Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 49, 5 December 1919 — Page 7

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moʻolelo no ka

MAKAIKU MAKENEKI

ʻa i ole

KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

           

            "O ka pololei, o na hew apau loa e hauaia ana, e kuhi mau ia ana naʻu i hana iā mau hana."

                        "Ae, o ia ka hoʻi, ke hoʻoinanao ala au i kēlā mea, a ke hoʻomanao pu nei au i kekahi hihia i aneane ʻai oe e komo i ke manaʻo ne au ʻo ia paha ka hope loa iā. Mai pilikia maʻuwale ua uku aku au iāiā i kekahi puʻu dala nui. Mahope iho uahoʻoholo iho la au i koʻu manaʻo he mea pono ka haʻalele ana iho i ka aina, a holo aku la au no ke kulanakauhale o Nu loka. a i koʻu ike ana aʻole kēlā he aupuni no ka poe hana i ua hana pono, ua haʻalele aku la au ia wahi a hoʻi mai lā au no kēiā wahi. O ke kipakuia ana mai mai kou aina hanau mai o ia kekahi o ka mea nana i hoʻokaumaha mai i koʻu noonoo."

            "Mai noonoo hou aku oe no ia mea e Beni, no ka mea ua hala aku la ia mau mea. Heaha ka mea nānā i hoʻokomo aku i ka noonoo iloko ou i kēiā kakahiaka e hele aku no ka halekupapaʻu?"

            "Heaha ka mea nana i kono mai iaʻu? E hoike aku au ia ne me ka oiaio, aʻole i maopopo iaʻu. Heaha ka mea nānā i kono aku i kekahi poe e hele aku ilaila? Ma ke kakahiakanui nei ua ike iho la au i na mea apau e pili ana no kēlā pepehi kanaka i hanaia maluna o ke kaʻaʻahi ma ka ponei, a i  koʻu hele ana aku nei ilaila ua halawai iho la au me na makaikiu kaulana o ke kulauakauhale o Ladana. Heaha ka mea nana i komo mai iaʻu - he wahi uinau hoehaeha nohoi kau e Baida."

            "Mai hūhū oe noia ninau. Ua ʻike no hoʻi oe he ninau mau au i na ninau o kela ano."

            "Heaha ka mea nana i kno mai iaʻu? E hoʻike aku au ia ne me ka oiaio, aʻole i maopopo iaʻu. Heaha ka meanana i kono aku i kekahi poe e hele aku ʻilaila? Ma ke kakahiaka nui nei ua ʻike iho la au i na mea apau e pili ana no kela pepehi kanaka i hanaia maluna o ke kaʻaʻahi ma ka ponei, a i koʻu hele ana aku nei ilaila ua halawai iho la au me na makaʻikiu kaulana o ke kulanakauhale ʻo Ladana. Heaha ka mea nānā i komo mai iaʻu - he wahi ninau hoehaeha nohoi kau e Baida."

            "Mai hūhū oe noia ninau. Ua ʻike no hoʻi oe he ninau mau au i na ninau o kelā ano."

            "Heaha ka mea nānā i kono mai iaʻu e hele aku i ka halekupapaʻu? He mea oiaio, e Baida, ua eha maoli au i kelā ninau au o ka awiho ana mai lā. Ua eha mamuli o ke ano o kau waiho ana ma'i i kēlā ninau. Heaha ka mea nānā i kono aku i ko hoaloha o ka I. O. T. A. e hoea aku ilaila?"

            "Naʻu maoli no i alakaʻi aku iaia nolaila."

            "He oiaio no ia." i pane mai ai o Baia me ke ano ehaeha o ka naʻau no ka ninau i waihoia aku imua ona, "aka, aʻole owau kekahi ohua o ke kau ana mai maluna o ke kaʻaʻahi hoʻokahi me ka mea i pepehiʻia."

            A hala kekahi wa o ko laua noho mumule ana ua ike aku la o Baida i ka nalohia ana aku o na manao maikaʻi ole iloko o Baia, a ua hoʻi hou mai la ka hoʻihoʻi maluna o kona helehelena, alaila pane mai la ua o Baia.

            "Heaha la ka manaʻo o ka mea pepehikanaka o ka hana ana i kela hana."

            "Ina e loaʻa ana ia oe ka ike no ia mea, he mea oiaio loa e loaʻa pu ana ia oe ka mea nānā i hana i kēla kalaima ekaeka loa."

            "O ia wale no anei ka mea i maopopo ia oe?"

            "O ia kekahi."

            "A ua hilinaʻi piha oe maluna o ia mea?"

            "Aʻole owau. O na kanaka e lawelawe ana i kēia ano hana elike me aʻu nei. aʻole loa e hiki ia lakou ke hilinaʻi maluna o ia mea, a in a lakou e hana ana pela, aʻole loa he wahi mea e loaʻa maʻi ana iā lakou." alaila hoʻomaha iho lā o ʻBaida i kana kamailio ana, a i ka hala ana o kekahi mau sekona pokole, ua pane hou mai lā ia. "Aka, noʻu nei he nui kaʻu mau alahele i hoʻolala ai no kela mea."

            I kela wa i wehe ae ai o Baia i ka wahi o kona ipupaka. alaila pane mai la ia:

            "Manaʻo au e hoʻi, a oiai au ma koʻu alahele no koʻu home, e komo aku ana au e ike i kekahi hoaloha oʻu. no ka mea ua hoʻike aku au iaia e hoea aku ana au imua on a i kēia lā. Ua ike iho la no au i kou wahi e loaʻa ai iaʻu, a i ku ae no ka makemake iaʻu e hele mai e ike ia oe, ua ike iho lā no i ka hale. Aʻole paha oe e huli hoʻi kok aku ana no Ladana?" alaila kū ae la oia iluna no ka haʻalele ana mai ia Baida.

            "Aʻole he maopopo iaʻu o koʻu wa e huli hoʻi aku ai."

            "Ina pela, in a oe e kaʻalo ae ana mamua o ka hale Ru Petika, e komo ae oe e ike iaʻu a eia mai koʻu pepa inoa, a o ia ka hoʻi kekahi, o ka inoa e kau ala ma ka puka o Binamu aʻole o Baia. Ua kiola loa au i kela inoa Baia. Ua hana aku au ia haua me ka hiki ole iaʻu ke alo ae, no ka mea uakipakuia mai mai ka aina hanau mai, a aʻole au i makemake e lilo kela inoa  Baia i mea nānā e haʻawi mai i na haʻawina pakalaki iaʻu ma kēia aina."

            "I ka wa hea oe i ike hope ai ia Enelani?"

            "He mau makahiki loihi loa i hala ae nei."

            "Ina oe e haʻalele loa i ka pili ana aku me kekahi poe o ke ano kulana e hoʻohuoiʻia ai, aʻole oe e komo hou iloko o ka pilikia."

            "F. Baia, aʻole anei ou manaʻo aia kekahi mea kupaianaha iloko o ka penehiʻia ana o kela kanaka maluna o ke kaʻaʻahi? He kupaianaha maoli no ka loaʻa ole ana o kekahi hoʻomaopopo ia Nila oiai ola maluna o kea kaʻaʻahi ahiki i ke ku ana mai ianei, eia nae aʻole oia i ike mu i ka helehelena o kela kanaka aʻole anei ou manaʻo he kupaianaha maoli kela?" alaila, haʻalele mai la o Baia ia Baida.

            Ia hala loa ana aku o Baia, a noho hoʻokahi iho la o Baida o kona wa koke no ia i lalau aku ai i kekahi kanana kakau. a kakau iho la i kekahi mau ninau lehulehu, e hoʻohele ana ma kela ame keia mea ana i ike ai e loaʻa mai ana kekahi mau mea nana e ulaʻa ae i kela pepehi kanaka i hanaia maluna o ke kaʻaʻahi ame ka mea nana i aihu aku na daimana. a o kekahi o kana mau mea i kakau iho ai o ia no kea:

            "Ina ua akaka ko A, (Baia ano ia B (na makaikiu o:adana). a ua komo ka hoʻohuoi iloko o lakou nona, aʻole anei e komo pu ana ka hoʻohuoi iloko o B no C (Bamabe ame D (Nila) mamuli o ko laua ike mau ia ana e launa mau ana me A?

            "Ina ma ke kuka kamaʻilio ana a A me B. a ia wa hoʻokahi e hoʻopuka mau mai ana oia i ka inoa o D ia B maluna o kekahi mau mea pohihini i hanaia, aʻole anei e komo ana ka hoʻohuoi iloko o B he makemake o A e hoʻolele pau o B i kana noʻonoʻo ana maluna o D.

            "Aka, in a ua komo pu aku o A me C ma ke ano hoahui no ka lawelawe ana i kekahi hewa, aʻole anei e hoao ana o A e huna loa i ka hoʻike ana mai ia B ua kamaʻaina mua oia ia C, mamuli o kona ike a kamaʻaina mua ana i a ano o I i na wa i hala ae?

            "Nolaila, in a ua makemake o A e lilo ka B hoʻohuoi ana maluna o D, aʻole anei ua makemake loa o A e hoʻi ole aku o B iaia ame kekahi o kona hoa ma ka inoa o E (he mea i ike ole ia)?

            "Ina aʻole o A he hoa hui no D, aka nae ua hoʻohuoi o A ia D no kekahi mea pohihihi i hanaia, a i ole ia, ua makemake oia e huna iaia iho, A ame E, alaila o kea hana wale no e hana ai o ia no kona hoao ana e hoʻohuoi aku o B ia D, nolaila, o ka haua pono e hana aku ai, o ia no ka hakilo pono ana ia A ame D a ma ia hana ana e loaʻa ai o E mea i ike ole ia)."

            No ka huli ana aku a loaʻa o E, he wahi mea pohihihi iki no ia. O E, oia kekahi o na ohua o ke kau ana mai maluna o ke kaʻaʻahi mai Ladana mai. Ua hoʻopuhiliʻia ka ike o na maka o Topina eia, he mea hoʻi na lakou apau i haʻouli ai, aka. aʻole lakou i ike i na ulia e hoea mai ana. Ua hoʻike ae o Topina aʻole e hala na la lehulehu o ka paʻa no ia o keia auna i na makai o ke kulanakauhale nei o Parisa. O keia ae la kekahi o na noʻonoʻo i ulu ae ai iloko o ka Lunanana Baida.

            Oiai o Baida e hoʻonanea ana ma kona keʻena, aia o A ame D ko noho kokoʻolu mai la maloko o ka hokele Nakina. O ka laua mau mea e kamailio ana ma kona keʻena, aia o A ame D ko noho kokoʻolua mai la maloko o ka hokele Nakina. O ka laua mau mea e kamailio ana i kela wa, o ia no na mea e pili ana maluna o ka ninau hoʻole waiona. Ua hoea aku o Baia no ka remi 21 o ka Hokele Nakina. ka rumi o Nila, ke kanaka haiolelo hoʻole waiona o ka hoea ana mai mai Ladana mai, elike me kaua o ka hoʻike ana aku iaia.

            I kona hoea ana aku, ua loaʻa aku la no o Nila iaia maloko o kona rumi, a mahope iho o ka hala ana o kekahi manawa loihi i hoʻohalaia e laua ma ke kamailio ana maluna o ka hana a ka Ahahui Hoʻole Waiona, I. O. T. A, ua noke aku la o Baia i ka pai i ka maikaʻi o ka rumi o Nila : i ka oluolu a pela wale aku, me kona ku ana ae a hele holoholo ae la maloko o ua rumi nei. a ia wa hoʻokahi eia kona mau maka ke kilohi nei ma kela ame keia paia o ua rumi nei. Keʻike nei oia keia rumi ma ke kihi loa o ka papahele elua o ua hokele nei. I ka pau ana o kapa mau mea i makemake ai e ike, ua ninau aku la oia ia Nila i keia mau olelo.

            "Pehea aʻohe hanakuli o ka poe ma ka rumi e pili pu mai nei me koʻu?"

            "Aʻole, no ka mea aʻole he poe oloko o ia rumi, a he kakai kahi loa ka poe e noho nei ma keia papahele." alaila kuhikuhi mai la o Nila i na rumi i noho ia e na kanaka.

            I ka loha ana o Paiaʻi keia mau olelo, ua olu koke iho la kona manaʻo. a i ka hala ana o kekahi manawa pokole, ua haʻalele mai la oia ia Nila, a huli hoʻi aku la no kona home, Aka. i kona hoʻi ana aku, he mea okoa loa kana o ka hana ana aku. Ua hele aku la oia e hoʻolimalima i ka rumi 19, ka rumi hoʻi e piliou ana me ka rumi o nila, a i ka loaʻa ana iaia o ua rumi nei, a i ka loaʻa pu ana mai hoʻi o ke ki iaia, ua huli hoʻi loa aku la oia ho kauhale.

                                                                       

                                                                                                MOKUNA XI.

           

            Oiai ka pouli e nalo wale aku ana a e oliʻi mai ana hoʻi ka maʻamalama, e hoʻike mai ana ua kokoke i na hora o ke ka kahiakanui, ka wa hoʻi a ua noe apau e hoea aku la o Baia, no ua hokele nei. I kona hoea ana aku he kakaikahi loa na kauwa i ala ae. I lawe mai oia i ke kahi Foaʻoha on a o ka hor ana mai, he mea hoʻi i loaʻa kekahi maʻi nawaliwali. a i hoea mai hoʻi maluna o kekahi kaʻaʻahi o ke ku ana mai ma kela kakahiakanui poniponi mai ka aoao akau mai o ke kulanakauhale. wahi ana o ka hoʻike ana aku i kekahi o na kauwa lawelawe. Ua lawa loa aku la oia i ua hoaloha maʻi nei on a no ka rumi 19, ana o ka hoʻolimalima ana ma kekahi ahiahi aku ana o ka hoea ana aku.

            Ua hoʻike aku oia imu o ke kauwa nana oia e kokua nei ua loʻohia kona hoaloha i kekahi nawaliwali no kekahi ma nawa loihi i hala ae, a mamuli o kekahi hana nui ma Enelani o ia ke kumu nana i kauoha iaia e haʻalele iho ia Parisa no Enelani: aka mamuli o kona nawaliwali loa ua manaaʻo oia he mea pono e loaʻa iki kekahi manawa hoʻomana iaia malaila.

            "Ua hele maoli ka helehelena o kou hoaloha a hoikeapu." i pane mai ai ke kauwa me ka manaʻo kaumaha no ka hoaloha opio o Baia.

            "Ae, ua nui koʻu kaumaha nona." i pane aku ai o Baia, me ka awihi iki ana aku o kekahi maka on a i ka mea maʻi.

            I ko laua nei kau ana aku no ka papahele elua, kahi hoʻi o ka rumi 19. aia hoʻi ua ike aku la laua nei i kekahi mau kauwa e hoʻomaka ana e pulumi i ka hokele, a ia wa puna ike aku la laua nei i kekahi kanaka aoʻo e noke ana i ka namunamu me ke kiola pu ana i kona kamaʻa i o a ianei. I ko laua nei kokoke ana aku no ka rumi 19, ua ike aku la laua nei i ke kehakeha aku o ua kanaka nei i kekahi mau amaʻa me he mea la ua hele oia a piha i ka hoʻowahiwahi ia mea. Nana maʻi la ua kanaka nei ia laua nei a hoʻokokoe iho la i na maka, me he mea la he enemi kahiko keia mau mea nona.

            "Ua ano opulepuleia paha kela kanaka," 4 ninau aku ai o Baia i kekahi o na kauwa.

            "O ke ano mau iho la ia o kela kanaka. Ina oe e loho i ke ano o kana walaʻau ana, e ku ana oe i ka uluhu. Oia kekahi o na kauwa o keia hokele, I kekahi manawa e kono okua mai ana oia ia makou e haʻalele i ka hana ana no ka poe waiwai. a ke hopohopo nei au no ka hoea mai o ka la e hana ai oia i kekahi karaime."

            I ko laua nei komo ana aku iloko o ko laua nei rumi, a i ko laua noho kokoʻolua ana iho, ua pani mai la laua i ka ouka o ka rumi me ka laka ana mai. I kela wa no i kiola aku ai ka mea maʻi i kona papale no kekahi aoao o ua rumi nei. alaila, kikoʻo ae la kona mau lima me ka manana ana ae hoʻi o kona mau waawae. alaila pane mai la:

            "Heaha ka mea a kela kanaka e walaʻau ana, e kupuna?" i ninau aku ai ka mea maʻi i konaʻa kokoʻolua.

            "He nui loa kana mau olelo o ka hoʻopuka ana mai nei a he moʻolelo loihi hoʻi naʻu e hoʻike aku ai, aka, aia ma kana mau mea i hoʻike mai nei kekahi mau mea e waiwai ai ka kaua hana, ke hoea mai ia wa."

            "Ke ano pololei mai la au e kupuna, a ke ono pu mai la au i ka wai."

            "E Baka, ua makemake au ia oe e hoʻolohe mai iaʻu" i pane aku ai o Baia. a o Kupuna hoʻi ma kekahi inoa, me ka hoʻomau ana mai: "E hoʻomanao oe naʻu e uku nei i na hoʻolilo apau no keia hana, a ua makemake au ia oe e lawelawe i ka hana me ka holopono. O ka holopono ana o keia hana i keia la o ka loaʻa ana no ia o na pomaikaʻi la kaua."

            "Mai kanalua oe no ia mea e kupuna/. Ianei anei ka hana au i makemake ai iaʻu e hana?"

            "Ma kekahi o kela mau puka oe e hana ai i kau hana. aka e makaʻala loa oe e lohe ia mai e kekahi mea." i pane mai ai o Baia, alaila, hoʻomau hou mai la i ke kamailio ana." a aia maloko o ia rumi e loaʻa ai na daimana a Wilimona ia oe."

            "Heaha>"

            "O ia maoli no ka mea oiaio." i kahamaha koke aku ai o Baia i kona kokoʻolua. "Oia wale no ke kumu o koʻu law ana mai nei ia oe i keia kakahiaka nui, aʻole no kekahi kumu e ae"

            "E kupuna. manaʻo au aʻole loa he mea ola ma kea ilihonua i hiki ke hoʻohoka mai ia oe ma keia hana. O oe ka heke e puhili ai ka ike o Baida, o ke keena makaikiu o Ladana. Ina aʻole he mau kua kekahi e loaʻa ana iaʻu e hoʻike e aku no au ia oe ua hiki loa iaʻu ke lawelawe aku i keia hana me ka maʻalahi loa. Aka, ua makemake au ia oe e ku kiai mawaho i wahi e helopono ai o kaʻu hana" i pane mi ai o Baka me ka lea hawanawana i kona kokoʻolua. I kela wa wehe aae la oia i kana wahi eke ili; wehe pu ae la ia i ke kaei huluhulu e huna ana i knoa poʻo a i wiliʻi hoʻi ma kona a-i. a ia wa i ikeia aku ai aʻole keia he mea aku aka o Pinika no ia a o Woka hoʻi ma kekahi inoa.

            No kekahi manawa loʻihi mahope iho ua lohe aku la laua nei i ka nakeke mai o kekahi mea oloko o ka rumi a laua nei e hoʻohalua nei, e hoʻike mai o kekahi mea oloko o ka rumi a laua nei e hoʻohalua nei. e hoʻike mai ana ia laua nei akahi no ala kona hiamoe. O na numi apau o keia hoke na haua puka ia mawaena, no ka mea in a he makemake kekahi mea e lawe i elua rumi ua hiki ke hoohuiia ma o ka wehe ana ae i ka puka o waena, ina i makemakeia me ka nui ole o ka hana.  Ina no ka rumi hookahi, alaila, e laka ia ana ka puka o waenea me ke kukulu pu ia o ka pahuume malaila, a i ole, ia huna ia me kekahi pale weleweka.

            "O ka rumi anei kela, kahi o ka hana i makemake ia ai naʻu e hana?"  i ninau aku ai o Woka me  ke kuhi ana aku o kona lima no ka rumi helu 21.

            Kukonukonu mai la ke poo o kona hoa e hoike mai ana ʻua pololei kana o ke koho ana mai la.

            "Aia no paha ke ki ke paa ala i ke paa ala i ka laka o ka puka ma kekahi aoao mai?"  i ninau hou aku ai oia.  Ku ae la kona hoa a nihi malie aku la no ua panipuka nei.  Lalau aku la oia i ka pale e huna ana i ua panipuka nei.  Lalau aku la oia i ka pale e huna ana i ua panipuka nei, a no ka pouliuli loa o ua rumi nei.  No ka mea akahi no a malamalama loa ae, ua hiki pono ole iaia ke ike aku in a paha aia no ke ki ke paa la malako o ka laka.

            "E hoa ae i kukaepele i ike ponon ia aku," i hawanawana aku ai o Woka.

            "Aole kupono o ke koe ana ae i kekahi ahi, mamuli aua nei loheia mai," i pane mai o Baia, a o Kupuna hoi.

            "Pehea keia, aole e lohe ia keia," alaila wehe ae la o Woka i kana wahi kukui uwila uuku a haawi aku la ia Baia.  Lalau mai la o Baia ame ia mea oia i hoomalamalama aku ai a i ka hala ana o kekahi wa pokole, pane mai la ia i kona hoa.

            "Aohe ki o, kekani aoao mai a a ole no hoi he kaola i hanaia ma kela aoao, a o kekahi no hoi, aia ma keia aoao aku ka hemo o ka puka."

            I lookuu hou iho la laua i ka pale pua ilalo, oiai hoi o Nila, ka mea nona ka rumi 21ʻ e nanea ana maloko o kona rumi me ka loaa ole o ka ike ua lilo ka rumi 19 i ka hoolimalima ia.  He manawa lohi mahope iho, ua lohe aku la laua nei i kekahi mea e walau ana maloko o ua rumi nei.  Hoolohe aku la laua nei, a loaa iho la ia laua nei ka ike aole kela he mea a ae, aka o Nila no ia.  Ma ka laua nei hoomaopopo aku, e holoholo ana oia jaloko o kona rumi, a e hoomaamaa ana hoi ma kekahi haiolelo ana i manao ai e haiolelo maluna o ka ninau hoole waiona, elike me ka mea ike mau ia i ka poe haiolelo.  Ae, he mea oiaio, aole kela leo no ka mea okoa, aka no.  Nila no ia ke kanaka haiolelo kaulana o ka ahahui I.O.T.A.  E hoomaamaa ana oia ma kekahi mau mea no ke ku ana aku imua o kekahi anaina  E loheia aku ana kona hoino i ka waiona.  E lohe pu ia aku ana kona hoopuka ana ae i keia mau olelo:

            "Ua lilo ka waiona i mea nana e wawahi i ka nohona aloha aua o ka wahine ame ke kane; ka ipo ka ipo.  Ua lilo ka waiona i mea nana e hookahe i na waimaka o ka makuahine o ka home.  Ua hoea mai kekahi mau kalaima haahaa koa mailoko mai o ka waiona.  Ae, e oʻu mau hoaloha, i ka wa e inu ai kekahi i ka rama iloko o ka uhimaka o na hana lealea, e oli mai ana ke kaumaha ame ka nohona ka niuhu ana, aka, ua hiki loa ia kakou ke kinai i keia mea mai keia ili honua aku, i na kakou e makemake ana," alaila lohe hou aku la laua nei i ka leo o Nila e liilii ana i kekahi a e nu ae ana i kekahi wa.

            "Oia iʻo no keel," i pane mail ai o Woka ia Baia, "a oia wale no kela e noke mai la i ka haiolelo."

            "Manao ane oe ua hiki ia oe ke lawelawe i keia hana, me keia mau mea paehana i loaa iaʻu?" i ninau mai ai o Baia i kona kokoolua me ka hoikeike ana mai i kekani ki, alaila pane hou mai la.  "O keia mau ki he mau mea keia, i kaokoa loa mai ke ano ki i kamaaina ia oe, no ka mea o ke ano ki keia e hana mau ia nei ma Palani nei."

            "E nana aku ana au i kena mau ki," a o ka wa koke no ia i haawi koke mai ai o Baia i ua mau ki nei iaia.u

            "He mau ki Palani wale no keia apau?"

            "Aole anei e hiki ana ia o ke hana i keia ma keia mau ki?"

            ""Manao au ua hiki no iaʻu ke hoao i kena mau ki au." 

            "Ina pela ua pono.  Ua makemake loa au e hana koke kaua i keia hana i ka wa mua loa a kaua e ike ana ua maʻaelae ke alahele.  Ina aia i keia kanaka kela mau waiwai, alaila aohe wa e hookaulua hou ak uai, a in a kaua e waiho ana a keia po alaila kaua hana i keia hana, manao au e haule hope loa ana kaua.  Ina aia laia kela mau daimana a Wilamoana, elike me kaʻu, i koho ai, he manaolana koʻu ua huna oia ia mau maloko o kekahi wai i paa i ka laka ia.  Ina oia e haalele mai ana i kona rumi i keia wa, alaila e ike ana kaua i ka mea oiaio.  Ina aole e loaa aku ana kela mea maloko o kona rumi ia kaua, alaila, ke lawe pu nei oia ia mau mea maluna o kona kino, a o ka hana pono wle no e hana aku ai o ia no-"

            "Aole oʻu makemake e loaa mai ia mau mea ia kaua me ka hookaheia o ke koko," i kahamaha aku ai o Woka ia Baia me ka hoonau ana mai," a ua kamaaina no hoi eo iaʻu."

            "O kou manao o ia no koʻu, aka aole e hiki ia kaua ke alai aku i ke alahele mai ia Gerena mai, a ua manao au o ka hana pono wale no ia a kaua e hana aku ai.  Ina e manao ana o Gerena e lilo aia kela mau daimana, e hoomanano oe, e hoea e ana oia ilaila mamua o kaua.  Ina eia keia kanaka ka lawe pu nei i kela mau daimana me ia, he mea oiaio loa e pa ana kona poo i kekahi mea oolea mai ia Gerena mai, a e ku ai kaua i ka hoka.  Aole oe i hele mai i keia wahi mai kahi mamao mai no ka loaa ole o kekahi puu dala mahuahua, aka, i hoea mai oe i keia wahi no ka loaa aku o kekahi uku kiekie.

            E hoomanao oe e hoi nele like ana kaua in a ole kaua e hooholo maluna o kekahi mau hoolala ana.  Aole au i komo iloko o keia hana me ka hoolilo wale ana aku no i kekahi puu dala nui ma ia mea no ka ole.  O kela kanaka e noho mai la iloko o kela rumi a kaua o ka lohe ana aku nei i ka hoopaanaau mai i kekahi haiolelo, oia kekahi o na kanaka akamai loa i ka powa a aihue.  Aole a kaua hana ana aku pehea la i loaa mai ai kela mau mea iaia, aka, o kakaua wale no o ia no ka hana ana aku i na hana e kaa mai ai ia mau mea malalo o ke kaua malu."

            "Ua ike no oe i ko Gerena ano e Kupuna.  Ina e loaa ana ka ike iaia eia o Nila ke lawehele nei i kela mau daimana ma kona kino, e hili ana oia i kona poo e ka hana ana i kekahi hana e hoohuoi ia ai kaua."

            "Mai kanalua kou manao no ia mea.  Manao au aole loa o Nila e hana ana i kekahi haina hupo loa ma o kona hoao ana e lawe pu i kela mau daimana ma na alanui o ke kulanakauhale nei o Parisa, no ka mea, ina e loaa ana ka hoohuoi iloko o na makai o Parisa nei nona a huli ia aku kona kino, mahea iho la e nalo ai ia mau mea iaia me ka loaa ole mai.  O ka hana pono wale no ana e hana ai o ia no kona huna ana ia mau mea maloko o kona rumi, me ka hana ana i kekahi mau mea e hoonalonalo ana iaia iho.

            Nolaila, in a ua loaa na manao hoohuoi i kekahi o na makai o ke kulanakauhale nei nona, a i ola ia, i kekahi mea e ae paha, alaila, he mea oiaio loa e huli ia ana kona kino.

            A ina eia oia ke huna nei i kela mau daimana maloko o kona pahu lole a i ka wa e huli mai ai na makai a loaa maloko olaila, ua hiki loa iaia ke hoopunipuni aku ma kekahi ano ahiki i kona pakele ana, ma o kona hoike ana aku na kekahi poe manao ino iaiai i hana i kela mau hana i wahi mona e pilikia ai, a in a oia ma enelani, he mea oiaio loa e kakoo ana ka Ahahui I.O.T.A iaia.

            Ua maopopo loa iaʻu eia oia ke huna nei i kela mau daimana maloko o kona rumi, a i wahi e hoohuoi ole ai na kaua wia oia ke huna nei i kekahi mau mea makamae maloko o kona rumi, e hoohemahema ana oia i kona rumi me ka laka ole i ka puka i kona wae iho ai no lalo.  Peha manao anei oe ua hiki loa ia oe ke lawelawe i keia hana me keia mau mea paahana aʻu hiki ke hemo kela puka ia oe me keia mau ki, aka, o ka mea wale no i koa o ia no kona pahu kole."

            "Mai kanalua kou manao no ia mea e kupuna.  Ua hoomaunaoia ua e na makua maikai i ike I ke a'o ana I ka la'a keik, a i ka hanau mua hoi o na keiki he ehiku.  Ua hiki loa ia'u ke wehe I na ano pahulole apau loa oloko o keia hale me kekahi o keia mau mea hana."  I pane mai ai o Woka me ka hoikeike pu ana mai I kona mau lima lahilahi, alaila pane hou mai la. "a hui pu iho me kaia mau wahi mea hana punahele a'u ua hiki loa ke hanaia ka hana me ka maalahi loa."

            He keiki naauao maoli oe e Woka.  Pehea la oe I makemake loa ai e noho I Enelani.  Ina oe e noho ana ianei he mea oiaio e liko koke ana oe i kanaka waiwai no ka mea, he nui ka waiwai o keia aina.  Heaha kou mea noho ole no hoi i keia wahi?  Ina no kou noho I keia aina, ua hiki ia'u ke kuhikuhi aku ia oe I ka alahele e loaa nui ai ka waiwai ia oe."

            "Aole au e ae I kau.  Manao ana anei oe e haalele au ia Enelani no keia wahi?  Ina ua e noho ana I keia aina he mea oiaio loa e nele ana au i ka hana.  Aole o'u makemake e haalele ia Soho.  Okapoka, I ke Alanui Kahiko ame Pikaladie, kahi nana i hoolako mai ia'u me na pono apau mai ko'u wa I hiki ai ke lawelawe I kekahi hana ahiki I keia la.  Aole i'o paha hoi ko'u hoi mai e noho I keia wahi, aole loa au e ao I kau e Baia."

            "Ina no kou hooko i ka'u kono, ua hiki loa ia'u ke kuhikuhi aku ia oe i kahi e loaa nui mai ai o ked ala ia oe."

            "Ke haawi aku nei au i ka'u mau mahalo kiekie ana ia oe e Kupuna aka, ua oi aku ko'u makemake e noho no au i Ladana.  Aia ko'u ohana ke noho nei ma ka Luakini o St. Gila malaila koe wale no kuu makuakane ohana.  Ua hoi aku oia ma Benihana e noho ai, a i kela mau pule aku nei, ua paa oia I ka hopuia a ke ole au e kuhihewa ua noho mai nei kona hihia."

            "Ke ole au e kuhihewa ua hauoli no hoi kau manao o kou mau makua nou."

            "O, he keiki ike hana maoli no au.  O ka hana mikanika o ka'u hana makaukau loa ia, aka, ina oe e ike ana i ko'u muli aku, oia kekahi mea makaukau loa.  He hookah wale no mea hiki ole ia'u ke hana, a ke ole au e kuhihewa ua komo aku no paha ia noonoo iloko ou.  Ua hiki loa ia'u ke wehe I keia puka a hemo, a pela no hoi me ka pahu lole, aka aole e hiki ia'u ke laka hou ia mau mea a paa."

            "He wahi mea liilii loa ia, a mai hopohopo kou noonoo no ia mea.  Aole loa he mau ku-e ana mai a kela laepaa I kona wa e ike ai ia mea.  A ina e kuhia mai ana na kekahi o na kauwa e noho nei ma keia hokele i hana i kela hana ua loaa ia'u ka ike no ke kanaka kupono loa a kaua e kuhi aku ai nana i hana ia hana no ka mea, aole au i noho wale i ko kaua wa i koea mai nei i keia hokele.

            "Ina e loaa ana ia kaua ia mea heaha ana kau e hana aku ai ia Gerena?"

            "E waiho maile no kaua iaia ahiki I ko kaua kaawale loa ana aku.  Aole he hana maikai ka hoikeike wale ana no ia kaua iho, a e hoomanao oe, e loaa aku ana no kona wahi haawina I ka wa kupono."

            "Aka, ua hoike mai oe ia'u ua makaukau loan a Makai e hopu aku iaia iloko o na la elua e kolu paha, ina oia e noho ana maloko o kela hokele mua ana o ka noho ana, pehea ana ia?"

            "A o ia no ka'u e hoike hou aku nei ia oe.  Heaha anei ko kaua nana aku iaia?  Ina oia e paa, e hoomanao oe, he Manawa maikai loa ia no kaua e kaawale loa aku ai me ka loaa o ka manawa maikai loa ia no kaua e kaawale loa aku ai me ka loaa o ka manawa maikai loa e hoolilo aku ai I kela mau daimana.  Aole loa e hiki I ka oihana Makai ke hooiaio nana i hana i kela hana, a malalo o ia kumu e hooku'u hou ia ana oia.  Ina oia kekahi me kaua maloko o keia rumi, e hoopahu'a ana oia i ka kaua mau mea i hoolala ai, no ka mea I knoa wa e ike ai ua hoopahua'ia oia e kela kanaka hookah.  I ka wa a Makaiku Topina ame na Makai i'a lani e ike ai I na inoa o na poe e noho nei ma na hokele he mea oiaio loa e paa ana o Gerena.  Heaha auanei ka hewa ina oia e hono i kawa no kekahi mau pule elua a ekolu paha, no ka mea e hookuu wale ia mai ana no oia?"

            "E kupuna, e hoolohe mai oe.  E ka'ipuu like ana kakou maluna o keia mea aole anei pela?"  ole kaua e ahunu ana I na mea apau loa no kaua wale iho no, pela anei?"

            "Ae.  O kakou ekolu ana ke komo like iloko o kela mea.  Aole loa he manao ino iloko o'u nona.  Aole o'u makemake e hooili aku I na ahewa ana maluna ona.  Ua hoea mai oia ianei ma kea no he kanaka kaahele, o ia ana kana moolelo e hoike aku ai i ka oihana Makai ke hoea mai ia wa.  E hoike pu aku ana oia ua makemake oia e holo loa no Nika, aka, mamuli o kona ike ana I ka nani o keia wahi ua noho iho la ia no kekahi mau la.  I ko'u wa i uku ai i kou mau aie i keia kakahiaka ua hoike aku au ia lakou o oe ana ke holo mua a mahope ae nei ia.  E hookuu aku ia Makaikiu Topina e hana I kana hana ina oia kona makemake, a mai hopohopo oe no ia mea, no ka mea aole he mea e loaa ia lakou ma lakou huli ana aku iaia, a oiai lakou e hana ana me Gerena, aia kaua I Amesedama."

            "O ko'u makemake wale no o ke kaulike mawaena o kakou, a ina aole, alaila, ke hoike e aku nei no au ia oe, aole au e lawelawe ana i keia hana.

            "Aole o'u manao pela, a mai kanalua oe no ko'u hana aku I ka hana kaulike mawaena o kakou," wahi a Baia i pane mai ai, alaila, hamau iho la ia, a i ka hala ana o kekahi minuke pane hou mai la ia.  "He hookah wale no a'u mea e kanalua nei nona, o ka loaa aku o kekahi pupanapana iluna o kona kino I ka wa e huli ia aku ai.  Ua maopopo no anei ia o eke ano o kana mea eha a lawe mau nei?"

            "O ka'u no ia I haupu ae nei," i pane mai ai o Wokoa.' A o ka mea wale no a'u i ike, o ia no kekahi pahu iloko o ke kookoo ana e lawe mau nei."

            Pehea, na makemake anei oe e hana i keia hana me ko'u kokua ole aku ia oe?  He mea pono ia oe ka hoike ana mai ia'u i ka mea oiaio.  E hoomanao oe na'u oe i alakai ma ke alahele o ka pomaikai, a ina au e ike aku ana i kou ano kuhau mai, ua hiki loa ia'u ke huli aku I alahele e kaa mai ai'kela mau daimana malalo o ko'u miu.  Ina no e loaa ana kela mau daimana ia oe ma o ko'u hana hookah ana nou ponoi iho, e hoomanao oe e lilo hou aku ana no ia mau mea mai ia oe mai; a o ka mea auanei nana e huli aku ia mau mea ahiki i ka loaa ana oia no kekahi mea a'u i ike ai, au hoi i ike ole ai, a pela pu no hoi me Kelemente."

            "Ua manao anei oe ua hiki loa i kekahi mea ke kaili aku ia mau mea mai ia'u aku?  Ua hiki loa ia'u ke pili I hookah tausani dala, aole loa he mea nana e a'o mai ia'u I ke ano o ka malama ana ia mea."

            "Ina oe e hiamoe ana no kekahi mau hora polole loa?  Ina no aole o umakemake e hiamoe ia wa, aka, iloko o ka imo ana o ko mau maka, ua makemake loa iho la oe e hiamoe, heaha ana kau hana malaila?  O, he nui loan a mele i hiki ia'u ke hookani ma ka pila vaiolina."

            "Ua hiki loa ia'u ke pili I keia wa aole loa-."

            "E hoopau loa kaua I ka walaau ana no ia mea." I kahamaha koke mai ai o Baia ia Woka me ka hoomau ana mai i kana kamailio ana.  "Ina e kaa mai ana keia mau daimana malalo o kou malu, pehea e hiki ai ia o eke hoolilo aku ia mau mea ina oe e makemake ana me ka loaa ole e kekahi kokua mai ia'u aku?  Ua hiki anei ia olu o Gerena ke hoolilo aku I keia mau mea ina e loaa ana ia olua?  Ke manao nei au aole e hiki ia olua ke hana ia hana.  Ina no ko olua manao ne Kelemanete e hoolilo aku i kela mau waiwai, ehia ana mau daimana hiki iaiai ke hoolilo aku?  Aka, no'u nei ua hiki loa ia'u."