Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 44, 31 October 1919 — He Moolelo no OLIVA ESEKOTA Wiai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli. [ARTICLE]

He Moolelo no OLIVA ESEKOTA

Wiai ke Kulana Haahaa mai Ahiki i ke Kulana Kiekie-He Moolelo i Owili Pu la Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

"Aole o kela wiile 110 ka pilikia nui a'ii e hopoh'opo nei. aka, t c lilo i hana nau. ana kaua a elua. ka noho ana, a hoopakele ae iaiā. mai ka .ināua niai o kekahi kanaka ino', iua he epa kana 'iuina i keia maluiia o Olivā." "Al-aila, ua hopohppo anei oe 110 kekahi pilikia?" "Ift: wahine nawalhvali wale iho 110 au e kuij haku. o kuu jloha ia i oi ak uelike me kou aloha, aka nae i kekalii manawa. ua oi ae nq ka mea a, u«\ e hana ai, niainua (i ua hana a na kane." .... , "Ke j mahalo aku nei au i kena manao ou. e hoomau aku i kau kanuiilio ana mai i kou manao, no ka mea ke kau- } a'i ak.u nei au uialuna ou. 110 ka kaua inea e hana ai." "Ivhoao kaua e hooauhee aku i ua mea pohihihi apau i keia po. Ma. kahi ō kau wahine, he kuleana nui kqu ko ke kane inare inaluua ona. l'-ia kau wahine maloko o kela hale, ina 110 ko kaua" komo iloko me ka ike ole ia. alaila he oi.aku a ka īnaalahi loa," Me ka huphakalia hou ole aku. liopu niai-la ka llaku Kale i ka linia o Kakalina. ā hele inai la no kalii o ke alapii o ka hale e waiho ana, o kf> laua nei pii aku la no ia noluna o ka lanai-, a hookam' akii la ka'haku opio i.ka-hele kahea, aole no hoi i'/hihi ihpV weheia inai la ka puka e ke kauwa. a komo ana 110 Kale iloko, me ka pane leo ole. ke huki la 110 hoi oia ia Kakahwa mahope aku ona. . lā lāua nei -i p&holo aku ai Mioloko o ka hale. uana mai la ke kati\<'a inē ka li'elehelena haikea maluna o ka l laku Kale, ole liae'he pane fnai, aka ke naka la kona kino me ka haalulu, i kau a o ka maka'u. 110 ka loaa pono o na liana kolohe a koiia }iāku. i ka wāhine a ka llaku Kale. "Ke makemake nei au e ninau aku ia oe. eia ko haku ihea '* keia nianawa?" wahi a ka Haku Kale me ka leo kuoo. "Aole oia i ka hale nei i keia manawa. aka ua liala aku nei oia no kekahi matt .anaina hoohauoli." "Hc keu aĪNii oe a ke kanaka hoopunipuni. 110 ka mea eia ito ko haku inaloko ftei o keia hale, o ka'u e-kauoha aku nei ia oe. o ia kōu noho malie ma kena wahi au.e ku la, a mai hoao oe e hahai. ae mahope o'u, 110 ka meā, aia no ko haku ma ka hale maluua kahi i nolio ai: a i hoea mai nei.aii mauiuliio kaua kauoha. no ka mea eia kuu wahine maloko nei o kcia..h»4e." '' Ua fide maoliixt' kauwa a piha ine ka uiaka'u. no ka mea aole oia i ike, he,.pplolei. paha,. a i ole he. mau olelo hoonuinui wale no keia a ka liaku Kale iaia* "K noho malie oe ma-* loko n<ri o keia keena. ilie.ka hele ole mai kena wahi aku. ahiki i ka loaa ana nni he kauoha mai a'u aku. Aia lee alapii o ka' liale oluna, ke waiho māi la imua o ko lnua iiei.alp.-o ka <hele aku la 110 ia o ka Haku Kale a pii aku la uo ka liale d!uha.'a wehe aku la ikapuka o kekahi keenā uuku. kahi a Mr. I)erika i iiooHlo ai i keena heluhelu huke rona. . * . I ka haniaim ana ae o ka.puka. he pouliuli wale no'oloko o kela rumi. ua hiki nae ia laua-nei ke ike-aku i ka malamaiama o ke kukui. maloko o kekalii keena okoa aku, ma kekahi paku^»a«oaupju.tmVijiyil»»iua' ka.->{iuki*t>o komo l'oa aku ai nialoko o kela keena. "'"'''•• '♦

; M9KUNA XL. Kt» k»f)r ftku lii nq Vaua nei i ka liauwalaau mai īnaloko o kela ruuii, uii ivc{c niai la ka Haku Kale a piha i ka inaina, a ke naka 1h boi kona liuio i ka liaalulu, nie ka hopu ana mai i ka lima o Kakalina. a pupue wale iho la no inawalio o ka puka, ho ke kakali ana, a lohe pono aku i ka mea e hanaia ana maloko. . - . ' Me ka hnomanawanui i papale malie ae ai ka. Ilaku Kale i ka pa-1 u a k?ci aku la iloko, aia hoi iloko o kona pihoihoi, ike pono akn la o : a\ia Oliva e noho mai ana. oiai nae mai kinohi mai o Uona kamailiō ana me Kakalina,- aia inau .ke kanalua iloko* ōua. no ka loaa aku v o kana wahi-ne iaia nialoko o kela hale. t;ia ka he oiaio na mea apau ana i lohe ai. Ke noho malie loa la o Oliva maluna o kona noho, me ka puliki ana o'kona lima i ke pakaukau. aia hoi kana nana ana nialoko'o kēkahi rufni okoa aku. oiai hoi o Mr. Derika e ku aku 'ana 5 miihope pdno oua. aole nae he paa aku ia OHva, aka mahope mai o ka nohō o ua \vahine opio nei. Aia hoi ma ka aoao o kekahi pakaukau. e ku kaawale ana mai ia Oliva aku, hialaila o Kivini Kadona kahi i noho mai ai. eia wiile tjo kona nia\i maka maluna o 01iva kahi i nana ai. "Ua J[igea nīai nei ka l.ede Kale maloko nei o keia hale. manmli o ka'u kauoha e Kailona. No ka pane ana aku ma | koua aioao, ke hoike aku nei au imua ou, ao\e oia e hoole akū ana, rto leoiia kaa aua aku malalo o kou mana. ma kekahi ano, i lieiea niai nei oia i.keia po. no' ka lohe pono ana inai kou n>au llehelelie mai, i ka huina dala au i makemake ai e loaa aku ia oe, i kaawale loa ai oia ma na ano apau. mai kou mana mai. "Ua hoao aku au iloko o kekahi mau lā lehulehu ae uei i hala, e hoopono«om) pu.uie oe. i ka nui o kau niau dala e koi mai ai. i wahi e*lcoa ni ka noho lanakila dna i ka Lcde Kale. aole nae <'U wahi niea a ae iki mai, e koi paakiki mai ana no oe. e iuu> k'mo he alo īue .ka JLe.dc.. Kale, .nolaila ua hoea mai nei oia. uiamuli o ko'u noi ana aku i kona oluolu, o ke ahiliele niaahflif j walfe no paha ia e hoo{>auia ai kekahi pilikia niawaena o olua." Ke kuuokunou wale la 110 ke i>oo o Radona. e liooia mai ana i ka o a Ir - e kaniailio aku nei. a holoi ae la i "kpW .me kekahi lima. luāuiua 6 koua pane ana inai: . "Ua pono kona hoea ana inai nei i keia.po .elike me kau noi :aia." wahi a ua o Rack>na, me ka< ike mai la 110 v • en...\6liic P*nl*a, 4 -a OUVa pa-' ha. ke pii la ka lia maeele īiun'a 6 01iva. niamuli o ka hoomaopopo ana ae i ka nui o kona pilikia. a o ia ka Radona i hoomaii hou.«ai ■ V >; . .o. . . x "E,ka^iJiswŪfti -i'io o na kanaka manao la r hoole mai ana oe i ka hele ana mai-e -hui pu kaua. Ua hele ka Haku Knle a piha>«ifcka>»lni ; ina aole o Kakaiiii** komo okoa' eH^u^ōi-lilkl\\na 0 Radona. aka ke.lolie po\\b la i nā olel?) apau e kama"K kuhihewa ana\rf\oi au. ana oe. elike ine ke io. ivBoohono. a e liople- HW ;i .;kj> u ,maiia,- .a no kau mea ' liauōli 'all. "E akahele i Ve mēa c e-kanfailio mai at e Radoin. no ka. mea ka T.ede .Kile uialalo 6 ka u mau hoopakele aua. Fna h^'n^il' ; niil; kaii 'ī' . : ; «ai e kamailiō ma!. o keia ka iho e ho£haeha nia'. 1 kona manao. aka me na kamailio ohiolū wale no. noi akn-ana au i ka lede niaikai. e

|)ant īii'āi t fceMii mau TāCJi£raJ', T. .v * /. . . '. *. " . "Kc hoomanao nei 110 anei oe, i ko«kaua lmj pu inft t1l«ilok6 0 ka pa hiakini. he ēinh niakahiki a£ rifc» i hali?" T>.'; "Owau ka mea nana e J>atie,aku iria k« āpaō 0 /L^ele ttu hooitianao ,rto oia. i kela po; au e hinau, mii nfcj, noUīli hele aku itnua. v Wahi.a~Mr. I)€rika. ' V-' ]' ".\Ja 'kela niāna\va..o ko inaua katniijii* *fta aiia,e.;ikci*ina oia nia ka inoa o Uliva Esekjoia, ,me kuu no». e marc niai me a'iu Aole a!tei he keia kamailio aku nei īmua ou:" . '. f - • % .\-r : ;. "Aohe au kauka'i a«ā ak.u j kau£ |>a4ie< i$ e hooia aku iniua ou..hc.mea oiaipi^iiOliil^ii«to' kāu ninau imua," i pane aku ai-;.n6. <S' Mf, '.. "Ke hoonianao nei imeanii' jp& i kp W.ek^U 'a ihahope niar iniiia o kt; iho:.i iiookahi rtia ka bcrita o ka nttTre;' ? / , « .*;' i N "Aole au e pane akii arta i kewa ninau $ii\e'--jnV. i|o ; ka niea ua ike m> oe, ilole lpk ]0«IĀ' fnfc" ka Kede Kale. a ke kupale īiei au.uia kcriia abic^, J Ni^i^oU. j>o.fio. a no ka pono p\i hoi o k&a ke kauōim ak%i yfcr aii aole e hoala mai i na mea-e hoeh&ehaia. aku "Ifa! ha!" i uoke aē ai 0 KAaonaH ka #ikaiik* 4 o tee iinp paheiiehene. nie ka'hoOmau atta' ffl&t- i ' "l'a maoj)opo ia'n J\a niea iloko o Dljva»,o in|iiat) ana. aole. oia i kaa tnai b ko'U o Ji& hi|a J#&ip nae i lōhe ōe. āole loa liC \vahi ,iijn. kWjßtfrw iki rUW Kule.i keia wahine. elik^men*tityl4Mitia ai i ka noho nioi o I-inelaiū nei.āka tĀvk|J kule'āna iaia.. M .>' y: 'A'.p*"*-? Aole a 01i\xi -pane 110 keia hiiii-•tnei ,jk' nei iaia. akā ke pnpue \vāJfe.]A HO <*iā f. Derika o. ka hili'nai aha/miu ka leo maiie loa: ' -.»•';•«•/••>7.. 1 "Ke manao nei au, lifc a Radona ia oe. aole alieLueia 3''>''#s£'sl: "Ple wahahee .0 na wāHāiipe!' l ;! manawa mua loa. ' "•"••'.l;'.-'.'' • ' > "Ke lohe mai la ii/j--ou i aole loa he oiaio fe" kaii' ili&u: rnjpt v ilio niai nei imua onu«"| , .4 '• '' f Hoomaka 'HoU ae la o Mr. j<atToiia )t& alaila i mai la: "Oa m»Ppo|s :16a ia'ii fcjin|;; nei, e ninau aku nne oe iai'a; -irjW |ilha kt hfcOiriA lap ii&i \io Ota 1 kela po. ana i hitlr ku-p niāl Mu'in-u l%ilaau hoohiamoe tnaloko 0 ; -k6;ii Jii>Tia kopē. jvli keW aku ai au.iaia. aole maui.Lma&ii'i. ku i^-IcSiij4^ā^if jc|ta hana a'u no ka hookau āria aku 110 i& i ka ntfo|Ms?i. bhi, ame ka hoomākauka'u ahn ia,ia, ua Wakl'iī j?ō. «M i.M liolp mai a'u «iku, a mare aku la iiie ke M, .|ll|ihiiln 0 kona kuhihewa. anie t puirii-'a'i)i hoopunipUni iaia." • ; { ' ; - '\-i•;, l-keia kuu ana iha^o. ke Radona iā \va l ; ; liUli; Mpli' liial ai o 01,iya 'iniua ona, a i.ihāi lākeiia'.Hiiiu.flfs-%jW''i kamailio.mai. la. he hobp6lijpU)fii .hajltoofi:iili M|i. oiaio iloko Olaila." ' V ./ ' v ; r "L'a lolnhi ko'u koii .&■ Jca Lft>ie jli |iifeA ;.pau a keia kānakā e liōike niāi, itti. lili' puni wale no, me kn niapāo peU iWia}e HobU6lA if ktiria ih ii manao lāpuwale apāii. r '{'.'. *' t ; • •;;} .'.•'? "O keia moolelo aii e kanjail;io* uiai, rifcj p Rk(i6iiiLioit to[i, he inanaoio o ka l»q(Je lipkei $. Ui kah'i. Ina uu. kauka'i oe iiō kk 'd• kii> i{)kd, nialuua o kāu mau ōlelo' poiioi. 'kliiU-'ke. t āki| ; |iiii"|a (i Aia oi lo'a aku ka pono t okou kpkfciua nei p keia' keeua, 110 ka tuea aōle' ĪOa.WattĀ|tk.-J"--.liilci ."Uai hilinai aku i. na olelo j hiki o!ē' : *kiJ"^ipōīSk^ōi^L./ , '. , "L r "Aole' au i hele māi nēi innia\d pllia me ka iii;e kā-U maii olelo wale no e .poiio ai ka'u kbi,.£ojeldaja)&jtn£ lia'- iiisahooiaio e hoopauia ai kōu Mr. ,V'• { »-,r. Me he meā la ua pihā o Mr. Per%a rhfe kalwiiā, «0 Wa'. mea a Radbna;o aija akii ffilis iipiiKii okoa nvri la- oia i. kona .ano b ka ni6a akahi 116 .-|kJ<)jiV I |<Sīa mau olelo. oiai nae/o lauā-liite a e!ua'j' ka i i alah% 0 kaa. akU ai o 01iva malalo .0 kp jatts maiil;;f i' fc "Ina he hooiaio kskaht. •'* M''khi >'ik« nei au i keia mānāwā, e AWlihp kbke rnai imui;^li ! t^ hakalia hou ole aku." r >:• !; >/-A ' : f v "Eia me a'u ua' hooiāio la?'' \ifiiii v 4 ī<adifck .(M'ki' ana iho iloko o ka pajcekg ..lp:.» 'is|tst o Derika i kekahi pa,lāpala loilil. V "/v,-7' 'i h,iī-i4; I ,alau aku la 0 Mr- Derika j.'k|i ;o kela 110 kona mānawa niiia i me ka uana an'a iho no; :. ['K heluhelu aku aiiei au i Ha. ; ,*o i- ; Mima ou.-" ••' *'••; ' '' LuliluH- wale aē la 110 ke poo' o- (J|i ka^aita «'iku 110 'nae o Mr. Pej-ika' r 0 kela palapala, a i aeJa iW ki' Jeo: : '.iua e ae aku aua au uta bl iolei na mea apau-niāloko hei ( 0 keiapālipa^;!^^ e koi mai ai e loaa aku .. - "He koi oiaio ka'u 1 ike ai. lie koi pplolei loa ift e h^i'oī^a}^ "i hoike aku au imua pii,fe -AIK-. Lede Kale i ka poiolei pifajjil^ kou e ku.-ole' aku ai iniua o kekalii all&. kekahi hooponopono inaikai aiii• mai hoi i ka pau loa ana 0 Vau koi ina ; tiā"anQ ; atJau^^ keia lede opio. .• .V-,.. ' "Eia ko'u' manao mao|i, a ua ki|like jj!p ka Lede Kale. e koi mai oe,^i. 49}%^ no ia ia oe ine jka hakalia iTiajalo! 0 mawaena o kakou. e ; haal.ēi^'oe'ia aku iiia kahi inamao e noho ai/'uo ke i mau la o ke ola ana." ; ,7: a - ' 4 Ke kulou la ke poo o Hadona ilalo» |ā eaioonoo ana i kana mea e koi mai ai, a nO• • ninau hou aku la o Derika iaiaVU ka i ana akui v ' "Ke kakali aku nei au i kau |l^hl|>''^LU-. e koi mai ai no kou liooliio i kei|| kou hookuu loa ana mai t kbu ku{ekhā ktfi āfiavi q '2a Lcde Kale?" '« i ' "Ua nooiioo au i lia nsa e.pili ājji i .0^ ; keia manawa ano. ke nei isje <ahi lniina dala." . - ; - ii'- ' ' Ma kefa nianawa a Radoua i pafte rnāi ,ai lib kiūina 4 kuUaiiā maluna o Ōliva, iia ku pu ae oia iiuna, itl6 ka noaō ānā mai e hele iniua o OlKā, ua kau e ae Ja nae 0 t)erika i kona lima iluna. a i aku la me ka leo kuoo: "O ka mea au i koi mai nei. he hana hiki ole ia i ka Lede Kale ke ae aku, a ke hoole aku nei au i ka hooko ana i kou. 'makeniake." - ■ ■ . , ■ lio? uale J<u nei 110 au i ko'u kuleana .īuhlo e kj k;sii.iwni. O oe anei e keia kanaka ka mea nftna e hōole mai i k.i oiaio am'e ke ko'iko'i o ko'u kuleana malunā 0 ka'u wahine? .He wahine oia i mare pono ia me a'u, ua Ike poiio iho nei no oe i ko maua palapala marc. aole meā hou aku e koi ai. o kpna hoi wale inai no me a'u.",. ■ ' . ' . "Ua o{ aku keia mau. olelo au e kaina'lio nei. mamua* o ka I Hiki i ka Lede Kale ke hoomanawanui, a ke kaU6ha aku nei au ia oe e hoi noloko o kelā rumi e waiho mai ia. malaila oe e kakali ai, ahiki i kuU kāhfca hou ana aku ia oe e hele fhai." me ':e kuhikuhi ana māi 0 oerika, i ka rumi pouliuli a ka HakCT Kale rmic Kakaliua e pee aku aiia, hoolohe i na olelo apāu e k ; amailioia ana mawaena 0 kela maū kanaki kolohe ahie Oiiva. Vioololohe iho'la no o v ßadona. me korta ole e haalele iho' i kela rumi, aka i ka wa i HoU aku ai o DeritPfei iaia, o ke ku ae la no ia o ua kanaka nēi a hele aku lā

'■/ ;v;':" 7:;:' 7. / ••' .• •' • [ I k» tvii hoi i kae kolobo!ua Afale iho ai ;ib p DeriJte* me oli-! i a irfal6kb 6 keja ruiflj, dlāi .6 OHva c kuHiu auā poō ilalo,| Uoopa aku la o ka poohiwi <y (.)iiva, a i*ku la:, r au i ke ka'iko'i atne ke kaumaha o na haawina i kat* j pu, e ple aL,ia oe e pakel.e niai ka mana ina j 0 keU kanaka. o ko ilāliple hookahi wale nō'a'u i ike ai, o i; j kojHiah#i aita mai māhope o'u. lja maopopo no anei ia oe na; mea āpau.aā o ia ka'ii e olelo aku nei iaroe. .aole loa he hoo-| Hahi hte«T <>iaio : iloko o.lalla." . j ■ *'K.ē kdtima|ia lbā iifci aiv i ka oWlo' 'aua' aku.ia oi;, aia ka j kn'aoa'o-'o kein kanaka. no ka inea me kuu maka ponoi j 1 ike altii n'<pi au i kd OluA mau'inoa maloko o ka palapala mare,' | ;ne ka hUiluli «uiā ae o poo o Derika. e hoike okoa al<u ana| i 4<a Uiii o kona lio Olis a. ; ia <S L)]iva e ku iluna ?ole nae'he liiki; nolaila pa-| iulii ; a^ f ln? P koha7matljHiiaj ina iia maka a hooiU'aka aku la «. u\Vs tiie ka ehaeha. | ' '' $(' : na?ia- afi mā na anō. apau. aole he niea! liiki ha'iiā akii 'no-kou poiio. koe uāle no ke koi ana aku ift oe/e haalele ia Enolahi'nei. ina i Uiakeē oe. e i>oOpakeleia ae' op 4nat UaUiUaliilA ;tnai v iio ka- inea ua*paā loa ka manao o kaū lsfaiie : i'd Wi inai ia oe he wahiile nana, aole keia he wahi meai UUkU', aKā he nieā 'niiiiloa i oi aku imu;i o ke ola. Ua hoao au| ma/M a»io; : sipau e ki-pe ak.u i kela kanaka me kekahi huinai iiuh y o*kdiVii ( haalele mai ia i-'.nelani nei, aole nae ona wālvi iiiea a nialliii'iki «n'al. ; e pankiki n\nu aiia oil. e hoi al<u no oe rtbho ; ••'■• ' | nei- no de.; uui kela fnan*nwa a kela kanaka ' I Jio3s a) niea d poi.n'o ai kuu 'ola, au ne i s^p^:e)c ::^r il|%-u,' ua koi' aku au ia oe. e hoi 'iiiai me a'u . qu a inaliu liiai iā'u ia, wa. j • "ttil Timi.Welk niai nei ia oe, a ke if<c uui d/k> eHaeftk,. ka'hiiahiia ame ke kaumaha e ijhārāitā ou, ka ikeia ae o'ka moolelo i -pili afu 'jh qis A \\ti ka iuii'o kā ifaanawa; keniwalo aku nei .au iinua j bb, ē' t lilo '-il&Wiiea'ilana e hoopakele ae-ia oe mai kou ! '\ •• , I iVmi ot 01iva' i\uifiiua o'u. no ka niea ua hoola'a ktf hfcē ā'lahēiē kou ('K'.leka ai i hakālia wale no i ko»i a ,u7ikU ke koeiik o ka hana» aole loa e hiki i kela hdU;mhi ia oe. liia e ae mai anā oe e » Cs>/S*«V qjvaii Jk'ā mtja e lipopakele a<? ia po., aīaila i keia po mjj e : hku ?i ,ki» ua.'} ilāttitik i\ kekahi kua. a holo akii no* ialii lii^mao' 'msilM t d e kau ai mālmia'o kekahi moku- i ām no 'liiiii.; lt a<i m«i'e li|o' aii i hoopāk<Me 'nou. a na'u e a'o ' ;AOi oā it "ii? ntea 0 ka wa i Itala, a na'u e hoo- j aku » koii mau. la:o ke ola ana, no.kā mea aole e kaK' k{viiiko i liāuiehia' ai. āu ,i ke aloha lā oe e Gliva.". | ' i ksjā;pukā ana mai.ho ō ka lluāolelo aloha mai ia Dcrika 1 liiai. niai la 6 OĪK'ā. ihope, ine ka. nma pono loa ana aku . m« hH jiiaka v .a ke kannka i like kona ano me ka moo nahesa, | ;> hāe e ,h»ki iaia fel aku he hoūkahi luiaolelo, a o r.\ kt\ Pjjsk&. 1 Uooniau Uou ināi ai i kfc kamailio au^: j ; ''Hi'ōialo loā kā'u Hiea'i iioike aku nei ia oe, ua haulehia au hke aloha hoii 6.olivaj tnai kfela po mai au | hoopakele ai i kuu oiL £f*{lāilā aīiu au ie| Oe mā kel-a jso, nie lie anelā la, aole loa i maki.li hioha ahiki wale/no/i keia manawia a : u e hoike ( okba i ka llōko o kuu puuwai. j , ;i .R piiva;<tO hoi. ua tiollo pouliuli 'anei oe i ko'u inau ano. ;it<s>s»llj>ill 'iūau aku ana ma kou aoao, aole ia' no kekahi Mtiyiu'.>koā'. : aei aka ito kfe-ike wāie no. e āku- i kou mā-ka hohen, a e lohe aku hoi.-'i kou leo nahenahe. IC 01iva b ;Ae.fiYai iiia artei -oe me holo v mahuka kaua?" | ;'v'T4&i liau 'ole"' aku lā ia Oliva kē noho ilalo.'e hoolohe ai i' keli māu olelp kohu ol'e a kfekahi kanaka i piha me ka maal.ea DeHka. Aka kii ae la oia iluna, me ka:hopii ana iho i :ā iloko no iioi o kela mānāwa hookahi, i'ku. pu aej f)eHka"-iluni, a hoao, titai la, e hō'pu ia 01iva. ua kula'i p ? Oliva iaia ihOpe v i<a | ana a*ki\: uee ttiai iiniia t i hookāhi iniha. o ike auanei ākūi. keill hoho 'maluna oii. Akahi au a ike; i 3ln<3 6iaio :e OeHka. o ōē ke dikbolo irta ke kino kanaka. nei '6t.hē alōlia oe ia'u. aole loa he aioha iloko o koiohe elike iiie koU^ano; nolaila e kii aku ihope, no lttt Helfe' ;au a piha' i kā h6owahawaha nou!" i la ia'u, j O' k» he^la^l/kekiailu aiāheie o ka epā āme ke koiohe, i wahi e lnk^lii;l^af;7|-lolie- po.no' oe' e-13erika; v aole loa i āē v o kou mana, aōie loā, a_ke oleīō āk^u-pōi'āil ja ol;, uā ōi aku-ko u wailio āna āku ia'u iho ; i- hppimialima āi i meāpaah'aua māmua7p <<ko'u kaa ana aku niālālp t> kou mana." kāti irieā e kpho ai, o ike auanei oe. iiple uukū., ■ I oe e hoakauia niāi ka hilaou, ua.ike ,n6 oe ia hopena ••piHion/ioW'6e he wāhine na ka -Haku fefcr|£ap kau x kanc mare, a lie |Jio' oe na ke kana.v' ■■ •■;■ ], r tliki: lipu 'ōle lā ia Olk a ke. iāiā i lohe hoopuka ana ae a Defika i kā inoa o kana kane, ia • ohi'ine' kā 1?° nui* ."O e ka Haku Ka-le, kuu lri6fil(e hoopākele māi ia'u; niāi ka īiiana niai o keia k:.fiāka !iioJ M , 'V .s»}s'ae,a-Q)»va.. ua' noke mai la o Derika i ka e iiiki iāia .ke īi'ōoinau liou' aku i ka akaāka ilieā «o o kēla maiiāwā, i pāpaleia aē ai pa-kii e ii'āle ana i. na* rumi elua. a konio ana (|o. Haku Kale.jlokd. ; ! ,po]o koke aku lā o 01jya e' piillki i na lima o kanā kane; iha aō)e i paa mua akul iaiā. ina ua kapāllilu ka puupuu hāku opio fliā na lehelehe o ,ke kanaka nana nā hana o ke pahele i kana wahine'? e holo maluika ine &opa kela po. ; Pipikā <vale ae la.no o Den'ka. a ku niai la inahope o ka noho i X; PllV4.i : t)ibho.ai, ipe ka .liuli ar\a inai imua o ka Haku Kale, a'Uamailik'mai la:- 4 'Ua Hopkāhalia loa mai oe i ko'u manāo. ana mai ifei maloko o keia keena." U]ariap itiama ilokp o ka Hak,u Kale i kela 4a Jiatic ftiāi no oia 1' na olelo a Dej;{ka. liiOā lep C'Ujolū i k& i ana mai: ; jiie kpu', i ka ike ana i kau muu iianā nJā. kēiā >Vahi i po. M "l au r£OG e ka'Haku Kale, he keu āku a ko'u kaumaiia noui" "O oe ka'u e o!elo āku. i ko'u kaumaha nou, no ka mea ua oi h!\U kou ino mamua o ka uhaue haukae apau.", } Aohe a Derika pane 110 kela inau olelo a ka Haku Kale, aka hoopināna ae la i koua inau poohiwi iluna, a o ia ka ua iiaku net o ka panē hou ana aku: ' ■ • "Xo kau mau hana apau i hoolala ai no ka hoopilikia ana iku i kuu w.ahm©» e ike aku ana oe i ka hoopa'i kupono loa e kau aku ana maluna ou." "R hana aku oe elike me kau !nea i manao ai. e hoomanao nao. ua like 110 kou kuleana ole nie ko'u tna keia kumuhana t -leaw* e kamāilio nei. Ina- he kuleana kou maluna o kei» Ifcde,. ke hoole aku nei a uia mea. aka he kanaka okoa loa k:i niea i kiHeaua iaia, aole bo* o oe, a owau paha." Hoopili ka Haku Kāle ia,oliva ma kona uniauma, | ā kē haifiohāmo la hoi ma kona lae, ia wa i poha hou mai ai j ka leo p.Derika;i ka i ana mai: . • ] <: Mamua;o kp kaua hootri#U hou ana aku i ke kamailio ana,; ke makemake nei au ē waiho aku op i kena wahine. malalo o ni lioopakeie āna a kana kane, a ke hoole aku hei au i kou kuleana maluua ona. v "Ke kaunaaha loa nei 0u nou e ka Haku Kale, 110 kou hoea 1 anā nmi i lea manawa e ike āi oe i na mea i hanaia i keiā po.

l. a kaawale loa au mat n.i ahewaia, oo ka liookiu ana *KU 1 ke kaumaha n>aluna ou; o ka'u mea i liana ai. o ia .no ksfhoāo ';ina e ho'opakele at ia oe.'o ka mea Avalojin ih«!*>pmio nia kou hoea ana niai nei, me he kiu la. Ch\ of.a<pta o ke kaawale ana aku o ka l.t(Ī6 Kale ma kahi itiatnao v .loa i keia po. a i kou wa e lohe ae ai ina ke leakahiaka o kaja>|»oi>o. he v. alii kaumaha uuku loa ia, inamua x> kou maopopo. o"k& wahine au i mare aku ai. eia ka he wahioe ia na kekahi kctfiatt& okoa loa, a e kau mai ana ka hikihila ame ka ehaeha maluna eu. i oi aku i ka eha o ka inaka o ka pahikaua." . "Ua pupule ia anei oe e Derika. a i ole owau pahar nnei oe, e hiki ana ia'u ke manaoio i kena mau .oWo'.hlw* puniplini au. elike me ka puni walq k;ui m:ui olelo mali o ka maalea> ; Q 0 nā kahiika ino loa e Derika, me kou manao. p'koii īawe ana mai i kēkkhi l anaka okoa aku. ame kekahi palapala mare apuhi, pdi iho la e ko ai kou nianao lapuwale, a ke hoomaikai ie nei au i ke Akua. no ka hiki ia'u ke hooleau aku ( . i ka hoopa'i maluna ou. no kou apuka." r ' H • ; "Aole au i ike ia mea he apuk«, s »ka. ua ike pono au i ka oiaio o ia mea.'e nana iho i apau malgjk3D'o,k«U palapaia." me ke kiolā ana mai o Oeniea' i ka pālapilk mahiha oke pakaukau. r v « - < Me he moa la iluko o kela maua\yavaolc aku lft he nooiioo 0 ka Haku Kale no'ka palapala e wailio mai ana umliitia\6 ike p ikaukau. a no kekahi mau mea e ae aia kotja apau maluna 0 ka wahine ana i aloha ai, hoopili uiai la oia.ftjkte poo'o ()liva. nia koua umailnia. a ninaii iho la ine kp|so "Aole anei o ka mea oiaio loa. he wahiue oe na'u, a au uau Aole wahi mea a onioni ae o 01iva. ke pu}iki la..(?»• "i kaiw kane. a o ia k i Mr. Dcrika o ka pane,ana niai; mea niaikai na ka le<lc opio e pane mai i kekalii mea okoa ae mawaho ona,V iā wa i kahdH akl!j.ai,oia Radona. e koino mai iloko o ka.mmi. . *, ;. ,1-kela komo ana mai o Ka<luna. alawa nnia aku tv( maka huhu mahina o l)erika. a nana pu aku la llWluna o ka llaku Kale. a'aila kamailio nmi la o.l.)ēriki i ka\i ana mai imua ona : C "Auhea oe e iva<loua. o ua a kaua i Ai, no ka liookaawale :i»ia aku i ka Lede Kale me ka maalahi loi. ua lt!o--iopono ole O keia keonimana f ku nei. o ka Haku kona .in/>a. "a inakemake oia e ike, ina o kau \Vahine mare keia. I a maopopo i aoe. he loihi kā* lima oke kanawai, 6ka mea e hoiko aua i ka inea oiaio ole, e kau ana ke kauawai »i]aluna on i, nolaila e pane maj oe i keia niuau. he paldpala h>arc oiāio anei keia. a i ole he pālāpala apuka pahai*" "Ma m ano apau. he palapiila marc oiaio loa kela i ku \ ke kanawai." . Pahola ae la ka minoaka ma na papHlina o Derlka, ā niinUl liou mai la: . . "Ina he palapala mare oiaio loa keia. alaila ke olelo inai nei anei oe, o keia lede kau wahine mare ?" y ♦ "Aole he kanalua ana no ia mea," wahi a Kadona, mc*kc kunou ana aku o kona poo imua.., , "• Aole iie pane iki o ka Haku Kale ilōko o keia mānawa e kainailio nei o J>crika me Radona. a ma kela wāhi a kaiiema 1 hooia aku v ai he wahine mare o'^K^a. nana, wehe ae la Im haku nei i ka lima o < Mi\a e p:ia tfua tna koua a-i, ole nu. nf£ ia ma ke ano maalahii. no ka mea ke puliki loa la Oliv», tkfk nae, itiahope o kona nooikaika ana, akālii no a hooktju o ; Ottvn i. kāna puliki ;ūia, me ke kukuli ana ; iho ilalo mailiUa o*kt ilo oka l laku Kale. " • •_, * ' ,J Klike me'k.iu i pane mai nei e Kadotia.o oe ka mea :ma i keia itcie # e lasvc aku oe iaia inalalo o kou inalu,noi'rt mea u i ilee au i ha ano apau o k«j(»;Hiku Kale, aole oia kan ika e kaili mai ana i ka wahinela' !&lfahi mea $ Joa. vio kūu kaa ke waiho mai la iloko hale kaa. ua makāukpu ia no ka lawe ana aku ia oe e Rad,Oua>ānie kau •\Vtthinf l,Holaila e hooko aku i kou kuleana maltlna}ona V ■ , ■■ > ■ . . No ka hooko ana aku i ke kauohā'-fr : kona hāk\|; kU <ic l# o Kadona iluha. me ka anehe ana niai t,Hele no kAlii a OlK* e, ■ kukuli na. poha e aku la nae k| leo p "ka Maku Kale ke kuoo i ka i ana aku: " 5 "E akahele kā niea e hoao mai ana <*kaili aku i kfcia ldde, aka e waiho aku nana e koho nona iho, no ka«mea «'ia'om 4Qilalo o ka'n hoopakele ana." .. " Hiīinai aku la o l)crika imua. a pane aku la: uei keia kanaka i kona kuleana ina ke ano he kane marc nlalimk o katia wahine. owai ka mea hoole mai i kona kuleanā, o oe C ka ' . ' "Owau ka mea e hoole aku nei.'' i })oha niai ai hc l<io niiiloko liiai o ka nmii poeleele. a'oili mai la o Kakalhiau a Wtf &la imua o ka nimi a Dcrika ma e noho ana. - . ; mokuna xli. ' :: ' /V, r Huli like aku la na kanaka ekolu e nana ia Kakalina» wahine opio nei e ku mai ana me ka helehelena haikea, alawa pu mai la no hoi o Derika maluna o Kadona, ua hele ka hel£helena o ua kanaka nei a keokeo pū, me ke kulou o )toiia kino imua. ke ano mau .o na kanaka. i poho ko lakou manaolan», ua loli loa kela ano koa o Radona, a me he kanaka la oia, i-ko-koke loa mai e kau kekahi hoopa'i ko'iko'i loa maluna oiia. : "K Kakalina Hadina. healia kou kuteana ma keia hana ltui mawaena o makou?" walii a Derika me ka loli pu o kona heiehelena a like aku me ko Radona. ninau aku ia Kadona, nana e pane mai i ka haina.o ka« ninau; i ha'i aku nare au ia oe e \īr. Dcrika, aole o oe ke kanaka mua loa i lioolilo iaia i mea paahaua. aka he ntii a leliu leliu. ooe nae ka v u e ike nei i keia manawa, i lilo i pU)a;uii.a eia." '• "O kekahi anei keia o na hana keaka i maa ia oe e Kaka !ina. Kae niai e ninau aku au i kou kuleana oke komo Hokai ;.na mai ma keia kumuhana?" "Ma ke kuleaua i loaa i.na wāhiiie inare apau. o ko'u ktfjtana ia i hoea mai nei. O keia kanaka-.- ka inea apa t koi Ipai nei ka Lede Kale nai;ta, ke.hoole aku nei au i-iea pololei o ia koi, no ka mea o ka'u kanb marc no keial" "O kau kane marc i'o anei keia e Kakaliiia ?" i nutfūj nta> Ai o Derika me ka liele o na maka no ka| Cfiea ke ike mai la oia i ka weluwelu liilii o ka papahana -a lauā i mua ai me Radona. . : "Ae. o ka'u kane marc kela," me. ka huli ana akti 6 ua- o Kakalina imua o ka Haku Kale a hou aku la: "O keia !<a meahuna i pili o ko'u ola ana. Ua mare aku au i keia ka Maka he ehiku mākahiki ae nei i ka hiki loa ia'u ke hooiaio aku e hiki ole ai ia oukou ke kaiialua," alaila wehe ae la oia, mailoko ae o kona poli i kekahi |>alāpala. a waiho aku la inaluna o ke pakaukaū. iuc ke kauoMa ana aku ia Dcrika, e wehe ae a tvana i na inea i kakauia olaila." Aole o Derika i hele mai e nana i kela palapala. aka ku ae la oia iluna, hele pololei mai la ma kahi k Radona e nolio ana. me ka hopu ana ajpu ma na poohiwū'iw ka mea ua liele oia a piha loa i ka huhu. aka f>apalc ae la o Radona i ka lima p Derika. a huli inai la imua .ona, ine'he liona la a pane mai la me ka leo ikaikā: "He oiaio na mea'a keia lede o ke kartiailio ana tfiai nei/ he wahine niarc oia na'u. a ua poho wale kou ma« manaalaaa apau e Derika. O Kakalina ka'u wahine mare. ina ka mana \va a'u i 'mare aleū ai ihe OHva. nolaila aole o'u kuleana maluna o ka Lede Kale." I ka lohe ana mai no o Oliva i kela mau olelo a RadōnS(. hoao ae la oia e ku iluna. a hina hou aku la ilalo. oa paa e aku la nae oia i ka Haku Kale anie Kakaliua: "K lawe koke aku iaia mailoko aku o keia rumi. ua maule ia kati wahine.'' -waii: Kaknlinn i ka Kale. K (Aole i pau.)