Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 51, 19 December 1919 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Ninau Olohani o na Limahana Mahiko
O ka niau ano nui iloko o keia mau la e nee nei, o ia no ka hoala ana ae o na limahana Pilipino ame na Kepani. i komo iloko o na hui uniona, he olohani, ma ka haalele ana aku i ko lakou noho hana ana ma na mahiko apuni o keia Teritore, elike me na mea oiaio i ikeia. ma ka halawai a na alakai o ka hui uniona o na Pilipino ma ke Sabati aku nei i hala. a i aponoia aku hoi e na alakai o na hui uniona o na Kepani limahana o na mahiko, ke kakali wale ia aku nei no. o ka hoena mai o na elele mai na wahi like ole mai o keia Teritore, a haawi i ko lakou apono lokahi ana no kela hana i hoolalaia e kuonei poe.
Ma na mea i hoomaopopoia, o na lunahooponopono o na nupepa Kepani o keia kulanakauhale, me kekahi mau kumukula Kepani, ka poe na lakou e hoeueu nei i keia manao oloiani iwaena o na Kepani limahana, pela hoi me kekahi Pilipino. iwaena o kona lahui e noho hana nei ma na mahiko, he poe i loaa ole na ike kuhohonu, a i nele hoi ka loaa ana ia lakou o na mea oiaio e hanaia nei i na limahana ma na mahiko; o ka poe o keia ano, eia na luna oihana ma Amerika Huipuia. i keia la, ke kaiehu nei ia lakou mailoko aku o ka aina. no ko lakou lilo ana i poe hoopilikia mai i na oihana mikiala maloko o Amerika.
Ke manzo nei keia pepa, in a aole i loaa aku na uku kupono i na limahana e noho nei ma na mahiko; aole hoi he mau hale kupono no lakou e noho ai. hoopilikia wale ia aku paha lakou ma kekahi mau ano. a i ole hoohana wale ia aku mawaho o ka manawa e ukuia ai lakou. alaila e lokahi ana no kakou me kela mau limahana, ma kela manao, e hoala mai i na hana okohani i wahi e nanaia aku ai ko lakou pono; aole nae pela na mea oiaio i ikeia, aole keia ma ka manao wale ae, a koho wale aku paha, aka mai na hooia i loaa mai, mai ka poe e noho hana nei ma na mahiko i keia la.
Ua maikai maoli na hana o na mahiko i keia manawa, mamua o na makahiki aku nei i hala, no keia kumu i hookolohe ai kekahi heluna nui o na Kepani ame na Pilipino e noho hana ma na mahiko. a iloko aku la o ka mahina o Novemaba i hala. ua loaa maoli i ka hapanui o na limahana o na mahiko, he huina dala mahuahua iloko o ko lakou waihona, mamua o na limahana e ae e noho hana nei ma kela ame keia wahi, me ka loaa ia lakou o na ukuhana maikai.
Ina e hoolaweia ae ana. na hoolilo maamau e ukuia nei e na limahana mawaho nei, i kela ame keia mahina. e ikeia ana. ua oi loa aku ka mea e loaa nei i na limahana mahiko mamua o ka lakou, no ka mea aole o lakou mau hoolilo e ae, mawaho o ka lakou mau meaai.no keia kumu, ame na kumu lehulehu e ae, i manao maoli ai no na Kepani, ame na Pilipino limahana o keia manawa, ua oi loa aku ko lakou pomaikai o ka hoomau ana i ka hana a na mahiko, mamua o ke kauka'i ana mai i na hana owaho nei.
Aole he kumu nui e ae nana i hoala mai i ka manao olohani iloko o na alakai o na hui uniona, o na Pilipino ame na Kepani iloko o keia mau la, mamuli no ia. o ka hooleia ana mai o ka lakou mau koi i waiho aku ai imua o ka poe i kuleana i na mahiko. he mau koi e hiki ole ai, in a no o kakou ma kahi o na on a mahiko. ke ae mai, ua oi wale aku ia mamua o ka mea poni; ua maopopo no ia mea i na alakai o kela hana koi hoomahuahua ukuhana; o ko lakou manao nae, aia iloko o na limahana ka mana e hoonee aku ai i ka oihana kanu ko imua. pela lakou i hoala mai ai i ka hana, e hoaoia ai ka manao o na on a mahiko, a keia pepa nae e kanalua ole ai ke olelo ae, e hoea mai ana i ka manawa e hoohoka mau ia aku ai ka lakou mau hoeueu olohani ana.
Aole he hana uuku ka hoala ana ae i ka manao olohani. ma ka aoao o na limahana Pilipino me na Kepani, no keia kumu, he mea pono i na Pilipino ame na Kepani, ke noonoo me ka akahele, mamua o ko lakou maliu ana aku i na alakai lalau ana a kapoe aole lakou he mau limahana. no ka mea he hopena awahia ke kau aku ana maluna o lakou, a na lakou ponoi ana no e auamo i ka ehaeha, aole na na alakai o keia hana olohani.
Ina no ka hoalaia ae he olohani o na limahana Pilipino ame na Kepani ma na mahiko apuni keia Teritore. iloko o keia manawa. ihea iho la kela mau limahana olohani e noho ai? Pehea na dala manuahi. a lakou i hooikaika ai ma ka hana, no ka ukuia mai ia lakou? O ka mea maopopo loa. e kipakuia ana lakou mai na home aku a lakou i noho ai. ma na mahiko, e hoonele pu ia ana lakou me na dala manuahi mai ka mahiko mai. Aole he wahi no lakou e noho ai ma keia kulanakauhale, no ka mea aole he hale e hookipa mai ai i kekahi heluna nui o na limahana, o ke alahele wale no i maopopo ia makou, o ia ko lakou huli hoi aku no ko lakou aina. eia nae, auhea na mokuahi na lakou e halihali aku i kekahi heluna nui o na limahana; aole malaila wale iho la no pau ka pilikia. aka e loaa ana anei i na limahana Pilipino ame na Kepani, na mea a lakou i hauoli ai ma Hawaii nei, mamua o na mea e loaa mai ana ia lakou ma ko lakou aina iho?
Aole loa he kanalua iki, no ka hooiia ae o ka pomaikai o na limahana o na mahiko ma keia mua aku. mamuli o ka uku manuahi kiekie a na haku mahiko i hooholo ae ai, e haawi aku ia lakou no keia makahiki ae, o keia wale no ke alahele o ke kaulike a makou i ike ai. no na aoao a elua; e hooikaika ka limahana no ka pono o ka haku hana, pela hoi e nana pu ia mai ai kona pono. a elike auanei me ka pii mau o ke kumukuai o ke kopaa makeia mua aku, e holo aku ana kekahi pomaikai nui i na limahana hoomanawanui.
No ka hoao ana e hoopoino aku i ka oihana hoopkahi nana e hoowaiwai nei i ke aupuni, a e hoopomaikai aku nei i ka lehulehu a i na oihana no apau oloko nei o ka aina, aole anei o ke alahele kupono loa e laweia ae, o ia no ke kaiehu ana aku i ka poe na lakou e hookonokono nei i keia hana, mai ka lepo aku o Hawaii? E o-u i ka maka o ka wauke oi opiopio!
Na ke Akua i Hoopakele Ae i ke Ola
Ma ka moolelo. no ka hoopakeleia ana o Kailapa Kanehaku mai ka make mai, e puka aku nei ma ka aoao mua o keia pepa, mahope iho o ka paialewaia ana maluna o ka ili hualala o ka moana no na la he kanalima-kumamakahi, ka mea a kona mau hoaloha ame na makamaka i manaoio ai, ua haalele mai oia i keia ola ana. ua maopopo loa, o ko ke Akua lima ka mea nana i hoopakele ae iaia mai ka make mai; aole wale no, e lilo kona pakele ana mai, i mea e ikeia ai ko ke Akua mana ma on a la, aka i loaa ai he haawina ao i na kanaka Hawaii e ae. no ka oiaio o ke Akua, a no Kona lilo ana i Kokua kokoke loa. iloko o ka wa o ka popilikia.
He kanaka haipule o Kailapa Kanehaku, he hoahanau, a he luna ekalesia oia no kona ekalesia, a iaia iluna o ka moana. me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai, oiai ka make e hoopuni ana ma kona mau aoao. ua kakali aku oia o ka lalau mai o na lima o ka make iaia; aka i ka hala ana o na la elima. me ke komo ai ole, a inu ole hoi i ka wai, akahi no a komo mai ka manao iloko on a, aole ke Akua i makemake e lawe i kona ola, nolaila nonoi aku la oia i Kana mau kokua ana mai, he oiaio, ua paneia mai la ka leo o kana pule, ma ka haule ana mai o kekahi kuaua, a loaa iaia ka wai.
No na la he iwakalua-kumamaono, aole he meaai i komo iloko o kona opu. mawaho ae o ka wai, me kona pule mau ana no nae i ke Akua i ka po ame ke ao, o kana mea i ike iho ai iaia, aole on a pololi mai, a nawaliwali mai paha o kona kino; aka komo mai la ka noonoo iloko on a, e hana aku oia i kekahi mea e loaa ai kana ai, no ka mea he kanawai paa ia a ke Akua. i kau mai ai maluna o ke kanaka mua loa Ana i hana ai. o kona hoomaka aku la no ia e hookala i kekahi hao maluna o ka waapa, a hoopaa i ka laau. a me kekahi welu e kakelekele ana iluna o ka ilikai, i kaalo ae ai ho mahimahi, a o kona kilou aku la no ia me kana hao kekee, a loaa iho la kana mea e ai ai, no ka malama ana mai i ka ikaika iloko o kona kino.
Ua hoopakele io mai ke Akua ia Kailapa Kanehaku. mamuli o ko Kailapa Kanehaku, hooko ana aku i ka aelike ma kona aoao, o ia ka lawelawe ana i kekahi mea e pono ai oi, a o ke Akua ka mea nana e hooko mai i Kana mahele o ka aelike, he mea kumau keia a ke kamaka e hoomaopopo ai i na manawa apau o kona ola ana, ke halawai me na poino elike me ia i loaa ai i keia kanaka Hawaii o kakou.
He mea hookahaha no i ko kakou manao, i ka wa i hoea ai o kona wahi waapa i Nihoa, ka hiki ole ana i ka ikaika o ka makani, ke lawe aku i kona waapa mai kela mokupuni aku no ka moana akea, aka no na la ehiku me na po ehiku, e kaapuni mau ana kona waapa i kela wahi mokupuni; o keia kekahi o na mea e hoike mai ana ia kakou, o ke Akua wale no ka Mea i ike i Kana alahele e hoopakele ae ai i Kana kauwa, eia ka he waapa Kepani lawai'a ke holo aku nei, no ka hoihoi ana mai iaia imua o na hoaloha ame kona ohana; e lilo hoi i mea hooiaio aku i Kona oiaio ame Kona mana imua o kona lahui kanaka.
Aole keia o ko kakou kanaka Hawaii wale no i hoikeia ai na lima hoopakele o ke Akua, aka he nui a lehulehu wale lakou, ka poe i waiho aku ia lakou iho iloko o ko ke Akua mau lima; ua ike kakou maloko o na moolelo o ko lakou hoopakeleia ana mailoko mai o ka make ma ka moana.
Aloha Karisimaka Kakou!
Oiai o keia ka helu hope o ke Kuokoa e puka aku ai, mamua o ka hoea ana mai o ka La Karisimaka, ke haawi e aku nei keia pepa i kona Aloha Krisimaka imua o kona pie heluhelu, me ka lana o ka manao, e komo like ana kakou apu iloko o na hauoli ana, no keia la ano nui apuni ka honua nei. no ka mea he la ia i hanauia mai ai ka Mesia, ke Keiki a ke Akua a o ka Hoola hoi o ke ao nei.
I ka haawi ana i na makana Karisimaka i na hoaloha e hoomanao, he hookahi makana oi ae a kakou e haawi aku ai i ka Mea Nona ka la hanau, aole o na waiwai kumukuai kiekie. aole o ke gula ame ka momi, aka o ko kakou hoomanao Nona iloko o ko kakou naau. e hooia aku ana hoi imua On a, e lilo kakou i poe hana i Kona makemake; o keia kekahi o na makana pookela loa a kela ame keia wahine kane a keki e hooko aku ai, ma keia la Karisimaka.
Mamuli o ka nui loa o na ulia kaa otomobile, me ka make ana hoi o kekahi keiki liilii i ke kaa uwila, ua kono hou ia mai makou. e hoeueu aku i na makuahine e makaala loa i ka lakou mau keiki, mai ka hookuukuu wale ana ma na alanui.
Ua hoike ae ka Lunakiai Kumalae ma ka hana, no kona haalele ana aku i ke ku ana me kona mau hoa Demokarata ma na hana o ka papa lunakiai, a lele ae la ma ka aoao o na lunakiai Repubalika; o ka pono no hoi paha ia, e waiho i ka ninau kalaina mahope, a e lawe mai i na hana o ka lehulehu mamua a haawi aku i na kakoo ana ma na hana apu i pili i ko ka lehulehu pono me ke ku-e aku i na hana kupono ole apau, in a no ia, na kona aoao kalaiaina ponoi i hapai mai.
Nuhou Kuwaho
SACRAMENTO, Dec. 12.-Ma ka la aku la i nehinei i hoikeia ae ai e ka Ahahui a ka Poe Kanu Laiki o ka Pakipia aneane 1,000,000 eke laiki ke emi iho o ke oo laiki o Kaleponi i keia makahiki malalo iho o ka 1918. Ua manao ka ahahui o ke kumu mai o keia emi ana no ka maikai ole o ka anoano laiki i kanuia ai.
SAN FRANSISCO, Dec. 12.-He 15 keneka ana no ka paona ke kumukuai haahaa ma ke kuai liilii ana aku no ke kopaa maanei mahope aku o ka la 1 o Ianuari, oia ka manao o kekahi hoa o ka ahahui a ka poe kuai liilii o ka wanana ana ae maanei ma ka po aku la i hala.
EAGLE PASS, Dec. 14.-O ke kau anu loa i pa mai ma Potalana a ma Oregona iloko o 70 makahiki oia ka mea i ikeia ma ka la aku la i nehinei. O ke ana anu i ikeia ma kekahi mau wahi he 42 degere malalo iho o ka ole. No ke kolu o ka la i paa ai ka wai o ka Muliwi Willmette i ka hau.
NEW YORK, Dec. 14.-Ma ka haiolelo a ke Senatoa W.S. Kenyon o Iowa o ka haawi ana mamua o ka ahahui a na loio o nei ma ka po i hala, ua noi aku oia imua o na hoa e kukuluia ae i mau aha hookolokolo no na hanalima no ka hooponopono ana i na hoopaapaa e ulu mai ana no na hanalima, elike me na hihia kiwila e hooponoponoia ai e na aha hookolokolo kivila.
MEXICO CITY, Dec. 17.-E hoakaka ana ka lono i loaa ae i ke keena aupuni Mekiko no ka haawi ana mai o ke kuhina o ko na aina e Tera o ke aupuni o Uruguay i kana kokua no ke komo ana mai e uwao no na hoopaapaa i ala ae mawaena o Amerika ame Mekiko.
GENEVA, Swit., Dec. 17.-Ua hoikeia mai e ke keena oihana o ke Ke'a Ulaula onei ma ka po i hala ka puka ana ae o ka ma'i ahulau bubonika maloko o ke kulanakauhale o Konatinopela a ke lana loa ae la ma ka heluna nui e hookau mai ai i ka weli. Ke lawe nei ka Ahahui Ke'a Ulaula i na keehinahana e kaupale ai i ka laha loa ana aku o ia ma'i.
MEXICO CITY, Dec. 17.-Ua hoomaopopoia o President Carranza ana kekahi moho no ke kulana kiaaina o Cohuila, kona mokuaina onehanau ma keia koho baloka ana ae. Ma kekahi manawa aku nei i hala i hoikeia ae ai o Carranza aole oia e holo hou ana no ke koho hou ia mai i peresidena. Ma keia mahina ae o Mei ka manawa o ke koho baloka i hookaawaleia.
PAU KA HALENOHO O FERNANDEZ MA KALIHI I KE AHI.
Aneane ma ka hora 9:30 o ka po Poaono aku la i hala i holapuia ae ai he hale o hookahi papahele ke kiekie e ku ana maloko o ka pahale o Edwin Fernandez ma ke Alanui Beckley, ma Kalihi, e ke ahi, o ka hapanui o na ukana maloko ua poino i ke ahi, a i ole, i ka wai paha. Aohe i maopopo ka nui o ke poho, no ka mea aia o Fernandez i Iapana.
Iloko ka ohana o ka hale nui aku e ku ana maloko o ia pahale hookahi kahi i noho ai ma ka manawa o kekahi o lakou i ike mai ai i ka puoho ana ae o ke ahi maloko o ka hale e moe ai o Mrs. Fernandez ame kana mau keiki.
O ka hale kinaiahi o Kapalama ka i pane aku no ke kahea pauahi, a oiai ua ikaika loa ka a ana a ke ahi mamua o ka hoea ana aku a ke kaa kinaiahi ua pau kekahi mau wahi o ka hale o na paia wale no koe e ku olohelohe ana.
O kahi i laki ai ua nui no ka na lako hoonani hale i laweia mailoko mai o ka hale he kakaikahi aku na lako i koe aku a hamuia aku e na alelo ana ole ke ahi. No ka paa o ia hale i ka inisuaia ame ka ole he mea maopopo ole ia, oiai aia o Mr. Fernandez i Iapana i nei manawa.
APONO KA POE KANU KO O KA PAA I KA AELIKE HOU.
Ua hoikeia mai e ka poe e noho nei maluna o na aina hookuonoono o Kapaa, ma o ko lakou ahahui la, i ke Komisina Aina C. T. Bailey ko lakou apoouo ana i ka aelike ko i holalaia ai makekahi manawa i hala koke aku nei eka Hui Mahiko Makee. O keia ka aelike a ke kiaaina ke komisina aina ame Albert Horner, ka loea kopaa o ka hoike ana ae ma ke ano oia ke kumu hoohalike no na aelike e ae mawaena o ka mahiko ame ka mea noho hookuonoono.
Ua hoakakaia ma ka aelike e ukuia ae i ka mea noho hookuonoono no kela ame keia tona kopaa ma ka $1.28 no kela ame keia keneka ke kuaiia ke kopaa ma ka paona ma Nu Ioka. O keia pii ana ae la o ka auhau e pili ana no ia me kekahi manao no ka mea noho hookuonoono e hoomoe a e hoonee i na alanuihao hiki ke lawe a lawe ae i ke ko maluna o na kaa panee ahiki i ka laina kaaahi nui a ka hui. Malalo o ka aelike hou e loaa ana i ka mea hookuonoono he 66 2-3 pakeneka a i ka hui hoi he 331-3 pa keneka.
Nuhou Kuloko
Imua o ka aha a ka Lunakanawai Kapuni Franklin ma ka Poalima aku nei i hala i ae okoa aku ai o Lewis T. George, ka limahana i hopuia ai no ka hewa aihue, i na dala he hookahi kaukani mai ka Banako Hawai aku, no kona pili i ka hewa.
Ma ka noho ana o ka halawai a ka papalunakikai ma ka po o ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i aponoia ae ai kekahi olelo hooholo, no ke kuleana wale no o na limahana i ka uku o hookahi mahina, i ko lakou wa e noho ai mai ka hana aku, mamuli o ka ma'i.
Mamuli o ka loaa ana i ka ma'i lolo, mahope iho o ke kau ana aku maluna o ke kaa uwila o Punahou, ma ka hora ewalu o ke kakahiaka o ka Poalua iho nei, ua lilo ia i kumu e make ai ka Loio George A. Davis, he hookahi hora a oi mahope mai, maloko o ka Halema'i Moiwahine.
E malama hou ia ana na hana hoomanao Karisimaka, maloko o ke kahuna o ka pa'lii, ma ka po o ka Poakolu o keia pule ae, ka la 24 o keia mahina, mamua o ka oili ana mai o ke Karisimaka, me ke meleia ana o kekahi mau himeni lehulehu, me ka hoikeike pu ia mai o kekahi mau hana tabalo ma ia po.
No na kokua lehulehu i haawiia aku iaia e ka poe puuwai aloha ma Honolulu nei, ua hoouna mai nei o J. Kailapa Kanehaku i kana palapala hoomaikai i keia pepa, aku no ka loaa ole o kahi kaawale, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku a keia pule ae.
Ma ka pule aku nei i hala i hooholo ae ai na akena o na hui mokuahi ma Honolulu nei, e haawi aku i na poola e hana nei ma na uwapo, i kana lima keneka ko lakou uku o ka hora, a i kanaono kumamalima hoi keneka no ka hora, ma na manawa hana, manawo ae o na manawa maamau ame na la kulaia.
No ke komo pu ana iloko o ka hoolewa o Manuel E. Silva, ua makemakeia na i keia kulanakauhale, i keia ola ana Mauawalea o na Poola, e hiki ae ma kahi o ka mea i make, ma keia Sabati iho, Dekemaba 21, ma ka hora 2:00 p. m. E hele ae na lala apau o ka ahahui me ko lakou kahiko piha o ka ahahui.
Mahope iho o ke kaama'i ana no kekahi mau pule ae nei i hala, i pauaho mai ai o George E. Smithies i kamaaina i keia kulanakauhale, i kei aola ana maloko o ka Halema'i Moiwahine, ma ka hora ekolu o ka wanaao o ka Poalima nei, a ma ka auwina la o ka Poaono mai i malamaia ai kona anaia hoolewa.
NA MARE.
Wm. Dickinson ia Evelyn Mahoe, Nov. 29.
John Kimura ia Hattie K. Palimoo, Dec. 9.
James Kunukau ia Kaloiokalani Lakee, Dec. 11.
John Luaehu ia Muriel Wise, Dec. 12.
Wm. K. Vailor ia Elizabeth Houghtailing, Dec. 13.
NA HANAU.
Na Alex. Kalanihuia ame Rosie Rodrigues, he kaikamahine, Apr. 26, 1918.
Na Paul H. Mahaulu ame Jane Hoke, he keikikane, Dec. 5.
Na John Lopes ame Annie Kalaiwahea, he kaikamahine, Dec. 5.
Na Louis Abshire ame Hannah M. Thudin, he kaikamahine, Dec. 6.
Na Howard Kaapuiki ame Victoria Lee, he kaikamahine, Dec. 10.
Na Lawrence Hikalea ame Ida Merseberg, he kaikamahine, Dec. 10.
Na D. K. Keohohou me Annie Kapule, he keikikane, Dec. 11.
Na Dan Kelii ame Annie Akaka, he kaikamahine, Dec. 12.
Na Kealoha Kahoe ame Hattie Ke, he kaikamahine, Dec. 12.
Na David B. Haumea ame Georgina Kanei, he keikikane, Dec. 14.
Na J. P. Kapua ame Ella Kekuewa, he keikikane, Dec. 15.
Na Chas. W. Spitz ame Bernice K. Dwight, he keikikane, Dec. 14.
Na Frank Lorenz ame Rebecca Gray, he keikikane, Dec. 14.
Na Jos. P. Hussey ame Daisy Sui, he kaikamahine, Dec. 15.
Na Chang Yim ame Rose Ulii, he kekikane, Dec. 16.
Na James A. Akau ame Bertha L. Naipo, he keikikane, Dec. 17.
NA MAKE.
Pakekaulike, ma ka Home Lunalilo, Dec. 10.
Lily Hosea, ma ke Alanui Ilaniwai, Dec. 10.
Aalona Koahou, ma ke Alanui Ilaniwai, Dec. 10.
Ed. K. Mahuahua, ma ka Halema'i o na Kamalii, Dec. 10.
Ma Manuhii, ma ke Alanui Luso, Dec. 11.
George E. Smithies, ma ka Halema'i Miwahine, Dec. 12.
He bebe na Wm. K. Hanchett, ma ka Halema'i o na Kamalii, Dec. 12.
Manuel Kuhio, ma ke Alanui Ward, Dec. 12.
He bebe na Elizabeth Halsteal, ma Honolulu, Dec. 13.
Isaac K. Davis, ma ke Alanui Beritania, Dec. 13.
Charlotte M. Johnson, ma ke alanui Webb, Dec. 15.
Mrs. Ella Kepano, ma ke Alanui Waiakamilo, Dec. 15.
John Victor, ma ke Alanui Kalola, Dec. 16.
Benjamin Lorenz, ma ka halema'i o na Kamalii, Dec. 17.
MAKAUKAU NA KEPANI LIMAHANA MAHIKO E OLOHANI.
No ke kahea ana aku i kekahi olo hani a na limahana Kepani ma na mahiko i hakalia wale no no kekahi hala wai a na lunahooponopono nupepa Kepani lehulehu like ole a pela hoi me ka kekahi poe hoeueu olohani mai na mokupuni like ole mai e malamaia ana ma Honolulu nei ma kekahi la o keia he bedoma. O na lunahooponopono o na nupepa Kepani i lilo ai i mau alakai no na hana hoeueu koi ukuhana kiekie no na limahana Kepani ua loaa ka iakou olelo hooholo i nei manawa no ka hoala ana ae i ka olohani, elike me ia i hoomaopopoia, a ke loaa mai na apono ana mai na limahana mai o na mokupuni e ae o ka hoomaka no ia o ka mikini e niniu poahi.
Ma ka Poakahi iho nei i noiia aku ai na limahana Kepani ma na wahi like ole e akoakoa mai ma ka halawai e apono ia ai o ka olohani ana, o keia poe i noiia aku mai na mokupuni mai o Hawaii, Maui, Oahu, ame Kauai. O na kumuhana i hoolalaia no ka olohani ana ua kulike me na mea i hoolalaia e na limahana Pilipino, oia hoi, e hoomahuaia ae na ukuhana a e hoopokoleia mai na hora hana, he noi a na Pilipino i waiho aku ai mamua o ka ahahui a ka poe mahiko, a i hooleia mai nae ia koi a lakou.
O ka la 20 ae nei o keia mahina ka la a na Pilipino i hoolaha ae ai ma ia la e olohani ai na limahana Pilipino, a ma ka mea i hoomapopoia ua noi ia aku ka ua Kepani e olohani like ma ia la.
O kekahi o na kanaka hanu mea hou o ka nupepa Kepani Nippu Jiji ka i haalele i kana hana no ka lawe ana ae i ke kulana kakauolelo no ka ahahui a na limahana, o ke keena oihana o ka ahahui aia maluna ae o ka Banako Sumitomo, kihi o na alanui Moi ame Kamika. O ke kumukula Kepani Masuda o ke kula o Kakaako ka mea i haawiia ae ke kulana kaauolelo ua ae oia e lawe ia kulana.
E HOOMANAOIA ANA KA LA HANAU O PAUAHI.
I kulike ai me ka maa i na makahiki ae nei i hala, e hoomanao ae ana na Kula Kamehameha i ka la hanau o Mrs. Bernice Pauahi Bishop, ma kona ilina ma keia kakahiaka, a o ka pihaana hoi iaia o na la hanau he kanawalu-kumamawalu.
Oiai no hoi, he mea maa, i na Kula Kamehameha ka malama ana i kekahi anaina haipule hoomanao no Mrs. Bernice Pauahi Bishop, ka mea nana i hookumu i kela mau kula, ua akoakoa ae na haumana o na kula keikikane me na haumana o ke kula o na kaikamahine, ame na haumana i hemo mailoko aku o ke kula, ma kekahi anaina haipule, maloko o ka halepule o ke kula, ma ke Sabati aku nei i hala.
He mau himeni kupono ka i hoomakaukauia no kela anaina, e ka papa himeni o ke kula, a o ka Rev. N. C. Schenck o ka Papa Misiona Hawaii ka mea iaia ka haiolelo ma ia kakahiaka.
Ma ka hora umi o keia kakahiaka Poalima e akoakoa aku ana na haumana o na Kula Kamehameha, nouka o ka ilina o Pauahi ma Maemae, o ka Bana Hawaii pu kekahi e hoea aku ana malaila, me ka malamaia o kekahi mauhana himeni me ka haiolelo ma ka ilina, me ka hoohiwahiwa pu ia hoi o kahome lua o Pauahi, alaila huli hoi aku na haumana o na kula no ko lakou mau wahi. Ua konoia ka lehulehu apau e hoea ae ma kela hana hoomanao.
Ma ke ahiahi iho, e hoomaka ana mai ka hora ehiku aku, e malamaia ae ana he paina maloko o ke keena aina, o ke kula o na keikikane, me ke konoia o na haumana i hemo mailoko aku o kela mau kula, me ko lakou mau ohana e akoakoa ae ma ia paiua, o ka Hon. E. Faxon Bishop, o ka papa kahu malama waiwai, ame H. P. Agee o ka Hale Hoao o ka Ahahui Kanu-ko, na mea haiolelo ma ia po.
LOAA AKU HE 240 GALANI SAKE I NA LUNA OIHANA FEDERALA.
Maloko o kekahi hale e nohoia ana e Soi, he Kepani ma ke Alanui Kapunahou i loaa aku ai i na luna aupuni o na loaa makahiki kuloko he 240 mau galani sake. Ua paa ke Kepani i ka hopuia e ka Ilamuku Amerika Smiddy.
Ma ke kelepa a ka Ilamuku Smiddy ame J. G. Gwayne o ke keena loaa makahiki kuloko o ka holo ana i Maui, ma ka pule aku la i hala, i paa mai ai kekahi poe Pukiki hana waina o Kaupakulua i ka hopuia, he 3 ko lakou nui, a ma kahooloheia ana o ko lakou mau hihia ua hoopa'iia lakou he $100 pakahi e ka Lunakanawai Federala J. B. Poindexter ma ka Poakahi nei.
Ua hookomo ae keia mau Pukiki no lakou na inoa o Manuel Mandex, Joe Santos Bras ame Joaquin de Cova, i kekahi hoopii koipoho o $5000 e ku-e ana ia Gwayne, no ke kumuhoopii, oia hoi ko Gwayne hopu ana ia lakou no kekahi mau kumu pilikino. Ma ka lakou olelo aole lakou e hana waina ana, e kaomi wale ana no lakou i na huawaina no ka makemake e loaa ka waina.
PARIS, Dec. 17.-He avarice o 189 mile ka mama lele i ka hora ka i loaa ia Sadi Le Cointo, he kanaka lele i ka lewa Palani, iloko o ka manawa o ka lele ana i anaia e na aliikoa.
HIKI OLE I KA POE AIHUE KE LAWE.
Mamuli o ka lanakila mau o na hana a ka poe aihue kaa otomobile, mo ka nui o na poino i loaa i na kaa otomobile ame na ona no lakou ia mau kaa, i imi ai kekahi kanaka Pelekane, he enekinia kana hana noloko o ka oihana kaua o Pelekane, a lona kekahi meahana, e hoohokaia aku ai ka poe aihue, in a no ka loaa o ia ano meahana i ko Honolulu nei poe, malia he mea ia e hiki hou ole ai i ka @oe ai@@e maanei ke lawe holohe i na kaa otomobile lehulehu.
Ua loaa ma ka huli ame ka noonoo ana o kela kanaka Pelekane ke alaholo e hiki ole ai ke aihue@@ na kaa otomo bile, o ia hoi, ua waihoia kekahi l@@@ maloko o kekahi pahu, me ke @iia a pa@ loa, me ka @aihoia o kela p@@@ me ka @ele iloko, maluna o ke @@@ e hiki ol@ ai i ka poe aihue ke we@@.
Ma ka manawa a kekahi mea o noao ai e aihue i ke kaa, a hooma@@ e @olo, e kani mau ana kela bel@ elike me ka nui aku o ka holo o ke kaa, pela @@@ @n ka oi aku o ke kani ana o ka bele, aia no ka pau o ke kani ana a ku ke kaa i kahi hookahi.
I ka wa o na makai e kiai ana ma ko lakou mau huina alanui, e lohe ai i ke kani o ka bele, a o ka lehulehu pu hoi kekahi e lohe i kela bele, e hoon@@@o ana lakou, he bele kela no kekahi kaa otomobile i aihueia, o ka wa iho la ia e alualuia aku ai e na makai, ahiki i ka paa ana o ke kolohe.
E PONO I KA BANAKO E LAWE I LAIKINI HOU.
E pono i ka banako Sumitomo o Hawaii i kaupalenaia, he pani ma kahi o ka Banako Sumitomo, e lawe i laikini hou no ka hoonee ana aku i na hana a ka hui banako hou loa, wahi a ka Loio Kulanakauhale a Kalana W. H. Heenmaloko o kekahi manao kanawai e kakoo ana i ke koi a ka Puuku D. L. Conkling.
Ma kekahi manawa o ka pule i hala aku la ua waihoia aku e ka Puuku Conkling he noi i ka hui banako hou e lawe i laikini hou, aole hoi o ka laikiki mua i hoopukaia aku ai mamua i ka Banako Sumitomo i hoopauia, ko hoohanaia aku no ka banako hou, a ua ku eia mai nae ia manao o ka puuku e ka loio ma ka aoao o ka banako hou, a no ia ku-eia ana mai me ka hoole ana i ka lawe i laikini hou, i ui aku ai ka puuku i ko ka loio kulanakauhale manao kanawai, a o keia ae la ka manao kanawai, a o keia ae la ka manao kanawai i loaa mai iaia. Ua hookahua kona manao maluna o ka hoakaka a ka pauku 1970 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawai. e olelo ana: "Aole hiki e hoololiia ka laikini."
HOOKU'I HE KAA UWILA ME KE KAA OTOMOBILE.
Ua koukou ka poino i hanaia i ke kaa uwila helu 63 ame ke kaa otomobile helu 3968 i onaia e Ed. Morris, ma ka manawa i hooku'iia aku ai ka otomobile e ke kaa uwila ma ke kihi o ke alanui Peterson ame Moi ma ka hora 11:30 p.m. o ka Poaono aku la i hala, a ua lilo kela hooku'i ana i kumu hoopilikia ia Mrs. Morris, oiai oia kekahi e kau pu ana iluna o ke kaa a kana kane ma ka manawa i hooku'i ai, a ua laweia ae oia i ka Halema'i Moiwahine no ka lapaauia ana.
I kulike me ka hoakeka a na kanaka oluna o ke kaa uwila e holo ana ke kaa uwila no Kalihi a e holo mai ana hoi ke kaa otomobile ma ke alanui Peterson. He akea loa kela alanui e hiki ai i ka mea e holo mai ana ma ke alanui Peterson ke ike mai i ke kaa uwila. Ua hoao o Mr. Morris e heihei me ke kaa uwila, i kaa mua kona kaa ma kekahi aoao o ke alanuihao. aka nae i ka ho@a ana o ke kaa otomobile maluna o ke alanuihao, o ka manawa no ia i hoea aku ai ke kaa uwila malaila a hooku'i aku la ma ka hapalua like o ka otomoblie. Ma ka aoao kokoke loa i ke kaa uwila ko Mrs. Morris wahi i noho ai, a ma ka manawa o kela hooku'i ana ua maule koke oia, a laweia mai i ka halema'i o na poino ulia e lapaau ai.
NA LEKA KILOLE LA MAI AHIKI I DEC. 13, 1919.
Akanako, Mary Ah-chong
Awa, John K Haili, Mrs. Elizabeth
Haaliliamanu, W Ema
Hapak@ka, Miss Jennie
Keao, Peter
Kauhane, Mrs E H Kau, William
Kahalewai, Mrs Charlotte
Kahunahane, Jos.
Kahoe, Moses
Kakalia, Frank
Kalimapehu, Kalei
Kaleikoa, Daniel
Kaliikuli, Mrs D K David, Mrs Kaluai
Kalolo, Henery
Namahoe, Solomon
Kanoe, S O
Kane, Wm
Kapoi, Sam
Kapaka, Moses
Kepa, Mr (3)
Kealoha, Joseph
Keohohou, Moses
Keohohou, Mrs Auna
Nahale, D K
Keohohou, Mrs Julia
Kekai, Francis
Keula, Mrs Flora
Keaunui, Andrew
Koahou, Allan
Naauao, Julia Hookano
Sol, Mrs. Kalalihua
Kuinakeki, Mr Kuala, Mrs Keao
Kua, Mrs Emily
Miki, Miss Cecilia
Makaehu, Mrs Samuel
Pio, David
Piko, Miss Mary
Pauole, Wm.
Pakele, Miss Margaret
Puu, Louis
Pabila, Miss Lauriana
Pahaa, John