Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 47, 21 November 1919 — He Moolelo no KEONI HANAFODA Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui [ARTICLE]

He Moolelo no KEONI HANAFODA

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui

O kana mau mea apau i hana ai, a c hana aku ai paha ma keia hope aku, aole loa ia e hoopiīikia mai ana ia kaua, ma ka inanao o ko kaua mau hoaloha ame ka poe maikai; e holo aku ana no na ahewa ana apau maluna ona. Va hana hewa loa mai oia ia kaua, no ia mau liana nae, oia hookahi wale no ka mea e hookauia aku ai na ahewa ana, a imua o ko kaua mau hoaloha, ilaila wale no e loaa ai ia kaua ka maha ame ka hauoii, nolaila e hoopoina loa i ka noonoo ana no na mea e hoomaiiia aku ai kja noho ehaeha ana o ka noonoo," wahi a ka makuahinē, me ka hoao ana aku e hoolana i ka manao o kana kaikamahine. Ua.hoomama loa ia aku ko Dora manao inamuli o kela inau hoakaka a kona makuahine, holoi ae la i na waimaka mai kona rnau lihilihi aku, a pane hou mai la: "t a olelo mai nei oe e mama, ua haawi ke kanawai i ke kuleana ia papa e hana-aku elike me kana i makemake ai, a e mare aku an.a paha oia i kela wahine, aole anei» lia hiki pu no ia oe ke hana elike nie kou makemake, a e mare hou aku i kane nau Xo keia mau olelo a kana kaikamahine, palulu ae la o Ilelena i na lima ma kona mau maka, a noke aku la i ka uwe, no ka mea ua hoehaeha loa ia aku kona noonoo. no na mea a kana kaikamahine i kamailio aku ai iaia, e .pili aaa i kona mare hou aku me kekahi mea okoa, a no kela noke nae o ka makuahine i ka uwe, ike iho la o Dora i kona hewa loa. a paneinai la me ka hiolo ana mai okonamau waimaka: "O, e mama! ua wikiwiki loa ko'u hoopuka ana aku nei i kela mau olelo, e hoehaehaia ai koii noonoo, nolaila e kala mai oe i kau kaikamahine nei, no ka mea aole au i makemake e hookaumaha aku ia oe. O, ua aloha aku au ia oe c niama, me knu puuwai apau, aka o kuu hoowahawaha aia 110 ia maUina o kuu makuakane, no ka hana ana mai i ka mea e kaawale ai ko kakou noho ana, a halihali pu mai hoi i ka ho'philahilaia maluna iho o kaua, no keia mea ana i hana ai. aole loa au c huikala aku ana iaia. loa o'u makemake e ike hou aku iaia, he keu oia a ke kanaka aloha ol'e ia kaua, no ia kuniu ke kau nei au i kekalū pale maw.aena, ona ame kaua e hiki hou ole ai iaia ke hoppilikia mai i ko kaua noho ana aku. Ua ike no au aole he pololei iki o keia manao, eia nae aole e hiki ia'u ke alo ae, no ka mea u.a hana hewa loa mai oia ia kaua," alaila kaa okoa aku hi o Dora iluna o ka papahele, i kau a mea o ka ehaeha o kona noonoo. Ile kaikamahine o Dora i malamaia me ka maikai loa, a i a'oia hoi i na haawina pookela loa o ko ke kanaka ola ana, me ka makee i kona kulana, aka i ka hoea ana mai o kela haawina maluna o kpna niau makua, ua hoehaeha loa ia aku ōia, mēīkona hopohopo loa, e lilo ana kona ola ana aku i mea hoopilikia ftiai iaia, pela iho la i hiki ole ai i kela kaikamahine ke hoomanawanui hou aku i kona mau manao kaumaha. Ua noke aku la ka makuahine i ka hoomalielie ia Dora, aole no nae ia he mea e hoi pono mai ai ka noonoo maik,ai o kapa kaikamahine, a i ka hala ana nae o kekahi maii hora haule aku la ua kaikamahine nei hiamoe, a no ka manawa mua loa, i ala mai ai ka manao hoowahawaha.iloko o Uelena no kana kane, ka mea nana i halihalj mai r īia hāawfna hookaumaha maluna ona, ka makuahme aitie kana kaikamahine. . Maleela po ana iho v aole e hiki ia Helena ke hiamoe, ke ala wale īa nō oia, me ka nana ana aku maluna o kana kaileamahine e hiamoe mai ana ma kona wahi, a o ia ka ua wahine nei o ka hooho ana ae: "Ua kukulu ae nei kuu kaikamahine i kekahi pale, e alai ana iaia ame kona makuakane, a ke olelo ae nei hoi au, aok loa e loaa he huikala 'ana aku i kela kanaka mai ia'u aku, no ka hookau ana mai i- keia haawina o ke kaumaha-malunri ō maua, e noho aku ai me ka ehaeha no kekahi manawa loihi. He mau la mahope mai o kela noho kokoolu.a aua akn o ka makuahine ine kana kaikamahine. loaa mai la ka hoike iaia, 110 ka ae ana mai o ka aha i ka hoopii oki mare a kane, nolaila ua kaawale loa laua kekahi mai kekahi mai a iloieo no hoi o kela manaw.a hookahi i loaa j)u mai ai k? lohe iaia, ua hala aku o Keoni Hanafoda no 1 arisa, no kt huli hou ana aku i ka ike ame ka makaukau, ma kana oihana he kahakii. MOKUXA 111. Ua awiwi loa aku nei kaua e ka makamaka heluhelu inuu 0 keia moōlelo, a i wahi nae e maopopo ai kahi o ka nee anr mai o keia moolelo, a i wahi nae e maopopo ai kahi o kr nēe ana mai o ke ola ana o keia mau mea ahiki 1 ka loa. na o.ka laua kaikamahine, he mea pono, e hoi hou aku kam lh |J ka makuahine o Dora. a wahine hoi a Keon līanafoda, o ke kaiknmahine hookahi wale iho no ia a Mr Apeiakona: aole no keia he kanaka nui o ka waiwai ame k< dala. aka elike me na makua he hookahi wale no keiki, u: Kaawi aku oia i kana mau hooikaika ana ma na ano apau e he hoonaauao kiekie ana i kana kaikaniahine. He kaikamahine naauao maoli o I lelena iloko o kona mav la e hele ana i ke kula, a i ka piha ana o kona mau makahik 1 ka umi-kumamahiku. ua hookuuia mai oia mailoko mai.i ke kula kiekie, a i ka piha ana hoi o na makahiki 1 ka īwa kalua ua. hemo mai la mailoko mai o ke kula nui, kahi an. i komo aku ai, mahope o ka hemo ana mai ke kula kieki< mai, no ke ao ana i kekahi mau ike kiekie, i loaa ole malok( o ria kula malalo iho. .... . . • i O ka hana makemake loa a keia kaikamahine, o la no k; hiineni, mai kona mau la opiopio loa mai, a oiai "e.mii n< kēkahi mau hana ike eaee a'o ia ana maloko o ke kula aole nae oia i hoolilo nui aku i kona manawa, ma ke at ana ia mau Ike, aka na hoolilo nui oia i kona manawa. am. leopa ikaika ma ke a'o ana i ka ike himeni, he mao i kom liookuu ppno ia ana mailoko mai o ke kula, oia kekahi o n. kaikamahine. akamai loa i ka hookani piano, a he puukan mi hoi ma ka himeni me kona leo n«i)Tr Iloko oka makahiki hooe loa o koha nolio ana malok J ( .kē-kula. i hookamaaina ai oia me Keoni Hanafoda, he a naka opio. o ka hookuu koke la ana mailoko mai o ke Kul« kanaka opio huapala keia. a hui pu iho no hoi me kon: mau atK) oluolu, me ka piha waipa-he, e mahalo mau la ans oia e ka poe apau e launa mai ana me ,a. Mai kinohi m* < kona komo ana aku maloko o ke kula. mai la nianawa ma n6 ka hōoHihi 6 kona mau hoakula laia, a hoea ioa aki kana mau kumukula, a ma.na hana hooikaika knio fisna hōōhuuoli, ii mau'ano hana e ae paha e hoolalaia ana -Hanafoda. ka hikimua,.. ma ka eleu, ka 111« '£ftie Ihooko ana.ia mau hana apau, me ka malama pu m hoi i kona kulana keonimana. T i-„,fnda h Ha na haawina hoonaauao, aole o Keoni Hanafoda

kanaka akamai, a me ka hana nui, i loaa mai ai kona mau degere, ma ka manawa i piha ai iaia na makahiki eha o ka J noho ana maloko o ke kitla. Aole ma na haawina hoonaauao ka noonoo nui o keia kanaka opio, aka ma na hana hooika-ika-kino, ame na hana e ae, ana i hoihoi ai. he keu aku oia a. ke keiki hikimua ma ia mau hana, o ke kumu mar o konaholomua loa ma ia mau hana, aia kona noonoo malaila, aole hoi ma kana mau haawina. | O ke kūleana hookaiii wale no i loaa ia Keoni Hanafoda, i o ia ke kahakii, o kana haawina holomua hookah} loa ia, o! ke kumu mai, he hana ia nana i makemake mai kisna mau! la kamalii mai, mamuli paha o ka liīo ana o kona kupuna-! kane he kanaka kahakii, pela no i ili mai ai kela haawina i maluna ona. j Me kekahi huina (lala mahuahua i holo mai ia Keoni j Hanafotla, miii kona kupunakane mai, mahope iho o k'ona make ana aku, ua kuonoono maoli keia kanaka opio, aohe mea a ka noonoo e kaumaha ai, a e konoia mai ai paha oia e hooikaikn aku, elike me na keiki a na makua ilihune. Me na hoaloha he nui e hoopuni ana i kona mau at>ao, me kekahi huina dala mahuahua i makaukau mau nu ka hookahe ana aku me he muliwai la no kona mau makemake, hui pu iho me kona ola kino maikai, aohe ana mea e hopohopo ae ai: a i kona manawa i hoopaia aku ai e kona mau ho'aloha, ho kana mau hana e lawelawe aku ai, i ka wa e pau ai ka hele ana i ke kula, o kana pane, aole ia he nua nui iloko o kona noonoo, koe wale no ka lawe ana mai i na uno hai\a like ole elike me kana i ike ai he kupono. !\fa koaa manawa i hoolaunaia aku ai ia Helena Apelako: na, ua komo koke ka manao hoohihi iloko ona. no kela kaikamahine, pela pu no hoi ia manao hookahi iloko o Helena, a i lea hala ana o kekahi manawa o ko laua halawai mau ana kekahi me kekahi, ua hoopalau iho la laua. a iloko o na mahina eono, ua lilo ae la i hookahi malalo o ka berita o ka mare. Ua ku-e na makua o ?Telena i ka haawi ana aku i ko laua ae e mare kja laua kaikamahine nie Keoni Hanatocla, mamuli .) ko laua maopopo ole i ka moolelo o ka oliana o keb kanaka opio: aka nae, niamuli o na liooia ana iiiai na kumukula mai, na hoaloha no hoi o kela kanaka opio, me ka lohe ole ia o kekahi mau nioolelo maikai ole nonii, hui pu iho me kona kulana keonimana maoli, me ka nui ptio kana dala, ua noonoo iho la kela mau makua, malia paha' he oi loa aku ka pono, o ka ae ana aku i ka makemake o ka laua4caikamahine e lawe mai i kela kanaka i kane nana. Mahope iho o ko laua hoohuiia ana ae ilolw o ka mare, ua holo aku la ua mau opio nei, ma kekahi mak.-iikai, a e loaa mau mai ana hoi ka laua mau leka (i na makua o līelena, me ka hoikeike ana mai i ka nui o kb laua hanoli, ma ke'.a hunka'i, nolaila hoomamaia mai la W? laua manao, no ka laua kaikamahine, me ka manao kuhiheva nei. e ma.u aku ana ia kulana hauoli o ka laua kaikamahnie, ahiki i ka hopena o kona ola ana. Ko ka makahiki holookoa kela hele makaikai ana a laua, e hōohala ana i kekahi mau la mahuahua ma kekahi wahi maniua o ka haalele ana iho ia wahi, no kekahi mau wahi okoa aku, a o kahi hope loa a laua i kipa aku ai nia Parisa no ia, no.ka mea ua makemake nui o Keoni; Hanafoda, e aku i kona ike kahakii, no ka noho a'o ana aku me kekahi. kumu akamai loa, nona ka inoa o ]akoba. Aia iloko. o Helena ka manao aloha no ko'na mau makua, me kofia koi ikaika ana aku i kana kane. e huli hoi laiia no Amerika, mamuli nae o ka paakiki loa o J*eoni Hānafoda, e noho ina Parisa, ua ae okoa aku la kana a'.hoi aku la laua e npho mialoko o kekahi ho'me, a laiia o ke kuai ana aku, a nialaila i h.anau mai ai ka laua kaikamahine, a kapaia aku la kona 'inoa o Dora. y Oiai aia na manao makee me ke aloha kjUi'o o kekahi no kekahi, ua lilo k.a loaa ana o ka laua kaikKmahine; i mea e ho'opihani ai ke kiaha o ko noho nlare llia me ka' hauoli." He man pule kakaikahi nae, mahope o kaUianau mai 0 Helenp. i kana kaikamahine, ua loaa mai l\he kelekalapa iAia mai Ameiika aku, e hoike aii.a np ka ha&le ana mai 6 kona niau makua.i keia ola (ina, o. kēia kekaln pimpnu ikarka- ltfa i loaa aku i ka makuahine opio, me «. liīo o kela meahou kauinaha i kumu e hoomailo 'ai konaiino opiopio. No kela kulana i kau aku maluna 'o kana wliine, haalelē okoa aku la o Keoni Hanafoda i kana maulana. me ka manao, a hoihoi aku la i kana wahine no konr|iina hanau, ua ku-e loa miii nae o llelena me ka olelo oki| ana aku i kana kane, aole he pomaikai e'loaa ana ia laiima ka hoi ana aku i Amenka, no ka mea ua h.ala aku la klhiea e waiwai ai ka hoi ana, i ka wa e o\a ana kona ma\siakua. Hoakaka pu aku la uo iioi o Helena iniua ileana kane, he hana hoopoho wale'no ko laua manao ana Aaalele iho 1 ka noho ana ma Parisa. no ka mea ua nui na|ala a laua i hoolilo aku ai, no ko laua home, a pela pu ka i\kuia< ana aku he mau dala mahuahua, no' ke a'o aa i ka ike kahakii. I O kekahi kumu o ka hookololohe o Helena e ilo ma Parisa, aole he lele o kona oili, no na oihana a k<l% makuakane, aia kona hilinai maluna o ka loio, nana |lawelawe mau ana i na oihana a kona makua, ua hiki loa i km loio, ke hOoj)onopono i na mea apau me ka maikai, a ma| leka no oia e ai ina mea anau; a o kekahi kumu nojji o kona

niakemake ole e haaiele laua ia Parisa, no kona W nao » ' na e kAawale aku ana kana kane ma kalii e, e paiwna kona hoihoi. e hooikaika aku e huli i ke akamai ma kannana ik£. No kela'mau manao hoakaka o Helena imua o ®ia kane, ua hoopau wale ae la o Keoni Hanafoda i konananao, a noho hou aku la laua, no ka hoomau ana aku o *>ni Hanafoda.i ke a'o ana malalo o kana kumu, ahiki isna hooikuuia ana mai me ka ike piha i loaa ia laua, ia hoi aku ai no Amenka. || No kekahi manawa kela noho ana o laua ma%isa, ua loaa aku la'ka leka a ka loio o Mr. Apelakona ia"&lcna, e īioakaka ana, mahope iho o ka hooponoponoia ana>#a oiīiana a kona makuakane, he elima kaukani dala \ll no ka nui o na dala e loaa aku ana i kana kaikamahin Il'a li!o kela hoike i mea hookahaha loa aku i ka mana{ Keoni Hanafoda t no ka mea o kana moeuhane mau, (ij no ka loaa ia laua o kekahi waiwai nui mai ka makuaki]: mai o kana wahine, eia ka he mau wahi dala liilii loa, e i| i ai kekahi mauawa loihi, ma ka hoolilo ana aku i ,ia - Ca liookahaha pu ia aku no ko llelena mana-<j 10 keia huina dala uuku, i koe iho,.mahope o ka ukuia i aku o na aie o kona inakuakane. aka nae he makehewi r ale no kā hookaumaha ana aku i ka nooijoo ; no ia m< nolaila kakau aku la oia i ka loio, e hookomo aku i kela| " d.ala ; maloko o ka hanako, he mau dala hoi e hiki ai hoonaj auaoia aku kana kaikāmahine. i kona wa e nui ai . a hui I ou me ka ukupanee, ke hala kekahi mau makahi 1 oihi, e kokua nui mai ai ia i kana kaiamahine, apl.e oii* na no kona pono iho, no.ka mea, he kuleana ko'kana kā: e hoolako mai ai i kona mau makeinake apau.. lilike me ia a ua o Helena i makemake ai, ua ho >no i'o ia aku la kela mau kaiikani dala maloko o ka hana» a hoo-i-uau aku la no lakou i ka noh*o ana. me ka hooikaJ no hoi o Keoni Hanafoda i ke a'oana i ka ike leahakii." a maL ! kahiki ekolu kela noho a'o ana o Keoni Hanafodsl ilalo :> > kana kunuii ua pii mahuahna ae la kona 'akamai, ; ;i f ka |. olelo okoa aria mai o kana kumu iaia. lna e hoōli ui oia i 1 kona noonoo ma kela hana, e hoea mai ana i kae Slilo ai t pia i kanaka kaulana. 1 J* Ua lilo ka niake ana o na mākua o Helena i i maha loa āku i kona noonoo, eia nae ua hauoli n#a, nia , kela noho ana o lakou ma Parfsa. nīe ; kona he |ilK>okahi wale no kauwa .a oia ponoi no ka mea n;i& ma ; lama i leana kaikamahifte, mamuli o ka nana ae, nui

0 ka waiwai o kana kane. La manao kuhihewa loa o Helena Apelakona, inanuia c kona mare ana ia Keohi Hanaioela, o kela kekahi o na kanaka waiwai a nui pu o ke dala, i kona ike okoa mai ho ho 1 ke konio nui o keia kanaka iloko o na hana, e konoia mai ai ka hoolilo nui ana i ke dala, a ma kela 'makahiki mua o ko laua hoohala ana i ko laua mahina meli, ua- ike maoli iho 110 <>ia, i ka nui o na dala a Keoni Hanafoda e hoolilo ana no ko laua lilo o ka noho ana ma na hokele nani, a pela nb hoi na lilo kaahele, me ke kuai pu i na lole nani, ame na lako hoonani no kana wahine. Ma kela make aua aku o ka makuakane o Helena, a loheia ae la hoi, he mau dala wale no ka i waihoia iho na kona hooilina, ua lilo ia i meia hookahaha loa aku*i ka manao o ua kanaka nei, no ka mea ua kauka'i nui aku oia, o na (lala a kana wahine kekahi mea, kokua mai i ko laua noho ana aku, eia ka, e poho wale ana ia mau upu ana; nana ihe la oia i kana mau dala, ua puehu aku kekahi 'imhele nui, iaia i ka uhauhaia, a he uuku wale no kahi mea i koe, e pono ai oia e hoolilo alm me ke akahele loa, o pilikia auanei ko laua noho ana.

Ma" ko Helena aoao, ke ike la oia, me ka hoomakaulii wale 110 ka pono a lakou e hana aku ai, eia nae aohe hooloheia mai o kana mau mea e'a'o aku ai i kana kane, oiai ua maa kela kaniika, i na hana uhauha, p kana mau mea apau e manao ai, aia wale no a hookoia, alaila loaa iaia ka hau-; oli, oiai nae, ke ike la kana wahine, ina pela iho la ko lakou noho uhauha ana, e lioea mai ana i ka manawa e komohia j -aku ai lakou iloko o ka pilikia. lloko o ke kolu o ka makahiki o kela noho ana e a'o i ka ike kahakii, a ma kekahi la, ua kuai hoōliloia aku la kekahi 0 kana mau kii i hana ai, aole nae me ke kumukuai maikai, aka me ke kumukuai haahaa, ua lilo keia i mea nona e kaumaha loa ai, ahiki i kona manao okoa ana, e waiho aku 1 keia ano liana; he keu no i ka loihi o kona a'o ana i kela ike, he mea ia e loaa nui mai ai ke dala iaia m.a ke kaha ana \ ke kii, eia ka he wahi uku omilumilu loa, oiai nae ua loihi na makahiki o kona hooikaika ana e loaa niai kela ike iaia. Ma ka eha mai o ka makahiki, ua ano pitu mai la ka hoihoi o Keoni Hanaioda, i ka h.ana kahakii, aohe hooloheia aku o na mea a kana kumu e kuhikuhi mai ai iaia, me ia ano ihu la oia. ahiki i ka loaa ana'o ha ku-ee mawaena o ke kumu oine kana haumana. No kela maikai ole o ka noho ana o ka haumana me ke kumu, ua noho okoa aku la o Keoni lianafoda, aole he hele inai noloko o ke keena kahakii, e hoopau, ai i kaiva inau kii kaha, i kinohi, he hookahi wale no ona la i haule ai o ka pule, aka mahope mai, he mau la, ahiki i ka liaule okoa ann iloko o ka pule hookahi, me ka hookahahaia aku o ka manao 0 kana kumu, i kona wahi i nalow.ale ai. L'a ike ke kumu'nana e a'o ana īa Ke<3iii Tlanafoda, o kela kekahi kanafca akamai i ke kaliakii, ke hoolohe pono i na mea apau e a'oia aku ana iaia, a e lilo aku ana oia i kanaka kaiiiana loa ma ia hana i keka'hi la, o ka pilikia nui wale uo, aole he hoolohe o keia kanaka, o- ke kumu nae o ia hoolohe ole, aole he maopopo iki i ke.kumu. Aole ana mau mea i ike, no ke ano o ke ola an.a o Kēoni Hanafoda, o kana wale 110 i hoomaopopo, he wahine huaoaia kana, nie ka laua kaikam.ahine, me ka lilo o kona ohāha 1 mea nui .loa.iaia, a ua manao mai no hoi kela kumu, he kanaka nui keia o kaua ekla, no ka mea 'e kuai ana oia i kana mau mea apau e makemake ai, oiai e noho a'o aku ana 'ma-J lalo ona. a e hoolako pu aku aua no hoi i na makeniake o I t kekahi poe haumana e ae. J ! He elua hou makaliiki a Keoni Hatiafoda oka hoomana | wanui ana aku malalo o kana kumukula, me kona nee ol»? ! aku nae imua, me he mea la, e.ku mau ana no oia i kahi hookahi. O kana mau kii apau e hana ai, i ka wa e. waihoia aku ai no ke kuai ana, he kakaika.hr loa 'ka.'-poe makenuike mai, o ke kumu, he mau hem.ahema kek.ahi r pau pono ole ,'o na kii i ka hanaia, e hoohihiVai ka manāo o ka 'po'e e hele hiai ana e nana. ' • • - lloko o keia■ ma.u makahiki hopē eiu'a o ko.'lakou noho ana, ua hooiiiaoppno ka wahihe, aia kekalii mea hiaikai ole nia ka aoao o kana kane, iio ka mea e haia okoa ana he mau hora o ka po. maihua o kona hoi ana aku i ka hrflē, a ke hooninau mai ka wahinē iaia. i kana wahi 1 liele ai, he.uuku loa kana man olelo ke kamallio mai ; aka nae i kekalii manawa, e olelo aku ana oia, ua hele i ka nana keaka me kona mau hoaloha, a i kekahi manawā no hoi, ua hele ma ka hsfle kalapu e nanea ai. a i ole, m.a kekahi niau aha pepa le'ale'a. L a hilinai loa o lleleha i ha iiiēā apāu a kana kane e kamailio aleu ana iaia, nolaila aole no oiia papa mai i kona hele ma kela mau wahi; aka nae ma kēkalii po, aole o Keoni lianafoda i huli hoi aku i ka hale, o ke ao wale ae no hoi koe, akahi 110 oia a hoea aku, a no kona makemake ole e hoo uluhua wale aku i kaua wahine. o kona haule aku la no ia maluna o ke koki, hiamoe. me ka wehewehe ole i kona mau lole: a i.ka iho ana mai o ka wahihe ma kela kakahiaka, loaa mai la kanā kane, ua pa'uhia loa i ka hianioe kulipolipo. L T a lilo'kela loaa aua mai o kāna kane iaia i kumu e hookaumahaia aku ai ko Helena noonoo, a no kona makemakē ole e hoala aku i kana kane, āka e hookuu aku no iai.a e hiamoe, haalele aku la oia i ka nana ana i kana kane. a kii aku la i ke kuka koloka, i hele ā minomiho e kau ana iluna oka noho. Hiipai ae Iā oiaM ke kuka kolōka iluna, no ka palepale ana ae i kahi i minomiho, maiiuia o ke kau ana aku iluna o ke kui.'oiai 110 nae oia e pālepale ana i kahi i minomino, ike iho la oia i k.a hulaīi ae 6 kekahi mea ma ka pakeke maloko o ke kuka, lalau iho la oia no ka nana ana. eia ka he mikinilinia no kekahi wahine, ua hele no hoi a paku'i 1 ka waial.a. Ma ka Helena nana iho, he mikinilima hou loa kela, aole i loih'i'ke komoia ana, a he wahi kikohukohu ulaula ma ke'kahi manamana. me he mea la, ua liauka'e i ka waina. Ke ku maīie la o Hēlena, me ka hoala ana mai i na noonoo lehulehu like ole iloko oha. He mikinilima anei kela i loaa i kana kane. nia k.e ,ano ulia, maloko o ka halekeaka. Ua nalowale maoli anei mai kekahi mea mai, pela i kaa mai ai malalo oka nialu o kana kane? Ina aole ma kela mau ano ae la i loaa mai ai iaia, alaila, ma ke ano hewa anei ia i loaa mai .ai ke kumu hoi nana i kono mai i kana kane,.e hele i na po apau, a e noho aku ahiki i ke kokokē ana e ao, alaila huli hoi mai no ko laua home? ' _ He inau haneri ninau i ala ae iloko o ko Helena poo i kela mauawa, ala pu mai la no hoi na manao hoohuoi he nui, no ij.ke kumu o ka hele mau o kana kanē ma na po apau, mahope I mai nei :a o kela mau pahe e haawi mai ana iaia no kana j mau ninau, he mau pane hoolalau wale no kela, āole lie oiaio. ' Iloko oko Helena ola ana, aole loa oia he mea i ike ia hana o ka hoomakakiu. Iloko o kona maū la mamua aku o ka m.are ana i ke kane. ua nui kona mau hoaloha, mamuli 0 kana mau haiia maikai, a ilkomi Hlo ana he wahine, ua kau aku kona hilinai piha maluna o kana kane, no ke kupaa nia- » hope ona. Alā.ae la no kekahi mahao, e koi aku oia i kaiia • kane, e hoikē niai i ka mea oiaio loā, no ke.kumu nu'i o kona : hele mau ana i ka po, a pela hoi ke ano o ka 16aa anā o kela mikinilima. maloko o ka pakēke o kona kuka, eia nae. mainuli o ka hoomanaw-anui nā hooholo iho la oia, he 01 āku ka pono. o kona w ; aihd malie anā \ koua mau manno hoohuOi pēla, mālia e hoea niai ana no i ka manawa e 'hiia'iia i-ae-ai ka oiaio. - . ' ' Leha aku la ka nana ana a- Helena mallina oka helehelena o kāiia kāf|e e hiamoe aria, ā nana iho la no hoi i ka mikinjiHma, alaila hookomo hou aku.la oia-ma kahi i loaa āi iaia, kiola liou aku la i kela tyika, ma leāhi no i loaa ai iaia, o kona huli hoi hou aku # la no ia no ka hale maluna.

MOKLWA IV., Hala ac ana ua makahiki, he o ia mau nc> ke kulana o Keoni Hauaioela. I kekahi manawa. e hele t ;na oia no k.l hair kahakii. ke hoihoi oia, a i ke ahiahi, e hele ana no t ia nie kona mau hoaloha, a ma ka halekalapu no hoi. eia n tc iloko o ka noonoo o Helena. he xvahi okoa k>a ka kana ka ie e hele ana, mamuli o ka'loaa pono ana iaia o ka mikinilima maloko oke klikn koloka. lloko o keia manawa a Ket li Hanafoda e hele mau ana, ke hoolilo nui la ua kanaka nei i K;.na mau dala, aohe noonoo ae. no ka palekaua o kt> j. ou noho ohana ana.' o na mea e loaa- mai ana mai kana mau kii mai, he liilii loa ia. J !loko nae o Helena, aia ka hopohopo n*> ko lakou kc«vr» .*.ku i ka pilikia, mamuli o ka uhauha o kana kane, i kai>a cfala, ahiki i kona x a'o okoa ana niai iaia, e hoomaeiawam i, m.a ka hana ana i kana mau kii, a kau aku no ke kuai ma wahi hoikeike. 1 kinohi, ua heiolohe 110 o Keoni Hani- ' foda i ke a'o a kana wahine, aka nae, he wahi manawa p >- kc>le wale no ia. alaila haalele aku la no i ka haua ana i ka'ua mau kii, a lilo aku la no i ke ko a ke au o na wawae. | >ta kekahi kakahiaka, mamua dka haalele ana aku "> Keoni l(anafoda i ka halfe, kamailio aku la oia i kana u;ihine, e hele ana oia me kekahi poe kahakii e ae. no ka n.a'kaikili an.a i kekahi hale, he mau mile ka mamao mai ke k;ilauakauhale aku, me kona olelo pu ana aku, aia maloko o kela wahi, kekalii'mau kii, i kahaia e na kan.:ika kaulah.i. a ua makemake lakou e ike i ua mau kii la. WaW hdu aiia, ua loaaī mai ke kauoha i ka lakou kuni!i, mai ka ona mai nana kela mau leii, e hele aku kana mau haumana e makaikai, a e lawe mai i na mea hoomanao a lakou e makemake ai, mai ka lakou mau mea e ike ana maluna o kela mau kii, a ua makemake loa oia e ike i ke aiu> o ka hanaia ana, nolaila ina aole oia e hoi kokemai aua, alai'a aole e kakali aku iaia, aka e ai aku 110 oia i kona aina ahialil, me ka laua kaikamaliine. Ua hoohauoli loa ia aku ko Helena manao, no ka hoihoi 0 kana kane, a 11001100 iho la oia, ina pel«1 ka hoihoi o Keoni 1 l.anaiocla, e ike i na kii maikai, i kahaia e na kanaka kauiana, alaila e hoopapau aku ana oia i kona manawa ma kana mau hana. Ma keia la holookoa, ua hoihoi maoli ko Helena auo, a i ka hoi ole ana mai o kana kane ma kela po ana ilu», aole «•> ia i lilo i lele ai kona oili. mauaoiho la no oia, ma!!,\ paha. ua aū'a'mai n.a haumana e ka ona nona ka hale an»e na kii kaha, e noho akii kela mau haumaua ilaila, no ke kal.a ana i ka iakou mau kii i makemake ai. Ala ka elua mai o ka la, pela 110 hoi me ke kolu o ka l i. aole no he huli hoi mai o Keoni llanafoda ika hale, aka'.i no a komohia aku ka manao maikai ole iloko o HelenA, nolaila hele okoa aku.la oia e ike i ke kumu o ke kula kal- ! kii, 110 kona manao, mai iaia e loa.'i mai ai kekahi man ho:ikaka, no na kumu o ka huli hoi koke ole mai o kana karr. I ka hoea ana aku o Helena no ka hale o ke kumu kalvtkii, e noho ana 110 ua kanaka nei ma kona home, a i ka ike ana mai iaia nei, haawi mai la i kona aloha me ka i ana m <i: "Eia ihea o Keoni Hanafoda?" wahi ana, me ka haki-«» ana m;ii i ka nanaina kaUmalw o ka wahine opio. *'(*) ka hookahi pule keia aole ona ikeia mai, a manao ae la au, ua lōohiaia palia oia i ka ma'i, ke waiho mai nei kana mau kii, ame na hulu peua, aole-he hoonioniia." _"lie hookahi ae nei pule a kuu karie r hele ole mai ai e pena i kana mau kii?*' wahi a Helenā, me ke kulou anā iho o kona poo ilalo. "Aiaila, aole anei i maopopo ia oe, kekahi huaka'i, a kau mau haumana 110 kekahi hale i waiho ai kekahi mau kii, i kahaia C na kanaka kahakii kaulana?" "\ T o kena mau niea apau aii e kamailk> mai nei eka madame, a<Sle he maopopo iki ia'u," i pane mai ai ke kumu ka* hakii, me ke kaumaha, % 1 ka lohe ana o Helena i na hoakaka a kela kumu. hi>ike aku la oia i k.'i inoa o krl poe a kana kane i kamailio aku ai iaia, e hele pu anā lakou, alaila luliluli ae la ke poo 0 ke'. kuniu kahakii a i iliai |a : "Aple he wahi niēa 1 itiaopopo iki ia'u, 110 kela huaka'i ; kau kane o 1 ka hele anā nie kona mav\ hoa. O kela poe o V:a 'hele pu aha/me ko kane, he poe ia a oukoii a ria kanaka Anierika i kapa aleu ai he p<ie niaikai p]e. o ka lakou muu meā niakeinake wale 110, ō ka inu waina, o na wahine ame ka lealea, a ke kauinaha lōa nei au, 110 ka luii pu ana aku o kau kane me kela puiiW Nui iho la ka lianu o Helena, i ka lohe ana i kela mau olelo a ke kuimi, eia nae aohe ana mea e pane mai ai, no ka inea ua liele kona noonoo ā kāumaha 10a,.a hcK>iaio iho la no hoi oia, nlamuli o ka mea ana i ike ai, o ke kumu hele nui o kana kane i ka po, 110 ka pili me kekahi puulu o kii poe lapuwale, elike me ia a ktla kanaka e.hoakaka mai ana inuia ona. No kona pane ole aku hoi, ia wa i hoomau hou mai ai ke kumu kahakii i ke kamailio ana: U S kau kane, kekahi kanaka i 'hanali maoli ia mai i mea kahakii. () kona mau maka, ua hiki .loa iaia ke ike i ka mea maik.ai ame ka mea maikai ole, o kana mau waihooluu koho ai, o na waihooluu ia a na kanaka kaulana ma hana, ahe lima kona a'u i ike ai i ka haaluln ole. Ina e hui pu kona noonoo, me ka hana a kona mau maka. me na lima, oia kekahi o na kanaka kaulaua ma Kuropa apuni, o kona pilikia nui a'u .i ike ai, o ia 110 ka molowa. . "O ka mea e kaulana ai kekahi kanaka. o ia 110 ka hana me ka paupauaho ole. Aole 0 ka pono hana wale iho n<», a maikai ke kii ma ka nana ana aku, malaila pau iho la ka hana, āka o ka imi āku i na wahi e hooiia ae ai k.a makai me ka nani, ma ia hana e ikeia ai ka noeau 0 ka mea nana i kaha, no kau kane nae, ua nele ka Toaa ana o kela mea !'e hoomanawanui iloko ona, a ke kaumaha loa nei au iaia. 110 ka lilo o na hooikaika ana iloko o keia mau makahiki loihi 1 me.a waiwai ole. "lla ili iho ke ko'iko'i maluna ou e ka maelame, ka hooikaika ana i kau kaiie, e lilo i mea makee i ka hana ana i kolio ai, aka nae, ina aia ma ka hauoli, ame ka lealea ka hiliuai nui ana a kau kane, alaila e lilo ana no na hooikaik.i āiia, e Toaa iaia ke leaulana, i mea poho wale. "lle wahi 110 anei kekahi elike me kela ana i hoike mai ai ia'u, no ka malamāia 0 kekahi mau kii maikai loa, a aia no ka ona o kela ,wā]ii ke ola nei?" i ninau okoa aku ai o he lena, tio kela maiiao no ona, ua hoopunpuni aku kana leane iaia. ,"Ae, ua kamaaiiia au i kela kanaka. Oia kekahi o na kal naka kah.akii kaiilana, a aia liialokp o kona home, kekahi māu kii hani loa. a ina he kono kana .i waiho mai i kau kane, e hoea aku ilāila 110 ka makaikai ana i kana mau kii, alaila ua pomaikai maoli oia: a he hanohano nui hoi kela i loaa iaia ame kona mau hoa." Iloko o ka noonoo*o Helena, ke kanalua loa la oia, 110 ka waihoia mai he kono i kāna kane ame kona mau hoa, e lu l". ' aku ne) kela wahi. o kana e manaoio la, ua hoopunipuni ino ! mai kana kane iaia, i wahi nona e hoohuoi ole ai, eia nae, ; ua lilo kela hana a kana kane, i mea e hoehaehaia aku ai { kona puuwai. ; "Ina he mea kekahi i hiki ia'u, e hana aku nou e mi- • dame i maeniwa apāu, mai poina ika hele ana niai e lioike t 'a'u." wahi a ke kanaka kahakii me ka hoike okoa ana mai i kona m.au ano oluolu lie nui. I "Ke haawi aku nei au i ka'u hoomaikai ana āpau fa i*:,~ i p?nai aku ai no hoi o llelena. "Ua aie nui au i kou ioleo--1 maikai, aole ma keia manawa wale uo. aka no kekahi 1 m.anawa lehulehu ae nei i hāla," alaila alaalāwa'ae la kana nana ana ma ka paia, ma kahi e īeau mai āna kekōKi u.iu kii a ninau hou aku la: "He niau kii anei kekāhi a kuu kane maloko nei o keia rumir" 1 (Aole i pau.) j 4