Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 49, 5 December 1919 — He Moolelo no KEONI HANAFODA Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui [ARTICLE]

He Moolelo no KEONI HANAFODA

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui

l l( - mea uiaio v»a hoolohe loa o Dora i na mea apau a -~na makuahine e a'o mai ai iaia, o kekahi kumu paha o kēla e pili niau ana oia me kona makuahine. a o na mea ,:cu e a'oia mai ana iaia, o kanawale 110 ia e hoolohe aku , ; ,ole o na a'o ana mai a ka poe e aku. (>iai nae ke pii mahuahua ae la ka nui o Dora, hooholo ; la o Helena e hookomo aku i kana kaikamahine maloko ~ kekahi kula, a kaawale ae la 110 hoi oia mai ka makaala i;i;t ; kana kaikamahine, ame kona hele ana aku e hooma;:uahua i kona akaniai, ma ka hookani ana i ka piano, ame < ; t Mia mai.o kona leo e pakaia ai a maikai. no kona manao -e !7 au mea kokua nui loa mai kela iaia, ma kekahi mau i -na e kokua mai ai i ko lakou noho ana, ahiki i ka hoi ana ~(• kana kane, ma kelkahi oihana maopopo loa e hiki ai ke ,(.lako mai l.ko lakou u pla ana. Ma kela halawai £qa aku me na hoaloha kahiko, ua hook":;>aia aku o Helena me ke ohaoha e lakou, me ka lilo ole o kana mau mea e hoakaka aku ana no ko lakou kulāna nele, nea e hpohuli mai .ai kela mau hoaloha i ko lakou kua aka me bc mea la, aia no ka pipilipaa o ko lakou 1100;1 . ,1 nuna ame kona Miiinua o ka inare ana o Helenai kana kane, oia kekahi o •ia kaikamahine makemake nui ia iwaena o kekahi mau ..liana, a hoi iho.no hoi, o kona mau makua kekahi mau mea • 1,-he ole ia .kekahi moolelo maikai ole no laua, ua pipili •na«>li ka manao o kela mau hoaloha 110 ia nei, me kona k,»no mau.ia mai e lakou e hele aku i hookahi ka hauoli like ana, me ka nan.a ol.e ae i ko ia nei kulana haahaa a nele. No kela mau maikai a kona maii hoaloha iaia, w;i hoike okoa aku imua o lakou, 110 kona makemake e a'o i kekahi pqe h.aumana i ka ike hookani piano, a iloko .. ka manawa pokole.ua foaa kana mau haumana he umi, aole i lilo keia hana i m'eā .e hoopilikiaia aku ai, kana mau hana e ae .o. ka hume, 110 ka mea he manawa kaokoa loa na l.ana oka i}alc v a he kaokoa no*hoi ka manawa kula, e a'o ai i ka ike hookanj piano i kana mau haumana. l'a nui maoli na kokua e pono ai ko lakou nei noho ana, n<■> ka mea mawalio ae o na dala i loaa mai ma ke kuai hooliloia ana aku o kekalii mau lako hale, e loaa mai ana ia Helena. 110 kona uku, he nwu elala maluiahua, no ka pule, a hala ae no hoi ka uku ana i kekahi mau hoolilo malaila. me ke koe nui no oka lakou mau dala, no ke kuai ana i na meaai. anie kekalii mau hemahema e ae. lloko o kela niakahiki mua. mahope iho o ko lakou hoea ana aku 110 Kapalakiko, ua hooikaika maoli o Keoni Hanaf(Hja. e loaa ka ike ame ka makaukau ma ka hana pena kii, īnalalo o kekahi kumu Kelemania, he kanaka i loaa ke aksinai ina kela hana. no ka mea he mau makahiki kona o ke a'o ana ia liana. ma ltalia, a ua nui kona mahalo. me ka makemake pu ia Keoni Hanaioda, no ka maikai o kana mau kii ke hana, a he mau wahi mea liilii wale 110 koe, e a'o aku i.\ •» ka pau no f ia o kona pilikia. / lio kanaka niaīihiHi 110 keija o kā Who ana aku ma Kapalakiko. eia nae, ma kaha oihana, ua lilo oia i mea kamaaina. me kona.kaulaua pu. a ua nui kana mau haumana i hele aku imua ona, e a'oia mai i ka ike pena kii. La kaaheie nui keia kanāka ma Kanaela, a ma Amerika no hoi, e noho loilii ana.ma kekahi inau wahi, a he pokole no hoi ka nianawa e noho ai ma'kekahi mau wahi, o kana hana no, o kt pena i na kii elike ine na mea e oili ae ana iloko o kona noonoo: ua hooholo iho oia i kona manao, i ka hapa liope >> kekahi makahiki mai, e huli hoi aku ai oia no kona aina hanan. 110 ka hoomau ana aku 110 i kana hana, ma kona h-nne ponoi ma Helina. l a ])omaika,i mapli.o. Keoni Hanafoda, i ka loaa ana o kekahi kumu inakaijkau loa- ma keia hoea ana aku no Kapalakiko, a ilokop na niahina pokole o kona pena ana i kekah: nau kii, malaio o A ke a'p aiia mai a kela kumu. ua nui maoli kana mau kii i pena'ai. a ua kuai hoolilloia aku, me ka nui <■- ka mahaloia ine ka foaa maoli ana mai o na kauoha iaia, < ;<ena aku i.mau kii hou. elike me na kii mua ana i hoolilo akn ai i kekahi poe, 110 na dala mahuahua. l'a lilo keia niakemake nui ia mai o kana mau kii pena. i kuniii e hookomoia mai ai ka hoihoi ame ka makemake iloko r Keoni Hanafocfa,. 110 kela hana. a i ka piha ana iaia o ka •'iakahiki hookahi malalo o kela kumu, ua hooholo iho la «>u ua loaa ka niakaukau. piha iaia ma ka hana pena kii. nolaila wehe okoa ae la oia i mau t keena hana nona ponoi iho, hoolako hoi i kela mau keena me na makaukau 110 kana ••'ihana, me kona ike maoli iho' 110 i kona ano kuokoa nona :h>.. Moko o ka. manaw;a mua o kona wehe ana i kon.a keena hana, ua hooikāika oia i ke pena ana i kana mau kii, a elike 'iie ka hikiwawe p a pa& ana ae o na kii. pela iho la no ka hikiwawe o ka īilo āna aku, me na kumukuai maikai loa, a ; ka manawa.hoi i-huli hoi aku ai o ke kuniu Kelemania no k"iia aina hanaii, ua hele'okoa mai la na haumana i a'o malalo 0 kela kump'imua o Keoni Manafoda, a koi mai ■a e a'oia aku lakou i ka makaukau pena kii, nolaila he kokua • ; ' loa kela iaia nei. nie ka maopopo o kekahi uku mahina : ai kana mau haumana mai. Hoko o keia manawa, ke.pii ae la ke kaulana o Keoni Ha-*->;"da, me kona kamailio nui ia iwaena o ka pohai o ka poē -<:i"liano, a e kono okoa ia mai ana oia e hui pu aku me ke o ka poe hanoha.no, o kona mau keena kahakii keia, ■ka ilina iho Ja a f jia kanaka waiwai e hele mai ai e hoo"'ila i kela ai\Vq tnana>va» me ka waiho okoa ana' mai i : • kauoha. e peuāia aku. ka. lakou mau kii i makeniake ai. I a !ilo keia holomua. o kana kane i mea hoohauoli loa u i ko auhee aku la 1110 hoi kela nanaina mai iaia_aku ; .a..m.ohala maikai mai la no hoi kona ' .'■-lehelena. a ke nana aku iaia. me he mea la, u.a hoi hou : ī> kela ano 'ona. o kona mau la opio. ka mea a kana kane f - "lel<> hookaau aku āi iaia, ua oi loa ae kona u i i keia ma- : mamua6na nianawa e āe manūia aku. ' a aneane e liiki ! ole ia Helena ke inoonoo ae no keia ' nio uui o ko laua kulana, iaia e nana aku ai ihope i kela '•" i '•> «tna o laua nia Parisa. he ku maoli no i ka ehaeha. aka ;"«v. a ile oia i makemake-'e hoala rn.au mai ina mea oka wa ' '".ila. he kumu no ia e hoooilikiaia mai ai kona noonoo. o 1 :r;i wale 110 e nana aku la'iamua, aia ka waiwai, ka hano- ' 1 ame ke kaulana ke hookokoke mai la i kana kne. ke ■ nau aku oia i kana hana me ka manao kui'o i kela ame 1 'i 'nanawa. \"le he kanalua no ka hookoia o kela rnau mea a Helene e "ioo la. ina ua kulike kona noonoo me ka noonoo o kana ka : u'. na hiki ia Keoni Hanafoda ke pii mai ke kulana haa;:nai ahiki i ke kau ana iluna loa ; aole nae pela, elike me nee ana o ke aii o ka manawa, pela iho la no ka lilo o K <?la hana i mea e luhi āi kona noonoo, a e kaea maoli ai V - Ji ka hana, no mea oka nui onā kauoha e waihoia .' .i«;'•--: .'• •• • "•

mai ana iaia,' o kona lilo pu no hoi ma ke a'o ana i kana mau haiimana, a hui pu iho me kona noho paa loa imua o kana kapole'na, e kaha ai a e pena ai i ke kii mai ke kakahiaka mai ahiki i ka po ana, ua lilo maoli ia i mea luhi, a hui pu me i kela makemake i ka hiii 'mau ana aku o ka pohai o ka poe puni lealea, ke hoemiia mai la kona makemake i ka 1 hana pen.a kii. O kela kaea i kana oihana. o ka puni lealea, a o ka molowa, ka mea nana i hookdmo mai i ka manao huhu iloko ona, no kana mau haumana 1 kekahi manawa. ua loli maoli ae no kona mau'ano apau, mai nā ano i kamaaina i kana mau haumana mamiia ajcu, a no kona piena maoli, me ka huhu pu no hoi, ua: liilii mai la kana mau haumana iaia, ahiki i kOna āna nialoko o kona mau keena pena kii. ' , '^ O na kauoha keia k he ivui i hāā\*iia mai ai nana e hooko ' aku ,aole he hanaia aku ō na kii, no kela kumu, ua huhu maoli ka poe na lakou ia 'mau kauohā, me ke kii okoa ana mai i , kela mau kauoha e hoopau; a i ka ike ana o Keoni Hanafoda. ke hele .aku ta oia i kahi o ka pilikia, ua hoi hou mai la J no kela ano kahiko ona. o ia ka hana aku i kekahi kii a hapa, alaila hana aku ana'he kii hou, pela wale iho la no oia ' e hana ai, me ka pau pono ole ō kekahi mea i ka hanaia, a o hopena i ikeia! mā'Kāhi o ka hōloniiia o kāna oihana, ame , ke kaulana o kona inoa, ma ke aho he kanaka penakii, lee j hoomamao mau aku la ia mai iaia aku i kela ame keia la. j Ke hoomaopopo la o Helena ike ano o kana kane, aia oia ke emi mau. aku la ihope, me ke a'o okoa ana mai o ka wahine i kana kane, e hooikaika e hoopau ae i kela ano niolowa, a hoohemahema i kana hana, e noonoo aku hoi oia i ka pono o kana wahme āme ka laua kaikamahine, he ole | nae ka maliuia aku o ia mau a'o ana. j O kahi nae oka laki, aole i kela manawa e loaa nui aku ana o ke <lala ia Keoni llanafoda, a e pii ae ana hoi kona kaulana ma kana oihana, he noonoo iloko o Helena e hoopau i kona a'o ana i kana mau haumana i ka ike'himeni a

hookani piano. nolailā i'kā manawa i hapa mai ai ka Keoni Hanafoda loaa, ua komo mai la o Helena, ma ka auamo ana i kekahi h,apa;o ko lakou mau hoolilo o ka noho ana, oiai nae o kana kahe, ke kuleana nui ma ia mea.

1 ka hala ana o kekahi mau mahina mahope mai, ua ike maoli ia ae la ke kulana oiaio o Keoni Hatiafoda, me ka hoomamao aku o na hoaloha ana i hookamaaina ai mai iaia aku; aole no nae ia he mea noUa e ike aku ai i kona poino, a hooikaika hou ae, e hapai iaia iluna, aka oi loa mai la kona makemake e hele auwana, me ka hoohemahema ana i kana oiiiana, me ke panikuia o na ipuka o kona mau keena hana, no kekahi mau la. a no kekahi mau pule, me ka maopopo ole o kona wahi e loaa ai ke huli aku. Mamuli o ka maliu ole ia aku o kana mau hooikaika ana, iio ka pono o kana kane, ua hookaumaha māoli ia aku ka noonoo o Helena, aole no nae ia he mea e loheia aku ai o kona namunamu, a kamailio mai paha i na olelo huhu a ku i ka hoonaukiuki ia Keoni Hanafoda, aka e uumi aha oia me ka hoomanawanui i na hana hookaumaha a hoehaeha a kana kane iaia. I kekahi manawa me ka ike no o Helena, ke emi loa mai la ka lakou mau dala, ua lilo kana wahi loaa liilii e hooikaika ana ma ke a'o ana i kana mau haumana, i inea e kokua ai i ke ola ana o ka ohana, me kela manaolana mau nae iloko ona, e hoea mai ana no i ka manawa, e IloPpau ai kana kane i ka.noho molowa ana, a hooikāika hou, e huli i ke dala ame k.a waiwai. Iloko nae o keia manawa a Helena e a'o ana i kana mau haumuna i ka ike himeni, oia pu 110 kekahi i a'o aku malalo 0 kekahi kumu akamai e pakaia mai kona leo, a he mau anaina lehhlehu kana o ka hoea ana aku a himeni, me ka mahalo nui ia e konā mauOioaloha, no ka maikai ame ke kani maoli o kona leo, nolaila ua, lilo ia i mea e hoolanaia aku āi konā manaCK ,uo ka pilikia ole, o kona noho ana aku, me kona ohana, e liiki ana 110 iaia ke hooikaika me kela mau kalen.a i loaa iaia. e huli i ke dala. No ka ike maoli mai no hoi'o ua hoaloha i ke kuhu?. kupilikii o ko Helena noho ana nie kana kane, ua kono okoa mai la lakou iaia e lilo i mea nana e ālakai i kekahi mau aha himeni lehulehu a lakou e haawi ana, me kona ukuia aku me na dala mahuahua; o kela mau elāla mahuahua e loaa aku ana iaia, aole oia i kauka'i aku maluna o ka loaa a kana kane, aka me kana mau dala ponoi oia e uku aku ai 1 ko lak'oll mau hoolilo ,a e hoonaauao pu aku ai 110 hoi i kana kaikamahine. Me kela manaopaa e hoohana aku i ke kalena i loaa iaia, kauoha okoa aku la o Helena i kekahi mau pepa e pa'iia mai, no ka hoike ana aku i ke akea, ua makaukau oia e hoolako aku i kekahi mau himeni hoonanea, ma.na ahā hoohauoli e haawiia ae ana e kekahi poe, ina malok<j o na halekeaka, ma na hale kalapu paha, a mau wahi e ae no, ua hiki iaia ke hoolawa aku i ko lakou makemake. Ua kaahope 'loa nae keia hoolaha ana aku a Meleha, no na hana himeni, ua hala aku ke kikina makemake nui ia o na hana himeni, nolaila he kakaikahi wale no na kauoha i loaa mai iaia, a u ao Helena nae e ike la, ke hoea mai i ka haulelau, aole ana e nele kona makeinake nui ia niai, a ohi no oia i kekahi pomaikai nui. Uoko nae o kamahina o Mei. hoomaka mai la o Keoni Hanafoda e kamailio i kana wahine, 110 ko lakou hoi ana aku a noho ma kekahi wahi kuaaina, iloko o ke kikina wela, ua ku-e loa mai nae o Helena i kela manao o kana me ka i ana mai: * . . "He hana maikai ole loa ua kakou ka hele ana aku e hoomaha nia ke)<ahi wahi kuaaina. no ka mea ua ike no oe, me ka nui, wale no o ke dala,e hiki ai ke liele ma keia huakai hoomaha. Ua maopopo no ia oe, e hoomaha ana ka'u mau haumana ilpko o ka mahina o lune, aia no ko lakou hoi hou mai a hoea i ka mahina o Sepatemaba. nolaila aole he dala e loaa mai ana ia'u, no ka uku ana aku i ka hoolilo o ko kakou noho ana." "He mea oiaio no kena au e kamailio mai la e Helena. aka ua ike nae au, he mea pono e loaa he hoomaha ia oe, a ia kaua like no hoi a elua, ua pilihua maoli ke ano o keia noho ana. a ke nianao nei au. e lawe mai oe i kekahi mau dala a Dora. a e hoolilo aku, 110 na lilo o keia hele hoomaha ana o kakou." '•'• "'•

j "l"a paā' kfitr lawe māi i hookahi keneka o | kela mau dala, no'ka mea ua' hookaāwāle ia iā. iio ka hoonaauao ana aku ia Dora maloko o ke kula kiekie, i ka manawa e pau ai konā hoonaauaoia ana maloko o ke kula nui. . No'u iho ame Dofa. he o ia mau no ka maikai o ko maua ola kiao,, a he oi ?e no hoi ko niaua hauoli e noho ma ko kakou home nei, o ka noho ana aku ma kekahi ! wahi okoa loa, a o ka mek i 6fr ak<t ai ke kupono ole, o ia j 110 k.a A\ ale ana akū i kekahi huina dala mahuahiia no keia luvalia\ibojn?iha au e kamailio mai nei." i "Heaha auanei f ka -nui o na hoolilo o keia huakāi, e hele ' no hoi kakpu ; maj haPWāhi kPkolfe ,i na maiina| malailā'e kukulu ai i nā halefoJe A ii^ ; I<afii nohp ia e'nā kanāka7 , , "Ea. ke hookahalia lpa oe i ko'u nianao, me kena mau hoakaka au e Keoni, no ka mēa ihea auanei e hiki ai ia kakou ke hele aku e ai, oiai ua ike no oe, aole ana e hiki ia Hana i.na mea kupono ole iaia, ina aole he mau hale aina kunono ma kela .wahi " "Hea4ia no ka nana iaia, e hoooau aku i ka noho liana ana mai o kela kaikamahine me kakou, no kekahi mau mahina, ahiki i ko kakou huli hoi hou ana mai no ke taona nei. No na meaai, aole no he kauka'i ana i iia meaai maikai loa, aka ua htki no ia kakou e .hoomo'a i na meāai mama ae nei," me ka hene maoli ana iho nae o ka Helena akaaka, no ka . aole e hiki i kana kane ke ai aku i na

īpeaai i kupono ole i kona makemake, a o kekahi no hoi, hc oia'i ke aiio o ka hooino'aia ana o kaiia mau meaa,i eia nae, ke kamailio aku nei, i na mea i malihini loa i kona mau ano maoli. Ke ifcs |ji ua'q Helena, ina oia e ae aku ana i kela manao o l>ana kane, alaila, oia mai ana no ka luāhi nia ka lawelawe ana aku i na hana apau e pono ai ko lakou noho aiia, a ke minamina nui loā la no hoi oia, ina no ka hoopauia aku o kana kaikamahine lawelawe, a o ia kana o ke kamailio hou ana mai i kona manao ku-e: "Ke manao nei au, aole loa he naauao iki ma keia manao aiia e hele hoottiaha ma ria >vahi kuaaina. No'u ( nei, aole e loaa ana iā'u he hoomāhi ahā, a e loaa ai paha tie hāuoli; o kekahi kumu ē hiki ple ai ke ae aku i kou, manao, eia au ke noonoo nei, e h6bmakaukau aku iloko o keia mau mahina ekolu ma ka hana 'himeni, i makaukau ai no ka hooilo e hoea mai ana. . Aole he maikai o»ko Keoni Hanafoda manao 110 kela ku-e mai o kana wahine i ko lakou hele hoomaha, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane okoa ana aku: "N'o'u iho, ua hele au a ui-ha i ka noho ana ma keia kulanakauhale. no ia kumu i paa loa ai ko'ii manao. e hele hoomāiia aku no ekolu .mahiiia,.he mea ia e loaa mai ai o ke ola kino maikai, ma ka hoolbliloli ana i kahi e noho ai." "Auhea oe e kuu kane, he mea pono e noho oe ma keia kulanakauhale, a e hoomau aku ma kau han.a, no ka hoolako ana mai i kou ohana, i ha mea e pono ai ka noho ana, aole o ka lalau hele wale no ma na kuaaina, me ka loaa ole mai 0 kekahi pomaikai. Xo keia mahavva a kakou e noho nei, aole i lawa.ke dala no ka uku ana aku i ko kakou mau bila aie. aka he manaolana nae ko'u, i ka wa e hoi hou mai ai ka'u ma'u haumana, e loaa nui mai ana ia'u ke dala. e uku liilii aku ai i ko kakou aie, ahiki i ka pau loa ana i ka ukuia." "Ua lohe mua aku nei no oe i ko'u manao, aole loa au e noho iho an.a ma kela kulanakauhale, a ma ko'u ano he kane mare nau, o ko'u makemake wale 110 kau e hookō mai; aka nae ina no e paakiki loa ana oe e hookololohe mahope nei, aia no ia i kou manao, no'u nei, aole loa he mea naha e hoololi ae i ka mea a'u i koho mua ai." Ike mai la o Helena, he mea makeliewa wale 110 ka hoopau rri.anawa ana ma ka uwalo ana mai imua o kana kane, e noho aku no lakōu e hoomanawanui ma ke kulanakauhale, nolaila uā noho hamau iho la oia; ana no nae e ike la. aole he waiwai o kela huaka'i hoomaha a kana kane, ina 110 pāha, qia e liele ana e kaha i kekahi mau kii hiona o ka aina, aole ana.no e holopono ia mau kii, mamuli.no o kona kamaaina i na hana a kana kane o ka wa i hala. Iloko o ka mahina o lune. ua haalele mai la ua o Keoni Hanafoda i kona ohana, a holo aku la no na wahi kuaaina, me ke kaumaha nae o Helena i ka paakiki palena ole o kana kane, aolie he maliu aku i na a'o ana, no ka pono o kona ohana. E kakau niau mai ana 110 ua o Keoni Hanafoda i leka na kana wahine, me ka hoakaka ole mai nae i ke artro o kona hoohala ana i kona hoomaha, koe wale no ke kauoha mai 1 kana wahine, i na wahi e hoouna aku ai i kana mau leka, a e hoouna pu aku hoi-i mau dala nana., Ilpko o ka mahina o Sepatemaba, ua huli hoi mai la oia imuaio kona ohana, o kana mea i ike mai ai i kana waliine, me ka ; laua kaikamahine,. he ola kino maikai maoli ko laua, a he nanaina hauoli hoi maluna o laua pakahi. Ike iho la u.a o Keoni Hanafoda i ka pomaikai maoli o kona ohana, ma ka noho ana i ke kulanakauhale. He mau kii kahā kakaikahi no kana o ka huli hoi pu ana aku me ia, no kekahi mau wahi ana i hele ai, aole nae i lianaia itla noeau, aka ma ke ano e lioike mai ana, aole ma kela mau kii korta noonoo i hoopapau nui ai, aka aia kona; noonoo nia kekahi mau mea waiwai ole. Iloko o kela nlau'mahinā i kaawale aku āi o Keoni lianafoda ma na kuaaina, ha hooikaika nui o Helena ma ke a'o ana malalo o kekahi kumu ākamai loa i kā paka ana i kona leo, he oiaio, ua hooi ia ae ke kani ame ka nani o leona leo, a ua loaa hou mai. no hoi he mau buke leo mele hoīoko o kona home, a no kana kaikāmahine hoi, uā hiki iai«i ke paani maluna o ka piano, rhe ke kokua pu ana mai i'kona makuahine, ma ka hookani ana i ka piāno, i ka wa e hoomaamaā ai o Helena j kekahi mau himeni pohihihi loa. I kekahi manawa. mahope iho o ka pau ana o na hora i hookaawaleia, no Helena e hoomaamaa ai i kona leo me kana kumu, e hele holoholo ana oia me kana kaikamahine, ma na paka, e kau ana maluna o na waap.a 110 ka hooliala ana he mau hora maluna o ka niuliwai, a i kekahi manawa ho hoi, e hele ana laūa e noho nialoko o ka hoine, o kekahi 0 ko Helena mau hoaloha, nie ka lilo o kela hele mau o lain 1 kāiii ,e, e hooinaha ai, i mea hoohauoli loa aku i ka manno o Dora. ' < Aole he kam.ailio nui o Keoni Hanafoda i ke ano o kana huaka'i no na kuaaina, a i ole kamailio aku la hoi no kona hoa a naau hoa paha o ka hele pu ana, he loa kauā mau mea e hoike aku ai,,i ka' wa o kana wahine e ninau mai ai 110 na wahi ana o'ka hele ana. - ; I kekahi la nae, he hookahi mahina mahope o kela huli ana aku o Keoni Hanafoda 110 ke kulanakauhale, hoike aku la oia ja Helena. ua lioopau loa oia i ka manao ana e lawelawe aku i kana hana pena kii. no ka niea ua loaa he hana nana maloko o ka halekuai o kona makuakane h,anatina o Akanaela, aole i lilo kela mea a kana kane e kamailio aku nei, i mea e hookahahaia aku ai ko Helena nianao, a i ole niele mai paha i ke kūmu o kona hoomau ole*ana aku i ka hana pena kii.

"O ka'hana peliakii, o kela kekahi o na hana a'u e hoihoi ole nei." i hoike okoa aku ai ua kanaka nei imua o kana \vahitie. no ke kuniu o kona waiho ana i kana oihana penakii. "L'a hele maoli au a kaea i keia ano hana, he oi ae ka po.no, o kekahi hana maupopo loa o ka uku mahina, mamua o keia ano hana ke kauka'i aku a lilo kekahi kii, alaila ukuia mai ka luhi." Iloko o Helena, aole loa i lilo kela /iiau mea a Keoni Hanafoda e kamailio aku ai, i mea maikai, o kana e minamina la. o ia no ke kiola wale ia o kekahi mau dal.a mahuahua i ukuia aku no ka o ka hale oihana o kana kane, a o kekahi no hoi, ō ia ke kiola wale ia o ka ike i loaa i kana kane. me ka ohi ole i na pomaikai o na hooikaika ana e loaa ir«ai kela ike, no kēkāhi inau makahiki.' He hookahi nae mea naiia i hoomama mai i ko flelena manao, o ia no ka ike ana, he .uku mahin?i ko Keoni Hanafoda, he mea hoi ia e hoomama mai ana i kona noonoo, no ko lakou mau hoolilo o ka noho ana. . MOKUNA VI. Ma ka hoomaka hou an.a o ke kuia, ua komo hou mai la he ekolu mau haumana no ka papa a'o ho6l<ani piano a Helena, ua like pu me umi-kuniamakolu ka niii d kana niau haumana. a loaa pit mal :la no hoi iaia ke koms rio konā makemake e lilb i I|imeni ma kekahi aha fea nui e haawiiavaha e kekahi o'na abahui kokua oloko o ke kulanakauhale. ma ka mahina o Okatoba. I ka manawa i hoen niai ai no ka wehe ana i ka ālia fca, ua ' lilo ka himeni ana a Helena i mea makemake nui ia f mcj kona ūkuia mai i kekahi huina eiala mahuahua no kon& luhi, oiai uae he elua walfc no ona manawa e himeni ai o ka la, a no keia kaulana ona i ka himenj i loaa mai ai iaia na kono lehulehu mai kekahi poe waiwai .mai, ma na anaina hoo-, hauoli e haawiia an~a e lakou. ! He pomaikai nui loa keia i loaa mai iaia, me kona hoopi haia no hoi me na haawina hauoli, no ka mea, aole oia ij

mo&uhane inua. pela iho la na pomaikai c loaa mai ana iaia. Aia no hoi o Keoni Hanaioiia maloko o ka halekuai o k<>na makuakane hanaima kahi i noho hana ai, a ua hauoli no o Helena i ka paa maū o kāna kane i ka hana, aka nae i k*H hoea hou ana mai o ke kau wela, ua haawi mai la kona makuakane he elua pule hoomaha nona. a ma kahi o ka hele no na «apana kuaaina e hoomaha ai. ua holo aku la oia no Kikako, e hoohala ai i kona mau pule hoomaha. Ma ka huli hoi hou ana aku no ke kulanakauhale o Kapalakiko, ua hele ka helehelena o ua kanaka nei a lamalama, me ka olelo ana aku i kana wahine, i ka nui o kona liauoli no kona mau pule hoomaha. Hoi hou aku la no oia ma kaiia mau hana maloko o ka halekuai, e hooikaika ana hoi, elike me na manawa mamua ku., He pule nae mahone mai, ua oili ae la na meahou maloko o na nupepa, e hoakaka aiia no ka hoea ana mai i ka wa e pau ai ka noho ana o ka hui himeni kaulana maloko o ke kulanakauhale o Kikako, a e nee mai ana kela hui no Kapalakiko, a e haanui ana no hoi na nupepa no ke kani o ka leo o kekahi wahine opio o Miss Dukana ka inoa. N T a keia meahou maloko oka nupepa i haawi aku ika ike ia Helena, o ke kumu ka ia o ka o kana kane no Kikako e hoohala ai i kona mau pule hoomaha, no kk ike aiamalaiia kela wahine puukani kahi i himeni ai, a inaopopo pu iho la no hoi iaia, ke kumu o ka hauoli ame ka piha ohohia o kana kane ma kela huli hoi hou ana aku no Kapalkiko. I ka hoea ana mai o kela hui himeni no Kapalakiko, hooholo iho la o Heiena e hele oia e Iwolohe i ka puukani kaulana, i ike aku ai oia i ke kulana o kela wahine. he oiaio ma kona ike ana aku i ua wahine nei, he u'i maoli no, e hoohinaia ai ke kupaa o kekahi kanaka, a o ke ano no l»oi o kana himeni .ana, ame ke kani o kona leo, ua lawa no ke kaili ana i ka puuwai o na mea apau e lohe aku ana. lwaena o na kii apau ā Keor<i Hanatoda i pena ai, aole loa he kii hookahi ana i haawi piha aku ai i kona ike, elike me ke kii o keia wahine puukani i ka himeni ana, i pena ai ma Pa,risa, aole ia mamuli o kekahi kumu e ae, aka aia iloko 0 kela kanaka na manao hoohihi, a makaleho no kela w ; a hine, a me he mea la, ua hooi loa ia ae kona noonoo no ua wahine nei i keia manawa, pela ka Heleti.a koho wale aku no, i ke ano o kana kane. Mahope o ko Helena hakilo pono loa ana i tia ano o kela wahine, iaia e hoolohe aku ana i kana himeni ana, aole oia 1 hoohewahewa aku, aia ka epa me ke kolohe iloko oha, a ua umeia aku ka manao hoohihi o kana kane no keia waliine, i kau a mea o ke ku maoli no o kana mau hana i ke kaili puuwai. a me na manao hoowahawaha o ka lili, i hpti hui aku ai oia no kona home. Ke ha'ohao la oia, no kahi i nalowale ai o kela kii a kana kane i pena ai, kela kii hoi o ka wahine u'i, a kona mau mao ka ike ana maloko o ke keena hana o kana kane, ma kela la, ana i hele aku ai e ninau i ke kumu a'o penakii, e pili ana no kahi a kana kane i hele loihi ai. Aole i hoihoi pu mai o Keoni Hanafoda i ua kii nei i Amcrika, malia palia ua haehaeia no ka hopohopo, o hoea mai auanei i ka manawa e ike ai o kana wahine; aka elike nae me ka anapu ana.ae aka uwila, akahi no a maopopo ia Helena, ua haawiia aku ua kii nei i kela wahine ma ke ano he makana, a o ke kii hoi i kulike loa me ke kii ana i ik<* ai maloko o ka buke nupepa, a kana kāne o ka huna ana malalo o ka uiuua, ia laua maluna o ka niokuahi. O ka mea oiaio loa» nae, ua haawiia ua kii pena nei e Keoni Hanafoda i ka ona nona ke kii, a mai iaia aku i liaawiia ai ka hui pa'i nupepa no ka hoolele ana mai a kilpono noloko o ka buke nupepa, mamua o ka haalele atia ilio o ka hwi nupepa no Aukekelalia. ' Mc he mea la. iloko o kela manawa, u.a hoea mai i ki piha ana o ke kiaha o ko Helena hoomanawamn, ki mea elike me ka loihi o ka noho'anā mai o.kela waliibfe Kapalakiko, pela rio ka loihi o ka hoopilikia ia āku o kor,ā 11001100. āka nae, e hooikaika ana oia ma na ano ap&u.'e kaomi ia māu manao maikai ole, o lilo āuanei kona hoike okoa ana ae i kona mau māuao inaina a huhu i kela ,wahinfe himeni, i kumu e hele loa aku ai i kahi o ka pilikia o ko laua noho ohana ana. a e hoohilahilaia ai hoi ka inoa maikai o kana kane.

Aole i maopopo iki ia Keoni Hanafod.a kela liele ana o "kana wahine i ka nana hinieni nialoko o ka halekeaka, mea ma k.a auwina la ka hdc ana o kāna wahine, aole no hoi i maopopo iki iaia, ua ike kana wahine i kona peiia an» i ke kii o ka puukani kaulana i kvi himeni, a ma ko aoao no hoi, aole ona kamailio wale aku e pili ana i kona inakemake e hele maloko o ka halekeaka, aka ke hooUi* la oia, i wahi ekaawale ai kana kane, mai ka hele mau' rv« d i na po apati e hoolohe i ka himeni ana a kela wahine; • Aole no he noi wale aku o Keoni Hanafoda i kana %vahine, no ko laua hele pu i ka hoolohe himeni, 110 ka mea ua ike oia, aole he maikai e loaa aku kekahi ike, a i ole mau hoohuoi ana paha i kana wahine, aia ka manao hoohihi iloko oua, no kela puukani. Ma ko Helena aoao nae, hoolala ilio !a oia, e lilo kana kane i mea nana e lawe aku iaia, ina na aha hoohauoli, i konoia mai ai oia e himeni, ke hoolala pu la no hoi oia i kekahi mau anaina hoohauoli, e komo pu aku ai kana kane. 0 ka niea apki nae, ke hoea mai i na hora o ke ahiahi, .1 koi aku la ua o Helena e hele pu kana kane me ia, aohe w r ahi mea a maliu ia mai, o kana wale no e olelo mai ana, he wahi okoa kana e hele ai, me kona hoi ole mai nae 110 ko lakou home, ahiki i na hora o ka wanaao. Ma kahi o kona hoihoi mai i kona ohana, ua nolio kukule loa oia ke huli hoi mai i ka hale, aohe he kaniailio mai, a ke hookokoke aku o Dora ma kona aoao, e kamailio mai ana oia i na olelo huhu, ka mea i ike ole ia iaia e iiana ana pela, mamua aku. Mamua aku o ka hoea ana mai o ka hui himeui no Katyalakiko. e hoolilo ana o Keoni Hanafoda i kekahi mahcle[o kona uku mahina, no ka uku ana i ko lakou mau aie, manawa nae, aole ona hoihoi iki mai i kana dala a haawi i kana wahine, a i ka inanawa a Helene e kamailio aku ai i ka nui o na bila i uku ole ia, e pikanana mai ana kana pane, a ku maoli no i ka hoowahawaha ke nana aku 1* ka Keoni Hanafoda mau hana. Ke hoomamao mau aku la o Keoni Hanafoda mai kona ohaiia aktt, a i ke komo ana aku iloko o ka hooilo, nie ht: mea la, aia he awawa kuljoho mawaena o ke kane ame kana wahine, ke hoomaopopo mai la o Dora i ke kulaha o kona inau makua, a no Keoni Hanafoda hoi, ke hoopala leha aku la oia i kana hana o ka halekuai. no ka mea, aole he loaa o ka hiamoe maikai ana iaia, a o kekahi.no lioi, ua ano pau mai la kona hoihoi no ka hana. Ma kekahi auwina la' nae, i ka wa i huli hoi aku ai o Helena no kona home, ua hookahaha loa ia mai kona maiulo 1 ka ikt ana aku ia Makanaele, ka haku hana o kana ka£>£ e kakali mai ana iaia ma ka hale; .o keia ka manawa mua loa o kona ike hou ana i ka makuakane hanauna o Keoūi Hanafoda no kekahi mau mahina loihi. O keia kekahi o na kanaka nui o kona waiw'ai, aka nae he wahine puni nani kana me kana mau kaikamahine eha, nolāila ua konoia aku oia, e hooikaika oihana. i hiki ai iaia ke lloolako i kona ohana me ka maikai. • 1 ka hoea ana mai o Helena a ike i ka malihini ma kona home, haawi mai la i kona aloha iaia, a wehewehe ae la no hoi i kona koloka lahilahi, a ia wa i ike pono aku ai o Nakanaele, i ka nani o ko Helena lole e konio ana, a o ia katia o ka pane ana mai: "Ma ka'u nana aku ia oe. ua like loa kou kulana me kekahi wahine a ka onamiHo|la. ,, <Aole i pau.) ; i JMM