Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 44, 31 October 1919 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

"lna aule i make kela kanaka, a ina hoi aole o Woka nei i keakea mau mai ia'u, mahope iho o ko makou haalele ana aku ia Karela, e kali ahiki i ka hoea ana mai i Parisa nei alaila noi aku ia Reminetona e haawi mai i na elaimana ma ke ano maikai a oluolu, ke manao nei au ua loaa mai keJa niau eiaimana' ia maua me ka nui oie o ka hana. "Ua olelo aku au iaia nei e noho malie oia ma kahi ana e noho ana a e kiai me ka makaala loa ma ka aoao kokoke loa mai o ke kaaahi i ka rumi a Keminetona e noho ana, imua a ihope 110 ka nana mai a i ole kiei mai paha o kekahi mea, aoh.e nae o ia nei hoole mai i ka'u. "£ kiai! Ha, me ko ike no he po panopano loa ia o ka pouli, a hiki ole ka hoi ia oe ke īke aku i kou mau lima ponoi mamua o kou alo alaila, kanha mai la oe ia'u e nana, kiai, a e makaala aku i ka poe e nana mai ana; no ka hoolohe ana aku hoi i ka halulu mai o na wawae he hana paakiki pu 110 ia, no ka mea, oiai ke .kaa e holo ana ua like ka haluiu o na huila me kekahi hekili pamalo. a pehea e lone ia aku ai ka hele ana mai o kekahi mea. •'He oiaio, e ae aku au i ka ia nei i olelo ae la.'no ko'u kaua ana aku e kali ia hana ahiki i Pare, aka, oiai nae ua hooholo 110 oe i kou manao e hana koke ia aku no ia hana, 110 ke aha e hiki ole ai ia'u ke hele pu aku me oe?" "Aole na£, makemake 110 oe e hanaia kou makemake e like me kau i manao ai, a ua hooko aku la no oe. me ktj olelo pu mai ia'u aole e ikeia mai ana ia hana." "No ka mea hoi paha, ma kekahi manao ana a'u. ina e; hiki ana ia'u ke hopu iaia me ka pili o kona mau maka, j oiai hoi oia na knia loa ia i ka hiamoe. he oi aku ka hiki-j wa-.ve o ka pepehi ana iaia mamua hoi o ka elua; alaila me kek.ihi a})aiia lole e huna ana i ko'u helehelena, ua hiki loa 1 iia u ke ht .!o aku a nalowale me kona hiki ole ke ike mai | «iwau ka mea nana i pepehi iaia, a i ole i aihue paha' i na daimana ana mai iaia mai. Ke ike mai la oe la i ko'u j manao. | "A ina hoi no kona hoao mai e hakaka me a'u. e eha aku i ana oia ia'u 110 ka mea, oiai oia e hiamoe ana aole oia e iioomaopopo ana e kiiia aku ana uia e pepehi. Ua hiki loa I kela mau elaimana ke liaawiia mai na Uatolomaio nei e paa, a owau ke hoopau pono. aku i ka huakai maluna o kejcahi o na kaa aohe poe oloko. Aole anei ia he manao maikai i kau nana mai ?" "Malia paha he maikai ia i kou manao, aka o ka'u nae e makemake nei e ike heaha.la ka hewa a'u i komo pu aku j ai?" i ninau mai ai o Batolomaio me ka umalu ana iho oj kona iikiu kuemaka. ' j "He pepehikanaka," wahi a ka pane a Gerena. "A oiai ua; hookoloia mai nei kaua mai ka hale hoolulu kaahi mai ma ke an(j he mau kanaka i hoohuoiia, o Mr. Baia nei kekahi e komo pu aua iloko o keia hihia, ina e hiki ana ke hooiajoia mai oia kekahi o na kanaka ekolu i komo pu iloko o keia hana karaima. ' j "1 kuu manawa i pūka aku ai a'ku maluna o ka holopapa ma kekahi aoao o ke kaaahi, ike iho la-au he hana maalahi loa ka na'u ka holo ana aku me ka ike ole ia mai. Aohe kanaka kiai e hele mai ana ma ia aoao, e like me ia a'p o ka manao mua ana, aohe au hopohopo ana no ka hele hou inai o ke kiai 110 ka nana ana i na tikiki, a ina no lie ao aole no na ohua e ike mai ana ia'u, koe wale no a he kiei ae 110 ko lakt u poo mawaho o ka puka aniani. "E like me ia mā kela manaWa ua pait loa na puka aniani i ke paniia, a ma kahi o ke kaa a na ohua e noho ana oia mau wahi kahi o na pale oiiapuka aniani i hukiia ae iluna. E holo ana ke kaaahi me ka mama loa ia a e hio ana no hoi i o a ialiei. aka nae. iloko no o ia hio o ke kaa hiki no nae ia'u ke kokolo malie aku ahiki i kahi o ke kaa a'u i makemake ai. Ua makaukau na mea a pau. Ua kuhihewa am i kinohi ua hala la ke kaa a Reminetona e moe ana ihop'e, mamuli o ka hukiia o na pale puka aniani ilalo, eia nae. aole i liuliu loa ua hoea al:u la au iloko o ka rumi a kakou kanaka e moe ana. "Ma ke kaa mamua iho a pela me ke kaa mahope iho aohe poe ohua oloko o ia mau kaa, a ua hoohauoli nui ia mai i ko'u ike ana aohe mau kanaka iloko o ia mau kaa, oia hookahi wale no koloko o ke kaa ia'u i komo ai. Ua hoemiia iho ka a o ke kukui a uuku loa, eia nae ua hiki na ia'u ke ike aku i kona moe mai maluna o ka noho pili kokoke loa aku i ka enekini. me kekahi niea e waiho ana malalo o kona poo iluna, a'o kona mau wawae ua kokoke loa i I.a puka a'u i manao ai malaila au e komo mai ai. "Aole au i manao e hiki ana la iaia ke hiamoe me kela ike no ona i na waiwai makamae ma kona kino; aka nae, me he mea la ua loaa paha kana olelo hooholo ! ua palekana 110 ia mau waiwai aohe mea i manao aku he mau waiwai kekahi ma kona kino, oiai makou e hookokoke aku ana i Parisa; eia nae. ua hiki ole paha iaia ke hiaa hou aku. ua lulumi mai la kona mau maka a pauhia aku la i ka hiamoe. "lloko'o ke sckona hookahi ua hemo aku la ka puka ia'u, a he sekona hou ma ia hope iho ua paa aku la kona puanai ia'u, eia nae ka'u mea haohao loa aole ala ae a lioao mai e ku-e ia : u : hooluliluli ae'la au iaia no ko'u manao eJ<amailio mai ana la hoi oia. li£ ole nae ka puka leo mai, a oiai no au e hoomau ana i ka hooluliluli iaia ike iho la au i ka ma'u 0 kekahi mea iluna d ko'ii lima ma ka aoao o kona kaniai. me ka pipili pu. "la manawa hoohuli ae la au i kona poo i kahi o ka ipukukui hopipi o ka a e kau mai ana. a ia manawa i ike iho ai au i kekahi puka uiiku ma koiia ljae. Haha iho la au i ka pana aohe nae he paqa ae, a ia manawa ike iho la au ua inake loa oia." "A pela iho la i Imukae ai ko hainaka i ke koko?" i ninau mai ai o Baia, mahope o ko laua noho mumule anā 110 kekahi mamawa. - * * Ae. |iela i haukae ai kuu haiuaka, no kuu holoi ana ae i ke koko o kuu lima." "Ina pela he hatftae.*koko aku la ha kekahi ma ka puka. 1 kf> wa i pani niai ai niahppe au, oiar oe e puka mai a'na iwaho: aole oia wale. malia ua haukae pu aku la me ka hao e oaa ai o Wa limp. ma ka aoao o ke kaa ma kahi o ke alanuipii, ia oe e lioi hou aku apa noloko o kou kaa?" "la'u i hoi ihope o ko'u kaa e ua ana no kela a ke manao nei au ua pau aku la ia kohu koko maluna 6 ia wahi e hiki ole ai ke hookoloia mai. Ua komo mai au iloko o ke kaa aohe pde oloko. a no ia kum'u i halawai hou ole ai o Batolomaio nei me a'u aohe no hoi au i halawai hou me i nei mamua o ka haawi ana ae i na tikiki i ke kanaka ohi tikiki ma ka hale hoolulu kaaahi. "I ka manawa hea i haukae aii ko hainaka i ke koko?" "1 ka manawa a'u i holoi ae ai i kuu peahilima, mahope iho o kuii komo anji aku i ke kaa, owau wale no. O ka mea nana'i pepehi ia-Reminetona aole o'u manao ua loihi loa ka manawa i hala iaia ma kela pepehiia ana mamua o kuu konio ana aku, 110 ka mea, e mau ana no ka pumehanā o ke kino. Pehea la, e haawi ana no anei oe i oleloike i hoohikiia āole

au i noho loihi ma kela wahi ? O ka u mea wale no o ka ike ana aku oia ka hamama o ka puliki ili sila ona.' a o ka pakeke maloko o ua puliki la ona ua oleloia ae oloko mawaho " | Aohe puai wahi leo o Baia ame Batolomaio. ke noho la laua me ka hamau loa, me ka noonoo nui no ka hopena o ka hihia mahope iho. [ Alaila hoomaka hou mai la o Gerena e kamailio i ka i ana mai: " i kuu manāwa i ike ai i ka mea i hanaia maluna ;o Reminetona, i ike iho la ati i ko'u nawaliwali maoli ia manawa: manao au ina he keiki uuku kekahi malaila ua hiki loa iaia ke kulai ia'u a waiho iluna o kā papahele. ! Aneane hiki ole ia'u ke hele me ka haalulu ole, aneane no L hoi e pahemo aku na wahi a pau a ko'u lima e hopu aku ; ai, oiai au e hele ana maluna o ka papa ma ka aoao o ke ■ kaa. Ua lawa loa kela hoohokaia ana o'u e ulu ae ai 110 ke- ■ kahi manao e aho ka lele ana iho malalo o na huila o ke 1 kaa y a na ka huila ia e pepehi iho a palahe." | Ke haka pono la ko Baia mau maka iloko o ke kapuahi oiai . ka pauku wahie nui e aia mai ana, a ia Batolomaio hoi e ; hoolalau ana i kana nāna ana i na kii e kakau mai ana ma ,! na paia. i "He hana kela a'u i ike ole ai mamua," i hoomau hou mai | ai o Gerena i kana kamailio ana: O ka'u e makemake loa nei oia ka loaa aku o ka mea a mau mea paha i hoohoka māi la i ka kakou papahana." "No ke aha?" wahi a Baia. "No ke aha?" "Ae hoi paha—No ke aha? Malia j)aha aole oia i kaia loa ia i ka hiamoe a ia oe i komo aku ai o ko i ala ki niai la 110 ka ia ia oe i ka pu. A eia kekahi aohe au mea eha me oe, oia hoi aohe au pu panapana?" Haka pono aku la ka Gerena nana ana maluna o ke kanaka i kamailio mai la iaia me ka pane ole aku i kekahi huaoleio. A pau ia nana ana ana ia Baia, alaila huli ae la oia a nana aku la ia Batolomaio. "Heaha lā ko olua manao, ke pohihihi nei au?" wahi ana ■ me ke ku pu ana ae iluna ia manawa. " Ua kanalua anei olua i ka'u mau olelo? Owau o olua ka mea kanalua, ea. e i>ane koke mai? Hopiopio iho la'o Baia iaia iho a hoonioni aku la i ka momoku ahi iloko o ke kapuahi i aa maikai ae me kona wawae. No Batolomaio hoi hoolalau wale.ae la I*lo kana nana ana ma ka paia uo kahi a na kii e kakau mai 'ana.. • t "Ua maopopo. ia Batolomaio' na mea eha me a'u. ma- ! waho ae o ke kookoo pahikaua a'u o ka waiho ana aku nana e malama. lna he mau pu panapana kekahi a'u auhea ia mau mea i nei manawa? A no ke aha au e kau aku ai i ka hoahewa ana maluna ou? "Malia paha ua oi aku ka lawa o na (lala mamua o kakou a pau, ua pakolu aku ka nui i ktf kakou heluna. Ma ka olelo a Kelemenete o ka hoike ana mai ua emi iho ka huina 0 na dala mamua o ka waiwaiio o na pohaku. No ke aha au e hookau aku ai i ke kaumaha maluna ou? O leekahi no'hoi e loaa aku ana 110 kau e like ka huina me kau i makemake ai. E huli mai olua ia'u i keia manawa, i maopopo ia olua eia io me a'u na daimana a i ole na kaukani paōna j ipaha!" "E Mr. Gerena, ua hookahahaia mai au nou," i pane aku ai o Baia. "O kou manao o keia manawa he kuponoole I loa maoli i ka hoolohe aku. He leo kou o ka mea e hoo-' ' weliweli mai ana. No ka mea e pili ana i ka huli ana aku •ia oe, aohe o-makou huli aku i kekahi mea aole loa! Inaj e hiki ole .ia kakiou ke hilinai ia kakou iho, aole loa e hiki ana e holopona ka hana. Pehea la kou manao, e Batolomaio- ?" "O ka'u e kaumaha ae nei oia kona lele ole ana ihp■ maj lalo o na huila o ke kaaahi, ina aole e loaa keia hui i jka manawa e loaa ai kela.?mau kiko koko ma kona 'kino] ! e paa oia ka'u e olelo ae," i p'ane mai ai o Batolomaio. Aohe j oia i ike i nei manawa ua hoohaukae oia iaia iho me ke j koko; o kona kuka pu kekahi i haukae i ke koko. E huli anei kaua i kona kino? Ka, nana no paha e huli a nana'pono iiaia iho. ina he makemake oia e hele i ka holoholo ma kahi a na kanaka e ike mai ai iaia, oia hoi mahma o na alanui me a'u, e pono oia e nana mua i kona kuka. "Oia kekahi ninau e pono e noonooia, oia hoi, ka makaala ana nona iho. E hooho.lo oe i kou manao no keia; e hooj huoi like ia mai ana olua e na kanaka, oia hoi na hoaloha jo'ka Makaikiu Topina ame na makaikiu e ae e hanu mai ana mahope o keia hihia, ka poe i ike ia olua maluna o ke (kaaahi, he mea oiaio owau pu ana kekahi e ovvili pu ia aku jana iloko o keia hihia. Ina 110 ko'u hopu ia. nei hihia wale ! ! ana au i ka umiumi. O, pakalaki-maoli ka au !" j "O ka kakou īiana wale no i keia manawa o ka liuli aku I ji ka mea nana e paa mai nei i na daimana, a ina 110 ka loaa nei o ia mau waiwai e loaa pu aku ana ke kanaka a mau ' . kanaka paha na lakou i powa ia Reminetona, a i ole 110 1 kona loaa aku. e loaa mai ia kakou kekahi meheu a moali i ike palia no kahi o na daimaua i laweia aku i.. | "Ina'e hiki ana ia kakou ke huli aku a loaa na pohaku, je loaa pu aku ana iā kakou ke keonimana iniai ka Pa Kapilimokii mai o Sekotia. E huli aku oe, e Gerena! O ke ;kanaka a'u i makemake ai e huli aku oia o Baida, ka makaiI. kiu, oia ke kanaka a'u i makemake ai e huli aku, mamuli ,0 kau mau mea o ka lioike ana mai ia'u 110 kana mau hana au i ike akii ai iaia ma ke alahele." ' "O ka'u mea e makemake nei e ike ina hoi e hiki ana ia'll ke hooholo iho o Baida 110 ke kanaka na'na i ki ia Reminetona i ka pu," i namunamu iho ai o Gerena iaia iho. ! "Ina aole oia.'\wahi hou ana.'' alaila o kela kanaka paha 'e noke mau mai ana i ke kamailio oiai kakou e kau ana maluna o ke kaaahi. Owai la hoi kona' inoa? Kela kanaka • haiolelo waiona: oia ke kanaka a'u e manao nei a kakou e huli aku ai. aole o Daida." wahi a Batolomaio o ka pane ana mai. ' • J "O i\lr, Nila anei kau kanaka e noonoo la?" i ninau mai ai o Baia. "Ae; oia pela ka paa o kuu manao," i pane mai jai o Batolomaiō." I mea e loaa ai ia kakou na daimana oia jke kanaka kupono ā kakou e hele aku ai e huli, eia nae hoi. | ina aia ia Baida na daimana he mea makehewa wale no ko ! kakou huli ana aku ia x\lr. Nila." { "No P>aida, la ea. he kanaka oia i piha me ka noonoo hoihonu no ia meā, aka e hana aku no nae kakou i kekāhi'hana |kaulike nona. Aohe kanaka e ae i oi aku ke akamai ame ; ka maalea*mamua 0 Baida, aohe 110 hoi he kanaka oi ae o .ka hoopono mamua ona, oia ko'u kamaaina iaia," i pane mai ai o Baia. ' i | <4 Ua ike au a kamaaina i kekahi o ia poe. he kanaka He--.lena ma kā hanau ana, aia oia ma kekahi aina mamao'loa . i keia manawa, 6 ka umi-kumamalima >ae .nei keia o na • makahiki o kona kaawale ana aku a he oihana kalepa kana 1 e lawelawe'mai la i keia manawa. No keia kanakā Helena ■ a'u o ke kamailio ana ae la. ma ko'u kamaaina, aole loa oia e 1 hoohakalia ana i ka hoohana aku i ka oi o kana pahi i ka 1 manawa kupono ana e ike ana i ke kino o Reminetona, aole > ( me ka poka, no ka mea, he leo'nui ko ka poka. k >• "Aohe ona makemake me ka p.u oia e pe.pehi ai i kekahi I kanaka ana e makemake ai e pepehi, ina no ka makemakeia i e lilo mai na daimana a i ole na dala paha. no ka mea, wahi i ana. he lohe wale ia e na mea a pau ka leo o ka pu, aka , me ka pahi la ea, he palamimo loa ka hana ana iho a o ka make o ka mea i pepehiia ka mea ikeia; mamua o ke kaa- > wale ana akii o ka mea pepehikanaka i kanalima i-a ~e paa l koke ana oia i ka hopuia, ina me ka pu. * l /'He mea kaumaha 110 i ka noonoo iho ka hanaia ana o > kela karaima me ka limaikaika, no ka mea he hana hiki ' va^e ho i kela mau waiwai ke hanaia me ka malie loa ahiki i ka lilo ana mai me ka hana ole ia o kekahi karaima pepehi-

kanaka; me he mea la o ke kanaka nana i pepehi ia Reminetona he kanaka holona loa oia, aohe i maa ia hana mamua. Aole loa kekahi poe i kamaaina i kela hana e pepehi ana me ka pu panapana maluna o kekahi kaaahi i piha me na kanaka. Pehea Ia ko olua manao, e hana ana no anei kekahi o olua e like me kela?" wahi a Baia o ka.ninau ana aku. f I ■••O. aole! Oia ka'u o ka olelo ana iho ia'u aole loa au e hoohana iki ana i kekahi mea o ia ano, i pane mai ai o Gerena. % j "E haawi no au i kekahi makana nui i kekahi lede a ke-| onimana paha e lawe mai ana i kekahi ike e pili ana i ka inoa ame kahi i noho ai o ke kanaka mai ka Pa mai ma' Eilelani a haawi mai ia'u nei ma kekahi manawa o keia! auwina la." i pane mai ai o Batolomaio.* I la manawa hoao iho la o Gerena e noonoo, i ala ae kana h'oomanao ana no ka inoa o ka ahahui hoole waiona a Mr. Nila e hooikaika ana, eia nae mhope o ka hala ana o kekahi j manawa loihi o ia noonoo ana iho ana aohe loaa iki iaia. | "Aohe no ia he mea nui e noonoo aku ai, ua hiki 110 e j loaa mai ia'u a ka inoa o ia ahahui maloko nei o Parisa j no ka mea, he mau ahanui lala kona e ku nei maloko o Pa-; risa, a ke manao nei na au e hoomanao ae ana no o Gerena i ka manawa ana e ike aku ai i ke kau mai o ka inoa mawaho 0 kekahi o na hale halawai a ia ahahui ke hele aku oia i ka ! holoholo. Aole pono ia leakou ke hoohala wale i ka manawa me ka hana ole. , ? "lle pomaikai nui no keia hui ana o olua me a'u. e na! keiki," wahi a Mr. Baia o ka pane ana mai," no ka mea. j ina aole au, pehea la ko olua pono. me keia paha ua paa: mai nei olua i ka hopuia. O kona ku ae la no ia iluna a | hu'i ae la e nana no kona papale. j "E hele aku.ana au e huli ia Mr. Nila i keia manāwa,.a. ina 110 kona loaa jjku ia'u, e hooikaika aku ana au e kaa-j wale l<ja ae olua mai keia pilikia mai. -Ō kela hapa o ka nana na olua'ia e hana aku. ina e hana aku ana olua ma ke ano e lilo ai ia hana i mea hookoia, e loaa aku ana iaia ka j mea i kupono loa e loaa aku iaia no kana hana hewa i hana ai. Mai makau olua! v "Kela poe haiolelo hooikaika waiona!'' wahi a Gerena o ka uoonoo' ana iho. ''Aole au e makemake iki ana e hele aku iloko o ka aha a kela poe me lfuu uwaki pakeke j ame ke kaula e paa āna. Ua kamaaina ia'u kela poe he j poe aihue, he poe palamimo loa o na manamanalima i ka 1 aihue Aole 110 hoi au e ae iki ana e lulu like no kekahi j kiaha lama me ia poe. i "Waiho mai i ka hooponopono ana aku i na meā a pau na'u e hana aku," i hoomau mai ai o Baia i kana kamailio ana," a mai hoao iki olua e puka iwaho mai keia liale aku, 1 no ka mea. i ka minuke a olua e puka aku ai e ike kokeia mai ana olua, a o ko olua paa mai no ia i na makai. "F r . hoi hou mai ana nu au ma kekahi manawa, malia paha aol.e mamua ae o keia 'ahiahi. a i ole malia paha ma ka la apo])o. Mai hookaumaha i ko olua mau noonoo ke hooloihi loa aku ko'u kaawalē ana mai a olua aku. He hana pono na'u ka nana ana ku i ke ano o ka waiho ana o ka aina, uia hoi, ke ano o ka liana ame ka manao o na kanaka, 1 i.ko'u manawa e maopopo ai i kekahi mea ia manawa au hv ' mai ai a hoike aku ia ohia i ua nlea apau. kekahi mea mao]jopo loa, aole i ka mea koho wale aku." "A he mau keikikane akamai maoli no kakou mai Ladana mai, .aole anei kakou? Heaha ana ka kaua e hana aku ai ke <Jlc o FJaia me kaua, ke kanaka i komo kuhohonu iloko o keia mau hana mamua a ua waiho nae i keia manawa. Mahope iho o ko Mr. Baia waiho ana aku i ka hana ua kuhikuhi mua aku oia i na hoa e ae i na ano hana apau e hoopuniheiia aku ai na makai ma Parisa nei," i pane ae ai o Batolomaio i kona hoa. . Ma kela la ahiki i k.a po ana ua ike o Gerena ame Batolomaio i ka lilo o na hora lol®a o ka la i ma.u meā hoopilikia loa i ko laua mau 11001100. Ua lawe mau i.a mai ka laua nau nieaai iloko o ko laua mau rumi moe, a oiai he mau kanaka l.aua i manao ia he ma'i, ua ai laua i na meaai maikai loa i hanai mai a kupono no ka poe ma'i a Ua ai hoi laua me ka hauoli no ia mau meaai i hoomakaukauia mai na laua. | I ko laua manawa e ai ole ai, a i ko laua manawa e hiamoe ole ai, he paani pepa hahau ka laua han.a hoohala matiawa, a oiai laua e paani ana e ike aku ana no kekahi i ke kōlohe o kek.ahi. me ka huhu aku i kekahi i ke kolohe, a pela no hoi kekahi e kapa mai āi i kekahi i ke kolohe me ka liiki ole ke hilinaiia aku. oiai nae, o laua kolohe like no ia e hana la. ! No ka maluhiluhi, ua haule like aku I.a laua e hiamoe mahope koke iho o ka pau ana o ko laua mau aahu i ka wehewēhe, a hoi aku kela ame keia noluna o kona moe iho. Aohe i liuliu loa ia kau ana iho o ko laua mau poo i na uluna, ua hoomaka like ae la na ihu o lāua e nonolo, o kahi nae 1 lilo ai i mea hana, aka. he hoononolo wale iho 110 ka keVahi, he ala no nae kon.a noonoo. ke'ano 110 hoi o ka poe kolohe la he kakali a loaa ka manawa kupono e hana aku ai i kekahi hana kolohe alailā hoom.aka aku ia hana. j No Woka a i ole o Batolomaio kekahi inoa ona. oia ka mea o laua aohe i hiamoe. he hoololo wale iho no. koe wale 110 keia o koua hoononolo i kona mau pukaihu i manaoia mai ua kaia loa i ka hiamoe. Oiai no oia e hoononolo ana. o kona ala malie āe la 110 ia a lele aku la ilalo mai kona moe akii, a nihi hele aku la 110 kahi orna lole komo o Gerena e kau mai ana ma ka paia, a hoomaka aku'la e huli ia mau lole ap.au, me kona alawa mau ae no nae e nana ia Gerctia. no kona hopohopo-o puoho ae a loaa pono oia. j Oia huli kona i na lole apau aohe me,a i loa aiaia. O ke kuniu o keia huli ana ona. aia 110 iloko ona ka manao ua loaa ! no ia Gerena na daiman.a a ua huna o Gerena iaia. Aohe kukui oloko o ka rumi ia*manawa, o kahi maīamalama walei 110 e hiki ai iaia ke ike koliuliu aku i na mea ap.au maloko mai kekahi kukui mai o ke alanui. L*a na lole o (jerena iaia i ka liuli ia aohe nae he mea i loaa iar«i. ! 1 ka nele ana o ka loaa o kana mea i kau nui ai maloko, o na lole o Gerena. ala,i!.a hoohuli ae la oia i kona noonoo 1 maluna o ke ekepaalima a Gerena c waiho ana malalo iho o na wa.wae o ka moe o Geretia. laia i hiki aku ai ma kalii ! o ka moe, 110 kekahi manawa kona ku ana malaila a nana j iho i kona hoa e ni.au ana 110 ka nonolo o na pukaihu, a i' ka maopopo ana iāia ua kulipolipo loa ko Gerena hiamoe. alaila. lalau iho la i ke eke paalima a Gerena a hoomaka iho la ka huli ana i na mea oloko. 1 " L'a hala no iaia kekahi ni.au minuke o ke kuekaa ana i na mea apau oloko 0 ke eke paalima, eia he manawa poho wale no iā ana o ka luhi poho ana, 110 ka mea, aohe mea i loaa iaia māloko olaila, oia hoi na pohaku daimana ana e nanao kuhihew.a, mau ana aia no i kona h-oa ia mau waiwai, a ua liuna nae me ka hoike ole mai iaia. a i ole, na dala paha. | I ka nele ana o ka loaa ma keia m.au wāhi ana o ka hnli ana, alaila me kaua pahi pelu e paā āna j kot\a lima, lioomaka iku la oia e oki i uluna a Gerena e moe ana, me kona manao ua huna paha o Gerena i na daimana malaila, a ina aole na daimana. na dala palia. j He palamimo loa kela oki ana aku ana i ka pale uluna, a kekahi mea no i kaia loa ia ai i ka himoe e puoho ole ae ai, eia nae, ua loaa pono ke kolohe. I "I ka manawa hea e pau ai kau hana ana?" i ninau ae ai o Gerena v mailokp ae o kona hiamoe nui a Batolomaio i manao loa ai.ua hiamoe loa la hol oiā. "Ha, 'pela no.ka'u i manao ai e hana mai ana oe ia'll elike me keia! We hana maikai maoli no keia au i hana iho la! Eia ka he hiamoe hoopunipuni wale no kou o ka moe ana mai nei; moe mai nei paha oe a inanao mai nēi uā kaia loa ia au i ka hiamoe

bele mai nei oe e huli'i kuu mau lole ame kuu eke. paalin;., a i ka nele ana jnanag mai nei oe eia malalo o kuu uluna pela oe i hele mai nei e huli. \ 'O ko k'a.ua po mua loa 110 keia ma keia hale h«u koke irii nei no nae oe i kau mau hana. Ua hiki h,. ; 1 wahi a Gerena me ke okaiakala. | "Aohe paha he hewa i hg.naia. ea. pela ko'u mana..;" wahi hou a Gerena o ka ninau ana niai. "O ke kiimu o ko'u ala ana mai nei ua loaa ia'u ke kana |ka ma ka moeuhane," wahi hou a Gerena. "Ke kanaka mu 1 na daiinana i nei manawa." ! "A pela 110 hoi me a'u. he no hoi ka'll ua !o. ul ; ia'u na daiman.a." i pane aku ai o Kalolomaio. i "Ina pela, e pono oe e moe hou aku a ina loaa hou he I moeūhane o ia ano ia oe, alaila kakau ilio oe 1 ka moa u 1, kanaka ame k'ona wahi e noho mai nei," i pane mai ai <L'rcrena. j MOKUNA VII. Ua pau k.a ka Lunanapia-Baida ai ana i kona aina kakahiak ■ a ua pau kana ninaninau ana i ke kuene momona opu m. nana i hoomakaukau mai kana mau meaai no kekahi 1, 1 iiieaai oka haawiia ana mai iaia. Ua.hoi ae oia a ma'imu : ka punee weleweka maloko o ka rumi hooluana o ka h.i' u ' iiina e pili kokoke aku .ana i ka hokele nui ma kalii k.»k<.'m I i ka hale hoolulu^kaaahi. ! Mai na mea liilii mai ana oka wehe ana mailok». ae .. 1 kona pakeke a waiho iluna o ka pakaukau mamua aku. *.?,» f mai'la oia i na wa-hi he mau ioupaka koloko, hookalii ipn j paka 1111 i a hookahi ipupaka uuku iho. ) Ma ka moolelo o keia kaiiaka ika manawa e lana mali, , ai o kona noonoo aohe mea hoouluhua e lawe ana oia i k... ) ipupaka nui, a i kona manawa e noonoo nui ai im kekahi I haiia o kahi ipupaka uuku kana e puhi ah i Mahope o kona hoopiha ana i kahi ipupaka uukn nio ka I paka. a i ka a ana ae. a hoomaka kona puhi ana.'haka pono 1 aku la leana nana ana i kekahi mau huapalapala i kakauia I ma ka paia e huli pono mai 'āna maniua o kona alo, me kgua ! maopopo ole nae i ka m.anao o ia mau huapalapala o ke kauia ana malaila a ma ka olelo latina hoi ke kakauia ana. I C)iai oia e haka pono iana maluna oia mau huapalapaia | ua ike ole aku oia i ke komo ana mai o kekahi kanaka ma j ka puka o ka haleaina mai ke alanui m.ai a noho ih«> la i mahai o ke pakaukau ana e noho ana. C) ka Makaikiu To '. pina keia kanaka o ke komo ana mai la. la huli ana ae a P>aida a ike iaia i ae la: "E kamau wahi kiaha waiseke palia?" wahi .ana. ' Alaila ,43'anee aku la ike pa nui e kau ana ka oniole wai «?eke ame na kiaha mamua o Topina. O ka mea hou a'u e hoike aku ia oe ua holo aku kela por no kekahi wahi. a'ii i maopopo ole ai." i pane mai ai o Ti pina me ke kulou no o kona poo ilalo. j "Pehea iho la i nalowale aku ai lakou mai kou mau inaka 'aku?" AlaiU hoakaka mai la o Topina no kahi ana ka i naka o ka hele ana aku. kela mau kanaka ana o ke kauohaia ana aku e hohkolo aku mahope o lakou.'* Aohe mea i hoo huoiia no lakou ahiki i ka haalele ana mai i ka haleaina : Malles. Ua holo mai lakou no ka Makeke Kuwaena a mai- ' laila i hele hou aku ai. a ia lakou i haalele aku ai i ka Ma l:cke i loaa ai ia'u kekahi mau hoohuoi ana no lakou. ; "l r . holo ana ko lakou kaalio ma ke ano aloalo ina kaa e 1 ne e hele mai ana i ka makeke, a mahope iho ua hoi ho;»e mai la ua kaa la a holo mai ta mahope o ko maua kaa e kau ' ana. 1 ke ku an.a iho o ua kaa la mamua o ka haleleka o ka apana, ua lele iho la ke kahukaa ilalo a lawe aku la 1 . kekahi leka a hookomo iloko o ka pahuleka. ! "Aohe mea eae i lele mailuna iho oke kaa, oke kia kaa wale no, ua* maopopo loa ko'u ike nona. a mahope iho ua liolo aku la ua kaa 1a iio kekahi wahi okoa loa a ku iho la malaila. ! "Ua makaala loa au 110 kela kaa ame kana wahi e hol«» nku ai, a i ke ku ana iho o ua kaa la mawaho mai <> kekahi h.ale hookipa, ua maopopo loa ko'u ike o ke kiakaa wale n<» j ka mea i lele iho ilalo aohe poe e ae maloko o ua kaa la me ia. Mahope o ke ku iki ana o ua kaa la malaila 110 kekahi manawa, hoomaka hou aku la ka holo ana me ka mama loa. ' a ua hookahaha nui ia mai ko'u 11001100 i ko'ū ike ana aku i ke ku ana iho o ua.kaa la mamua o kekahi 4iale e ku mau ai īia kaa, a ma kekahi aoao mamao loa maloko o ua liale la i ku iho ai ua kaa la, he wahi a ua kaa la o ke ku ana iho ! a kekahi mea 110 e manao ole iho ai he ohua kekalii maloko o ia k.aa. "No ka maopopo ole ia'u o kana niea e hana.aku ai ia manawa, hookokoke aku-la au ma kalii a ua kaa la e ku mai ;:na, a ia'll i liiki aku ai ma kahi o ua kaa la e ku ana, ia kiei ana aku a'u, e ke kiakaa ua ona, a o kana mau ohua e lawe ana ana i maopopo ole ai ko lakou mau inoa ame ka lakōu wahi o ka hele ana aku inai ka 1 aku. kahi ana o ka hoolele ana ia lakou. j "Aolie o'u manaoio ika olelo a kela kiakaa oka olelo ana mai ia'u. no i,a kumu ua hoopaaia e au ka helu o kana kaa maloko o ka'u buke hoomanao. Ina ua hooleleia lakou ma kela haleaina Malles, alaila ua hanaia ia liana e lakou me :ka hikiwawe loa, no ka mea, aole lakou i mamao loa mai a'u mai. mahope mai no o lakou ko'u hahai ana mai." "Jna na hana lakou me ka hikiwawe loa i mea e nalo loa ai lakou ma kau ike ana aku elike me ka anapu ana a ka uwila, alaila ua hanaia ia liana e l.akou mamuli o ko lcT-k .1 ike ana mai ia oe," i pane aku ai* ka Lunanana liaida. i'I liele hou .aku oe e liuli ia lakou, no ka mea, ma ko'u ho»»- . maopopo ilio e makeniakeia mai ana kela mau kanaka e ke komisina makai." | Alaila hoakaka āku la o Baida ika Makaikiu Popina ika i nuhou e pili ana i ka make ana o Reminetona maluna o ke kaaahi, he lono i hoikeia mai iai.a maljope o kona liala aiia I aku e h(»okolo maho{>e o na kanaka i hoohuoiia. ka hihia h»»i 1 a V\ r ilemota e pili ana i na daimana i aihueia ai a i hoikeu i mai ai iaia mai Ladana mai. Ile mea kaumaha 110 ka l«»aa ole aiia aku o kela mau kanaka. i "Aole au i manao pela iho la ko lakou makemake loa ia.' I i pane mai ai ka Makaikiu Topina. | "Ae, pela iho la, nolaila. heaha ana ka iy.ea e hanaia inaa :jei no ka hihia o keia ailo? Meaha ka mea e hanaia aku aua no ke kino'o ka mea make?" j . "Aia maluna o kekomisina makai ke kanka'i ana aku i ka holopono o ia hana, ke kanak,a i hoonohoia mai ma keia wahi e nana ia mau ano hana. Oia ka mea kuleana ma ka hoomaopopo ana i na kino make elike me kela, e hoihniia aku paha maloko o ka hale waiho kino make o ke anpi:; a i ole e waiho ana no paha maloko o ka hale hoolulu kai j ahi ahiki i ka pau ana o ka ninaninau a ke kiure koronei" ' ''lna he makemake kona e houuku ika hana ame ka"li-■ n f»_hoihoi kokeia ae ana kda kino make i ka hale waiho kivmake a malAila oia e lawe ai i na olelo ike apaū. aka h ina he makemake oia e ikeia mai e ka lehulehu nona ia k■: • leana hana. t a waihoia ke!a hana iloko o kona hiau liu. i. aka aia no he mau hana okoa aku e pono ai e hoikeia aku ka lunakan.awai. no ka mea, oia 110 kekahi mea nana e nii .i | ninau'ana i keia hihia, a ke maiiaoio pu nei 110 au e komo | - mai ana ka ilamuku nui e ninaninau i keia hihia. ' "Heiiana paakiki nae na'u ka olelo ana ae o kekahi o kei.-. nau luna aupuni kē komo mua ana mai e noii i na mea apa.: * pili ana i keia hihia, i ka manawa hea lā ko lakou mana hookolokolo e hoomaka ai a e pau ai, aohe ike mau ia aku o ko lakou ike ia lakou iho. (Aole i pau.)