Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 50, 12 December 1919 — E LAWE I KA NUPEPA KUOKOA [ARTICLE]

E LAWE I KA NUPEPA KUOKOA

E Mr. o ka Pukuniahi ke Kuokoai—E o)ublu mai hof oe no ka 'u wahi p4uda wahi >ttmi kaawale o kau pukuniihi i j wawalo hele aku ai kona kanialapine . ana ma kela ame, keia pe'a o llawaii aloha nei a kikoni aku i na waihoim noonoo o na ewe Hawaii mai ka Moku ' mai o Keawe a lioea loa aku i Manokalanipo, i ike mai ai lakou i na hana hoohemahema a ano manao hoowahawaha no paha a kakou e makemake mnu nei e luma'i i ke 'lii nui o Hawali nei ilalo, a i ka milimili hoi a na kupuua o kakou i hala e aku i ka po. i He leo kupina'i keia, e ui aku ana ia oe e Hawaii oiaio, e ala like mai kai kou mai o a o a e hana like -mai i kn hana e ola mau loa ai ke alii nui o Hawaii oiaio, ke alii a na kupuna i pulama ai me ka ihiihi i na la okikilo i haia j aku la; ke alii oui nana i hookipa a i hoopiha i na houpo lewalewa o na kaI mahele o na la i *hala.nku la; ke alii 1 nui e noho uei imua o ko kakou alo a , kakou nae e nanakee aku nei i keia la. I Eia ua alii nei a kakou ke hoomaka I mai nei ka hoomailo ana a kekahi ma'i a ua ano kupilikii maoli i ka ike a na kauka ike o kakou. Wahi a nn kauka ike kilo o kakou, "Ka, nui maoli ka poino i loaa i ke alii o kakou, a e papau i paha auanei kakou he aa ko ka hale." . OUa ninau nui, "Owai hoi keia alii 'nuil" Owai hoi keia alii a kakou e īlawaii i hooliemahoma 'ai, a i nole ko kakou ike ana aku iaia?" * Haina: "Ka, o ka mea no hoi a kakou e heluhelu nei a e hoopuka mau ia | nei maloko o ka \upepa Kuokoa. O ka Olelo Hawaii no hoi." No ka olelo Hawaii keia leo poloai ana; e poloai aku ana ia oe e Hawaii oiaio e hooik.iīka e loaa ka lanakila iaia, a no ka mea o kakou wale no ke kanka nana e Inpaau e oln ai oia. He mea oiaio he au naanao kein, a pela wale aku, aka, aole ia he mea na kakon e hoohemahema ai i ka kakou olelo, ka olelo nana i haawi mua 1 ka ma-naai j inua loa i kou mau kupuna. I keia mau la a 'ii e ike nei, ma na wahi apau a'u e kipa aku ai, he olelo malihini wale no ka mea a ko'u mau pepeiao i lohe akn ai i ke paknke mai, a ina he olelo Hawaii kekahi e hoopuka ia ae ana, he olelo Hawhii i ku i ka pono ole, o ia hoi he olelo Hawaii i hapa i ka Pake a i hapa i kekahi ano okoa ae. I kekahi wa, i kou wa e ike aku I ai i kekahi Hawaii, a i kou wa e olelo Hawaii aku ai iaia ma ke ano he Hawaii oia, eia ka mea apiki, he namu ka I haina e pane ia mai ana ia 00. < Ea, maihea mai keia ma'i ahulau e holopapa nei i-o kakou nei? Mai ia kakou ae no. j. ,o,.keftba kg Ja&u ,)mpla. kAipooo l.oa no keia ano ma'i? i Oka iawe ika Nupepa Kuokoa, oia wale no ka laau lapaau helu ekahi loa uo ia ano ma'i. Aia maloko oka Nupe-' pa Kuokoa oe e ike ai i kau olelo inaikūahine, ka olelo ITia\vaii oiaio. Maloko oe o ke Kuokoa e ike ai i ke- ! kahi mau kalai manao naauao; malaila oe e ike ai i keknhi mau men i knkauhi e kekahi mau makamaka, me na olelo kuliu o ka manao, a namu kapulu ole; malaila oe e ike ai i na mea pili i na ekalesia, tia nane ame na haina nane like ole, a o keia mau mea apau loa he , inau mea ia nana oe e hoonaanao mn kau olelo makuahine., He ewalu ona mau aoao i piha me na mea heluheln hoonaauao. Malaila oe e ike ai i ke ano o ka mahelehele ana i na huaolelo elike me ka manao o ka hopuna oh'lo, no ka mea ua hiki no paha i kekahi o kakou ke olelo i ka kakou olelo, aka, ma kahi o ke kakau ana ua hiki ole. Nolaila, o ka lawe ana i ke Kuokoa, he mea ia no kakou e pomaikai ai, a no ka mea, i ko kakou wa e heluhelu ai.i ke Kuokoa, ia wa hookahi ua hiki ia kakou ke a'o aku i ka kakou mau mamo i ka heluhelu a kakau ana i ka kakou olelo ponoi; ka olelo i hiipoiia e ko kakou mau kupuna. Ile hilahila maoli no i kekahi wa ke hoolohe aku oe i ka nanni haole a kekahi poe Hawaii o kakou, no ka mea aole o lakon ike i ka namu pololei ana, a ke hoi ae no hoi ma ka olelo Hawaii, ka olelo a na kupuna, he like pu no. Nolaila, he mea pono ia oe e ike i kau olelo ponoi iho, māmua o kou kikoi ana aku i ka hai olel® a lawe mai, a ia wa hookahi, aole he hiki ia oe ke namu i ka olelo maikai. ' Nolaila, he mea pono ia kakou ka lawe ana i ko Kuokoa, a ia wa hookahi e hiki maikai ana ia kakou ke a'o aku i ka kakou mau mamo i ka kakou olelo, a no ka mea, aia maloko o ka Nupepa Kuokoa, na mea hoonaauao like ole i pili i ka kakōu olelo makuahine. ke alii nui o kakou. Mamuli o ko'n ike ana i koia pilikia iwaena o kakou, o ia ke kumu o ko'u manao ana, aia wale no a lawe a heluhelu nui kakou i ka Nupepa Kuokoo, alaila, pau keia ano ma'i e laha nei iwaena o kakou, pela i ulu ae ai ka mnnao e kakau malalo o ko poolhanao- E i ka Nupepa Kuokoa. i Me na keiki oniu hua kepau ko'a welina. KEIKI O NA KOOLAU. •++

Ma ka po o ke Babati aku nei i hala i hanau mai ai na ka wahine a .Tun Towe Young he mau keiki mahoe, be keikikane ame ke kaikamahine. He hookahi hora o ka hanau ana mai o kē keikikane, ua hemo niai la ke kaikamahine, o ia hoi ke Sabati ka haI nauia ana o ke keikikane, a ma ka P v {kahi ae ke kaikamahine.