Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 49, 5 December 1919 — MALAMA NA PUKIKII KO LAKOU LA KULAIA. [ARTICLE]

MALAMA NA PUKIKII KO LAKOU LA KULAIA.

Ma ka Poakahi nei ka pilia ana o na makahiki he 179 0 ka hoihoi hou ia ana ae oJje kuokoa 0 Potugala, a he la ia i malamaia ai na hana hoomanao maloko 0 na home lehulehu 0 na Puk>ki 0 Honolulu. Ma Waipahu kahi 0 na hana lealea i malamaia, me kekahi mau haiolelo a mau hana e ae i hoomakaukauia no ia la.

I ka makahiki 1179 1 lilo ai o Potugala i aupuni kuokoa, ma ka mnnawei i kaawale aku ai 0 Affonso Henriques mai Sepania aku a lilo oia i m-ii mua no Potugala. Iloko o na kenekuha eki-lu mahope mai 0 Potugala ka mua loa o .na aupuni i nui na wahi i ikeiaf eia, a i lilo m&i kekahi mau aupuni mamuli o ke kaua nna aku a" lanakila* & he aupu:ū hoi i holomua nni ma na hana kalepa. I ka manawa i make ai 0 Dom Scbastiano ma ka hapa akau 0 Aferika, mahope ilio o ko na Pukiki k.omo ana aku e kaua ia wahi, ua nele ke aupuni 0 Potugala i ka hooilina moi pololei ole no ka nohoalii.

A oiai kekahi poe Pukiki lehulehu e noho ana nia ke ano hookohukohu he kuleana lakou i ka nohoalii, ua komo aku Ia na Sepania a kaua aku la i ka laliui ik a 1580, a hoohuiia mai 0 Potugala he panalaau ma ke ano -he kauwa kuapaa na Sepania. He 60 makahiki ko Sepaui a nolio mana ana inaluna 0 Potugala, "ho noho pio ana," elike me ka ka poe haku moolelo Pukiki i kapa ai -no ia manawa. Ma ka la 1 0 Dekemabn, 1640, Ua hookahuliia ke aupuni ma Lisebona e kauaha poe, Pukiki a hoohioloia ke aupuni a Sepania i kukulu ai, a ma ia manawa i kukalaia ae ai ka hoihoi hou ia'ana mai o ke kuokoa 0 na Pukiki, a ua ikeia aku ia knokoa ana e Sepania he 27 malrhhiki mahope mai, mahope o ka hooukaia ana 0 ke kaua niawaena 0 na aupuni elua iloko 0 kela mau makahiki.

Ma ka la 5 0 Okatoba, 1910, ua hoohioloia ke aupuni moi Pukiki a kukuluia ae hp aupuni repubalika, a he aupuni repubalika ia ahiki i keia la. lloko 0 ka manawa i lilo ai ia i repubalika ua nui no ka ooloku ame ka uluaoa iloko o ka nolio ana. q ka lahui; 0 ka.poe makee alii ua lehulehu na manawa a lakou 0 ka hoao ana e hoihoi hou ae i ka Moi Manuel maluna 0 ka nohoalii, eia nae, aohe manawa iki i holopopo ai ka lakou hooikaika ana a hoopau wale. Ma ke kaua nui 0 ke ao 0 Potugala kekahi i hui aku me na aupuni hui ma na la makamu a 0 ke ala ana o ke kaua no ke kaua ana ak.u ia Kelemnia, he 200,000 koa Pukiki i hoounaia aku i Palani a iloko 0 Belegiijma, a m&loko o Af»pj'ika Hikina anie Aferika Komoliana pu kekahi. Elike me na lahui e ae ke kulaia i ko lakou la* kuokoa, jiel a no na Pukiki ma Honolulu, ma ka Poakahi i hala iho la.