Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 47, 21 November 1919 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

"Ma keia kakahiaka iho la no ko'u hoea ana mai." wahi a kana pane, "ma ke kaaahi laweleka o ka po ko'u holo ana mai Lailana mai." * "Ahe. a pehea. aole anei ou 1 maluhiluhi ia holo ana mai?" i ninau hou aku ai ka lunanana. "He'loa no kela la e holo mai ai. a kekahi mea no e ike iho ai i kamaluhiluhi a e makemake iho ai hoomaha." *Tcb no, aka. ua kamaaina hoi au i ka holo mau mai » keia nianawa, ae ha'i aku au ia oe he kanaka kaahele ike ele au ia mea he luhi. Oluua no o ka moku kahi ano ma luhiluhi. no ka hooluliluli mau ia eka moku, a ke kau mai no i ke kaaahi ea. he nanea wale no ia a hoea aiia ianei e loaa ?.\ ka hiamoe maikai ahiki wale i ka lioea ana mai ianei. -O ka oi aku i ka po, pela ko'u manao, elke me au, oia anei.?" i ninau aku ai ka lunanana. "Ae, o ka oi aku ma ka po." "Alaila ina mahina mai o ke kaaahi, i ka wa hea e ku mai ai i Parisa nei ?" "Ma' ka hor.a eono o keia kakahiaka makou o ke ku ana mai ianei, a i ole aneane paha ma ia manawa.' wahi a Mr. Nila o ka pane ana mai, me ka haupu ole ae he mau ninau keia e noweloia aku ana no kona pilikia. Hooinau aku la no ka hinanana i kana hoohele kamaiho ana me ka makaala loa aole nae ma ke ano e kau okoa aku ai ka ninau ana e loaa aku ai ka īuanao hookuoi iloko o Mr. Xila e noiiia aku ana kana mau mea apau i liana ai. I kona manawa i ikeai ua loaa mai iai.a kekahi mau ike ana i makeniake ai e paneia mai, alaila hoopau iho la kana kamaiho ana aku ma ia laina a hoolalau ae la kana ninaninau ana ma kekahi mau mea e ae, mahope o kona ike ana 'hookahi ana iiin.au i hoea loa aku i kahi ana i iini loa ai e loaa mai. 1 ka hoea nui ana aku a lakou no ka Rue Fedio lawe aku la o Bamebeia e hoomaikai ia Kamikakona ma na wahi apau oloko o ka pa a pela hoi malalo o ka rumi halawai, ka rumi o na komite e hui ai a kukakuka no ka lakou mau m«a e hana aku ai, a pela me na wahi i "hookaokoaia no na l.ana hoohauoli na hana hoonaauao a pela aku. emi iki iho keia hale malalo o ka hale halawai ma Enelani. aka, e like.me k.a nee ana aku o ka hana i ka laula p&a e hoakeaia aku ai keia hale ma nei mua aku mamuli o ke kokua mai a na ahahui bla ma na wahi like ole o Pa~ lani," wahi a Hameheia o ka hoakaka ana mai. L?a nui a lehulehu na me.a a Bamebeia o ka hoakaka ana mai. Ua nut a lehulehu na mea a Bamebeia o ka hoakaka'-ana mai e piii pna i na hana a ka ahahui, a pela hoi me na lako i hoomakaukauia no»ka pono o ka hana, a oia ka Kamikakona o ka haawi ana aku i kona mahalo no na mea apau i hoomakaukatiia. He kanaka Palani me ka papale eleele ka i hele mat īa nianawa a hui me na keonimana ekolu. a elike no hoi me ke ano o ka poe haahaa ke ike mai i'.ka poe kiekie a hanohano pela no me ua kanaka la. a haawi mai la i kekahi apana pepa. "O kekahi keia o ka makou mau akena Palani," i pane ae ai t> Bmebeia ia Kamikakona. "He bila keia ana o ka lawe ana mai ta no kekahi hana a makou o ka hoolala ana, a o kela keonimana e ku mai la īna o, he kanaka Pelekane, oia kekāhi hoahui o makou, a naha e nana a e malama i na palapaja e loaa mai ana mai ka ahahui makua mai ma Enelani.' ! ka pau ana o ka lakou m.akaikai ana, iho nui hou aku la a haule i ke alanui! a oiai lakou e kaha aku ana e hele no ka hale aupuni. oili mai ana kekahi keiki kalewa nupepa, ua hele a piha na lima me na nupepa hou o ka puka ana mai ia kakahiaka. Mahope mai o Ia wahi keiki kekahi wahi keiki hou me na nupepa no e paa ana iloko o kona mau lima, a mahope mai he wahi keiki hou a e noke an.a i ke kahea no ka poe makemake kuai nupepa," he nui na \riea hou maloko o keia nupepa kakahiaka," wahi ana. "Heaha la hoi ka kela wahi keiki e kahea niai la? Ile pepehikanaka hou .anei?" i ninau mai ai o Bamebeia. •'Ua pepehiia he kanaka Pelekane a make—he hana pohihihi loa kela i hanaia!" wahi a na keiki kalewa nupepa o ke olowalu like ana ae, a ke mau'la no hoi ka holo me" ka hoomau 110 i ke kahea. "He kanaka i make me ke kupanaha loa ame ka pohihihi pu ka mea i ikeia maluna o ke kaaahi o keia kakahiaka mai Ladana mai!" wahi a kekahi wahi keiki me ka aneane e pau o ke aho i ka ua mea -o ka noke i ke kahea; "aohe maopor»o o ke kumu o ka pepehiia ana. ua m.anaoia nae he may waiwai makamae ma kona kino a pela paha oia i pepehiia ai!" O keia ka kekahi wahi keiki o ke kalahea ana ae <1 na keonmana ekolu o ka lohe ana aku. oiai nae, ke hoomanao la oe, e ka mea heluhelu, ua loaa nma i k.a Lunanana Baida keia ike. a oia kana o ka hoohuoi ana iho no ke ka niailio ole an.a ae o Mr. Bamcbeia i kekahi mea e pili ana ia karaima i hanaia maluna o ke kaaahi. la manawa' kahea aku l.a o Mr. Bamebeia i kekahi keik e lawe mai i nupepa, a i ka loaa ana mai nana iho la ma laoao mua a e kau affa na huapalapala nunui, "O k( Kumu o ke Karaima i Hanaia Ai Aole no ka Aihue Ati£ i Kekahi Waiwai." H4 Aole hoi ha 110 ka aihue ana i kekahi waiwai ke kunu o kela .kar.aima i haYiaia ai," i pane ae ai o Bamebeia u 3fr. N'ila.. ,"A no ke aha la ka'?" : ... "He ninau ia na ke kiitre e huli mai," i pane aku ai ( Bimebeia. \ t ."O; kvipanaha-! O kela nd ke ktSahi a'u o ka holo ana ma ma lea po nei," : i pane m.at ai o Mr. Nila. "Oia iio; a pehea la hoi oe 1 lohe ole ai i kekahi mea < pili ana t kekahi pepehikanaka?" " "!na aole no ka waiwai;"ke kuniu o ka pepehikanaka hanaia ai. alaila no ke aha la ka? Alaila heaha ana ke.ku mu o kona make ana i ka lakou īioonoo ana? Aole anei h< hana kela na kekahi o na ahahui malu o Palani nei?" Nāna pono mai la o Mr. Bamebeia i ka Lunanana Baid; maiuna o kona mau mak.a aniani me ke ano kahaha no kei; oleio ana aku a ka lunanana he hana karaima kela i hanai e kekahi ahahu'i nialu. » "Ina he ahahui malu, alaila na na kanaka Pelekane anei kou manao?" i ninau mai ai o Mr. Bamebeia me ka hak; peno o kona mau maka maluna o ka lunanana me ka mino aka iki ana iho, oiai hoi .0 Baida e nana ae ana i ka hele helena o Mr. Nila ia manawa. 'Wole rta lakou," i pane akv, ai o Kamikakona; "aol T*awaena o na.kanaka Pelekane, he poe e ku-e aku ana i lakoū" % "Malia paha pela, aka na ke au 110 o ka manawa e hoik mai. Maloko o Palani nei, eia nae, aole na na kanaka Paian i hana i kela karaima/' -O kela poe Amenka hookahuh aupuni anei na lakou hana i kekahi mau hoopahu ana me na kiana pauda t}iamii; »kjLseUB&SBF-3nci.kail. lffiana<j.lar ; .

"Aohe a'u kolio pololei ana aku na kela ame keia i hana, aka, nia ko'u koho iho. he poe kanaka no e noho nei nialoko 0 Palani ka poe na lakou i hana i kela karaima, koe ka hoike maopopo ana aku o mea ma ua p.oe la. E heluhelu iho oe 1 maooopo ka ka nupepa mea e hoakaka la no īa kannma "Xo na kanaka kipi kahiko i hana ai 1 na hana hookahuh aupuni mai Parisa aku ua pau 10-a kela ame i<eia kanaka 0 lakou i ka ikeia e na makai, aole hookahi o lakou niki ana ke oni ae ke hoomakakiuia aku, pela ka mea i maopo]>o ia'u." "He mea oiaio anei ia? Alaila ua pau loa anei lakoii i ka ikeia a ke hakiloia mai nei, oia hoi na alakai ame na koa kahiko onei?"' . « "Oia ka mea i maopopo ia'u mal-ke keena mai o na iuna aupuni ī'elekane. ke alahele kalii i loaa m.ai ai ia'u o keia ike. Mamuli o kela hakiloia ana i hiki ole ai i kela p«»e ke haiia i kekahi mea o ko lakou noho malie -wale 110 me ka huna ia lakou ma kekahi wahi e ike ole ia aku ai, a c paa ole aku ai hoi i ka hopuia. "Ma ka'u mea 1 ai aia kela 'aha-hui a ka poe hana kiaua paluia Amerika ma kahi aneane lo£ e hiolo: he lono oiaio paha ia a aole paha. aka nae, oia ka'u mea o ka lohe ana m.ai a e maopopo nei ia'u i nei manawa," 1 pane mai ai o P>amebeia. "L'a hiki ole ia makou ke hoike ae ma ke akea na apana pepa kakaikahi i loaa aku ai ma ke kino o ka niea 1 ,nakc he mau pepa ia e hiki ai ke hoike maopopo ae i kā uwa :) ka mea make. Ua ikeia me ka maopopo loa o ke karanna 1 hanaia aole ia no ka manao e hao i kekahi waiwai mai ke kino aku o ka mea make. no ka mea, ua loaa aku inaH'e o kona mau pakeke kekahi lmina elala mahUahua aole i l.aweia, ii o na ko.molima ilaimana ma ka'lima o ka mea i make. a pe!a hoi r m'e kana uwaki i»ula ame na pihi gula a elaimana e>. paa ana no maluna o kona kino me ka hoao ole - lawe. O kek.ahi mea pohihihi loa aole kekahi mea mapopo e hoike mai ana ua lawe ponoi ae ka mea i make i|kona Aa me ka pu panapana. hookahi wale no mea maopoyo na kek.ahi mea i manaoino iaia i hoopoino i kona ola, owai nae i.a mea. he ninau pohihihi. "Ua hanaia kela karaima mamuli o kekahi inanao Hli mawaena o kekahi mau ahahui, aole nae he mea hiki ia makou ke hoakaka aku i ko makou manao maluna o keia karaima i hanaia o lilo ia i me.a alakai hewa aku i ka manao o ke kiure mai ka lakou noi ana. Ua laweia aku ke kino make no ka hale e waihoia ai na kino make'llo ka hele ana aku o ka poe e nana, malia he poe kekahi i -ike mua iaia a i maopopo hoi i kona .inoa. ' "Me he mea la u.a koho ka poe hana karaima o ke kaaahi a'u i kau mai ai kahi kupono loa a lakou e hana ai i ka lak(»u hana pepehikanaka," wahi a Mr. Nila o ka pane aiia ae nte ka pii o ka ula ma kona mau papalina. "la mkou i mai ai i Dova ua }i.aa kekahi kanaka malaila i ka hopuiae na niakai no ka aihue ana i ke daimana. pela ka m(ja i hoikeia mai ia'u." | "Inae hiki ana ia oe ke ike a hoomaopopo i ka helehelei^ 0 ka mea i make ma ke ano oia kekahi o kau hoakaka o kaj holo pu ana mai, ke manao nei au e lilo ana k.au ; ike i waiwai nui e kokua aku ai i ka oil'iana makai īna ka hul| ana e m.aooopo ai kona inoa," i pane aku ai o Kamikakona "Aole o'u manao he kanaka kekahi maluna o ke kaaah 1 ike ia'u mamua," i pjane mai ai o Mr. Nila. "Ke manao nei au he mea maikai no kakoii hele anA aku i kela hale e waiho mai'la o ke'la kino make a nawa aku. na aohe mamao loa o kela hale mai nei .aku j o ko kakou ike wale aku 110 ka ljoi la iaia ua lawa ia, v i hbonau aku ai o Kamikakona i kana kamailio ana. . nanaina manaonao no kela 1a i ka nana ak i pane mai ai o Bamebeia. J "He kupanaha no na k.anaka i hui pu āku meka oii|na makai o nei'wahi," wahi hou a Kamikakona o ka pan Jna aku, "oia hoi ,ina e huliia mai an.a a loaa ka hoaloha ocfua o ka holo pu ana mai maluna o kela kaaahi, aole nahe hoike ae i kekahi ano pihoihoi a m.akemake hoi elele aku e ikemaka i ke kino mea i make. he kanaka i#lia ua ike aku 110 oia a ua kamailio pu paha; o ka'u e nei. na no ka loheia ae o i nei kekahi i kau pu mai ; f na " luna o kela kaaahi e ninauia mai ana, ma na ano api|" "He mea oiaio 110 ia, eia nae, no Ua pono o ka I. O. T. A. e pono no ia mea ke hoaloia ae me ka ni®aU loa. Ina o kela kanaka i make a he kanaka ia a'u o-a ike, wale ana aku no e noho a e kamailio pu an.a me 4p a hP poe iiohe pilikia e hooiliia mai ana maluna o'u ina ewawi; aku an-i nu i ka'u oleloike i na luna aupuni. ana ka'u oleloike. i mea waiwai ma nei mua aku. o's ka. mea i ike aku? —ma ke kakoo ana aku i kekahi maiŌjelo; ike e ae a lakon e lawe mai ana. | "A ina ka mea i make he ohua oia i make au i i;o|opo ai aole au i ike iki iaia, alaila no ke aha au e hele ;U|ai t e hoikeike i.a'u iho i kela hale? Aole au e kamailiok| ana owau pu kekahi maluna mai o kela kaaahi, nolaai nialaila iho la au pau." j| "Aia ia i kau noono'o ana." i pane mai ai o P>aim e jP. "ia manawa kalia aku 1a lakou hele no kahi o kc#vera Xotre Dame. 'Mahope o ka hele ana aku maluna 0 na alahaka hoea aku la lakou i kekahi wahi ni f ®P u '»i nan.a e hoōkaawale ana i kā Muliwai Seine, a he minuke pokole mahope iho hoea aku la lakou i ke • I ko lakou kaa anā aku mahope o ka-halepule a ( « llla u aku 1a i ko lakoii. hele ana a hoe.a i kekahi kihap:j" a e | waiho ana malaila, ua ike aku la ka Lunanana Bsl« ame I kona mau ho.ahele i ka piha mai owaho mai ō k# e e ' waihoia ai o-na kino make i na kanaka. E hele ana kekahi .poe maluna o ke alahaka. a e pii aku an.a ke ~ kahi poe ma-na alapii o ka hale a e komo aku aiil||kahi poe ma ka puka., • S ' 1 O ka poe i hoea mu ailaila a ua pau.hoi ka lah|@ ia p a ana e oili māi ana iwaho, ā o ka poe hou e a e noke aiia kekahi po&, i ke kamailio no ka lakou a M mea |o ka ike ana maloko.o kel.a hale. Ue-poe wahiii&M e , na | kamalii kekahi e akoakoa pu ana a e ai pineki ana he mau meaai .a lakou o ke kurn^. mai • ! ka poe kalewa huaai mai e kuku ana na kaa ma k 1 ?» ma | , ka ao.uo o ke alaiiui. 1" | ''Alaila o ka hale waiho kino make auei keia o kc*J| ,rn? i ninau aku ai ka Lunanana I>aidā i kona mau hoa.^'® I ' o kei.a ninau ana he hiki loa i na kanaka auau e | mai ana ke ike mai he malihini loa oia ma'i.kekahi a ® mai akahi no a hoea ilaila. , m : la lakou i pii aku ai maluna o ke alanuipii bohak4 n V ,a } mai o ke alo o ka hale ku iki iho la o Mr. Nila, a a * kikakona e hahai aku ana mahope on.ā"uahooku 4" la kona wawae i kekahi wawae o ua o Mr. Nila, a h l ISLI la ua o Mr. \ T ila ihope no kekahi manawa,* no'ke na ■ kekahi mau mea liilii ana o ka makemake ana m * - kaa mai a ka poe kalewa. aole no kona makemake i >lT ioh kuai, aka. no ka hoolalau wale no i mea al °. I kona manao huna. | O ke ea. ka nanaina ame na wahi e ae apau t,ho' u » ma V lana he mau mea hoomakaukau mai, koe wale f* P oe maka u ole. Aole no ka inoino o ke ea i hookaf a al , «* kanaka aole e hookokoke aku malaila, aka no ka ia i ama o hlo na'ea inoino mailoko mai o kela hale i mea e ai ai ka ;>oe ola i ka ma'i. Aole ka hale e waihoia ai na & make wah, kupono no ka hele ana aku a hooluana * aka no ke kiei wale ana aku n oi ka helehelena o ka {a ake a hookaawale mai. N j 1 O na kanaka e piha ana maluna o ka lanai m> a i? ; e ana iloko., He ka o i»y 1

hoopaaia ma kahi hookahi kapuai ka mamao mai ka puka aniani mai a mawaho aku o ia kaola hao na kanaka e kuku aku ai a nana aku iloko i na kino make \ hookomoia iloko. o ka pahu a i kukulu hoohioia e hiki ai ke ike'pono aku i ka helehelena. I ole ai e kahakaha aku kekahi poe maluna o na aniani a i ole ma na paia o ka hale, ua hoonohoia ke j kahi kiai malaila no ka nana ana i ka poe kolohe ame ka poe e hana aku ana i kekahi inea hoopoino i na ptika aniani, O na luna na lakou e nana i ka maluhia o kela hale e-kiai mau mai ana lakou me ka makaala loa maluna o na kanaka e kuku aku ana i ole lakou e hana aku i kekahi mau mea e poino ai ia hale. Aia maloko o keia hale na poe i make manuili o na poino like ole i loaa ia lakou ; o ka poe i make mainuli oka pepehiia e ikeia aku ana no ka waawaa o ko lakou mau poo, a pela 130 hoi me ka poe i make mamuli o k« kiia ana me ka pu, e ikeia aku ana 110 ko lakou mau alina e kau mai ana ina ko lakou mau wahi i hoopoinōia ai. O na helehelena wale 'no o ia poe ka ikeia aku o na kino mai ua paa i ka uhiia me ka lole keokeo, a me he rtiea la i ka ka Lunanana Baida nana aku me he mea la e hiamoe>mai ana 110 ia poe, eia nae, he mau kino make w.ale no lakou apau. ~Ma kahi e kuku ana o kekahi mau elele mai na hanako mai, he'mau kahunapule a he mau loio mai ka hale hookololiolo mai e k ukokoke mai ana ma kekahi aoao mai o ke alanui, a he mau wahine i paa na maka i ka uhimaka, i hele aku ai o Ikimeheia, Nila ame Kamikakona a ku pu aku la; no elua manawa ko Nila ku ana iho, no ka nana wale ana 110 nae iluna m.a kalii o kekahi mau kii e kau ana ma ka-paia, oia mau kii uo kekahi poe i make ai'kau ia hoi ko lakou mau leii ma ka paia i mea hoikeike i ka poe mākaikai e hoea a'ku ana ilaila. ,Ua kauia ka helu malalo iho o kela atne keia kii, a me he mea, la ua ike mua.no o Mr. N'ila i kekahi o na kino no lakou ia mau kii e kau m.ai ana, 110 ka me?, ua hoike ae kona heleh.elena i kekahi hiona a ka lunanana e ike aku ana no ko ua 0 Mr. Nila ike mua i kekahi o ia poe. I' O na kii e kau mai ana m.a ka paia ua pa'iia ika manawa 1 make ai, a e kau ana no hoi na alina a ka make ma ko I lakou mau kino, ma ko lakou mau helehelena, .a e ikeia aku | an.a ka paa o na poo o kekahi poe i ka wa-hiia; o.kekahi i poe ua moku na kania-i, a e hainama mai ana kahi o ke okij ia ana, a o kekahi poe ua pehu oia ka poe i piholo iloko o ke j kai, a o kekahi mau kii e hoike aha i ka make ana mamuli o ka powaia ana. ''Ke noiia aku nei ka lehulehu e hoike mai i ka inoa o k«a mea i powaia maluna o ke kaaahi i 'ka luna hoopaainoa o ka poe m*ike maloko o ka hale waiho kino make'." I ka ike ana aku o ka Baida i ka hoolaha aole oia i hoomamaoiki mai a Nila mai no hookahi minuke. Oiai j laua e ku aya he kanaka nona na makahiki mawaena p ke •kanaha ame ke kanalima ka i pii mai ma ke alapii o ka hele kiau ana mai ke alanui mai a kaalo ae la ma ko laua aoao noloko o ka hale. Okieia kanaka.o ka pii. ana mai la.he paalole hou-loa kona e komo ana, he hiohiona kona o ke kailaka kahukaa; uīa kona helehelena me na umiumi pokopoko ma na aoao o kona mau papalina, a me he mea la he hana nui kana o ka hana ana i kiki ai kona hou a e noke mau ana no hoi i ka holoi me ka hainaka. Me pua loke ke kau ana ma kona kuka a he maumikinilima ke paa ana ma kona mau lima me kekahi papale'piva e kau ana ma. kona poo. Aohe me.a i iiiaopopo ua hoouluhuaia kona manawa hiamoe, eia naq, ma ka hora eono o kela kakahiaka ma ka hale hoolulu kaaahi oia kahi i kali ai no kek.ahi m.au ohwa ana i makeinak,e loa ai e ike a hoihoi aku ia laua i ka hale. O keia kanaka i hoea mai la aole oia he mea okoa aku, aka o Kupuna i ikeia ma ka mokuna ae nei i hala a o Mr. Baia hoi kekahi inoa hoohunahūna ona. * O keia no ke nāna.i lawe aku ia Gerena ame Woka ja hoonoho maloko o kekahi hale a.ka poe heliilielu e hoo- ! manao la, a o ka hoahui hoi o ka poe kolohe no lakou kekahi, | moolelo i haikeiainia ka mokuna i hala. Aohe 6 Mr. Nila i hoomaopopo i kekahi mau helehe|ena ana i ike ai; oia ka mea īiiāopopo i ka ka Lunanana Baida ike aku, eia nae, o Mr. Baida ka mea hoomaopopo i kekahi mau helehelena ana i ike ai mamua. v I ke kaalo ana ae o MV. Baia nianma o laua ua ike koke aku la no o B.aida iaia, ia huli ana mai aMr. Baia a ike i ka lunanana, haawi mai la oia i kekahi kunou ma ke ano kahaha, a haawi akh la no hoi\ ka lunanana i ke kunou. Aole i ikeia mai kela kunou ana a laua e Bamebeia ame Nila, na kanaka o ka ahahui 1. O. T. A. Ua komo loa aku la o Bamebeia ame Nila iloko o ka aluka a mahope aku o Kamikakona o ka hahai ana aku mahope o laua. He kanak<a ok.oa aku. no kekahi a Kupiina o ka ike ana aole nae oia i haawi aku i kekahi kunou īaia me he mea la aolie oia i ike mua iaia, oia kekahi kanaka e ku ana ma kekahi pou ii i kaawale loa hoi mai ke aluka kauaka mai, a nialuna o ke aiuka kanaka kana nana i»au ana aku aole hoi he heie aku ma kahi o ka puka aniani i'hiki ai iaia ke ike aku i ka helehelena o ke kanaka make i makemakeia ai n.a kanaka apau e hele aku a e nana i kona heleljelena, i hiki ai lioi iaia ke hoike ae i ka inoa o ka mea make ma ua ike oia iaia. * O keiā kanaka e ku'ana a e haka pono ana hoi kona mau maka maluna o na kanaka oia no ka Makaikiu Topiiiji, a 1, ka Mr. Baida naha aku iaia me he inea la he ku lohaloha walu iho kana malaila me kekahi hana oie, eia nae; aia na niaka o ka Makaikiu i'opina nia kela ame keia kanaka kahi i au ai ine ka hakilo i ka helehefena o kela ame keia kanaka. 1 f<a ike ana aku o ka Luiianana Baida iaia ulu koke ae Ia kona maka'u o kamailio mai o Topina iaia a ike wale ia ae hoi oia. ' Aohe nana hou ak uo.ka Lunanana Baida iaia, aka onioni aku la oia imua a pUi la me koiia mau hoa 110 ka ana aku i ke kin6 make, a lie inau ,sekona helu wale 110 m.a ia hope iho kau aku la ka a ko lakou inau maka maluna o ka helehelena o ka mea i. make. Ma keia manawa aia mau maluna o Nila kā haka pono mau ana o na maka*o ka Makaikiu Baida, ua haawi oia i kona noonoo a pau maluna ona, he makemake oia e ike maka i ko Nila hiohiona i kona mauawa e nana aku ana maluna o ka helehelena o ke kanaka make oiaLoia e ku aku ana mahope o Nila, mer ka ike ole mai kela o Nila e kiloia aku ana oia e ka makaikiu. Oiai o Nila e nana aku ana i ka-helehelena o ka mea make, ke ike aku la ka Makaikiu Baida i ka loli mau ae o kona helehelena, e pii iki ae ana ka ula ma kona mau papalina ia manawa, a e haikea ae ana i kekahi manawa, elike me ka loli ana a ka uli o ka hee, o kahi nae i laki ai aohe ona huli niai ihope e nana, no ke kumu paha aole oia i hoohuoi iki e hakiloia aku ana kona mau ano a liau ia Aia ke kino o Reminetona ke waiho mai la mamua aku o lakou, a eia 110 hoi lakou ke ku aku nei a nana aku i kona waiho oni ole mai iluna o ke pakaukau loihi. Ke uana la ua o Nila i ke kino o ke kanaka o ke kau pu ana mai me ia maluna o ke kaaahi hookahi ma ka po mamua aku, ke kanaka hoi'i noke mau -mai i ke kamailio iaiaj 110 ka mea e pili ana i ka aihueia ana 0 na daimana a W'ile- j' mota a o ke kanaka hoi nana i hoakaka Mai faia no ka, pili o ka hewa ia Sanekelea, ke kanaka ooio i hopuia ai c, na makai ma ka hale hoolulu kaaahi ma Dova. Malia paha ua hoohikileleia ae no kona noonoo i kona ma } nawa i ike aku ai i ka waiho mai o ke kino o ke kanaka niake, elike nie ka hoohikileleia ana ae o ka noonoo o kej

kanaka i ike niua ole iaia akahi ihō la no u kau aku i kona mau niaka maluna ona. • ~r He wahinc%ekahi e ku pu ana me.lakou ia manawa r a#ig ka i olelo ih-o i kana wani Kaikamanme eKu pu ana iuc īa, ; ka i ana iho: "Fa, ke rfianao nei au ua loaa like no ina laar.ika aj)au keia manao ē homaka ae ana kela kanaka e owaka ae kona waha a e kahea e 110 ke kokua ma kona manawa i make ai: e nana aku 110 hoi oe i kona mau lehelehe." \Uela i ka nana aku." i pane ae ai ke kaikamahine, he kaikamahine i nui ke kino a i kupoiio i ka hoounauna. eia nae, he helehelena opiopio loa i\o kona o ke ano kamalii. "1 kekahi manawa ke nana aku i ka helehelena o ka mea make maloko o keia hale me he mea la e noonoo nui ana oia no kekahi mea ma kona manawa i make ai, a i ole, i kekahi manawa me he mea la e hoolono ana; ma ka helehelena o kela kanaka me he mea la e huli ae ana oia e nana 11 o kekahi mea, a i ole me he mea la he manao ka iloko ona e ninau aku i kekahi poe ina e hiki ana ialakou ke kali mai nona." t Manao anei oe e hiki ana i ka mea pepthikanaka ke hele niai ianei aku e nana i ka waiho mai o ke kino make. me ka hoehaeha ole ia o kona noouoo?" wahi a ka lede opio o ka ninau ana ae i koitri makuahine. "Aole o'u manao e hiki ana iaia ke nana aku me ka hoehaeha ole ia o kona noonoo," wahi a ka makuahi'ne o ka pane ana mai. "N'o'u iho aole hiki ia'u, a ke mauao nei no au pela no ka hapanui o na'wahine." "O, ke manao nei au e hiki ana no iaia. no ka mea, ina aole oia i maka'u i ka pepehi i kela kanaka no keaha hoi oia e maka'u ilio ai i ka nana wale aku no?" i htK>mau mai ai ke kaikamahine i kana.kamailio ana. "J ko'u n&na iho ia'u ina he loaa ia'u ka manao koa e ])epehi ai i ke kanaka a make, aole loa e loaa iki iho aua ia'u ia mea he maka'u i ka nana wale aku no ike kino make. Ke ike aku la oe ua make lakou, heaha auanei ka lakou mea hiki ke hana mai?" "Pela no ka hoi paha, aka, aole paha e nele ana ka liooniia ae o ka noonoo o ka mea pepehikanaka i kona manawa •: ike aku ai i kana mea o ka pepehi ana r ua ikeia ia mea e na mea apau," i pane mai ai ka- makuahine, me ka alawa ana ae o kana nana ana i na kanaka e kuku aku ana mahope o laua. alaila nana hou aku Ja i ka mea i make. "Aole ia haawina i na mea apau, e ka maeianie," i pane mai ai kekahi kanaka e ku kokoke mai ana ia laua mahope, "no ka poe koa loa, ka poe i kaulana i ka powa ame ka hana i na hana karaima lehulehu like ble he poe iakou i like n,t puuwai me ka hao, a o na maka m'e ke keleawe; aohe a iakou mea maka'u, a no ia poe he hioolelo ko lakou e waiho nei maloko o ke keena o ka oihana- maUai. "Aohe waiwai o kena mau olelo.,' 1 i komo mai ai o 13amebeia e kamailio me keia wahine oiii tia lohe maopopo loa aku oia i ,na olelo a na leele mamua o lakou. "No'u iho, ua like aku la ko'u manao me ko ka leele aoo, e Mr. I3amebeia," i pane.akn ai o Nila. "Ina eia maanei kela kanaka nana i pepehi i nei manawa, a ke nana aku nei oia i ka mea ana i pepehi ai, ke manao nei au e kumakaia ana kona lunaikehaia ame kona mau helehelena iaia e hiki wale ai no i na mea apau ke ike'aku i kona ano," a iaia i hooki iho ai i kana kamailio ana nana ae la oia ma o a maanei i ka poe e kuku mai ana a e haka pono aku ana ka lakou najia ana maluna o helehelena o ka mea i make. 1 ka nana aku i kona helehelena ia manawa me he mea la aia kekahi manao iloko ona e ike aku ana oia ma na helehelena o kekahi mea ana e nana aku ana i ke ano pii ae o ka ul.a a i ole wiwo paha, a i ole kekahi luohiona o ka weliweli ma kona mau maka. "liiki anei ia oe ke hoike mai i ka inoa o kela mea make?" i ninau ae ai o Kamikakona ia Nila ia manawa. "Aolie;" wahi a ka Nila pane. "Aole anei he ulu ae o kekahi hoomanao iloko ou no kou ike, ana i kona helehelena % ma kekahi manawa mamua aku nei? Ke manao nei au ina no ka hiki i kekahi mea ke hoike aku i na makai i kona inoa he kokua nui loa kela i ka oihana m.akai e hiki koke aku ai ke huliia kona moolelo ame kona wahi oka hele ana mai. Aole anei he ulu ae o kekahi hoomanao iloko ou no keia kanaka oiai hoi oia kekahi o na ohua o ka hol opu ana mai nei liie oukou e n'ele ole iho ai kou ike ana iaia ame kou lohe aku hoi i kekahi poe i ke kahea ae i• kona inoa?"

"Aohe kekahi h(X>manao iki iloko o\i no ko'u ike ana i kela kanaka?" i pane mai ai o Mr. Nila. "Ina pela aolie \vai\vaj o ko kakou ku. hou ana iho niaanei no kekahi manawa/'.i pane mai ai o Bamebcia, he oi aku ka oluolu o ko kakou mau noonoo maloko o ke keena hana o ka I. (). T. A., mamua o ke ku ana iho maanei,,'' alaila o ko lakou huli ae la 110 ia e hele. Ia manawa i noi aku ai ka Lunanana Baida i kona mau hoa e hookuu iki mai iaia, mahope oia e hoi aku ai a hui ipe laua mawaho o ka hale kupapa'u. C) ke kumu o keia.no kona makemake e kamailio liilii iki me M.r. Topina, ka inakaikiu, oiai o Kupuna e hou aiia ma.o a maanei o ke aluka ia manawa. He kiimu <.»koa ae no«kekahi o kona makemake ana e hoohaule ikj iho mahope no kekahi manawa. O na ledc elua i ku ai mamua iho o""lakou mamua iho a i lohe aku ai hoi lakou i ko l.aua kamailio e pili ana no ka mea make anie ka i#ea nana oia i pepehi, e makemake ana laua e hoi, eia nae, me ka liana nui laua e aloalo ana mawaena o na kanaka e hookeke aku ana ia iaua, ā e eeke mau ana hoi ke kaika māhine i k.a hookeke aku o na kanaka. a oiai laua e huli aku ana no ku laua wahi e puka ai, aia mau maluna o laua ko ka Lunanana'Raida mau maka kahi i kaukolo pono ai, a no ko laua pono i makēmake ai ka lunanana e haawi aku i kana kokua, 110 kaunea, ma kona ike aku he mau lede Pelekane laua. Ua paa like na maka o ia mau lede i na uhimaka. O ka aahu o ka makuHhine ,e komo .ana he oia ae ,ka nani i ko'ke kaikahiahine. a he paalqte Pālani i kuaiia maloko iho p Pa risa i kana hoomaopopo aku. Ma oka aahu la o ke;kaikamahine e komo ana, ā pela hoi me kona papale, he ldle a ka j lunanana e ike aku ana o na w.ahine l'elekane ka )>oe komo ! mau ia ano kaila, pelā oia i hoomaopopo aku ai he mau \Vaj hine Pelekane laua, a i ulū ae ai hoi kona makemake e he!c "'• 1 1 e hui ine laua. ia mau lede e hele ana, ke ike āku la ka lunanana i ke kalele ae o ke kaikamahine i ka makuahine, a ia laua 110 hoi a ku iho ma ka ppka aniani o ko ka Lunanana Baida pili aku la no ia mahope o laua. "O, aole au e uana aku ana —aole au e nana aku ana—aole au e aa ana e nna aku !" i lohe aku ai ka lunanana i ka namunamu ana iho oke kaikamahine. "ina he mea ia—" "O, e kuu keiki, hoopau i kou maka'u—hele, hele mai. Ua olelo mua aku nei au ia oe aohe kahua o kou maka'u ana." "O, ena lani! Heaha la ka manao o ia'i hanaia?" Alaila hapai la ka lede opio i kona uhimaka, ai ka hoi hou ana mai o kona mau manao i ka helehelena o ke kanaka make e waiho mai ana. Pehea, ua ike pono aku la anei oe iaia? L'a ike mua no anei oe i kela kanaka i kona mauawa e «la ana? Ua maopopo no anei kona inoa ia oe?" . , . • "Ae, ua ike au iaia! Pehea la oia i make ai? Ka, e hookaa\yale kaua mai keia wahi hooinaUa'uka'u aku!" i pane ae ai ke kaikamahine ika makuahine. v L a lohe maopopo loa aku la ka Lunanana Haida i kela mau oleio apau a Ha le<ie opio, noiaila imo aku la oia i ka Makaikiu Topina e hele mai a pili me ia. (Aole i pau.) „ -