Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 47, 21 November 1919 — Page 2

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA MAUA KEIKI DAVID LEIPU HAUKI UA HALA

 

            E Solomon Hanohano e, wiliki hoonee  na mikini uwila makeneki o ke Kilo-hana pookela; aloha oe a mui- E ae olnolu mai i kekahi wahi kaawale o na papalina nohenohea o ke kuokoa a ka kou, no ka maua puolo waimaka, a uka-na luuluu hoi, a ko maua mau puuwai e hoonana nei,  no ka maua keiki David Leipu i moe aku la, i ka moe a Niolopua.

             Ka maua keiki mai ka lae makani kiehu kapa o ka halii, me na nali paiolua o Makaiwa i ka la'i o Kokonamoku e. Ua moku iho la ke kaula gula a ke aloha, ua hoi aku la e moe i ka moe hope loa a haalele iho la ia maua me na pokii e noho aku me ka liilii nona.

            Ua hanauia ka maua keiki ma kah@ e ku nei ka halekuai o ka hui mahiko Pioneed, ma Lahaina, ma ka la 8 o Feberuari, 1899, a hala aku la i ke ala hei ole mai ma ka la 24 o Okatoba, 1919.      

            O ka helu elua no hoi keia o ka maua  mau keiki, mahope iho o ko maua, hipuu ana ia maua ma ka berita o ka mare, a ua hoonaauaoia ka maua keiki ma ke Kula o Kamehameha III, a ma ke Kula Bihopa o keia kilanakauhale no kekahi mau makahiki.

            E luaehu e, kahi o ke kanwai mua loa i hanaia ai no keia mau paemoku, kahi hoi a ka maua David Leipu e uhaiuhaiaholo ai i ka naauao, o kou mau aekai e kai lelehuna ame na paia nani o Kamehameha, aole loa olua e hooipo nou ana m David Leipu.

            He keiki aloha makua oia, he akahai, he oluolu, he hoomanawanui ma ka hana, a o kona mau pokii he mea nui ia iaia.

            Ka maua keiki mai ka la wela o ka aina, mai ka ua paupili hahai i ka pua o ke pili, me ka makani kuehu lepo o puunoa, a kakou e noho ai e , aloha wale ke kai hoala hiamoe i puiki, e waiho nei. Auwe. luuluu wale maua i ke aloha i ka maua keiki.

            Mahope iho o ka lawa ana o na makahiki o ka hele ana i ke kila, ua komo koke aku no i ka hana ma ka mahiko, me kahi uku hapa o 25 keneka o ka la. He elua na makahiki a oi o ka hoomanawanui ana me keia wahi uku la, a @ kona ano he keiki maikai a hoolohe pono i na kanoha a na lunahana, ua kii mai la ka wiliki poo o ka hui, o hoihoi aku la iaia ma ka hale a'o i na ike @.  He elua no makahiki a oi @ keia keena hana me kahi uka haua o ka la 50 keneka; a oiai oia e @ ana ma kekabf mau ike ua nesia aku oia ma ke ano he mea ka mikini uwila o ka hale kamana hui,  a ma ia keena haua oia i poi@. Hikilele wale a maule ka manao @ ana mai o ka lohe, o David Hauki ua hala. Ua kikoo ia iho na alelo manamana loko oino o ka i Auwe! Me he waiaua la i niniia iho @ ka piko i ke poo, e holo ana ka ma@ apuni ke kino.

Ka maua keiki mai ka punohu ua kokouls o na kahawai, me ke ao kau ma ke alo o Maunalei, aloha wale ka makani maaaa e pa nei me he lima ka naka la ka hoi ka lau o ka niu o Mala e peahi mai nei e; luuluu wale maua!

Ke ano o kona make ana: Oiai oia e malama ana i kana hana ma kia keena hana, us ike aku la oia ua pilikia kekahi man ili o ka mikini, a me ia ano, ua kokolo aku la oia malalo pono o kekahi mau uwea uwila no ka nana pono ana i kahi i pilikia. Me ka maopopo ole, eia ka us ahuwale kekahi uwea uwila, a na is uwea i hoolei iho i ka make maewaewa malauna o ka maua David Leipu.

            He kanaka no ka mea nana e malama i ka oihana uwila, a ihea iho la ka keia kanaka i malama ole ai i kana hana hoomanaouao i ko maua noonoo, a make ma'uwale ana ka maua keiki. Auwe ka minamiua i ka maua keiki. ka maua keiki mai ke oeoe hone i ka pili o ke so, e hoals mai ana e ala e David Lelpu, ua kani e ka hora eha. E ke one hoowali kino o Kainehe, me ka hau kokolo o Moanui ke one, aole olua e ike hou ana ia David Leipu; ua hala aki la i ke ala hoi ole mai.

Iwaena o ka maua mau keiki he 11, oia nei ko maua lima akau, o kana mau wahi hunahuna liilii i loaa mai ma ka hoomanawanui ana, ua kaana pu ia ia @awaena o maua ame kona mau pokii, a maua hoi kona mau makua i manao ai, e lilo ana oia i makua no kona mau pokii, eia ka e poho ana ia manao o maua, mamauli o ka hoohemahemaia o keia mea hoopoino i ke ola o ke kanaka.

Ka maua keiki mai ka wai puapuai o Waiakane i ke one o ia wai he nianamanalima ke kiaha e inu ae ai me ka i'a hoi ua ka welelau lima e hauai mai, aia ka ai o ka i'a o ka aina i ka wekiu, he lou ka mea nana e kii e loaa ai.

Walohia wale jo maua manao he hoo manao ae i keia mau mea, a minamina no hoi i ka momi maikai a ke Kahikolu i huawi mai ai na maua.

            Me keia kanaenae no ka maua keiki aloha, ke haa wi aku nei maua i jo maua hoomaikai palena ole i ka phana @ na hoaloha o ka maua keiki i komo pu mai me maua ma ka manewanewa pu ana a i komo pu hoi ma ka huaka'i hope loa o ka maua keiki hele loa.

Ke hoomaikai pu aku nei maua a nui i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa Kahaina, Nov. 14, 1919.

 

 

 

 

 

 

HE MAU HAINA NANE

E Mr. Lunahoohonopono, Aloha oe: E oluolu hou mai oe i kekahi wahi kaawale o ka mililmili a kakou, no na haina nane malalo iho nei.

Haina ekahi. J.Kahioua, penei: ha nau mai la o Moaualehu i na hua elima, eha o lakou i kikoo mai he mau moa lawa, hookahi he ulahiwa, ua kapaia ma ka inoa hookahi, owar lakou ma ka olelo o Hawaii nei?

Haima: Waa, a i ole, Auwaa ma ka olelo o Hawaii nei, a he Boat ma ka olelo haole.

            Wehewehe ana, ma ke ano nui; i na waa eha e lewakewa ana ma ka aoao o na mokuahi, i oia no na keiki lawa eha, o na hoe eha, o ia no na ekekeu aole poo ame wawae, o ka elima o lakou o ia no o mokualii, he poo pukauwahi kona ame eha ekekei, waapa ma ka aoao, ua ola lakou apau i ka pukaihi o mokuahi.

Haina elua: Puuonale Boy. He mau kama ka'u i hanauia i Kahiki, hanaiia i Hawaii nei a palalauhala a haumaka iole a kaikoko, he komo ka lia ke ike aku, a lilo i mea ole, o ia ka wa i paiauma ai ua mau kama nei kekahi i kekahi.

Haina: Lole.  Wehewehe ana ma ke ano nui: Ua hanauia ka lole i na aina e, a hoea mai i Hawaii nei, komo iloko o na halekuai; he hoohie hoi kau ke ike i na lole nani o kela @ keia ano, loaa mai la ia kakou, komoia iho la a nahaehae, o ia ka wa e hui ai ua mau kama nei i kahi hookai, o ia hoi o apana hou ame apaua kahiko.

Haina ekolu, Kawelowai.

He inoa ko'u ua kaulana apuni ke ao, ua maheeleia nae i na mahele elua, mahele mua, aia au me na lahui like ole apau o ke ao nei. Haina: Dala.  Aia ia @ na lahui like ole o ke ao nei, ma hele alue, pepa, he milimili ka pepa na ka poe naauao kiekie a haahaa, i ka hoohui ana ae i na mahele elua e loaa no dala pepa, ua kaulana apuni ke ao, a he milimili na ka lahui. Me ka lana o ka @ e hoi puolo ana ke keiki o Hakalau, me ka mahalao i ka Lunahooponopono ame kona mau hoa paahana.

KAWAILELEHUNAOAKAKA.

Hakalau, Hawaii.

Ua hoi nele ke Keiki o Kakalau me kai mau haina apau, aole ia o ke kiina a ka akamai, e hoi puolo ai. Huli hou ia mai @@ @

HAINA NANE

 

Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa: E ae mai no'u kauwahi keena no ka'u haina o ka nane'a J. H. K.

ke keiki o Waialua.

            He inoa ko'u ua kaulana apuni ke ao, i mahele ia elua hapa. Ha mua aia au me na lahui kanaka apau o ke ao nei. Haina: Poo.

Hapa elua, he milimili au na ka poe naauao, mai e kiekie a ka haahaa, a he hoa hana pu me lakou. Haina : Kaua.

I ka hui ana o ka mahele mua me ka mahele hope, a loaa no kou inoa pololei e J. H. K.  Poo kaua. E kapaia nei hoi e ka haole War Savings Stamp

Eha aka la paha oe ia moa, ke ike ne au ua papani aku la ke o, holu ka aiana

Owau iho no,

KAWAIOKEMAMO

 

Haki pu mai la ke o i'a a ke keiki o Alika i ka pihi nui, a aha'i aku la ka pupuhhi i ka i'a o Ukoa. Imi hou ia mai ke kolohe!- L. H.

 

            HAINA NANE

Mr. Lunahooponpono, aloha maikai kaua:- E oluolu mai oe ia'u me ka'u haina no ka nane a ke keiki o iniinisi i ke anu o Puuonale, Kohala.

Akahi- He mau kama ka'u i hanau ia i Kahiki, a hanaiia e Hawaii nei a kanikoo a palalauhala, haumakaiole, a pehea aku la ka i koko, o ke kupanaha nae i keia mau kama a'u, he ike aku no au iaia e hoomahielua, ua li'aloko, ua ike mai oia ia'u, ua komo ke kuko me ka li'a, aia wale no a lilo i mea ole, alaila hui iho la na kama a'u me ke aloha paumako o kekahi i kekahi.

O ka ninau: Owai ka inoa o kuu man kama

Haina: Kamapuaa.  Eia ka'u kui ana i ka pua lehua o ka lei o ke keiki o Puuonalo e olelo ana, hanauia i Ka hiki a hanaiia i Hawaii nei, akahi, hana ia ka ma'i o Kamapuaa i Kahiki, a hanai ia o Kamapuaa i Hawaii nei.

Ke ae nei au, pololei, i Hawaii nei o Kamapuaa i noho ai a kanikoo, palalauhala, houmakaiole, ka ikoko, a eia ka lua o ka puaa ka holoholona a ka haole i hoopili ai i kekahi mea hana kamana ma'ipuaa, a lilo i mea ole he oiaio kela e ku-aana, he okoa ka ma'i okoa ka wili, a i ko laua hoohuiia ana. malaila iho la paumako ke aloha.

Ua lawa keia, me ka anoipua i ka Lunahooponopono; e kala mai in a he inoino kahi.

 

LEIMOKIHANA.

Kapaa, Kauai.

 

Hihi launa ol mai la kaua i ke ao aina, ua pae aku la i na pali o Kalalau, hoomanawanui hou ia mai i pae pono i ke awa o Mamala!- L. H.

âme na keiki o ka papapa'i o ke Kilohana ko maua welina pau ole.

O maua iho no me ka luuluu,

DAVID HAUKI,

MRS. E. HAUKI.

Lahaina, Nov. 14, 1919.

 

 

 

 

 

HAINA KANE

Mr. Lunahooponopono ahonui o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: eia au he malihini imua o kou alo ke hoolauna aku nei me ka'u haina o ka nane a ke keiki o na Kona in a nae e loaa ana kahi keena kaawale, eia iho ke kukulu aua o ua nane nei:

He kama ka'u ua maheleia ekolu ma-hele. Kama ekahi, he keiki au na ka la i hanau mai; kama elua, pili wale la piliwale, piliwale ka i'a o piliwale; kama ekolu, he kahiko no hoi oe, aole nae i nui ae. Eia ka'u haina:

Haina ekahi- Wai. Haina elua: O. Haina ekolu, Ia'o.  Eia na wehewehe ana: Ke olelo nei ka nane he keiki au ua ka la i hanau mai, he oiaio, nui ka ikaika o ka wela o ka la, pa iho la iluna o ka moana kai akea, pii ae la ka mahu, a lilo i ao, mailoko mai hoi na ao he mau pakaua, haule iho la i ka honua nei, lilo ae la i wae.

Ke olezzo nei ka mahele elua, piliwale la piliwale, piliwale ka i'a o piliwale, he oiaio o ka huahelu 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, ame 10, o ia hoi 10, aia o hoopili mai o ole me kahi alaila loaa ka hua helo oiaio, o ia hoi 10, iua aole e hoopili o ole, aole e loaa ana ka huahelu oiaio, elike paha me keia 3, he ekolu wale no kona waiwaiio, in a nne e hoopili mai o ole me 3, alaila e loaa ana 30 ka waiwaiio, he ole pili wale ia la.

Ke olezzo nei ke ka@@@ eokolu, he ka hiko no koi oe, aole nae i nui ae; he oiaio, ua hana mai ke Akua i na mea apau ai ka mea nunui ame ka mea liilii, eia nae ua nunui ae kekahi mau mea i hanaia o kona mana, a o kekahi hoi o ia mau no kona liilii, elika paha me na i'a o ke kai, o ia keia nehu, hinana, iao a pela wale aku, loaa ai ka'u haina iao, i ka hoohui ana o keia mau haina ekolu, o na mahele ekolu o ke kama, e loaa no ka'i haina pololeo. Waioiao.

Ea, loaa pono paha oe i ke kuiohee a ke kaikamahina o na kai ewalu o ke one o Keawaiki. Me neia mau wehewehe ame neia mau haina, me oe o ka Lunahooponopono ame kau mau keiki o ka papa hoonohohua kepau ko'u aloha nui.

Owau iho no me ka haahaa,

LAU LIPOA O NENEU,

Waianae, Oahu, Nov. 10, 1919

 

O ke kui ohee a ke kaikamahine o Keawaiki ka i haki pu mai la ma waenakonu i na pikopiko o ka aweawe o ka hee, a pupuhi mai la ka lepa uli, poele na maka, haha hewa ana i ka papa'i o Honolulu. Huli hou ia mai ke kolohe!- L. H.

 

HAINA NANE.

Mr. Solomon Hanohano. Aloha mali hini kaua:- No ko'u ike hou ana iho i ka mea hoonanea o John Liilii, i neia mau la, he mea no hoi nana i hooheeno ae hookahi makahiki e hoohono ia aka ai, alia hoi kaua ha wa ua aku neia, malia e ha'ukeke koke iho no.

Eia mai ka'u haina o ka moaualehi, nana na hua elima.

Haina: Wahi Leka. E hoomama aku ana no au i ka'u wehewehe ana. O ke kino aiai o ka wahi leka, o ia no ka moa lawa, aole i'o no @@@ poo, aole no he wawae.  Eha i'o no ekekeu, o ia no na aoao eha o ka wa-hi i pelupeluia.

O ka elima o na hua he ulahiwa, o ia no ke pooleka he poo no kona, eha ekekeu, o na ekekeu ae la no ia, aole no he wawae: i ko lakou hui pu ana, ua loaa no ko lakou ola ana ia ulahiwa. O ia no hoi ke pooleka, i ka pau ana o kou mau manao i ke kakau, o ke pono ka hope, in a aole ke pooleka, aole loaa ke ola i neia mau kino, o ka polo lei no ia a pilikia o Moaualehu; u lawa kaua. Me ke aloha,

KAOIIU LEIIUA O KILAUEA.

Ohuohu ole mai la ke keiki o Kila@@, ua hapaku'e ke kui ana i na pulei o olua, ua paewa loa ka pilina @ ka nihoniho.  Huli hou ia mai!- L. H.

 

HAINA NANE.

Mr. Lunahooponopono o ka Nupep Kuokoa, Aloha oe:- E oluolu oe e hawi mai i kekahi wahi kaawale o kaua hiwahiwa, i wahi rumi no'u e mo ai, a iho aku i Waialua e ike ai J. H. Kawelowai, me kahi nane hooi puuwai ana, o ia iho keia:

He inoa ko'u ua kaulana apuni e ao; ua maheleia nae kuu inoa elua nu hele; o ka mua o ka mehele, aia au ne na lahui apau o ke ai nei; o ka lua ka mahele, he milili au na ka pe naauao mai ke kiekie a ka haahaa a he hoa hana pu me lakou, a in a i hui a ka mahele mua me ka mehele hope, @@ ila ua loaa kuu inoa, ua kaulana apu@ ke ao nei.

Eia ka ninau:  Owai au me na lahi apau?  Haina: Ai. Oia hoi keia, a ano ai like ole ma keia ao.

Owai hou au he milimili na ka lahi a he hoa hana pu me lakou? Hai I'a.  O ia hpo keia, na ano i'a like o He mea milimili ia na ka poe naauo mai ke kiekie a ka haahaa.  Hoohui a laua, elua, lilo hookahi.  Ai ia. ! a hoi keia, ua pepehi ia o Hana@ e Keoni Bulu.

 

G. KENIKENI.

Honokohau. Maui, Nov. 4, 1919.

Aole i lihi launa mai la kaua i ke o aina.  Huli hou ia mai! - L. H.

 

 

PAA KE KANAIKELA I KA HOPUIA

 WAKINEKONA, Nov. 17.- Ua paa ae o O. Jenkins, ke kanikela Amerika ma puebla, Mekiko, i ka hopuia ma ke kauoha a na luna aupuni, a eia oia ke kiaiia mai nei ma kona home, wahi a kekahi lono kelekalapa i koaa mai ianei, mai ke kulanakauhale mai o Me- kiko.

 

Ua ala mai keia hopuia ana o Jenkins in a o kekahi mau hoopii i waihoia aku i ke keena poo aupuni, e hoike ana, o kela hoopaaia ana on a i kekahi mana wa ae nei i hala hana aku e Federico Coordova, he Mekiko powa, he mau hana apuka wale no ia a Jenkins i hana ai, a he hana hoi ua laua i alike ai.

Mahope iho o ke kakauinoa ana a kekahi poe Mekiko he umi- kumamalua i kekahi palapala hooiki e hoike ana i ko lakou ike ana ia Jenkins ame Cordova e launa mau ana me ka lohe pu aua hoi i na mea  alaua i hoolala ai, ua paa iho la oia i ka hopuia.

O ka hopuia ana o ke Kanikela Amerika, he mau mea ia i ala mai ma o kekahi mau mea ia i ala mai ma o kekahi mau kumu hoopii i waihoia aku i ke kenn aupuuni, e hoike ana no ka hoolala ana o Kenkins e lawa maluia oia a buna e kekahi o na auna powa me ke koi pu ana aku i kekahi huina @@@@ mahuahua a e ukuia mai hoi e ke Aupuni o Amerika, i wahi e hoopiiia ai ke kai o k Aupuuni i na kanaka Mokiko.

Ua loaa mua mai keia ike i ke Aupuni o Amerika mahope koke iho o ka hopuia ana o Mestre, ka loio o Jenkins, ma ka malama aku nei o Okatoba.  Ua hopuia keia loio mamuli o kekahi mau ike i laweia aku no kona lilo ana i hoa ohumuhumu no kela hana.

Ma ka manao o na poo aupuni maani i laweia mai kela mau hoopii maluna o Jenkins i wahi e hoonalonalo ai a e ike ole ia aku ai ka malama pono ile ia o ka maluhia o na lahui e, e no he nei ma Mekiko, a ua ano like no hoi ia me kekahi mau hoike i loaa mai, mai na luna aupuni malalo o Caranza, e hoike ana i kekahi manawa i hala ae  nei, no ka aihue maoli ana no o na lunanui, o na hui aila malaila i na dala i manaoia, no ka aku anu aku i na lima haaa, me ko lakou kuhi ana aku nu na Mekiko i haowale aku ia mau dala.

 Ma kekahi manawa ae nei i hala, ua kauoha ae ke aupuni o Mekiko e paaia na leka apau a Jenkins e hoea mai ana me ka weheia ana hoi a heluheluia me ka manao e loaa mai aua kekahi ike ia lakou no kekahi mau mea e pili ana i kona hewa, no kela ohumuhumu ana, eia nae aole he mea i loaa mai.  Ua ku-e lon aku o George Summerlin, kekahi o na kanaka Amerika malaila no keia mau hana a ke Aupuni o Mekiko, me kona koi okoa ana aku, oia pu kekahi malaila i ka wa e weheia ui o ka Jenkins mau leka. O kekahi o na leka i weheia, o ia no kekahi o na leka a kana wahine i kakau mai ai iaia.

 

 HAINA NANE.

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoam Solomon Hanahano, o ke aloha malihini ao o kaua:- Hoea malihini mai la no keia la imua ou, me kahipulo haule loaa ai hoi ia'u i kela kakahiaka nui kela poalima aku la i hala, o ia hoi Oct. 30, 1919.

O oe paha ka mea i ike i ka mea nana na puolo la, a o ia pulo in he nane, a o na wahi nane nei la penei:

He inoa ko'u i kaulana apuni ke ao; na maheleia nae kuu inoa elua mahele, o ka mua, aia au me na lahui kanaka apau o ke ao nei.

O ka lua, he milimili au na ka poe maauao mai ke kiekie a ka haahaa, a he hoi hana pi me lakou, a in a hoohui ana i ka mahele mua ame ka mehele alua, loaa no ka inoa o ka pulo haul: Waha olelo.

Penei ka wehewehe ana: O ka waha, aia ia me na lahui kanaka apau o ke no nei, o ka olelo, he oahanau ia no ka waha.

Hana ka waha, kokoua kaolelo, nolaila ua lilo ka waha ame ka olelo he mau hoa hana; i ka hoohui ana ia laua loaa o Waha olelo, a he milimili hoi ua ka poe naauao mai ke kiekie a ka haaaa.

Ia oe hoi e Mr. Solomon Hanohano kaloaa aua o ka hanohano, i ka palilaka ana i kekahi o na wahaolelo kaulana o ke Teritore aloha o kaua.

O ia iho la no kahi naauao uuku i loaa i keia makapeni, in a hoi he wahi kina'una'u kekahi e Mr. Lunahoopnopono ea, e oluolu e hoopololei ae me ka huikala ana i ho i na hemahema, oiai he kamalii hou loa keia, aole i ike i ka helo po, wahi a kahiko.

Nolaila ua lawa paha kaua, nui ka hooluhi ana ia oe ame kau mau keiki lawelawe hua kepau Me ka haabaa,

MALU OHAI O KAPALAMA.

1208 N King St, Honolulu

 

Hoopilipili ia me na elemakule i ike i ka helu po, alaila hoonahoaaku me ka eueu o Puaena, no ka mea, ua hele ia la a ena na maka e noho maila.  Imiia mai kahi i pee ai o ke kolohe!- L. H.

 

 

ALA NA HOOIKAIKA ANA E LOAA I HOME.

 

Ma ka poaono aku nei i hala, maho pe iho o ka halawai ana no kekahi mau manawa lehilehu. i hoonee aku ai ka ahahui o na Kaikamahine o ke Kula Kamehameha i hemo, i ua hooikaika ana e imi i kekahi haawina dala, no ke ku kulu ana aku i hom, ma ke ano he kia hoomanao no Miss Pope, kekahi o na kumukula, i noho loihi e a'o maloko o ke Kula Kamehameh o na Kaikamahi ne, he home hoi i unanaoia, malaila na kaikamahine o kela kula e noho ai, i jo lahou wa e noho aua ma keia kulana kauhale, i ka hana, a i ole, e hele ana paha i kekahi mau kula e ae.

Ua haawi mai nei ka oua o ka halekuai pipi Metropolitan, i kekahi wahi o kela hale, no na waikamhine o Kamehameha, e kuai aku ai i kalakou luau meakuai, o na ano like ole, na mea a lakou i hana maoli ai me ko lakou mau lima, iwaena o ia mau mea kuai ka meaono, ka pai, ka paloa ame kekahi mau meaai e ae he nui.

 E hoomauia aku ana ke kuai ana i kela mau mea ma na Poaono apau, ua manaoia, o keia kekahi alahele e loaa mai ai na kokua, no ka waihona kukulu home, mawaho ae o na waihona kukulu home, mawaho ae o na kokua, kaokoa loa e kohokohoia ai e na hoaloha ame ka lebulehu.

Ua ala mai keia manao e kukuli i home, mamuli o ka ike maoli ia ana, he pilikia nui iwaena o na kaikamahine, i kahi kupono e noho ai, oiai e noho ana ma keia kulanakauhale, a no keia manawa, ua hele na home e ae i kukuluia no na kaikamahine, a piha loa, a in a e ku aku ana keia home hou, alaila e hoopakeleia ae ana he heluna nui o na kaikamahine mai ka hoaa ana o na wahi no lakou e noho ai.

Aia  iloko o ka Ahahui o na Kaika mahine i Hemo o Kamehameha ka iini i ka manawa e ku aku ai o keia home, e hoolakoia aku ana ia me kekahi mea kupono nana e malama i kela home, me kekahi poe wahine, na lakou e hooponopono i na hana apau oloko, ma ke ano maikai loa, me he mea la, he home ponoi no e noho ai na kaikamahine, me jo lakou mau makua.

 Mai keia manawa aku a hoea i ka mahina o Dekemaba ae nei, e hoomau aku ai kela ahahui i na hooikaika

ana, e loaa he waihona mahuahua, a iloko o ia manawa i manao ai na komite ia lakou kela hana, e waiho mai i a lakou hoike, no na mea i loaa ia lakou ia lakou iloko o keia manawa mua o ka hooikaika ana e loaa he waihona no keia home.

 

MAEMAE KE KULANAKAUHALE

 

I kulike me ka A. E. Carter, ka hope ilamuku kinaiahi a lunahoomalu hoi o ke komite o ka pule hoomaemae o ka hoike ana ae, "me he mea la he mau meaai wale no iloko o na kini ka ka poe o honolulu o ke ola ana iloko o ka makahiki" mamuli o ka ikeia ana i ku nui hewahewa maoli o na kini he mau kaukani o na kaukani i ohiia ma ka pule hoomaemae.

"Ua maemae ke kulanakauhale mai Laeahi a Moaualua,' wahi ana, "koe kekahi mau puu opala ma ka apana o Puowina a ma ka Poakahi nei i huki pau ia ae oi."

Ua hookahahaia ka noonoo o ka lunahoomalu Carter i kona manawa i ike ai i ka nui hewahewa maioli o na kini i ohiia a laweia mai na pa mai mahope o ua pahale ame na alanui ololi o ke kulanaleauhale e hoahuia ne ma na kapa alanui kahi e hiki ai i na kaa lawe opala a ke komite ke kii ae a lawe aku i na wahi hoahu opala ma ke alanui Sheridan ame kahi hoahu opala ma ka hale paumawai o Kalihi, na wahi  e puhiia aku ai ia man opala.

O na kaa apau a ke aupuni kulana kauhale, kekahi mau kaa mai na hale oihana mai oloko o ke kulanakauhale a komo pu mai me kekahi mau kaa kalaka a ka oihana koa ka i hoohanaia ma ka pule aku la i hala. no ka lawe ana i na opala apau o ke kulanakauhale.

Ke lolo aku nei i hana maa na ke kulanakauhale ka hoomaemae ana iloko o ka makahiki mamuli o ka ikeia ana ua emi loa mai na opala i ohiia i keia makahiki mamua o ko ka makahiki mamua aku, he hana hoonaauao a malama ola waiwai i hoalaia ae.

" O ka'u misiona i keia manawa oia no ka hoike ana aku e loaa aku ai ka hoomaopopo ana i ka lehulehu he ma kemake makoi i pule no ka hoomaemae ana i kela ame keia mahina. Makemake au i na kini kahakaha ame na pahale i kela ame keia pule, a i ole i kela ame keia mahina, i hiki aku ia keia Novemaba ae e hiki mai ana he "pule hoohinuhinu wale no ia," ma kahi o ka pule hoomaemae.

"Iloko o ka pule hoomaemae he mau mea hoopulapula i ka makika ka i ike ia.  Ua ike makoi o ka poe e lawe ana i na meaai i kiolaia i ai na na puaa kekahi poe hoopulapula makaika.  I ka manawa e loaa ai ia lakou o na kini iloko o na kini e waiho ai na meaai i kiolaia e lawe ana lakoi ia mau kini a kiola aku iloko o na pa waiho wale. Aohe poe e ike ana ia mau kini aia malaila, a i ka manawa e loaa ai ia lakou o na kini iloko o na kini e waiho ai na meaai i kiolaia e lawwe ana  lakoi ia mau kini a kiola aku iloko o na pa waiho wale aohe poe e ike ana ia mau kini aia malaila, a i ka manawa e ua ai e piha ana ia mau kini i ka wai a e lilo ana ia i wahi hoopulapula i mau makika lahulehu. No ka hoopau ana i keia ano hana e hoopukaia aku aua he hoolaha i ka poe e lawe aua i na meaai i kiolaia i ai na na puaa e hoopau ia ano hana. Ke hui pu nei makoi a ke hana pu nei me ka papaola ma keia hana."

 

MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO MOKUPUNI O MAUI MOLOKAI AME LANAI O KA HOOMANA NAAUAO O HAWAII, KAU O OCT. 1919

 

Noho ka Ahahui uanelio Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai o ka Hoomana Naauao o Hawaii, ma ka luakini o Ka Olino o ka Malamalama, Pauwela, Maui, ma ka la 16 ame 19 o Okatoba, 1919, elike me ke kuahaua a ka peresidena mokupuni.  Ua hiki mai no hoi na hoike elele mai na apana like ole mai, no lakoi ka huina he 8, o ia hoi he 5 elele jino a he 3 elele kino ole.

O ka hana mua o ka aha, o ia no ka malamaia ana he hapalua hora haipule; hookuu ke anaina haipule, hoomaka na hana o ka aha.

Peresidena, Rev. Alexander George ma ka noho, oiai aole i hiki mai ke kakauolelo kumau o ka aha, ua noi mai ka peresdena e kohoia i kakauolelo kuikawa, nolaila, ua kohoia o Rev. M. K. Kaneaiakala i kakauolelo kuikawa. Hoomaopopoia na lala kumau o ka aha he ehilku.  Kohoia i mau komite nana i na hookohu ame hoike elele.

Mrs. Sarai Kuneaiakula, lunahoomalu; Mrs. Ida Kaupoohiwi, Mrs. Hattie J, Kaniho, ua lala.  O kela mau komite noka ka aha i apono ai i mau komite hoomaikai me healohaloha Ua apono ka aha ia Mr. Jno. R. Burrows, i komie pa.i.

Heluheluia na hookohu âme na hoike elele, a komo i ka lima o na komite. I ka hoihoi apa mai o na koite i ka lakou hoike, ua apono pa lakou i na hookohu ame na hoike elele apau.

Noi mai ka peresidena e kohoia i elele no keia aha e hele ai i ka Ahahui Paeaina, kau o Ianuari, 1920; aponoia.

Wihoia mai ka iuoa o Mrs. Ioa Kaupoohiwi, i ele; aponoia. Noi mai o Mrs. Kapeka Adams i hookahi kaikani pili hale no ka luakini o Kalankila; aponoia.

Hapaiia mai ke kumuhana no ka hoike kula euanelia mokupuni ma ka la 19 o Okatoba; aponoia. Noi ia maii komite huli dala no ka puaa, apouo ka aha ia Mrs. Hattie J. Kaniho, i komite huli dala puaa.

Hapaiia mai ke kumuhana i komite no ka ahamele; aponoia.  Waihoia mai ka inoa o Mrs. Ida Kaupoohiwi i komite no ka ahamele; aponoia.  Kahea ia ka lulu a na elele me ka lulu huikau, loan, $7.

Hoomaha ka aha a noho hou mai ma ka la 19, me ka pule a ka peresidena Rev. Alex . George.

Hoomaka na hana hoike Kula Euanelio. Mokupuni ma ka hora 10 a. m. ma ke mele ana i ka himeni hoolaa, me ka pule a ka peresidena.  O ka nui o na papa i hoikeia he elima.  O ka nui o na haumana he 42. Loss lulu o ke Kula Euanelio he  $25.50.

Maikai no na haawina ame na himeni a hooku'u na hana hoike kula euanelio me kekahi mau olelo paipal me ka pule hookuu a ka peresdena.

Mahope iho o ka hoike kula euanelio ua makamaia he wahi paina, ua ai no hoi a lawa i na mea i hoomakaukauia. Ma ka hora 1:30 p. m. ua noho hou ka ahahui euauelio mokopuni no na koena hana i koe. Peresena. Rev. A. George ma ka noho. hoomaopopoia na lala i ka aha ma ka kahea inoa, ehiku lala kumau, elima hoakuku, huina 12. Heluheluia ka moolelo o ka la l* a aponoia.

Hapaiia mai ke kumuhana o na hana hou.  Kohoia ka elelo o ke kula euanelio Kohia ka elele o ke kula euanelio mokupuni e hele ae i ka Ahahui Pacaina, Kau o Ianuari, 1920, oia o Mrs. Kapeka Adams.  Kohoia na lunanui o ka Ahahui euanelio Mokupuni no keia nee ana aku ahiki i Okatoba, 1920.

Rev. Alex. George, peresidena; Rev. M. K. kaneaiakala, hope peresidena; Juo. R. Burrows, kakauolelo; Miss Loulsa H. Burrows, hope kakauolelo; Mrs. Ana Iakoba, puuku.

Hoike a ke komite huli dala puaa, oia o Mrs. Hattie J. Kaniho, loaa, $25.

Hoike a ke komite ahamele, Mrs. Ida Kaupoohiwi, loaa $29.70. Hoike a ke komite malama ola, Rev. M. K. Kane aiakala, loaa, $21.  Hoike a na komite hoomaikai me honlohaloha.

Hoomaikai Ke haawi nei keia aha i ka hoomaikai i na lala apau i akoakoa mai ma o kona mau komite la no na hana i hanaia no ka pono me ka hollo mua o ha hana o ka Ahahui Euaneilo Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, o ka Hoomana Naauao o Hawaii, na ke Akua mana loa no auanei iloko o kona lokomaikai e haawi mai i ka hoomaikai i oi aku.

Ke koto pu nei no hoi makou ma ke ano he mau komite hoalohaloha, no a u pu ana i kekahi o na hoapaahama i haalele mai i keia ola ana oia o Mr. John Uum o Pauwela, Maui ame Daniel Daopuiki, o Lanai, Ke noi nei makaoi i ka Makua lani Nana no e hoomama mai i na kaumaha i kau iho maluna o ka ohana ame kakou no hou apau, me ke aloha.  O makoi iho no kou nau koite Mrs. Sarai Kaneaiakala, Mrs. Ida Kaupoohiwi, Mrs. Hattie J. Kanaiho, na lala o ke komite.  Hoike a ke kakauolelo kuikawa, na loaa apau o ka aha, $138,70; na hoolilo apau, $122.50;  koena,  $16.20.

Ma ka manao o ka peresidena, noi mai oia e hoihoi ia ke koena o $16.20 no ka waihona o ka ekalesia o Kaolino. Ma ka noonoo ana a na lala oa ka aha, ua hooholoia elike me ke oi a ka peresidena. Kahi e noho ai o ka Ahahui Euanelio Mokupuni, kau o Aperila, 1920, ma.

 

 

HE PAUMAKO NO KA MAUA LEI

 

Kahe ka waimaka uwe ka pua, ka anoi pua ia a ke Koelaul Alo aua au ia oe e nei anu.  Ua wehe i ka pili hooki ia loko.

E Mr. Solomon Hanahano, @@@@ Ponopono o ke kuokoa:- E @@@

puuwai ahonui e hookipa aku i heia mau waimaka no ka maua mea aloha he keiki, ua hala i ke ala oi ole mai ka home hoi i hoomakaukauia e ka. Ms kua aloha, o ia hoi, mai ka lepo mai ke kanaka, a hoi hou aku no i ka lepo.

 Ua hanauia o Solomon Moepono L. mapehu ma Manoa, Honolulu. @@

Maraki 9,1887, mai ka puahku @@@

Mrs. Noikulani Moepono âme kaua kane aloha Solomon Moepono, oiai @@@ kona mau la opiopio, ua hoonaaaaaaa oia ma ke kula hele la  o Manoa i @@ nui ana ua imi aku no oia i na @@@@ kono noho ana ma ua banalima. Ua haa lele iho ia Hawaii nei no na aina 2 @@ um-kumamakolu makahiki o kona @@ makaikai ana i na iana naui a ke Akua i hana ai, a huli hoi mai la i ka aina hanau i ka makahiki 1917.

Iaia i hehi hoi ai i ka leo aloha o Hawaii nei, ua hoi mai la no oia a @@ pu nei maua, ma ko maua home noho ma Waialee, Koolauloa nei. ua imi aku @ i knoa ola o ka noho ana ma ka @@ lima, iloko o na mahina pokule o @@@ noho pu ana me Maua: au hoomailo nui La ka uawaliwali maluuna o kona kime ua imiia ke ola i na kauka, aole na i on a mai ka maha ; ua imiia ma kela me keia ano, aole no aae he loaa @@@@ oluolu.

Hoko o keia mau la nawaliwali ua noi mai la oia i jo maua oluolu e @ komo iaia i hoahanau no ka Ekalesia o Kahuku, Koolauloa, oiai ua pau ka @@ wana ana, ua hoihoi mai ka Makua lani imua o maua a na Kona Uhane @@@ hooiaio iaia e hoi iloko o ka pa hipa o ke ola uhane, ua hookomooia i h@@@@ nau me ka mau no o ka uawailiwali. Ma ks mahina o Sepatemmaba ihe la @ hiki mai la ka maua niau kaikamahine hawai, oiai ko maua mau la keiki @ oia joi o Miss Luey Ward a huihoi aku la i ka maua kiki nawailiwali @ ka Hawkipila Moiwahine, malaila oia a waiho iho la i keia ao i kiha me na kaumaha, hoi aku la uhane i ka mea nana i hana Aloha no!

Ua akoakoa ae na ohana he uui no ka ike hope ana iho i ka helelele

o kuu keiki aloha; oiai kona kino ma kahi waiho kupapa'u. mailaila aku i hoihoiia aku ai kona kino lep ua ha Pia ma Manoa, kahi ana i hoohala ai i kona maula opio.  Moe aku la i ka moe kau moe hooilo: aloha, aloha kuu kiki hoi aku la i ka Aiia e, aiha @@@

ka@@ hoea mai o mai,

@@i na hua uani, kahemau ko laila wai.

Ke lehe nei na waimaka no ka keiki, aoe loa e paa a hoi aku ananei au i ka lime ma-o, me ke aloha no in oe.

E na lan@ e ka Makua aloha, e hino mama mai ko maua mau luuluu: e oonalo ae ikeia mau kaumaha: e hoa nani ia jou inoa: Nau no ihaawi mai. Nau no i lawnku.

Le haawi aka nei maua i na hoomaikai nui i kuu kaukamahine ahoiuui lokomaikai, kumau luhi o na la keiki ole, i na kokuane nui a olua ia mana i ka makana pua u e Mrs. Ward, i n makana pua mai a lehulehu mai, ma hoaloha i huipu @@ no ke ala pu ana oiai ke kino ma keiki waiho kino, ame ka lehulehu i komo @ mai ma la lua ka'i hope no kona home lua.

Ka lei o ka oli, ke @aiho la noi.

Ke pau ae kuu hana@ lii mai lesu, A pa Kona leo, ke kawika maikai E loaa ka uku, ka olihana loa.

Me ka hoomaikai nui ia oe e Mr. Lunahooponopono.

O maua no me ka haaaa, MR & MRS. SOL. ME@@@PONO

Waalee, Koolauloa, Oahu.

 

 

EHOOMANAO I KEL@

 

Mamuli o ke kauoha a ke Kona Ma lama Ola, a hooponopono ana i @@@@ ana o na lala o ka Aba o na @@@@ Ahahuina, me Kula Sabati, me @@@ hui C.E. o ka Mokupuni o Hawaii, e hoomaka aku ana ma ka la 20 o @@@ ari, 1920, ma Napoopoo, Kona Hemi Hawaii; ke noiia aku nei ka oluolu na Kahu Ekalasia, na komite o na Eha lesua kahi ole,  na Kahu =Kula @@@@ Nui, a i ole jo lakou mau hope, na @@@ sidena mui o na Ahahio C. E. a i ole@@ lakou mau hope, e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, i ka @@@ nawa kupono loa i ka mahina ae @@@@@ Dekemuba 1919, i ka nui o na lala @@ o na aha e hiki mai apa in a he @@@ hiki ka papainoa o na lala ame ka @@ o na hauniana Kula Sabati o kela @@ keia Kula Sabati, e hiki mai ana @@ la hoike hui o ua Kula Sabati, i @@2 ai i ke komie ke hoomaipopo pono@

G. P. KAMAPOHA.

Kakauolelo a ke Komi Napoopoo, Nov. 12. 1919.

ka Luakini o Ke Kupaianaha o ka Ma lamamlama, kaunakakai, Molokai. @@ kuu na hana o @ aha, me kekahi, @@ olelo paipai pokole me ka himeni L. M. aoao 196 me ka pule. Hokuu me ka @@ a ka peresidena.

JNO. R. BURROWS.

Komite Pa.