ke Akua a no ka mea ua nonoiia aku Oia me ka maikai i pon hana a i kakoo.
Iloko o kela halwai ana ua wehewehe mai ke kahukula i na papahana o ka la penei:
8:15-8:40-Miss R. Shaw, Hawaiian Geography; Mr. Wm. Meinecke, Hygiene and Sanitation; MIss Etta Agee, Social Problems; Miss Emma Porter, Spoken English.
8:40-9:30-Mr. MacCaughey, Natural History of Hawaii and the Sex Education; Mr. Wm. MiCluskey, Fundamental of American Government; MIss Myrtle Asaleford, Methods in Arithmetic.
9:30-10:20- Miss R. Shaw, World Geography; Mr. Wm. Meinecke, Individual Public Health, Drfl Andrews, American Literature; Miss J. Deyo, Methods in Teaching.
10::20-11:30-Recess
11:30- 12:30-Mr. Wm. McCluskey, Methods in History Teaching; Miss M. Astleford, Elementary Arithmetic; Miss Mary Lawrence, Children's Reading andStory TElling; Dr. Andrews, Educational Tests and Measurement.
1:15-2-Quiet hour in dormitory; Mrs. L.G. Marshall, Story Telling and Drawing; Mr. L. Summers, Art Work; Mr. Goff, Practical Gardening.
2:20-3-Mis V. Hurst, Spoken English
3-3:45 Miss E. Agee, Miss Hattie Saffery, Miss Hurst, Mr. P. Weaver, Mr. Meinecke, Mr. C. Pease-Games comittee
3:45-4- Recreation
4-10-Exercise to Crater of Halemaumau
7:30-8:30- Evening assembly; lectures, concerts; Dance
(no kahi wa hou aku no.)
HOCHOLO NA PILIPINO E KOI I UKUHANA KIEKIE
Maloko o ka Hale Phoenix, ma ke awakea o ka Poakahi aku la i hala i akokoa ae ai he heluna nui o na Pilipino, he poe elele mai na mahiko lehulehu mai o keia mokupuni no ka noonoo ana i ka lakou mau kahua e waiho aku ai i na haku mahiko no ka hoopii ana ae i ka ukuhana o na limahana ma keia mua aku.
Ma kela halawai i hooholoia ai ma hope iho o ka hoakaka ana o kela ame keia i kona manao, i ekolu dala ka ukuhana haahaa loa o na limahana o na mahiko no ka la hookahi, a i ewalu hoi hora hana.
Ina e hoohanaia ana na limahana ma na la Sabati, a ma na la kulaia paha, a laila e uku papalua ia aku lakou.
Mawaho ae o kela mau mea i noonooia no ke koi ana aku i na haku o na mahiko, ua makemake pu lakou e loaa ke kulana maemae o ka noho ana o na limahana ma na mahiko.
O kekahi mea i hooholoia ma kela halawai ana a na Pilipino, o ia no ke kohoia ana o kekahi komite kukakuka o ekolu lala no ka hui pu ana aku me na ahahui o na Kepani limahana no ke komo like ana, ma ka ninau koi hoopii ukuhana, mamuli o ka manaoio ana o na Pilipino, pelawaleno e loaa ai ka hookoia o ko lakou makemake aole ma ke ku kaawale ana o ke koi a kekahi mai kekahi mai.
Ma na mea i hoomaopopoia i loko ae nei o ka mahina Dekemaba e waihoia aku ai ke koi imua o ka ahahui o na kanaka kanuko, no ka hoomahuahua ana ae i ka ukuhana o na limahana, a no ka hoopokole ana mai i na hora hana, me ka hoopau ana hoi i na dala manuahi, elike me ia e hanaia nei i na makahiki aku la i hala.
HOLOMUA KA AHAHUI KOKUA A MANAWALEʻA O NA POOLA.
(Hoomauia mai)
Na ka papa alakai e maka@…pono, o ia na mea a keia @…ike ai, a lana ma ka manao @…aku i ike mai ai na lala @…ka leulehu, i na hana ma@…i hana ai; aole e pono @…mea a ka hui i hana a@…ua pau na nalowale ka i @…ae la, aka e kuuhoahanaa@…mai oukou a hoi hou malama nana i na mea i hala aku mahope @…aku i na mea omua a lawe mai me ka manaohana e puka aku oe ana e ka hiki aʻu no i kukulu ai ma ke @…waii, lahui Hawaii, no @…aku i keia mau paemoku @…mai kuu koko poola, a hana @…e holomua ai keia hana @…mea ke ake mai nei na lah@…e komo mai aka ma ka mai@…lunanui, ame ka papa alakai na papaia ko lakou komo hou ana mai @…hemo o ka puka i keia lahui. ua @…ka mea kakaa e hoopilipuia ana @..koko @…iwi i ka paia @…me ka loaa ole o kekahi kulana i loko o ka hui, no ka mea aia me keia lahui ka iimi e huki like no ka mea, @…lakou la ke alaa ku ka hui he hale no hoi ame ka umi uku komo.
Ua makemake maoli no keia lahui e @ mo nui mai aka o keia noonoo akahele o na lunanui ua pani koke ia ka puka. nolaila ua umi mai ko lakou ikaika ma ke koho ana ma na ninau like ole apau a mamo ai meia makapo@ e @ leo aku i ma hoahanau poola, i hu hou mai no ka mea ke mee maikai nei ka hui imua me ka malie loa, aole hou @ meanana e hoonioni hou i ka @ i @ na maikaiia, a i oi loa aku o ia keia, o ka uku komo he ekolu dala no kou lilo ana i lala no ka hui, no ka mea @ manawa wale no a pii hou ae. @ ka elima dala.
E nana mai e ka lahui ua kuluna mau no kakou i na hana apau o ia ka hoihope aka e ike mai oukou i na mea e hanaia nei no ka pomaikai o ka hui, na nui na hui uniona i hoolimalima i ka hale i wahi halwai no lakou ame ka hui Pilipino, he hulahula ka lakou hana a he nui wale aku, ua nui na lakou hana a hea nui wale aku, ua nui no hoi ka eleu o ka pelekikena ma ka makaala ana i ka pono me @ pomaikai o ka hui au ame aʻu e pohla. e maikaʻu ole ai, a manao iho oe e mea ia ae ana, ua hui nei a lilo ae i mea ole; mai lawe mai ia ano manao e ko@ mai e e hoi mai i ka home o ka maha, a i oi loa aku e kala ana i kou mau pilikia a mea kou hale a ka makuahine pola, e kii oe iluna a waloloe a paa i na dala i haia ae la maluna, e malamaia nei na mea pili hui poola e hikki mai oe.. a i ka loaa ana ia oe u ka palapaiʻa hooia. lala. ua lanakila oe maluna o na kaimonio, "lapuu nei apuni he hulanakauale" @ ka mea o oe ka mea i ike i na popilikia o keia mau la e nee nei.
Ua nui na mea e hoolauwili ai i ka manao e pa ana i o a ia nei. o ka mea i ikeia. ua nele maoli, no ka mea ke ala mai nei na lahui e a hana i na mea na a kakou e hana nei me ka loaa o ka iini iloko o lakou e holomua lakou a pehea hoi kakou e kua koko ame kuu iʻo e ku no kakou a nana aka i ua mea no a kakou i hana ai!
E ala mai kakou a hoi mai, huki like hana like, e lawe mai i na mea helu ekahi o keia nee ana aku elike me na mea e hanaia nei no ka pono o ka hui aole i ka puapuahulu, aka aia wale no i ka malie ame ke akaheʻe ame ka hoopono. o ia ka mea e ikeia nei kono neemua ana no kou pono e kuu koko ame kuu iʻo mai na kupuna mai.
O ka manawa keia e pupukahi ai ka kou e na poola a hana i na mea e kau lana ai oe ame ka inoa o ka hui ai i kukulu ai, ahiki aku i na mano o na poola, no ka mea ke pii malie nei @ waihona ma ke alakai ana a kona @ lunanui.
(Aole i pau)
HOIKE HAPAHA O NA KULA SABATI O OAHU
E malamaia ana ka hoike o na @ Sabati o Oahu elike me ia malamaia nei penei:
Kaneohe, Nov. 2, 1919, haawina @ Oct., 1919; Waikane, Nov. 9.1919 haawaina o Nov., 1919; Hauula Nov., @ haawina o Dec., 1919; Kahuku Nov., 22 haawina. kuikawa; waialua, Nov., @ haawina o Oct., Nov., Dec: Makua. Nov., 30 haawina o Oct., Nov., Dec: waianae, Dec.,7 haawina o Oct., Nov., @ Ewa, Dec. 14, haawina o Oct., Nov., Ewa, Dec; Kalihi ame Moanalua. Dec., 24 haawina o Oct., Nov., Dec., : Kawaa@ De. 28, haawina o Oct.. Nov..Dec..Kaumakapili, Dec. 28 haawina o Oct., Nov., Dec., Pohaialoha, Dec. 28 @ wina o Nov. 1919.
E malamaia na hana ma ka @ a. m.; hora 2 pm o Pohaialoha.
Ua hiki no i kekahi Kula Salati @ lawe i haawina kuikawa mai na @ wina ae e hoolahaia aku nei no ka @ maamaa ana ia haawina no ka @ hui o ka Paeaina iloko o Aperila. @
Ina he mau hoololi e hoike koke mau.
Me ka manaolana mau e halawai au ana no kakou iloko o na hana.
Me ka mahalo
Ka oukou kauwa hoolohe.
JAS., H. S. KALEO,
Kahu Kula Sabti Nui o Oahu