Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 44, 31 October 1919 — HAPAIIA KA INOA O RUSAVELA MA KE ANO I KUMU HOOHALIKE [ARTICLE]

HAPAIIA KA INOA O RUSAVELA MA KE ANO I KUMU HOOHALIKE

O keia malalo iho nei ka haiolelo a Charles R Frazzier o ka haawi ana ma ke kakahiaka Poako'.u o ka pule aku la i liala imua o na haumnna o ke Kula 0 Kauluwela, a no ka pomaikai o ko ke Kuokoa poe heluhelu i uuuhiia ai ma ke ano nui: "Ua make o Theodore Rusavela i nei manawa a ua hoomaka o Amerika e hoomaopopo no ka nalohia aua aku o kekahi o kana mau .keikikane kaulana loa — he kanaka i like ke ko'iko'i e noho pu me Keoki Wakinekona ame Aberahama Linekona ma ke ano o kekahi o na paahana kaylana no ka pomaikai o kona mau hoalahui a no ka hapai ana ae hoi 1 ka hoakanaka. s "Mawaho ae o keia, ke hoomopopo nei kakou o Rusavela kekahi mawaena 0 ka poe kokua kiekie loa e loaa ka maluhia i ke ao; 110 ka inea ua manaoio oia o ka hoomakaukauiā ana o Amerika no ke liaūa no ka pono oia ke kaupale ana maikai loa no ke kaua. A he mea pomaikai nui no hoi ka ike ana iloko o kona mau kau ehiku ame hapa maka hiki o ka noho ana ma ke ano he per»?Bidena no kekahi repubalika nui, oiai nae ua ku aku oia a paio me ka ikaika ame ke kupaa loa nO ka pono o na kanaka Amerika, eia nae aole hookahi poka i kiia aku'e Amerika i kekahi o na lahui e enemi. " Ua iiiaopopo iaia o ka mauao makee a alolia i ka maluhia he mea kamaaina loa ia i na kanaka n^waliwali,-maka'u wale a molowa; pela no hoi ua pinepine ka ike ia o ka manao koa ilpko o na kanaka manaoino a makemake i ka ino. Aka o na kanaka e hana ana i ka maikai a oi aku i mea e loaa mai ai ka pono kaulike mawaena o na lahui a e hapai ae ai i ka hoakanaka, e pono e lilo lakou i poe koa makā'u ole, he poe 1 loaa iloko o lakou ia*manawa hookahi na manao kiekie nq kekahi mau pono uui i upuia'aku, lie mau kauaka uaauao i makee i ka maluhia, aka nae ua makaukau mau e hākaka aku no ka pono i ka manawa kupono e ikeiā ana. '' Oia ano kanaka oia o Theodore Rusavela —he kanaka me na manao kiekie loa i liui pu ia. me ka noonoo maikai ame ka makaukau maū no ka hana. "Nolaila ke hoike akij. nei au ia oukou e na k-eiki o ke Kula o Kauluwela i na ano maikai apau o keia kanaka ko'iko'i:fi kuniu hoohalike na oukou e hahai ai, ina he makeniake oukou e ulu ae a lilo i mau kauaka ko'iko'i a i mau wahine maikai. "Ua hauoli au i ka halawai ana me Rusavela no hookahi manawa maloko o Nu loka. He kanaka koa loa oia i kuu mauao, no ka mea, ifa hookolo au me &a hakilo loa mahope o kaua mau hana ano nui apau, mai ka manawa mai ana i lawelawe ai i na hana a ka lehulehu ma ke'ano he kanaka kau kanawai maloko o ka ahaolelo ma Nu loka, kahi aua i lilo ai i kānaka hoololi a i mea hooi ae i ka maemae o na hana kalaiaina. Ua lilo ho]ookoa iaia ko'u puuwai ma ka manawa ana i lilo ai i komisina .makai maloko o Nu loka mainuli o kana huli pono ana me ka pauaho ole i ka lawelaweia anā o ka oihana hoomalu ame ka holopono o kana liooponopono ana ia hana ma kela mauawa. "Mahope mai ua lilo oia he kokua kakauolelo no ka oihana kaua moana, a ua waiho aku ia kulana i ka manawa i komo aku ai oia i ke kaua i hooukaia ai mawaena o Sepania Amerika ma ko ano he lukanela-konela no ka pualikaua lio kaulana Rough Riders. Ua papahiia iho oia me ka hanohano nui ma ia kaua ana me ka mahalo nui ia 110 ka wiwo ole'ame kana alakai ana ma ke ano lie koa, a mahope mai o kela kaua ana ua kohoia oia i kiaaina no ka Mokuaina o Nu loka. | Oia kekahi ona kiaaina maikai loa i loaa ia Nu loka. Mahope mai ua lilo oia lie hope peresidcna no Ametjka Huipuia me ka Peresidena Wm. McKinlev, a ma ka manawa i pepeh'iia ai o McKinley e kekahi kanaka .powa a make ua lilo oia he peresidena. No ka maiI kai loa o kana mau hooponopono ana i ' na, hana o ke aupilni ua* koho hou ia oia no ka lua o ke kau. "He pokole loa ko'u manawa o ka halawai ana me ia mahope o kona hoi I ana mai kekahi > huaka 'i kaahele ana maloko o Amerika Hema. Ua hiki ia oukou ke koho no oukou iho he wahi ano eeke a hopohopo no iloko o'u i ko'u manāwa i halawai ai me kekahi kanaka ko'iko'i oiai aohe a'y haua nui e launa aku ai me ia, koe wale no ka hoike ana aku iaia owaii kekahi o ka poe e hahai ana mahope ona. He piha oluolu loa oia a no ia ano ona ua poina koke ae la au i ko'u mau ano hopepe a hopohopo wale. Oia iho la no iona ano i na mea apau, kiekie a liaahaa, he oluolu, he hoalolia oia kekahi o na kanaka hikiwawe loa o ka umeia aku o na nooūpo o na kanaka e pil? aku me ia ma ke ano he hoaloha.

"No na mānawa lehuleliu kō'u lohe ana iaia e haiolelo ana ma kekahi o keia mau manawa he halawai ahahui nui ka i malamaia e na Ilikini maloko o ke kulanakauhale ana i haiolelo ai. Ua lawe mai la kekalii makuahine Uikini i kana bebe a noi mai la ia Rusavela e kapa aku i inoa no ia bebe. Horm aku la o Rusavela a paa mai la i ka bebq iloko o kona mau lima a honi ilio la i ka bcbe, alaila kapa iho la i ka inoa o ia bebe Pan-Annie, o ka manao he kaikamahiue Amerika apau. E ike inai. oukou aole oia he kanaka hookano a hookiekie e hiki ole ai ke honi iho i ka bebe e kapa iho i inoa no ka bcbe Ilikini. "O ke ano o kana kamailio ana aole pohihihi. he moakaka loa e hiki koke ai no ka ikeia aku kona manao, he kamailio pololei na& ma kana mea e makemake &i. maopopo aku ana uo ia oe kana mea e kamailio ai ame kona manho. He lioowahawaha oia i na huaolelō kakoo ole ia mai e ka hana mahope, a he hoowahawaha no hoi oia i na olelo ano lua. H<e maemae mau kaua mau huaolelo, aole loheia o na olelo ino hailiili mai' kona nian lehelehe niai. ' "He makemake nui oia i ke ola hoo-. ikaika kino mawaho aku o ka ipukaliale a he kanaka hialaai nui oia o ka nootioo ma na lealea. I kona wa lie keiki' w-ale no'-he a uawali kona kino, eia nae ua lanakila oia maluna o keia haawina ma o kona hele mau ana ma na wahi e loaa mau mai ai na ea hu'ihu'i a ma ka hana mau ana hoi ma nā hana hooikaika kino. I kona manawa he kanaka opio ua kuaiia eia kekahi dina hanni holoholona maloko o ka Mokuaina o Dakota Akau, a ua noho oia malaila ma ke ano lie ola kona o ka poe hauai holōholona no kekahi manawa. ■ «'UA a'o oia i ka hakaka ku!iku'i

puupuu ame ka mokomoko, ka uma, a $ela aku,"he mau lealea makemake loa ia nana, a ua manaoio oia ia niau iealea he mau paani maemae. Ua manaoio oia i na hoikeike hakaka ku'iku'i puupuu, āka i ka manawa e kaa aku ai ia hana iloko o na lima. o ka poe piliwaiwai ame ka poe epa ua inaina oia a ua kokua nui a'ku i ka hooholoia o kekahi bila kanawai e hookomoia aku iloko o ka ahaolelo o Nu loka e hoopau loa ana i na hana paio a hookuku ku'iku'i puupuu, a ua kakauinoaia eia ia kanawai oiai oia e noho kiaaina ana. "He nui kona aloha i na wahine ame na keiki. Ua aloha kana mau keiki iaia, no ka mea, ua ike lakou a hoomaopopo i kona aloha ia lakou. No na manawa lehulehu kona pii ana aku maluna o na kualapa a.. ma na waonahele,'me ke alakai ana i kana mau keiki ponoi ame na keiki a kona mau hoa* loha pu me ia, "Ma ke ano he koa ua hoike oia i kona maka'u ole ma ka puu Juare, a ua hoohoka nui ia nae kona noonoo i ka manawa i hooleia ai kona makemake aole oia e komo pu iloko o ke kaua nui o kē ao ma Europa. Eia nae, ua hoouna aku oia i kana mau a ma ia kaua i make ai '0 Quentin Rusavela, kana keikikane muli lōa, inaluna o ke kahua kaua. "Ma kona manawa e uoho peresidena ana ua kokua nui oia i ka hoonuiia ae o na oihaua kaua aina ame moana', a ilokp 0 kona au ua hoouna mai i na iuokukaua Amerika e kaapuni i ke ao. " He ike kupaianaha kona me ka maopopo ī ka mea e hiki mai ana mamua ae o ka manawa, ua ike mua oia 110 ka hoea mai o kekahi kaua nui me ke komo aku o Amerika iloko o ia kaua. Mamuli o kana mau haiolelo hoeueu i hoalaia ae\ai na manao ulumahiehie no ke komo aku o Amerika iloko o ke kaua ma Europa. 0 kekālii haawina maikai loa 1 loaa iaia oia ke kaulike. O kona iini nui e lilo o Amerika i home no ke kanaka ilihune e hana ana me ka hooikaika mau i mea e loaa.ai ke ola oluolu me ka hanohano loa. "O kana mau oleloao kiekie loa e lilo na kanaka apau i mau Amerika oiaio ma ka olelo, ka hana ame ka inanao. I Aole ona makemake e hapa Amerika. He nui ka aina maloko o keia aupuni no na kanaka Amei-ika oiaio, a he nui no lioi ka aina 110 na kanalea o na lahui e i paa malalo o na hoohiki 110 ke kakoo ana i ko lakou mau aupuni, aka aole! rumi maanei no ka poe e hoao ana i hapa-Amerika, a i hapa lahui e ae. Hookahi wale no hae, ka Hae Aineiika; hookahi olelo, ka Olelo Enelani; hi kupaa, kupaa i ka lahui kauaka Ame-" rika. "Oia iho la ke ano o ko Rusavela ola ana. He kanaka koa oia, he kanaka kau.kanawai, he lunahoomalu no ka lahui kanaka uui, he kauaka kakau moolelo, lie akeakamai, he mea kuj kulu hou i ke aupuni, he kanaka aloha a niakee aina oiaio, he kane, he makuakaue a he keouiinana Krist.iano oiaio. O kana huaolelo huna oia keia, 'hana.' O kona hoku alakai ka oiaio ame ka hoopono. 0 ka hana o kona ola ana 110 ka pouo, ka aina ame ke Akua." •+,